گفت وگوي «مشعل» با رئيس پژوهش و فناوري شرکت بهينه سازي مصرف سوخت:
ماده 12 بر پایه اقتصاد مقاومتی است
سميه راهپيما در برنامه چهارم توسعه، محوريت دانايي، شعار اصلي برنامه بود و اين امر در به وجودآمدن ساختارهاي دانا محور و تقويت اين مهم در سطح دستگاه هاي دولتي نيز نقش دارد. تبلور دانايي محوري در زيرساخت هاي توسعه صنعتي، در تقويت و حمايت از پژوهش و فناوري نمايان مي شود. بر همين اساس و به منظور تحقق بند «ب» ماده 46 قانون مزبور، دولت موظف شده براي برپا سازي نظام جامع پژوهش و فناوري، نسبت به ساماندهي نظام پژوهش و فناوري كشور (تا پايان سال اول برنامه چهارم) از طريق تعيين اولويت ها، هدفمند كردن اعتبارات و اصلاح ساختاري واحدهاي پژوهشي اقدام کند و بر اساس بند «ج» همين ماده، نوسازي شيوه هاي مديريت بخش پژوهش ازجمله ايجاد شبكه هاي واحدهاي پژوهش و فناوري همگن به عنوان دستگاه هاي اجرايي با مأموريت توزيع هدفدار و بهينه اعتبارات تحقيقاتي و نظارت و پايش فعاليت ها در زمينه هاي علمي مربوطه، با تكيه بر شاخص هاي جهاني را به انجام برساند. در بند « ه» ماده 46 دستگاه هاي اجرايي نيز مکلف شدند يک درصد و حداکثر تا 4 درصد از اعتبارات هزينه اي خود را به منظور انجام امور پژوهشي هزينه کنند. از اين رو واحد پژوهش و فناوري شركت بهينه سازي مصرف سوخت، در ارديبهشت سال 86 براي جهت دهي و بهبود مستمر فعاليت هاي شركت در حوزه پژوهش و توسعه فناوري هاي بهينه سازي انرژي در بخش هاي صنعتي، خانگي، تجاري و حمل و نقل تشكيل شد که پس از تشكيل اين واحد، تمامي فعاليت هاي پژوهشي شرکت در اين واحد متمرکز شدند. در اين زمينه عقيل براتي، رئيس پژوهش و فناوري شرکت بهينه سازي مصرف سوخت مي گويد: « ماهيت اصلي شرکت بهينه سازي مصرف سوخت، پژوهشي / مطالعاتي است. به عبارت ديگر، وظيفه اصلي اين شرکت، انجام مطالعات، شناسايي فناوري ها، تدوين دستورعمل ها و استانداردها و ساير فعاليت هاي مرتبط، به منظور اجراي اقدامات و پروژه هايي است که هدف آنها کاهش شدت انرژي و افزايش سهم انرژي هاي تجديد پذير حرارتي در کشور باشد.» به گفته او «با توجه به سياستگذاري هاي شرکت در زمينه فعاليت هاي پژوهشي و آينده پژوهي فناوري ها، به دنبال بومي کردن دانش فني فناوري هاي مورد نياز کشور در حوزه هاي کاري شرکت هستيم. بنابراين مي توان گفت که مهمترين قسمت در حوزه کاري پژوهش و فناوري، توسعه فناوري هاي نوين با هدف کاهش شدت انرژي در سطح کشور است، ضمن آنکه در فعاليت هاي مطالعاتي و سياستگذاري نيز کمک مي کنيم تا به نيازهاي پژوهشي واحدهاي عملياتي پاسخ داده شود.»
راه اندازي شوراي پژوهش
براتي ادامه مي دهد: «پايش هايي در سطح کشور داريم که بر اساس آن، نيازها ي فناورانه حوزه انرژي را شناسايي و در اين زمينه پروژه هايي تعريف مي کنيم. از سوي ديگر، با شناسايي نيازهاي فناورانه و غير فناورانه حوزه انرژي، براي آنها برنامه ريزي کرده و پروژه هاي انتقال فناوري / بومي سازي فناوري برايشان تعريف مي کنيم، البته در سال جاري شوراي پژوهش شرکت راه اندازي مي شود تا مکاني براي تدوين راهبردهاي پژوهش و فناوري شرکت باشد. » رئيس پژوهش وفناوري شرکت بهينه سازي مصرف سوخت مي گويد: « از ابتداي آغاز به کار واحد پژوهش و فناوري، پروژه هاي پژوهشي زيادي داشتيم که در اين ميان مي توان به دستيابي به دانش فني سامانه ميکرو سي اچ پي(MCHP) بر مبناي موتور گاز سوز داخلي اشاره کرد که سال گذشته با موفقيت به پايان رسيد. اکنون در حال پيگيري تجاري سازي محصول و اصلاح تعرفه هاي برق و گاز براي اين سامانه ها هستيم تا به صورت گسترده مورد استفاده قرار گيرد. اکنون، دانش فني محصول آماده است؛ اما به دليل فقدان تعرفه هاي مربوطه و نبود قوانين براي خريد برق در مقياس ميکرو مشکلاتي داريم که پيگير حل آن هستيم.»
