گفت و گو با مديرتامين کالاي شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ايران
ایمان به سازندگان داخلی با باور توانستن
سعيد محمد بگي تامين و توليد اقلام و تجهيزات مورد نياز کشوربا تکيه بر توانمندي توليد کنندگان وسازندگان داخلي، موضوع مهمي است که مقام
معظم رهبري همواره برآن تاکيد داشته اند وحسب منويات معظم له، جهت تحقق بخشي آن، گام هايي دربخش هاي مختلف ازجمله صنعت نفت برداشته شده است. شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ايران با شبکه اي افزون بر 14 هزار کيلومتر، درسراسر کشور، يکي از زيربخش هاي زيربنايي و مهم صنعت نفت است که به گفته ابوالقاسم زماني، مديرتامين کالاي شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ايران، «پيش قراول ساخت داخل با اتکا به سازنده داخلي به شمار مي آيد.» آنچه در پي مي آيد، مشروح گفت وگو با وي در باره ساخت داخل و حمايت از سازنده داخلي است.
از نگاه شما ساخت داخل چه مفهومي دارد؟
وقتي صحبت از ساخت داخل مي شود بايد به دوجنبه توجه شود؛ يکي جنبه ارزشي کالا و ديگري اجزاي تشکيل دهنده آن.
براي مثال، کالاي نهايي مانند پمپ، زنجيره و مجموعه اي ازچند صد قطعه است. اين پمپ را درصورتي مي توان داخلي ناميد که همه قطعات تشکيل دهنده وهمه مراحل ساخت آن مربوط به همان کشورباشد، اما از آنجا که مواداوليه برخي محصولات بايدازخارج تامين شود، چنين رويه اي تقريبا درهيچ جاي دنيا وجود ندارد و کشورما هم از اين قاعده مستثني نيست.
مديريت تامين کالا چه مسؤوليت و وظيفه اي دارد؟
وظيفه اصلي اين مديريت درمجموعه شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت ايران، تامين اقلام و تجهيزات مورد نيازاين صنعت دربخش هاي مختلف آن است براي مثال تامين ماشين آلات، قطعات يدکي، لوازم مصرفي و... به عهده اين مديريت است که در قالب يک فرآيند (درخواست تا تامين) ا نجام مي شود.
درباره اين فرآيند (درخواست تا تامين) توضيح مي دهيد؟
درشرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ايران سيستم يکپارچه اي تعريف شده است که همه بخش ها به آن دسترسي دارند.
کالاي مورد تقاضاي واحدها(مديريت مهندسي طرح ها، مديريت مخابرات ، معاونت فني و...) از طريق اين سيستم يکپارچه ثبت و به مديريت کالاي شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت اعلام مي شود.
قطعه، کالا يا تجهيزمورد تقاضاي واحدها درصورت موجود بودن درانبار، طي فرآيندي از انبار ترخيص و به واحد درخواست کننده تحويل مي شود.
در صورتي که کالا يا تجهيزي درخواست شود و در انبار موجود نباشد، بايد فرآيند ديگري که شامل اعلام تقاضا ازسوي مديريت برنامه ريزي، تامين بودجه و اعتبارات مالي، تاييد امورمالي است، طي وحسب آن به تامين تقاضاي درخواستي اقدام شود.
سال گذشته درتامين اقلام مورد تقاضاي واحدهاي درخواست کننده چقدر موفق عمل کرديد؟
سال گذشته تقريبا به عموم تقاضاهاي داخلي اعلام شده به مديريت کالاي شرکت خطوط لوله ومخابرات پاسخ مثبت داده واقلام مورد نياز تامين شد؛ البته دربخش هايي هم با توجه به نوسان هاي ارزي وتغييرات گاه لحظه اي نرخ ها، درتامين برخي اقلام، مشکلاتي به وجود آمد که البته راهکاري براي آن در نظرگرفته ومشکل برطرف شد تا چرخ چرخه صنعت انتقال نفت خام و فرآورده هاي نفتي لحظه اي ازحرکت بازنايستد.
چه راهکاري برگزيده شد؟
با توجه به اين که تامين کنندگان حاضربه قبول چنين ريسکي (تامين کالا با وجود نوسان هاي ارزي)نبودند، مقررشد خريدهاي داخلي، به صورت ارزي– ريالي انجام شود.
