به مساله آلودگي هوا بپردازيم. منتقدان همواره در بحث آلوده کردن هوا، صنعت نفت را متهم کرده اند. اساسا اين انتقادها را چه ميزان وارد مي دانيد؟
موضوع آلودگي هوا، هميشه از بحث هاي پرچالش منطقه بوده و بيشتر ذينفعان با ديدن فلرها در منطقه، مدعي آلوده شدن هوا هستند. فلر، يک واحدي براي تامين ايمني پالايشگاه است. براي مجتمع هاي پتروشيمي و پالايشگاه، وجود شبکه فلر ضروري است، چون در شرايط غير طبيعي تجهيز ايمن براي ارسال گاز و خوراک دريافتي با هدف دفع خطراتي چون انفجار و انتشار گازهاي سمي فلراست. بايد اين نکته را يادآوري کنم که گازهاي ناشي از احتراق مي تواند خطرات خاص خود را داشته باشد. براي پايش اين مساله و تعريف برنامه اصلاحي سازمان منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس، هشت ايستگاه پايش آنلاين آلودگي هوا را که سال ها خريداري شده بود، از شرکت نفت و گاز پارس تحويل گرفت و راهبري آن را عهده دار شد. اين هشت ايستگاه از مدت ها قبل در سرويس قرار گرفته و داده هاي آن براي سازمان منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس و سازمان محيط زيست قابل دسترس بوده و از طريق آن، وضعيت آلودگي هوا قابل پايش است. بنابراين در زمينه مبارزه با آلودگي، ما دست روي دست نگذاشتيم و جوامع محلي را به عنوان شهرها و روستاها که بيشترين اعتراض از سوي آنها بوده است، در نظر داشته ايم. براي اينکه بدانيم وضعيت هواي ساکنان مناطق همجوار منطقه چگونه است، علاوه بر ايستگاه هاي موجود پروژه اي ديگر در سازمان منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس تعريف شد که کل مناطق مسکوني اعم از شهرها و روستاهاي مجاور منطقه راتقسيم بندي کرده و براي هر چهارکيلومتر مربع، يک ايستگاه پايش هوا به روش غيرفعال با همکاري آزمايشگاه مرجع اتحاديه اروپا تحت پايش قرار گرفت.
شامل چه مناطقي است؟
اين ايستگاه ها از منطقه کنگان آغاز مي شود و تا فرودگاه بين المللي خليج فارس ادامه مي يابد که تمامي مراکز جمعيتي و بخش ها و روستاهاي همجوار را در برمي گيرد. چند آلاينده مهم و معيار شامل دي اکسيدگوگرد ( SO2)، دي اکسيدنيتروژن ( No2) و بنزن را به روش غيرفعال پايش مي کنيم، يعني آلاينده جذب يک جاذب مي شود و به آزمايشگاه مي رود و مورد آناليز قرار مي گيرد. اين ايستگاه ها اکنون درحال بهره برداري هستند. داده هاي موجود مويد اين نکته است که در مناطق مسکوني همجوار منطقه صنعتي، برخي آلاينده ها مثل بنزن که از سوي سازمان بهداشت جهاني، سرطان زاي درجه (يک) شناخته شده، هيچ مشکلي وجود ندارد. ما نگران اين بوديم که بنزن در شهرها و روستاهاي همجوار که مردم زندگي بلندمدت دارند، بالاتر از ميزان استاندارد باشد که داده هاي ما نشان مي دهد در همه مناطق و ايستگاه هاي خارج از فنس هاي صنعتي و در بخش هاي غيرصنعتي و مسکوني ميزان بنزن پايين تر از ميزان استاندارد محيط زيست ايران و همچنين استاندارد بهداشت جهاني است. ميزان استاندارد تعيين شده از سوي سازمان محيط زيست پنج ميکروگرم به