روایت «مشعل» از بهداشت و درمان صنعت نفت غرب کشور
دفترچه درمان نــفــت در دست غیر نفتی ها
سميه راهپيما سال 1301، آغاز ورود صنعت نفت به کرمانشاه است؛ زماني که ميدان نفت شهر کشف شد و بهداشت و درمان صنعت نفت غرب کشور براي ارائه خدمات درماني به کارکنان شکل گرفت و اکنون به شهرهاي کرمانشاه، همدان، ايلام و کردستان خدمات رساني مي کند. اين ميدان نفتي در هشت سال جنگ تحميلي در محاصره دشمن قرار گرفت و مين هاي نهفته در دل خاک، جامانده از آن دوران است که با هر بارندگي جابه جا مي شوند و اکنون کساني براي عشق به وطن در اين منطقه در قسمت بهره برداري و خطوط لوله و مخابرات کار مي کنند. مركز انتقال نفت (تلمبه خانه) پايطاق نيز يكي از قديمي ترين تلمبه خانه هاي كشور است كه در دهه 1310 خورشيدي، براي انتقال نفت از ميدان نفتي «نفت شهر» به پالايشگاه كرمانشاه در روستاي خوش آب و هواي پايطاق (پاطاق) از توابع شهرستان سرپل ذهاب، راه اندازي شد و در کنار آن نيز يک بهداري براي ارائه خدمات درماني به کارکنان صنعت نفت اين منطقه در نظر گرفته شد. به دليل اهميت اين موضوع خبرنگار «مشعل» به بهداشت و درمان صنعت نفت غرب کشور رفته و گزارشي از بهداشت و درمان اين منطقه، درمانگاه هاي عملياتي نفت شهر و پايطاق تهيه کرده است که در ادامه مي خوانيد:
بهداشت و درمان صنعت نفت غرب کشور، پهنه جغرافيايي وسيعي را تحت پوشش قرار مي دهد و به چهار استان کرمانشاه، همدان، ايلام و کردستان خدمات درماني ارائه مي کند که مرکز آن در کرمانشاه است و کارکنان اين منطقه مي توانند از طريق پلي کلينيک 12 فروردين خدمات درماني دريافت کنند. دو مرکز پزشکياري نيز در پايطاق و نفت شهر قرار دارد که 24 ساعته به کارکنان نفت آن مناطق خدمات درماني ارائه مي دهد. تعداد کارکنان بهداشت و درمان صنعت نفت غرب کشور حدود 112 نفر است که از اين تعداد 5 نفر رسمي، حدود 20 نفر قرارداد مدت موقت و مابقي پيمانکار هستند. اين منطقه به دليل گستردگي پهنه جغرافيايي، سختي هايي دارد. در اين زمينه سعيد منصوري، مسؤول بهداشت و درمان صنعت نفت غرب کشور مي گويد: «اين منطقه از شمال تا سقز و بانه، از جنوب تا چشمه خوش و سرابله، از شرق تا همدان و فامنين و از غرب نيز تا ايلام را تحت پوشش قرار مي دهد و ارتباط به راحتي انجام نمي شود، از اين رو تمهيداتي در نظر گرفته شده تا کارکنان صنعت نفت، خدمات را از همان مناطق دريافت کنند و اسناد درماني و مرخصي آنها نيز از طريق رابط هايي که درشرکت هاي مختلف داريم، به دست ما مي رسد. در مناطق مرزي نيز به بوميان منطقه و نيروهاي نظامي خدمات درماني ارائه مي دهيم.» او به کمبودها اشاره مي کند و ادامه مي دهد: « متاسفانه دستگاه راديولوژي به روز نيست و از نظر مکاني نيز کمبود داريم و نياز است تا در سال هاي آينده اين ساختمان گسترش داده شود. ضمن آنکه بايد آزمايشگاه و دستگاه هاي خود را نيزبه روز کنيم.»
به گفته او « با مراکز پزشکي خصوصي و دولتي در چهار استان کرمانشاه، همدان، ايلام و کردستان قرارداد بسته ايم و در بيشتر شهرهاي استان نيز پزشک معتمد داريم که وظيفه درمان و کارهاي اداري خدمات را به عهده دارند. ضمن آنکه پلي کلينيک 12 فروردين در کرمانشاه و مرکز طب صنعتي نيز در شرکت پالايش نفت کرمانشاه و شرکت پالايش گاز ايلام قرار دارد. دو مرکز پزشکياري نيز در پايطاق و نفت شهر است که 24 ساعته به کارکنان نفت آن مناطق خدمات ارائه مي دهند. سه پزشک طب صنعتي نيز در قالب سه تيم به صورت برنامه ريزي از پيش تعيين شده در مراکز حضور دارند، اين معاينه ها از اوايل ارديبهشت آغاز و تا اوايل اسفند ماه ادامه دارد و حدود چهار هزار و 500 نفر از کارکنان مورد معاينه هاي دوره اي قرار مي گيرند.»