درباره خريد هاي خارجي چگونه عمل شده است؟
درحوزه خريدهاي خارجي هم سال گذشته اقلام مورد نياز واحدهاي سفارش دهنده با وجود مشکلات ناشي ازتحريم هاي بين المللي با تمرکز روي تامين کنندگان داخلي به صورت واسطه تامين شد و تامين کنندگان براي تامين کالاي مورد نيازبه صورت واسطه عمل کردند؛ البته برخي اقلام مورد نيازصنعت انتقال نيز توامان تامين مي شود.
منظور از «تامين توامان» چيست؟
به اين معناست که وقتي به تامين کننده سفارش کالايي داده مي شود، در کنار آن، سفارش ساخت داخل آن نيزبه او داده مي شود؛ يعني وقتي کالايي را ازخارج وارد مي کند، در ساخت داخل آن نيزمتمرکزشود.
سال گذشته فراخواني ازسازندگان داخلي انجام و نمايشگاهي ازاقلام مورد نيازصنعت انتقال نفت و فراورده هاي نفتي در تاسيسات ري برپا و در آن خواسته شد تا اقلامي را که از خارج وارد مي شود و توانايي ساخت آنها در داخل وجود دارد، به مديريت کالاي خطوط لوله اعلام کنند.
در بيشتر موارد سازندگان و تامين کنندگان، اقلام موردنياز صنعت انتقال نفت خام و فرآورده هاي نفتي را به صورت «توامان» تامين کرده اند؛ به اين معنا که اگر قطعه يا تجهيزي را از خارج وارد کرده اند، ساخت آن در داخل کشورراهم مورد توجه قرارداده اند و با تکيه بر توان داخل در جهت تقويت صنعت انتقال نفت کشور گام برداشته اند.
اتکا به توانمندي هاي داخلي هرکشور رامي توان برگ برنده آن دانست به ويژه درشرايط کنوني که کشورهاي زورمداربااعمال تحريم هاي ظالمانه، مي کوشند با بستن دروازه هاي اقتصاد، مشکل آفريني کنند.
باتوجه به مطالب اخير، درباره خريدهاي داخلي وخارجي سال گذشته شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت ايران توضيح مي دهيد؟
سال گذشته 70فقره سفارش گذاري به مبلغ 54ميلياردو123ميليون تومان به اضافه494هزار يورو در حوزه خريد داخلي انجام شده که شامل اقلامي مانند شيرآلات، باطري هاي خاص، لوازم ابزاردقيق، الکترونيک، مواد روان کننده، بي سيم، همچنين لوازم آتش نشاني (فوم و البسه) خودرو، انواع کابل وفيلتر است.
سال گذشته، همچنين به ساخت داخل(باراولي) 89قلم کالا درقالب 13فقره سفارش، مشتمل بر 10هزار858 قطعه، اقدام شد.
درحوزه خريدخارجي نيزدرمقطعي که برجام فضاي تازه اي بازکرد، با گشايش اعتبارات اسنادي، يک دستگاه توربين وارد کشورشد.
شرکت خطوط لوله ومخابرات چگونه از تامين کنندگان و سازندگان داخلي حمايت مي کند؟
ساخت داخل برخي اقلام حساس مانند قطعات توربين به دليل قلت آنها براي سازنده داخلي صرفه اقتصادي ندارد؛به سازندگان اين نويد داده شد که توربين دربخش هاي مختلف صنعت نفت کاربرد دارد ومشتمل برقطعاتي است که اگرتوليدکننده داخلي مشابه آن را بسازد و به تاييد مديريت کالاي شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت برسد، قطعه يا قطعات ساخته شده به معاونت مهندسي وزارت نفت اعلام مي شود و در پي آن بخش هايي مانند شرکت ملي مناطق نفتخيزجنوب، شرکت نفت مناطق مرکزي و...که توربين اساس کارآنهاست، ملزم به استفاده و حمايت ازاين توليد داخلي خواهند شد.اين راهکارموجب مي شود هم ساخت چنين قطعاتي براي توليد کننده داخلي مقرون به صرفه شود وهم حمايت از توليد کننده داخلي و ساخت داخل، شکل واقعي تري به خود بگيرد.