ازاي هر مترمکعب است که دراين بخش متوسط ماهانه بنزن بالاتر از سه ميکروگرم به ازاي مترمکعب را هيچگاه شاهد نبوده ايم و اين آرامش خاطر را براي مجموعه وزارت نفت به وجود آورده که ذي نفعان آن که مردم هستند، در معرض مواجهه با بنزن بالاتر از استاندارد قرار ندارند. در زمينه ساير آلاينده ها بايد اشاره کنم که دي اکسيدنيتروژن( NO2) هم خوشبختانه پايين از ميزان استاندارد است، اما برخي ترکيبات مثل دي اکسيدگوگرد ( SO2) بالاتر از ميزان استاندارد است. در اين زمينه هم پس از مشخص شدن ميزان انحراف آن از استاندارد، سازمان منطقه ويژه اقتصادي انرژي به عنوان نماينده وزارت نفت براي رساندن ميزان دي اکسيدگوگرد (So2) در هواي منطقه وارد عمل شد و با تشکيل کارگروهي با عنوان کارگروه فلرينگ و بهبود کيفيت هوا در منطقه تمهيدات لازم را اتخاذ کرد. اين کارگروه متشکل از کارشناسان و مديران ارشد شرکت هاي پالايشگاه هاي گاز در قالب مجتمع گاز پارس جنوبي وشرکت نفت و گاز پارس است. بايد اعلام کنم که از مسير تصميمات اتخاذ شده، تمام منابع و دلايل انتشار دي اکسيدگوگرد(So2) شناسايي و براي هر کدام برنامه عملياتي احصاء شده و بودجه آن نيز در مرحله تدوين است. در يک برنامه زمان بندي پنج ساله، بايد پروژه ها به مرحله اي برسند که ميزان دي اکسيدگوگرد(So2) هواي محيط به پايين تر از حد مجاز محيط زيست برسد و اين مهم در قالب سند راهبردي بهبود کيفيت هواي منطقه عسلويه به کارگروه ملي بهبود کيفيت هوا که با دستور هيات دولت تشکيل شده، ارائه شده است تا انشاءالله پس از تصويب در کارگروه ملي به هيات دولت براي تصميم گيري ارائه شود.
منشا دي اکسيدگوگرد (So2) نياز به اصلاح ندارد؟
بيشتر دي اکسيدگوگرد (So2)هواي منطقه، به دليل اين است که واحدهاي بازيافت گوگرد پالايشگاه هاي جديدبه طور کامل در سرويس قرار ندارند. در واقع دو مشکل وجود دارد. واحدهاي بازيافت گوگرد پالايشگاه هاي گازي قديم در سرويس قرار دارند؛ اما براساس تکنولوژي هاي قديمي، ميزان راندمان آن حدود 95 درصد است. ما اولويت نخست را وارد مدار کردن واحدهاي بازيافت گوگرد پالايشگاه هاي جديد قرار داديم که تمامي آنها به يک واحد تکميلي در بازيافت گوگرد مجهز بوده و تمام خروجي هاي واحد بازيافت گوگرد را دريافت و مجدد به گوگرد تبديل مي کند. با اين اقدام راندمان اين واحدها به بالاي 99 درصد مي رسد. با به سرويس آمدن اين واحدها براساس برآورد ما ميزان دي اکسيدگوگرد (So2) در محيط به حد مجاز مي رسد؛ اما باز هم تاکيد کرديم که پالايشگاه هاي قديمي نيز بايد برنامه هاي اصلاحي و تکميلي را براي پايين رساندن دي اکسيدگوگرد (So2) آماده و اعلام کنند. بنابراين سازمان منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس، شرکت توليدکننده آلودگي در سطح منطقه نيست؛ اما به عنوان زبان گوياي مردم با صنعت و نماينده وزارت نفت براي حفظ پايدار سه رکن اصلي توسعه يعني صنعت، اجتماع و محيط زيست، به طور مداوم با صنعت در مذاکره بوده و پيگير مطالبات مردم و ديگر ذي نفعان است.