استفاده از درمان غيرمستقيم
گاهي دفترچه هاي درماني نفت در دست کساني غير از نفت است. صحت اين گفته را از معاونت غذا و داروي بهداشت و درمان صنعت نفت غرب کشور مي پرسم که در پاسخ مي گويد: «طرح درمان در دسترس، اين اجازه را به کارکنان صنعت نفت مي دهد که از مراکز درماني بيرون نفت استفاده کنند؛ اما نمي توانيم نظارتي روي آن داشته باشيم، اين در حالي است که از مراکز طرف قرارداد مي توانيم بازديدهاي دوره اي داشته باشيم. ضمن آنکه فاصله مرکز ارائه خدمات دندانپزشکي با محيط کار کارکنان اين منطقه زياد است و اين روند نارضايتي همکاران و کارفرما را به همراه دارد.»
بازبيني تعرفه هاي دندانپزشکي
زماني که با آرزو اله ياري صحبت مي کردم، مشغول پرکردن دندان يکي از بيماران بود و همزمان به پرسش هايم پاسخ مي داد. او سرپرست دندانپزشکي بهداشت و درمان صنعت نفت غرب کشور است. دندانپزشک با انواع بيماري ها در تماس است و بايد تمام نکات بهداشتي را رعايت کند. اله ياري در اين باره مي گويد: «هر چند وقت يکبار با حضور تمام کارکنان دندانپزشکي ،کلاس هاي پيشگيري برگزار مي کنيم تا با تمام خطرهايي که احتمال مواجه شدن با آن را دارند، آشنا شوند و راه هاي مقابله با آن را بدانند.» به گفته او « به دليل افزايش قيمت ها کمي با کمبود مواد مواجه هستيم که با بازبيني تعرفه ها اين فاصله قيمتي برداشته خواهد شد. تمام کارهاي ترميمي و عصب کشي تا سه کانال در واحد دندانپزشکي انجام مي شود؛ اما عصب کشي مجدد سه کانال و پروتزها به بيرون ارجاع داده مي شود.»
اهميت توجه به هرم غذايي
شايع ترين بيماري در غرب کشور، تري گليسيريد بالا به دليل مصرف همزمان نان و برنج و کلسترول بالا به دليل مصرف زياد گوشت قرمز است. مريم سليمي، کارشناس ارشد تغذيه بهداشت و درمان غرب کشور مي گويد: «کم تحرکي نيز در ميان ساکنان و کارکنان اين منطقه ديده مي شود که افزايش قند، چربي، کبد چرب، چاقي شکمي و .... را به همراه دارد. ضمن آنکه به دليل مصرف پايين غذاهاي دريايي، شاهد کمبود يد يا همان کم کاري تيروييد و کاهش امگا 3 هستيم؛ از اين رو توصيه مي کنم تا کارکنان و ساکنان اين منطقه توجه به هرم غذايي را مد نظر قرار دهند تا از يک سو زندگي سالم داشته باشند و از سوي ديگر از بروز بيماري هاي مزمن و کاهش امگا 3 پيشگيري شود.»
جلوگيري از ارجاع به بيرون
هلن حضرتي، مسؤول آزمايشگاه بهداشت و درمان صنعت نفت غرب کشور است که از تغيير و تحول آزمايشگاه صحبت مي کند و مي گويد: «روز نخستي که مسؤوليت آزمايشگاه را به عهده گرفتم، امکانات زيادي نداشت و جواب ها به صورت دستي بود و تست هاي کبدي و ... هفته اي يکبار و به صورت دستي انجام مي شد که با تلاش زياد توانستيم برنامه آزمايشگاهي به صورت کامپيوتري داشته باشيم و به مرور زمان، بخش ميکروب شناسي، هورمون شناسي و ... را فعال کرديم؛ اما در کنار پيشرفت ها، مشکلاتي نيز در زمينه ارتقاي آزمايشگاه داريم که از جمله آنها مي توان به دسترسي دستگاه هاي پيشرفته اشاره کرد.»