اجراي سه پروژه فناورانه جديد
براتي با بيان اينکه سه پروژه فناورانه را در دستور کار داريم، ادامه مي دهد: «يکي از اين پروژه ها توسعه دانش فني ميکرو توربين گازي در محدوده تواني 60-30 کيلووات است که يک فناوري راهبردي براي کشور محسوب مي شود و در حوزه هاي مختلفي از جمله ساختمان، حمل و نقل و صنعت (بويژه صنعت نفت) به بهينه سازي مصرف انرژي و افزايش بهره وري کمک شاياني خواهد کرد، ضمن اينکه در نظر داريم قيمت تمام شده محصول را به حداقل 30 درصد کمتر از نمونه هاي وارداتي مشابه برسانيم. پروژه دوم، طراحي و توسعه سامانه پمپ حرارتي گاز سوز(GHP) است که با استفاده از سرريز دانشي به دست آمده در پروژه ميکرو سي اچ پي و کاهش حدود 25 درصد هزينه اجرا خواهد شد.در صورت دستيابي به دانش فني مربوطه و تجاري سازي آن، مي توان با بازده بسيار بالاتري از نيروگاه ها، سرمايش مورد نياز در فصل تابستان را با استفاده از گاز طبيعي توليد کرد. براتي مي افزايد: «کشور ما منابع گازي زيادي دارد، اما نمودار مصرف گاز ما بشدت متغير است. در فصل زمستان مصرف گاز افزايش پيدا مي کند و در فصل تابستان، استفاده زيادي از گاز در بخش ساختمان نداريم که يکي از راهکارها براي حل اين موضوع، توليد سرمايش از گاز طبيعي است. در گذشته اين کار از طريق چيلرهاي جذبي انجام مي شد؛ اما ضمن بازده پايين اين سيستم هاي جذبي، در مناطق مرطوب و جنوبي کشور نيز محدوديت داشتيم که با استفاده از فناوري تراکمي و روز دنيا يعني GHP، مي توان ضمن برطرف کردن محدوديت سيستم هاي جذبي، با راندمان بالايي از گاز طبيعي، سرمايش توليد کرد. با بومي شدن اين فناوري انتظار داريم قيمت نهايي محصول براي مصرف کننده نسبت به نمونه خارجي، کاهش 40 درصدي داشته باشد. از طرف ديگر نيز اين سيستم ها مي توانند با بازده بسيار، گرماي مورد نياز در فصل زمستان را تامين و نيازهاي حرارتي ساختمان را در فصول گرم و سرد سال تامين کرده و به هموار کردن نمودار مصرف گاز در بخش ساختمان کمک کنند. ميزان آلايندگي اين سيستم ها در مقايسه با سيستم هاي حرارتي مورد استفاده در ساختمان ها و نيز نيروگاه هاي کشور، بسيار پايين تر بوده و داراي ويژگي هاي زيست محيطي بسيار جذابي است.» رئيس پژوهش وفناوري شرکت بهينه سازي مصرف سوخت، پروژه سوم در دست اقدام را طراحي و ساخت سرمشعل هاي ديگ ها (در ظرفيت هاي مختلف) براي موتورخانه هاي ساختمان هاي مسکوني، تجاري و اداري بيان مي کند و مي افزايد:« اين پروژه در طرح ماده 12 با عنوان ارتقاي کارايي 600 هزار موتورخانه، کاربرد خواهد داشت و مي تواند کاهش مصرف سوخت موتورخانه به ميزان حدود 10-5 درصد و کاهش آلايندگي به ميزان حداقل 30 درصد را به همراه داشته باشد. هم اکنون، سر مشعل هاي مورد استفاده در موتورخانه هاي کشور طراحي قديمي بوده و آلايندگي بالايي دارند. ما در اين پروژه به دنبال آن هستم که سرمشعل هاي با طراحي جديد و روز دنيا براي سيستم هاي گرمايشي توليد کنيم و در پايان نقشه هاي ساخت و ساير اطلاعات مورد نياز براي توليد اين سر مشعل ها را در اختيار توليد کنندگان داخلي خواهيم گذاشت.براي اين پروژه ها مصوبات شوراي پژوهش شرکت نفت و نيز هيات مديره شرکت ملي نفت اخذ شده و در گام بعد برآنيم تا با کسب موافقت شوراي پژوهش و هيات مديره شرکت بهينه سازي، قراردادهاي مربوط را منعقد کنيم. پروژه هاي ديگري نيز در دست پيگيري هستند که در مرحله مطالعات کارشناسي و مذاکره قرار دارند.» او خاطر نشان کرد: «پيش بيني مي کنيم ظرف چند ماه آينده بتوانيم اين پروژه ها را به قرارداد برسانيم.»
