شرکت پالايش نفت لاوان؛ حامي محيط زيست؛
حفاظت از گونه های نادر جانوری
سميه راهپيما هر ساله با شروع فصل بهار، جزيره مارو يا همان شيدور، شاهد حضور مرغان دريايي و لاک پشت هاي منقار عقابي است که براي تخمگذاري به اين منطقه مي آيند. اين لاک پشت ها از سال 1970 ميلادي به عنوان گونه جانداران در معرض خطر انقراض معرفي شدند، از اين رو شرکت پالايش نفت لاوان همسو با سياست هاي مسؤوليت اجتماعي با همکاري سازمان محيط زيست هرمزگان، طرح حفاظت از گونه هاي هاي جانوري اين منطقه (جزيره مارو) را به عهده دارد.
در اين زمينه جابر دهقان، کارشناس ارشد محيط زيست شرکت پالايش نفت لاوان مي گويد: « اين شرکت در زمينه مسؤوليت اجتماعي، با دهکده لاوان در ارتباط است و خدمات گوناگوني به بوميان اين منطقه ارائه مي کند؛ يکي از اين خدمات حفاظت از گونه هاي نادر مرغان دريايي و لاک پشت هاي منقار عقابي در جزيره مارو است. اين جزيره، خالي از سکنه است و زيستگاه اصلي تخمگذاري پرندگان دريايي و لاک پشت هاي منقار عقابي در معرض خطر انقراض محسوب مي شود، از اين رو تحت حمايت سازمان محيط زيست استان هرمزگان قرار دارد. طي تفاهمنامه هايي که با اداره محيط زيست استان هرمزگان امضا کرده ايم، هر سال هزينه هايي را براي طرح هاي مطالعاتي و تحقيقاتي در جزيره هاي مارو و هنگام داريم که با حمايت سازمان هاي مردم نهاد در استان هرمزگان اين فعاليت ها صورت گرفته است.» او ادامه مي دهد: «پلاک گذاري و شمارش جمعيت پرندگان مهاجري که از نقاط دور دست به جزيره مارو مي آيند و در فصل بهار تخمگذاري مي کنند، با حمايت شرکت پالايش نفت لاوان صورت گرفته و در اين زمينه اطلاع رساني هايي نيز به ساکنان بومي جزيره لاوان انجام شده است تا با کساني که از سوي سازمان محيط زيست مي آيند، همکاري لازم را داشته باشند.»به گفته دهقان، « با توجه به اينکه جزيره مارو، يکي از نقاط کمتر شناخته شده محيط زيستي در ايران بود، با همکاري اداره محيط زيست هرمزگان و حمايت مالي شرکت پالايش نفت لاوان، موفق به تهيه مستند «مارو» شده ايم که در دو فصل همزمان با تخمگذاري پرندگان دريايي و لاک پشت هاي منقار عقابي تهيه شده و بيش از سه ماه زمان فيلمبرداري آن طول کشيد. اين فيلم مي تواند براي معرفي اکوسيستم جزيره مارو و حفاظت از گونه هاي در حال انقراض بسيار موثر باشد.» اين کارشناس ارشد محيط زيست شرکت پالايش نفت لاوان مي گويد: «پالايشگاه لاوان در جزيره مارو آثار مثبت زيست محيطي ايجاد کرده و باعث شده تا اين زادآوري ها مستمر باشد و طبيعت بکر آن به قوت خود باقي بماند.»
او در ادامه از ارسال مستند «مارو» به جشنواره فيلم سبز امسال خبر داد که در تابستان برگزار مي شود، ضمن آنکه براي جشنواره هاي بين المللي نيز ارسال شده و طي يک سال آينده رتبه بندي هاي آن انجام خواهد شد.