با اين اوصاف شما در زمينه وضعيت هواي عسلويه چه پيامي براي مردم اين منطقه داريد؟
در حوزه آلاينده هاي آروماتيک که مردم دغدغه خطرات سرطان زايي را دارند، اعلام مي کنم که ما در خارج از فنس هاي عملياتي، بالاتر از حدود محيط زيست نيستيم. مردم مي توانند اين آرامش خاطر را داشته باشند که براساس پايش هايي که با نظارت و استاندارد محيط زيست در حال انجام است، از بابت ترکيبات آروماتيک، تهديدي براي سلامت آنها وجود ندارد. هشت ايستگاه پايش داريم که هزينه هر کدام يک ميليارد تومان است و 250 ميليون تومان در سال هزينه راهبري آن است. اين ايستگاه ها در خارج از فنس هاي عملياتي شرکت هاي توليدي و در سطح مناطق غير صنعتي قرار دارند و ما براي اينکه بتوانيم پاسخگوي مردم باشيم، هواي آن مناطق را پايش مي کنيم.
برخي ادعاها حاکي ازآن است که شاهد سقط جنين، سرطان و تولد نوزادهاي ناقص الخلقه در شهرستان هاي کنگان، دير و عسلويه هستيم که يکي از مهمترين دلايل آنها آلودگي شرکت هاي پتروشيمي است. اين موضوع را تاييد مي کنيد؟
خير. چرا که براساس داده ها و آمار دريافتي از دانشگاه علوم پزشکي استان بوشهر، پس از بررسي اين موضوع اعلام شد که هيچ شواهدي دال بر بالاتر بودن نرخ سرطان، سقط جنين و تولدهاي ناقص الخلقه در شهرستان عسلويه، دير و کنگان نسبت به ديگر شهرستان هاي استان بوشهر وجود ندارد. اين سوال بتازگي پس از مصوبه هيات دولت در خصوص آلودگي هواي عسلويه، در جلسه اي با حضور استاندار استان، از رئيس دانشگاه علوم پزشکي استان بوشهر پرسيده شد و ايشان گفتند که ما در دانشگاه علوم پزشکي چنين مسأله اي را تاييد نمي کنيم.
براي سلامت کارکنان که داخل فنس هاي صنعتي هستند، چه برنامه اي داريد؟
در فنس هاي عملياتي، با قشر ديگري از مردم مواجه هستيم. استانداردهاي محيط زيست بسيار سختگيرانه است، ميزان بنزن براي استاندارد محيط زيست پنج ميکروگرم و براي مواجهه شغلي به 1600 ميکروگرم مي رسد. استاندارد محيط زيست مي گويد که بايد تمام طول عمر انسان و همه دوره هاي زندگي انسان ها را از زمان جنيني تا کهنسالي ديد و علاوه بر انسان ها ديگر مخلوقات خداوند يعني ديگر زيست مندان ، گياهان و جانداران را در نظربگيريم. تمام پرسنل مراکزتوليدي به شکل مستمر، تحت پايش هاي طب صنعتي قرار دارند و هر انحراف از آن، در پرونده ثبت مي شود. کارکنان ساعات مشخصي از روز را در مواجهه با هوا قرار دارند. براساس اندازه گيري، در صورت ميزان مواجهه بيشتر کارکنان، براي آنان تجهيزات حفاظت فردي از جمله ماسک، فيلتر و... درنظر گرفته مي شود و متناسب با نتايج پاراکلينيکي منتج از طب صنعتي اقدامات کنترلي مناسب توصيه مي شود؛ ولي مردم و ديگر زيست مندان اين امکان را ندارند؛ بنابراين استانداردهاي محيط زيست بسيار سختگيرانه تر از استانداردهاي بهداشت حرفه اي براي شاغلا ن است. به هر رو در داخل فنس هاي صنعتي هم ميزان آلاينده ها در حال پايش است. يکي ديگر از پروژه ها اين است که همه داده هاي ايستگاه هاي پايش و همه خروجي پايش هاي آنلاين روي دودکش و تصفيه خانه شرکت ها در قالب يک نرم افزار جامع داده هاي آلودگي محيط زيستي منطقه در حال تجميع قرار دارد و اين نرم افزار در اختيار سازمان محيط زيست و محيط زيست استان و شهرستان و همه صنايع قرار مي گيرد که در جريان آن باشند.