طرح کاهش استرس و افسردگي شغلي
براتي با بيان اينکه پژوهش تنها در زمينه فناوري نيست، مي گويد: «طرح پيشگيري و کاهش استرس و افسردگي شغلي کارکنان شرکت را نيز در دستور کار داريم. هدف از اجراي اين طرح، سنجش اثرات منفي حاصل از استرس هاي شغلي است که با برخي تمرين هاي ذهن آگاهي و تن آرامي مي توان آنها را کاهش داد. فرسودگي شغلي در ميان کارکنان، بخصوص در شرکت هاي دولتي شايع است، از اين رو بر اساس فراخوان داده شده، کارمندان شرکت بهينه سازي مي توانند به صورت داوطلبانه در طرحي که به اين منظور تدارک ديده شده، شرکت کنند.» به گفته او «تبلور اقتصاد مقاومتي در شرکت بهينه سازي مصرف سوخت در ماده 12 قانون رفع موانع توليد رقابت پذير و ارتقاي نظام مالي کشور، مشاهده مي شود. نيازهاي پژوهشي مورد نياز شرکت بهينه سازي مصرف سوخت با هدف اجراي طرح هاي ماده 12، از سوي واحد پژوهش و فناوري و با همکاري مديريت هاي اجرايي شرکت شناسايي مي شوند و راهکارهاي مناسب براي آنها تمهيد مي شود. در حال حاضر بخش قابل توجهي از تجهيزات مورد نياز اين طرح ها(يا قطعات مورد نياز براي ساخت تجهيزات مربوطه) وارداتي است که با توجه به پتانسيل هاي کشور در زمينه هاي مختلف و دسترسي به مواد اوليه و نيروي کار ارزان قيمت، با بومي سازي و ساخت داخل بسياري از اين تجهيزات، به طور متوسط 25 تا 50 درصد کاهش قيمت و اشتغالزايي مناسبي خواهيم داشت.»
محورهاي فعاليت پژوهش و فناوري شرکت بهينه سازي مصرف سوخت
رئيس پژوهش و فناوري شرکت بهينه سازي مصرف سوخت در ادامه به محور فعاليت هاي پژوهش و فناوري اين شرکت مي پردازد و مي گويد: «از جمله اين محورها مي توان به اين موارد اشاره کرد: بهينه سازي مصرف سوخت و توسعه فناوري هاي نوين در سيستم هاي گرمايشي و سرمايشي در ساختمان ها و صنايع، فناوري ها و شيوه هاي نوين همسو با بهينه سازي مصرف سوخت در وسايل نقليه سبك و سنگين و حمل و نقل ريلي (راه آهن و مترو)، توسعه و به كارگيري انرژي هاي تجديدپذير (به منظور تامين نيازهاي حرارتي) با هدف تحقق مديريت سبز، بهينه سازي مصرف سوخت و به كارگيري سامانه ها و رويكردهاي نوين انرژي در بخش كشاورزي، فناوري هاي بازيافت و استفاده از حرارت اتلافي در صنايع انرژي بر، اقتصاد و تحليل بازار خريد طرح هاي صرفه جويي انرژي در ايران (مبتني بر ماده 12 قانون رفع موانع توليد رقابت پذير و ارتقاي نظام مالي كشور)، مدل سازي فني خريد صرفه جويي انرژي با به كارگيري فناوري هاي مختلف (اندازه گيري و صحه گذاري صرفه جويي انرژي)، آينده پژوهي فناوري هاي حوزه انرژي، انتقال فناوري و كسب دانش فني در حوزه انرژي، روش هاي تامين مالي و مسائل حقوقي در حوزه قراردادهاي مبتني بر عملكرد صرفه جويي انرژي (EPC)، برنامه ريزي انرژي و فرهنگسازي (الگوهاي مصرف) با هدف استفاده بهينه از منابع انرژي كشور و نقش استراتژي هاي بهينه سازي مصرف انرژي در ايفاي تعهدات بين المللي زيست محيطي كشور.»
حمايت از پايان نامه هاي دانشجويي و پذيرش پروژه هاي جايگزين سربازي
براتي در پايان، از دانشجويان مقطع تحصيلات تکميلي رشته هاي مرتبط خواست تا با مراجعه به وب سايت شرکت- بخش حمايت از پايان نامه هاي دانشجويي- ضمن مطالعه دستورعمل حمايت از پايان نامه ها، در صورتي که موضوع پايان نامه شان با محورهاي گفته شده، همسو است، فرم پيشنهاد موضوع پايان نامه را تکميل و به منظور بهره مندي از حمايت مالي مربوط، ارسال کنند. او خاطرنشان مي کند: «افراد واجد شرايط بنياد ملي نخبگان نيروهاي مسلح براي اجراي پروژه هاي جايگزين سربازي (سرباز نخبه) که علاقه مند به اجراي پروژه هاي خود در حوزه هاي مذکور هستند، مي توانند با طي مراحل مربوط، به اين شرکت معرفي شده و پروژه جايگزين سربازي خود را در شرکت بهينه سازي مصرف سوخت اجرا کنند.»