تست الايزا به صورت دستي
در ادامه به داخل آزمايشگاه مي روم و با يکي از با سابقه ترين کساني که در اين حوزه فعاليت دارد، هم صحبت مي شوم. او يزدان بخش عطايي، کارشناس ارشد علوم آزمايشگاهي است. مي گويد: «از نظر وسايل و امکانات در مضيقه هستيم ، چند دستگاه آزمايشگاهي گرفته ايم؛ اما با اين وجود تمام تست هاي الايزا به صورت دستي انجام مي شود و چون اين تست مکانيکي نيست، پنجشنبه ها مي آييم و آن را انجام مي دهيم. »
افسردگي و اضطراب
مرکز روانشناسي بهداشت و درمان صنعت نفت غرب کشور از سال 90 آغاز به کار کرد و همه روزه به غير از جمعه ها فعاليت مي کند. سال 92 جمعيت زنان پيام رسان سلامت روان با هدف ارتقاي سطح سلامت نيز در اين مرکز تشکيل شد که يک شنبه هر هفته با حضور بانوان و خانواده هاي شرکت نفت برگزار مي شود. شراره محمدي، مشاور مرکز روانشناسي بهداشت و درمان صنعت نفت غرب کشور در اين باره مي گويد: «بيشتر مراجعه کنندگان ما خانم هستند و آقايان نسبت به اين موضوع تدافعي برخورد مي کنند. در سيستم نفت غرب کشور خانواده هايي که همسرشان اقماري هستند، مشکلات بيشتري دارند؛ زيرا در نبودشان، وظيفه او را نيز انجام مي دهند. متاسفانه براي کساني که در مناطق عملياتي به صورت اقماري کار مي کنند، تمهيداتي براي دوران 14 روز تعطيلي آنها در نظر گرفته نشده و افسردگي و اضطراب در ميان آنها زياد است، ضمن آنکه اين شرايط روحي در خانواده هاي آنها نيز ديده مي شود. براي رفع اين مساله بهتر است که کلاس هاي آموزش مهارت هاي 10 گانه زندگي برگزار شود.»
محدود به شهر کرمانشاه شده ايم
جهانبخش کياني، مسؤول پزشک خانواده بهداشت و درمان صنعت نفت غرب کشور است. مي گويد: «براي نخستين بار در سطح کشور، موضوع پزشک خانواده در صنعت نفت نهادينه شد و کم و بيش با مشکلات آن نيز روبه رو هستيم. يکي از مشکلات ما به پراکندگي جغرافيايي منطقه باز مي گردد که سطح خدمات ما از چهار استان، تنها به شهر کرمانشاه محدود شده و آخرين جمعيت پرونده دار ما 6 هزار نفر است که مورد معاينات دوره اي و غربالگري قرار مي گيرند. از اين رو نمي توانيم انتظار سازمان را از نظر آماري برآورده کنيم. فراخوان معاينه هاي دوره اي به دو صورت پيامکي و غير فعال است . منظور از غير فعال، کساني هستند که براي انجام معاينات نيامده اند.» به گفته او «واحد پزشک خانواده، يکي از واحدهايي است که مرتب از سوي بهداشت و درمان پايش مي شود و هر ماه فهرست معاينه هاي دوره اي و تعداد بيماران ويزيت شده، تعداد اقلام دارويي و آزمايش ها در سيستم سخن ثبت مي شود، ضمن آنکه فايل اکسل جمعيت شناسي نيز داريم و تمام کارهاي پزشک خانواده به صورت آنلاين ثبت مي شود. به عنوان پزشک خانواده روزانه بين 50 تا 70 بيمار را ويزيت مي کنيم که اگر يکي از پزشکان نيايد، اين تعداد به 90 تا 100 نفر در روز مي رسد.»
تشخيص بموقع بيماري
مسعود ايازي در واحد تعميرات پالايشگاه کرمانشاه کار مي کند. مي گويد: «در معاينات دوره اي مشخص شد که پلاکت خونم پايين است و آزمايش مجدد برايم نوشته شد.» شاپور صادقي نيز يکي از مراجعه کنندگاني است که در نوبت دارو نشسته است. او مي گويد: «متاسفانه برخي از داروهايي که پزشک مي نويسد، در داروخانه درمانگاه موجود نيست و بايد آن را از بيرون تهيه کنيم.»
اعزام بيماران به صورت زميني
در ادامه به سمت امور اعزام مي روم و با ميترا عابدزاده، مسؤول اين واحد به گفت و گو مي نشينم. او از سختي کارش صحبت مي کند و مي گويد: «وقتي بيماراني را مي بينم که به علت کمبود امکانات در شهرمان، اعزام مي شوند، ناراحت مي شوم. در ماه بيش از 100 اعزام به تهران داريم که بيشتر بيماران سرطاني، نازايي، مغز و اعصاب و ... هستند. اکنون به دليل کاهش هزينه ها، استفاده از هواپيما سخت شده و بيشتر بيماران، زميني ارجاع داده مي شوند و اعزام ناباروري نيز حذف شده است.»