درحوزه تعميرات نيزشرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ايران حتي سر آمد است و شايد بتوان گفت اين شرکت پيش ازبخشنامه وزيرنفت مبني به کارگيري شرکت هاي داخلي، به اين حوزه ورود کرده است. شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت ايران به زعم خود همواره حمايت هاي همه جانبه اي از توليدکنندگان وسازندگان داشته است و آنها نيزبه اين حمايت ها اذعان دارند.
به نظر شما چه حمايت هاي ديگري لازم است تاساخت داخل تقويت شود؟
نکته مهم دراين چرخه پژوهش است. معمولا عمده زماني که براي ساخت يک کالا صرف مي شود، به اين بخش مرتبط است. ازآنجا که اطمينان به کالايي که براي نخستين بارساخته مي شود، سخت است ومشخص هم نيست که کالاي ساخته شده قابليت استفاده داشته باشد. به نظرمي آيد بخش هاي دولتي مانند نفت بايد دراين حوزه(پژوهش و فناور)که اهميت بسزايي درچرخه ساخت وتوليد دارد، حمايت بيشتري از سازندگان وتوليد کنندگان انجام دهند.
درصنعت نفت، ظرفيتي به نام پژوهشگاه صنعت نفت وجود دارد که از توان علمي و فني بالايي برخوردار است و مي تواند به سازندگان وتوليدکنندگان داخلي کمک هاي بسياري کند.براي مثال وقتي کالايي خريداري مي شود که بايد براي آن استاندارد گرفته شود، چراازاين ظرفيت (پژوهشگاه صنعت نفت) استفاده نشود.
راهکارهاي اجرايي دربرخي حوزه ها مانند تعميرات وساخت داخل به معاونت مهندسي وزارت نفت ارائه شده است که اين معاونت با بررسي و اعلام نتيجه آنها مي تواند کمک کند تاچترحمايتي ازسازنده وتامين داخلي بازتر شود.
عمده نگراني هاي توليد کنندگان و سازندگان چه مواردي است؟
درفراخوان سال گذشته بسياري از سازندگان درمفاد قرارداد ساخت يک قطعه يا کالا، درمواردي مانند بيمه وشيوه هاي پرداخت (تسويه حساب) نگراني هايي داشتد که البته واقع بينانه هم بود. به آنها بايد اطمينان داده مي شد تا براي ساخت کالايي خاص که مصرف آن درکشورمحدود است يا براي توليد کالايي که به مواد اوليه و ارز براي وارد کردن آن دارد، مشکلي از نظرخريد و پرداخت هاي مالي وجود ندارد.
انعقاد قراردادهاي ارزي– ريالي، شيوه اي حمايتي ازتوليد کنندگان و سازندگان داخلي است که به آنها اين اطمينان را مي دهد هم پرداخت هاي مالي بدون مشکل انجام مي شود و هم کالاي ساخته شده براي صنعت، ضمانت خريد خواهد داشت.
اين شيوه قراردادي (ارزي – ريالي) با توجه به نوسان هاي ارزي موجود، مورد استقبال سازندگان و توليد کنندگان قرارگرفت و راهي رابراي حرکت رو به جلو درجهت تامين منافع دوطرف(صنعت خط لوله و سازندگان) بازکرد.
قراردادهاي ارزي–ريالي با نسبت 30 درصد ارزي و 70 درصدريالي تنظيم و اين امکان ايجاد مي شود که مبلغ بخش ارزي قرارداد عينا به صورت ارزي به سازنده پرداخت شود و ازآنجا که اطمينان خاطري را براي تامين کنندگان کالا به همراه دارد، مورد استقبال قرار گرفته است.
هم اکنون چه تعداد توليد کننده و سازنده داخلي با شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت کار مي کنند؟
هم اکنون تعداد زيادي ازشرکت هاي توليد کننده و سازنده داخلي با شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت ايران کارمي کنند، اما پيشنهاد مي شود اين شرکت ها با تشکيل کنسرسيوم، هريک دربخش تخصصي خود به ساخت داخل و رونق توليد کمک کنند.
يکي از مواردي که مي تواند به رشد تکاملي تامين کنندگان اقلام مورد نياز صنعت انتقال کمک کند، تشکيل کنسرسيوم است.