ديدن فلرها همواره مردم را نگران مي کند. در اين زمينه برنامه خاصي تمهيد شده؟ و چقدر ترس از فلرها جدي است؟
فلر همه جاي دنيا، چالش ميان جوامع محلي و صنعتي است. فلر به عنوان نماد آلودگي ديده مي شود و همه فکر مي کنند تمام آلودگي از آن است. براساس گزارش سازمان هاي بين المللي، نقش فلر در آلودگي هوا نسبت به ساير آلاينده هاي يک صنعت، کمتر از 20 درصد است؛ اما فلر به عنوان شاخص ديده مي شود. طراحي فلرها در پالايشگاه هاي گاز از زمان طراحي بدون دود بودند. فلرهاي برخي پتروشيمي هاي قديمي، بدون دود نبوده که موظف شدند برنامه عملياتي خود را در اين زمينه اعلام کنند. بايد اين اطمينان را بدهم که براساس مصوبه هيات مديره سازمان منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس، در تمامي طرح هاي جديد که قرار است در منطقه سرمايه گذاري شود، در صورت برخورداري از فلر، حتما بايد از تکنولوژي زيرو فلر استفاده کنند. همزمان شرکت نفت و گاز پارس با همکاري يک شرکت خارجي، پروژه اي را تعريف کرده تا براساس آن، تمام پتانسيل هاي کاهش فلر که به شکل عملياتي قابل اجرا هستند، در پالايشگاه هاي گاز شناسايي شوند و با ارائه راهکار و برنامه اجرايي در اختيار ما قرار گيرند و پس از تاييد پروژه هاي جديد، اجرايي شوند. بايد اين نکته را هم يادآوري کنم که کاهش 70 درصدي ميزان فلرينگ در تمام پالايشگاه هاي گازي در برنامه پنجساله اتفاق افتاده است. اکنون تمام اين پالايشگاه ها براساس داده هاي اعلام شده از سوي شرکت ها، پايين تر از حدود طراحي فلرينگ هستند.
در حوزه دريا هم برنامه خاصي در نظر گرفته شده است؟
در حوزه دريا نيز چند پروژه تعريف کرديم که يکي از آنها ارزيابي ريسک دفع پساب هاي صنعتي تخليه شده به درياست که با همکاري دانشگاه و مجتمع گاز پارس جنوبي درحال انجام است و براساس آن ميزان آلاينده هاي پساب ارزيابي و مدل سازي مي شود. افزون بر آن در حال تمهيد براي تجهيز برنامه گشت زني دريايي هستيم. برنامه ريزي ما اين است که اداره محيط زيست سازمان منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس را به يک شناور تجهيز کنيم که با گشت زني، در صورت مواجهه با تخليه پساب از سوي شرکت ها، متخلفان شناسايي و با آنان برخورد شود. به اين موارد، بايد برنامه ريزي سازمان منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس براي محيط زيست طبيعي را هم مورد اشاره قرار دهم. توسعه فضاي سبز منطقه همواره از برنامه هاي ما بوده و در اين مسير، سازمان منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس 1260 هکتار فضاي سبز ايجاد کرده است. همچنين براساس توافقنامه منعقد شده ميان وزارت نفت و سازمان منابع طبيعي و امور جنگل ها با محوريت توسعه فضاي سبز منطقه، قرار است سازمان منابع طبيعي و امورجنگل ها به عنوان متولي 110 هکتار توسعه فضاي سبز را با تامين هزينه از سوي وزارت نفت عملياتي کند.