پايش آنلاين
دهقان در ادامه به ديگر فعاليت هاي زيست محيطي پالايشگاه لاوان مي پردازد و مي گويد: «با توجه به تفاهمنامه هايي که با اداره محيط زيست هرمزگان امضا کرديم، دستاورد ها و اقدام هاي شاخص در حوزه محيط زيست را در دستور کار داريم و شرکت پالايش نفت لاوان به صورت مستمر تاثيرات مواد نفتي را پايش مي کند تا آلودگي وارد اين آب ها نشود. »به گفته او «پالايشگاه لاوان از سال 86، طرح هاي توسعه اي و بهبود کيفيت فراورده ها را آغاز کرده که در سال 94 با هدف بهينه سازي مصرف سوخت و حفظ محيط زيست بنزين يورو 4 را به عنوان سوختي سازگار با محيط زيست توليد کرد. اين پالايشگاه همواره رعايت اصول زيست محيطي را در اولويت فعاليت هاي خود قرار داده و ساخت حوضچه جمع آوري مواد زائد نفتي با ظرفيت 4800 متر مکعب را با در نظر گرفتن معيارها و ضوابط محيط زيستي و با استفاده از پوشش هاي ژئو ممبران و ژئو تکستايل، به منظور جلوگيري از ورود مواد نفتي، براي صيانت از محيط زيست انجام داده است، همچنين پايش مستمر زيست محيطي از سوي آزمايشگاه هاي معتبر و معتمد محيط زيست در اين پالايشگاه انجام مي شود.» اين کارشناس ارشد محيط زيست شرکت پالايش نفت لاوان مي افزايد: «از ديگر اقدام هاي زيست محيطي، احداث واحد بازيافت گوگرد است. گوگرد توليدي موجود در نفت گاز را به زير ppm 50 رسانده ايم که در واحد بازيافت به صورت گرانوله در کيسه هاي يک تني در کشتي ها براي صادرات بارگيري مي شود.» دهقان از ديگر اقدام هاي زيست محيطي پالايشگاه لاوان به احداث واحدهاي جانبي مانند تصفيه آب هاي صنعتي اشاره مي کند و مي گويد: «تصفيه پساب ها به سه روش بيولوژيکي، فيزيکي و شيميايي انجام مي شود و تمامي پساب هاي حاصل از آن به صورت قطره اي، (با توجه به شرايط تامين آب شيرين در جزيره) به مصارف کشاورزي مي رسد.» او مي افزايد: « در بحث توسعه فضاي سبز پالايشگاه نيز توانستيم طي سال هاي گذشته 50 هکتار فضاي سبز ايجاد کنيم. در اين باره با مشکلاتي از جمله تامين خاک روبه رو بوديم که براي رفع آن، خاک هاي مرغوب و حاصلخيز را به وسيله کشتي به جزيره منتقل کرديم و اکنون آبياري آن به وسيله تصفيه پساب هاي صنعتي و بهداشتي انجام مي شود.» دهقان تاکيد مي کند: «با توجه به بندهاي قانوني در نظر گرفته شده از سوي مجلس شوراي اسلامي، صنايع، به اجراي پايش آنلاين منابع آلاينده مکلف شده اند. به همين دليل، پروژه تجهيز دودکش ها به آنالايزر هاي آنلاين را در دستور کار قرار داديم. اکنون کوره واحد تقطير به آنالايزر آنلاين تجهيز شده و به صورت مستمر گزارش آن به سازمان محيط زيست ارسال مي شود. براي پساب هاي صنعتي نيز اين تکليف قانوني را داريم تا پساب پالايشگاه را به سيستم آنالايزر آنلاين مجهز کنيم، ضمن آنکه تا يک سال آينده، هشت دودکش ديگر پالايشگاه را به اين سيستم مجهز خواهيم کرد.»
قطع انگشتان دست در تماس با دستگاه جت زنی
صنعت نفت از صنايع پيچيده و با ريسک بالاست که بروز حوادث در اين صنعت، مي تواند خسارت هاي جاني و مالي جبران ناپذيري به همراه داشته باشد. در طول تاريخ، حوادث زيادي در اين صنعت رخ داده که پيامدهاي فراواني در بر داشته است، از اين رو اهميت درس آموزي از حوادث و سوانح در اين صنايع، براي شناسايي مناطق پر ريسک چند برابر مي شود. دانش به دست آمده در مورد علل حادثه، مي تواند اجازه استقرار اقدام هاي پيشگيرانه و کاهش دهنده حوادث در محل را صادر کند، ضمن آنکه بازخورد ناشي از آن مي تواند باعث بهبود رفتاري ايمن در افراد مستقر در فضاي پالايشگاه شود. به دليل اهميت اين موضوع، هفته نامه «مشعل» به بررسي حادثه اي ديگر که منجر به قطع انگشتان دست در تماس با فن خنک کننده دستگاه جت زني، شده، پرداخته است که در ادامه مي خوانيد:
شرح حادثه
در ساعت 8 صبح روز حادثه، مجوز کار براي عمليات جت زني روي مبدل هاي واحد CCR از سوي مسؤولان مربوط صادر مي شود. سپس در ساعت 9 صبح، فرد حادثه ديده که يکي از کارکنان شرکت پيمانکاري است، به منظور تامين سوخت دستگاه جت زني به محل مراجعه مي کند. او نازل تزريق گازوييل را با دست چپ مي گيرد و هنگام تزريق گازوييل به دستگاه جت زني، احتمالا دست راست خود را به دستگاه جت زني تکيه مي دهد. در همين زمان دست او با نيمه پاييني پره هاي خنک کننده دستگاه جت زني که بدون حفاظ بوده، تماس پيدا مي کند که اين حادثه منجر به صدمه ديدن دست راست او مي شود. بعد از بروز حادثه، آمبولانس مستقر در واحد، او را به درمانگاه شرکت انتقال مي دهد و سپس براي ادامه درمان، ابتدا به بيمارستان شهر و بعد به بيمارستان تهران اعزام مي شود.