توقف اعزام ناباروري
زماني که با مسؤول امور اعزام صحبت مي کردم، خانمي به همراه همسرش به اين واحد آمد و درخواست اعزام به تهران را داشت. وقتي فهميد ناباروري انجام نمي شود، شوکه شد و گفت که براي اين مدتي که تحت درمان بودم، بايد چکار کنم؟ به او گفتند بايد خودتان هزينه رفت و آمد را پرداخت کنيد، از او ماجرا را سوال مي کنم، در پاسخ مي گويد: «سابقه ناباروري دارم. مدتي تلاش کردم تا در شهر خودم نتيجه بگيرم؛ اما به دليل اينکه آزمايش و بررسي PGSNGS (بررسي سلامت جنين) را ندارد، به مراکزي مانند رويان و ... انتقال داده شدم؛ اما اکنون مي گويند که به دليل دريافت هزينه هاي ناباروري، اعزام متوقف شده است و استرسي به استرس هاي قبلي من اضافه شده؛ زيرا بايد به فکر رفت و آمد، اقامت و ... باشم. از مسؤولان در خواست مي کنم براي کساني مثل من که مشکل ناباروري دارند و در شهر خود تلاش زيادي کرده، اما نتيجه نگرفته، شرايط اعزام را فراهم کنند و قانوني در نظر بگيرند تا بتوانيم براي ادامه درمان به تهران برويم.»
نداشتن سونوگرافي
اورژانس، يکي از قسمت هاي بهداشت و درمان صنعت نفت غرب کشور است که مشکلات خاص خود را دارد. از آن جمله مي توان به کمبود آمبولانس مجهز، داشتن کانکس در مراکز درماني مناطق عملياتي و ... اشاره کرد. در اين زمينه محسن محمدي، مسؤول اورژانس بهداشت و درمان صنعت نفت غرب کشور مي گويد: «ما مسؤول طرح تکريم ارباب رجوع هستيم تا مراجعه کنندگان کارشان بخوبي انجام شود، اما اکنون آمبولانس هايي داريم که قدمت آنها به 12 سال مي رسد و امکانات خاصي ندارند و بايد تعويض شوند؛ زيرا بيشتر بيماراني راکه به ساير مراکز درماني مي فرستيم، از نوع انتقال ناراضي هستند. نامه نگاري هايي با تهران انجام شده؛ اما هنوز جوابي دريافت نکرده ايم. اکنون يک آمبولانس فولکس داريم که به صورت يک اورژانس پيش بيمارستاني است و به يک دستگاه ديگر نياز داريم.» به گفته او «در منطقه عملياتي خطوط لوله و مخابرات نفت شهر، کار درمان در يک کانکس انجام مي شود و نياز به يک اتاق 12 متري به عنوان بهداري داريم. وقتي بيماري را روي برانکارد مي آورند، در کانکس جابه جا نمي شود و نمي توان خدمات خوبي به بيمار داد. ساختمان بهداري پايطاق نيز از زلزله کرمانشاه در امان نماند و تخريب شد و از آن زمان تاکنون تعمير نشده است و اکنون مکاني که به عنوان بهداري در اين منطقه انتخاب کرده ايم، اتاق استراحت پزشکيار است که با يک پارتيشن از هم جدا شده و اين شرايط از نظر بهداشتي قابل قبول نيست. از ديگر کمبودهاي بخش اورژانش مي توان به نداشتن سونوگرافي، نامناسب بودن سرنگ، آنژيوکت و ... اشاره کرد.»
معاينات دوره اي با کارشناسان غير مرتبط
براي مصاحبه با مسؤول طب صنعتي، از بهداشت و درمان صنعت نفت غرب کشور به سمت پالايشگاه کرمانشاه حرکت مي کنم که سالانه چهار و 500 نفر را در چهار استان تحت معاينه هاي دوره اي قرار مي دهند که داراي پراکندگي هستند. به عنوان مثال استان ايلام، کارکنان دهلران، موسيان، چشمه خوش و نفت شهر را نيز در بر مي گيرد. با شهريار باقري که سابقه اي 26 ساله دارد و اکنون مسؤول طب صنعتي است، به گفت وگو مي نشينم. مي گويد: «ابتداي هر سال کار ما شروع مي شود و گروه هايي از تيم پزشکي شامل پزشک عمومي، کارشناس اديومتري، کارشناس اپتومتري، کارشناس اسپيرومتري و پرستار صنعتي را به مناطق مي فرستيم؛ اما همانند هر سازمان ديگري کم و کسري هايي در نيروي انساني و تجهيزات داريم. متاسفانه متخصص طب کار و کارشناس متخصصي که در معاينات دوره اي همکاري مي کنند، نداريم. اين روند باعث مي شود تا کار ازسوي افراد غيرکارشناس انجام شود و نکات کليدي مورد توجه قرار نگيرد. از سوي ديگر کارکنان نيز به آنها اطمينان نمي کنند و تمايلي به معاينه هاي دوره اي ندارند. « به گفته او «با توجه به رايزني هاي انجام شده، در سال 98 ماهي دو جلسه پزشک طب کار به صورت پروازي خواهيم داشت و در صدد رفع نقاط ضعف هستيم.»
ادامه در صفحه؟