مشهد از زاویه ای دیگر

از زیارت تا بازدید از آثار باستانی

 

مشهد مقدس را که يکي از شهرهاي قديمي و مهم ايران است، همه با حرم مطهر امام رضا(ع) مي شناسند. امام غريبي که سالانه زائران زيادي را از گوشه و کنار ايران و سراسر جهان به سوي خود مي کشاند و آرامشي وصف ناشدني نصيب شان مي کند. اين نقطه از ايران که بيشتر از نظر زيارتي مورد توجه است، جاذبه هاي تاريخي زيادي در خود جاي داده که مطمئنا از ديد بسياري از مسافران دور مانده است. مکان هاي ديدني که در کنار زيارت حرم ثامن الحجج (ع)مي تواند سفري متفاوت و خاطره انگيز را در ذهن هر مسافري ثبت کند. در اين مطلب قصد داريم مشهد را از زاويه اي ديگر معرفي کنيم تا آن دسته از افرادي که علاوه بر زيارت، به ديدن آثار تاريخي هم علاقه مند هستند، ديدن اين مکان ها را در برنامه سفر خود بگنجانند.مطمئنا بيشتر کساني که علاوه بر زيارت به آثار تاريخي مشهد هم علاقه مند بوده اند، از آرامگاه فردوسي، آرامگاه نادرشاه افشار، گنبد هارونيه، کوهسنگي، باغ وکيل آباد، طرقبه، شانديز، چاليدره و... ديدن کرده اند، اما اين شهر زيارتي جاذبه هاي ديگري هم دارد که شايد کمتر شناخته شده باشند و قطعا بازديد از آنها مي تواند حسي فوق العاده به انسان منتقل کند.

کليساي مسروپ مقدس

اين کليسا که مربوط به دوره پهلوي است، قدمتي 76 ساله دارد. کليساي مسروپ به دليل ارزش معماري اش در 25 مرداد 1384 در فهرست آثار تاريخي فرهنگي کشور به ثبت رسيده است. مشهدي ها آن را به نام کليساي ميدان 10دي مي شناسند. اين بنا تنها و مهم ترين کليساي ارامنه مشهد است که متاسفانه با وجود تاريخي بودن آن به حال خود رها شده و تنها گنبد سفيد و سنگي آن با صليبي در نوک کليسا قابل ديدن است.

 نشاني: خيابان امام خميني(ارگ سابق) - ميدان 10دي (بازديد رايگان)

مدرسه عباسقلي خان

يکي از بناهاي تاريخي کمتر شناخته شده مشهد، مدرسه عباسقلي خان است. اين بناي تاريخي تنها مدرسه به جا مانده از دوره صفويه است. بناي اين اثر تاريخي در دو طبقه و در چهار ضلع، داراي چهار ايوان به سبک معماري دوره صفويه ساخته شده و بيش از 100 حجره دارد. اين مدرسه که تمام آن با آجر ساخته شده، داراي تزييناتي از کاشي‎کاري و مقرنس‎کاري سردر ورودي ايوان ها، حجرات و رواق هاست که در نوع خود بسيار جالب توجه است.

نشاني: ضلع جنوبي حرم مطهر- ابتداي خيابان نواب صفوي (بازديد رايگان)

 

گنبد خشتي

يکي ديگر از اماکن ديدني مشهد که نزديک حرم مطهر رضوي قرار گرفته، گنبد خشتي است؛ جايي که مقبره امامزاده سيدمحمد از نوادگان امام موسي بن جعفر(ع) واقع شده است. اين اثر تاريخي که در زمان تيموريان ساخته شده و در دوره صفويان و قاجاريان مرمت و تزيين شده، در 16 دي 1345 به عنوان يکي از آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.

نشاني: خيابان طبرسي مشهد- کوچه گنبد خشتي-کنار کوچه سياه آب (بازديد رايگان)

 

هتل تاريخي پارس

اين هتل، يکي از قديمي ترين هتل هاي مشهد است که معماري خاصي دارد. تزيينات نماي اضلاع جانبي اين بنا در نوع خود بسيار جالب توجه است. هتل پارس در سال 1316 هجري از سوي يک معمار روس ساخته شد. اين بناي تاريخي پس از مرمت هاي صورت گرفته، همچنان فعال و پذيراي مهمانان زيادي است.