علل اصلي حادثه
• نداشتن توجه کافي به مفاد دستور عمل صدور مجوز کارکه مشتمل بر موارد زير است:
- صدور مجوز کار عمليات جت زني روي مبدل ها، با وجود نداشتن حفاظ روي نيمه پايين فن خنک کننده
- مورد بررسي قرار نگرفتن شرايط کار به صورت دقيق قبل از صدور مجوز کار
• عدم شناسايي و ارزيابي ريسک خطر تماس دست با فن خنک کننده دستگاه جت زني
راه هاي پيشگيري از حوادث مشابه
• ضرورت دارد واحدهاي اچ اس اي شرکت ها با همراهي واحدهاي عمليات و تعميرات، برنامه زير را براي بهبود وضعيت صدور مجوزه هاي کاري، طراحي و اجرا کند.
- تعيين موارد کليدي مفاد دستور عمل صدور مجوز کار
- تعريف شاخص ميزان انطباق وضعيت صدور مجوز کار با دستور عمل مربوطه بر اساس موارد کليدي اشاره شده
- اندازه گيري ميزان شاخص وضعيت صدور مجوز کار در واحدهاي مختلف پالايشگاه و محاسبه ميزان انطباق در کل پالايشگاه
- بررسي دلايل پياده نشدن مفاد دستورعمل صدور مجوز کار
- تعريف هدف کمي و برنامه عملياتي به منظور بهبود شاخص مذکور طي يک برنامه سه تا پنج ساله
- اجرا و بررسي ميزان تحقق اهداف و اثربخشي برنامه ها
• در بعضي موارد، نتايج ارزيابي ريسک به دليل کلي گويي به گونه اي هستند که آگاهي لازم را در اختيار امضا کنندگان مجوز کار قرار نمي دهند. در صورتي که جداول ارزيابي ريسک بايد منتج به اين موضوع شود که کارکنان بدانند، هنگام کار با يک تجهيز، هر کدام از اجزاي آن تجهيز، چه خطراتي در بر دارند. به عنوان مثال در مورد دستگاه جت زني بايد خطرات اجزاي مختلف آن از قبيل فن خنک کننده، شيلنگ ورودي آب، نازل خروجي آب، مخزن سوخت و.... شناسايي و ارزيابي شود. اين موضوع در خصوص فعاليت ها نيز مصداق دارد. به اين معني که اگر مقرر شد، شناسايي خطر و ارزيابي ريسک بر اساس فعاليت ها باشد، بايد هر فعاليت به اجزاي آن تقسيم شود. در غير اين صورت، بعضي خطرات شناسايي نخواهند شد.
• فردي که مجوز کار را امضا مي کند، در واقع به گونه اي شناسايي خطر و ارزيابي ريسک انجام مي دهد؛ اما موضوع اينجاست که برگه مجوز کار، چند مورد کلي را بيان مي کند. به عنوان مثال، در برگه مجوز کار اين موضوع پرسيده مي شود که آيا تمامي مسيرهايي که خطر ورود سيالات در آن وجود دارد، بسته شده اند؟ در حالي که اين امضاکننده مجوز است که بايد براي فعاليت ها و تجهيزات مختلف فکري کند و مسيرهاي احتمالي را تشخيص دهد. نتايج بررسي حوادث به ما نشان مي دهد که در عمل، افراد امضا کننده مجوزهاي کار، خيلي از مواقع فرصت کافي، دانش کافي يا باور قوي براي انجام اين بررسي را ندارند؛ اما چنانچه در جداول مديريت ريسک، اين موارد براي خطرات مربوط به هر تجهيز يا فعاليت، به صورت کامل ديده شوند، به افراد کمک مي کند که در هنگام صدور مجوز کار، يک راهنماي مناسب در اختيار داشته باشند.
• افزايش کيفيت برگزاري جلسه هاي کوتاه ايمني (TBM) قبل از انجام کار در هر روز / نوبت کاري
• تعريف و اجراي برنامه ارزيابي و بهبود فرهنگ ايمني مشتمل بر جو ايمني و ايمني رفتاري.
• بررسي و اصلاح وضعيت حفاظ تجهيزات مختلف