وقتي چند توليد کننده با هم يکي مي شوند، در اصل توان سرمايه اي و توليد خود را بالا برده اند.
براي مثال توربين متشکل ازقسمت هاي مختلفي است که هريک از اعضاي کنسرسيوم با توجه به تخصصي که دارند، مي تواند سازنده بخشي از آن باشد. هم اکنون فعاليت اين شرکت ها به صورت کنسرسيوم نيست دليل آن هم نبود باور درکار گروهي و تعريف روشن از آن است.
آماري از تعداد اقلام مورد نياز شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ايران داريد؟
قطعات مورد نيازدرشرکت خطوط لوله و مخابرات نفت مشتمل بر10 هزارقطعه است که اگردسته بندي شوند، در10گروه قرار خواهند گرفت.
شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ايران تا چه حد متکي به ساخت داخل است؟
اين شرکت با توجه به تعامل سازنده اي که ازساليان پيش ميان اين شرکت و سازندگان وتوليد کنندگان وجود دارد، موفق شده است دربسياري ازحوزه ها ورود ودر حمايت از ساخت داخل پيش قراول باشد.
اين شرکت هم اکنون تا حد بسيار زيادي اقلام و تجهيزات مودر نياز خود را با اتکا به توليدکنندگان و سازندگان داخلي تامين مي کند و همان طور که پيش تر گفته شد، در 10 گروه کالايي، متکي بر توانمندي داخلي است.
براي مثال شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت ايران درحوزه شيرآلات خريد خارجي ندارد و از توليدات داخل بهره مي برد.
درباره لوله نيزمشکلي وجود ندارد وتوليدات داخلي دراين صنعت استفاده مي شود.
در بخش محرکه شيريا همان اکچويتور نيز چند شرکت وارد کار شده اند تا ساخت آن در داخل انجام شود.
دربرخي موارد هم مانند ساخت پيگ هوشمند گام هايي برداشته شده است تا به نياز صنعت خطوط لوله و مخابرات نفت پاسخ گويد.
هم اکنون درساخت پيگ هوشمند براي توپک راني در لوله هاي با قطر 18اينچ نيز فعاليت هايي درمعاونت مهندسي وزرات نفت درجريان است.
با توجه سياست هاي کلان کشور وبه تبع آن وزارت نفت، شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت نيز درجهت حمايت ازساخت داخل، از سال ها پيش، پاي دراين مسيرگذاشته است؛ به طوري که هم اکنون بيش از80 درصد اقلام موردنياز خود رابااتکا به داخل تامين وتلاش مي کنداين سهم راافزايش دهد.
ارزيابي شما درمورد سازندگان و توليد کنندگان داخلي و اتکا به آنها چيست؟
سازندگان و توليد کنندگان داخلي رابايد يک فرصت بسيار خوب ديد وقتي صنعت خط لوله از خارج قطع اميد مي کند، بايد به سمت داخل روي آورد و سازنده و توليد کننده داخلي هم بايد با درک حساسيت هاي اين صنعت، خود را ملزم کند تامحصولي باکيفيت به مشتري و مصرف کننده خود تحويل دهد.
به توليد کنندگان داخلي وتوانمندي آنها ايمان داريم امااين مستلزم آن است که آنها نيز خود را باور داشته باشند که مي توانند درساخت داخل نقش آفرين باشند.
شرايطي که به واسطه تحريم هاي بين المللي ايجاد شده، تهديدها رابه فرصت تبديل کرده وموجب شده است تا حتي در برخي حوزه ها مانند کننده تعميرات توربين که پيش تروابستگي بسياري به شرکت هاي سازنده آن داشتيم، توانسته ايم صادرکننده خدمات دراين حوزه باشيم نه وارد کننده آن.
گفته اي هست که بخواهيد اضافه کنيد؟
امروز، ديوار انحصارگري درکشور شکسته شده است و در بسياري موارد سازندگان و توليدکنندگان ايراني به درجه اي از بالندگي رسيده اند که نياز و وابستگي به بيرون مرزها به کمترين سطح ممکن رسيده است.
اين رشدوبالندگي بايد ادامه يابد و توليد کنندگان وسازندگان داخلي نيز بايد با نهادينه کردن باور «توانستن» کشور رادرمسيررشد روزافزون قرار دهند.