نشاني: خيابان امام خميني (ارگ سابق)

حمام مهدی قلی بیک

این بنا یکی از بزرگ ترین حمام های ایران است که با قدم گذاشتن به آن، محو معماری بسیار زیبای آن می شویم. این حمام، بنایی قدیمی با سقفی زیبا، رنگین و منحصر به فرد دارد که مربوط به دوره صفویان است. حمام مهدی قلی بیک در کنار یکی از مساجد قدیمی مشهد به نام مسجد شاه جا خوش کرده، به همین دلیل تا مدت ها به نام حمام شاه نیز شناخته می شد، اما پس از انقلاب نام حمام رضوی روی آن نهاده شد. این حمام زیبا که در سال 1300 خورشیدی بنا به خواسته فردی به نام مهدی قلی بیک ساخته و وقف مردم شد، در 5 اردیبهشت سال ۱۳۵۶ در فهرست آثار تاریخی کشور به ثبت رسید. حمام چشم نواز مهدی قلی بیک که پس از لوله کشی از رونق افتاده بود و چند سالی مورد بی توجهی قرار گرفته بود، با همکاری مشترک سازمان میراث فرهنگی و آستان قدس در سال 1378 بازسازی شد و طی این بازسازی، فضاهایی چون سردر حمام، هشتی ورودی، سربینه یا رختکن، گرمخانه، میاندر (فضای ارتباطی بین دو فضای گرمخانه و سربینه)، خزینه و فضای گربه رو، تون (گلخن)، نظافت خانه و چال حوض (استخر آب سرد) آن مرمت شدند.  همچنین در سال 1385 و همزمان با ولادت امام هشتم شیعیان، درهای حمام مهدی قلی بیک با عنوان موزه تخصصی مردم شناسی به روی عموم مردم گشوده شد.

نشانی: خروجی ضلع غربی صحن جامع رضوی- انتهای خیابان اندرزگو (خسروی نو)- اندرزگوی 13- انتهای بازار فرش

در کنار بازدید از این اثر بی نظیر می توانید از مقبره امیر غیاث الدین ملک شاه (مسجد شاه)، بازار رضا، موزه آستان قدس و آرامگاه پیرپالان دوز  نیز دیدن کنید.

مصلی

 

این بنا که به دوره صفویه و معرف سبک معماری اسلامی آن دوره مربوط است، قدمتی بیش از ۳۵۰ سال دارد. طبق کتیبه موجود در بدنه بنا، این اثر تاریخی در عهد شاه سلیمان صفوی ساخته شده است. مصلی از چند قسمت تشکیل شده که ايواني مرتفع و دو ايوانچه منتهي به فضاهاي چهارضلعي در طرفين به صورت قرينه دارد. ايوان این ساختمان بر فراز فضاهاي مربع و رو به قبله ساخته شده و یک محراب در ديوار انتهايي ايوان خودنمایی می کند. این بنا با محوطه بزرگ سنگ فرش آجری، کاشی های آبی، سفید و سرمه ای اثری بی بدیل را پیش روی بازدیدکنندگان قرار می دهد که هنر دست هنرمندان و صنعتگران اصفهانی است. در بازدید از این بنای تاریخی، کتیبه هایی در حاشیه محراب و اطراف ایوان دیده می شود که به زبان فارسی و با خط نسعلیق نوشته شده، نگاره هایی که نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کند. این اثر ارزشمند تاریخی - فرهنگی، جزو اولین مراکزی است که در تاریخ 5 دی سال 1310 در مشهد به ثبت ملی رسید.

نشانی: ابتدای خیابان مصلی، نبش مصلی ۴

(بازدید رایگان)

 

باغ خونی

این باغ 5/6 هکتاری که به اوایل دوره قاجار مربوط می شود، نمادی از باغ ایرانی و نمونه ای زنده از باغ های 200 ساله است. باغ خونی مشهد که 25 اسفند 1379 به ثبت ملی رسیده، یک چشمه دارد که به باغ چشمه نیز مشهور است. این باغ در گذشته دارای سه عمارت بود که دو عمارت آن تخریب شده است. باغ خونی، مدتی به عنوان کنسولگری روسیه در مشهد و سپس مدتی به نام دفتر بازرگانی دولت روسیه، در اختیار روس ها قرار گرفت. با فروپاشی کمونیسم، روس ها در سال ۱۳۶۹ شمسی این باغ را برای همیشه ترک کردند. اولین سند باغ خونی در سال ۱۳۱۷ به نام اداره مالیه زده شد، پس از انقلاب در اختیار بانک کشاورزی بود و بعد از آن نیز به نیروی انتظامی تعلق گرفت. این باغ با وجود طرح های عمرانی و توسعه شهر مشهد در گذر زمان همچنان پابرجاست. نکته قابل اشاره در خصوص این باغ اینکه در سال ۱۳۳۰، روس ها مسجد گوهرشاد را از باغ خونی به توپ بستند.

نشانی: خیابان هفده شهریور- خیابان عنصری  عنصری ۹