آشنایی با بیماری های شایع در فصل سرد (بخش اول)
زمستان فقط سرماخوردگی
ندارد
زمستان از راه رسيده است و يقين داريم شما هم دغدغه بيماري هاي مخصوص فصل زمستان را داريد. شما هم نمي خواهيد آنفلوانزا بگيريد يا گلويتان چرکي شود، درد مفاصل اذيتتان کند يا ... هر سال با آغاز فصل سرما بيماري هاي خاص اين فصل که يا موجب اصلي بيماري هستند يا تشديدکننده و تحريک کننده آن، نه تنها جسممان را اذيت مي کند، بلکه روحمان را نيز مي آزارد. شايد با اندکي اطلاعات و آگاهي درباره اين بيماري ها بتوانيم مشکل را حل کنيم يا از ابعاد آن بکاهيم، اگر کارمند هستيد که در کنار بيماري، درد سر مرخصي روزانه را نيز داريد و اگر محصل يا دانشجو باشيد که به مشکل غيبت در جلسه امتحان ترم و کلاس درس دچار مي شويد، پس همراه ما باشيد تا با داشتن آگاهي هايي به ظاهر کوچک، از دردسرهاي بزرگ جسمي و روحي رهايي يابيد.
سرماخوردگی و آنفلوانزا
سرماخوردگی و آنفلوانزا بیماری های رایج فصل پاییز و زمستان هستند، اما چرا افراد در این دو فصل بیشتر مستعد ابتلا به این بیماری ها هستند؟ عفونت های ویروسی که عامل سرماخوردگی یا آنفلوانزا هستند، عامل دردسرزا به حساب می آیند. طبق اعلام مرکز کنترل و پیشگیری از امراض آمریکا هر ساله سرماخوردگی معمولی دلیل اصلی غیبت دانش آموزان در مدرسه و بزرگسالان در محل کار است؛ در حالی که بیشتر سرماخوردگی ها به خودی خود رفع می شوند. هر سال آنفلوانزا در سراسر جهان حدود ۲۵۰ تا ۵۰۰ هزار قربانی بر جا می گذارد، اما چرا کاهش دما باعث می شود ویروس ها به این شدت شیوع پیدا کنند. برای پاسخ به این پرسش باید ابتدا به تفاوت بین آنفلوانزا و سرماخوردگی معمولی اشاره کنیم، زیرا ویروس های عامل آنها به یک شیوه رفتار نمی کنند. بیشتر مواقع سرماخوردگی معمولی با نشانه هایی همچون گلودرد، کیپ شدن بینی و سرفه خود را نشان می دهد. بیش از ۲۰۰ ویروس وجود دارد که موجب این نشانه های سرماخوردگی معمولی می شوند، اما «راینو ویروس»ها اصلی ترین عامل هستند. آنفلوانزا از ویروس آنفلوانزا ناشی می شود که به سه نوع آنفلوانزای A، B و C تقسیم می شود. سرماخوردگی های معمولی و آنفلوانزا نشانه های مشترک بسیاری دارند، اما عفونت ناشی از آنفلوانزا اغلب با بالا رفتن دمای بدن، درد و عرق سرد خود را نشان می دهد. عوامل متعددی بر چگونگی رفتار ویروس ها و واکنش سیستم ایمنی در مقابله با عفونت ها تاثیر دارند که شامل طیف گسترده ای از فاکتورها همچون کاهش دما، افزایش مدت زمان حضور در مناطق پررفت و آمد و کاهش میزان قرار گرفتن در معرض نور خورشید می شود. ویروس های آنفلوانزا و سرماخوردگی معمولی از طریق بینی وارد بدن می شوند. هرچند جداره های بینی دارای مکانیزم دفاعی پیچیده ای است که با این عاملان میکروبی مقابله می کند، اما سرمای هوا موجب خنکی مجرای بینی شده و روند پاک سازی مخاط را کُند می کند. در این وضعیت ویروس ها می توانند برای مدت زمان بیشتری در مخاط بمانند و راهی برای ورود به بدن پیدا کنند. زمانی که ویروس بر این مکانیزم دفاعی نفوذ کند، سیستم ایمنی کنترل مقابله با ویروس ها را به عهده می گیرد، اما سردی هوا با کاهش فعالیت این سیستم هم مرتبط است. دلیل دیگری که می تواند به شیوع آنفلوانزا و سرماخوردگی در فصل پاییز و زمستان کمک کند، این است که افراد مدت زمان بیشتری را در فضاهای بسته می گذرانند که از هوای مطلوب و قابل تحمل کمتری برخوردار است. با وجود این شرایط، چگونه می توانیم خود را در برابر ویروس آنفلوانزا و سرماخوردگی حفظ کنیم؟ بهترین روش برای جلوگیری از سرماخوردگی، شست وشوی مرتب دست ها با آب و صابون، خودداری از تماس دست با چشم، بینی و دهان و حفظ فاصله با افراد آلوده به این ویروس هاست. رعایت این نکات برای پیشگیری از ابتلا به آنفلوانزا هم توصیه می شود. همچنین تزریق سالانه واکسن آنفلوانزا برای جلوگیری از ابتلا به آن پیشنهاد می شود.
مشکلات قلبی
کاهش غیرعادی دمای بدن در زمستان بسیار شایع است، حتی اگر خودمان را با لباس های پشمی بپوشانیم. در واقع این مشکل بیشتر از سوی مبتلایان به بیماری قلبی تجربه می شود. در این شرایط بدن در وضعیت شوک قرار می گیرد. از طرفی وقتی فرد به طور مناسب خود را نپوشانده باشد، این مشکل پررنگ تر خواهد شد تا آنجا که این موضوع برای بیمارانی که ناراحتی قلبی دارند، می تواند کشنده باشد. در واقع بدن در رویارویی با سرما ناگهان ظرفیت خود را برای تولید گرما از دست می دهد. افرادی هم که مشکلات کرونری قلب دارند، وقتی در معرض آب و هوای سرد قرار می گیرند، از انژین یا درد سینه رنج می برند. البته ما این مشکل را تشخیص نمی دهیم، اما از آنجا که آب و هوای سرد قلب ما را وادار می کند، خون بیشتری به اندام های بدن پمپاژ کند، در نتیجه فعالیت بیشتری خواهد داشت. این یکی از دلایلی است که نشان می دهد چرا فشار خون در طول زمستان بالا می رود و همین مسئله فرد را در معرض حملات قلبی و مشکلات این چنینی قرار می دهد.
خروسک
خروسک در فصل پاییز و زمستان شایع است. این بیماری در بیشتر موارد علت ویروسی دارد. تب، سرفه های خشک، خشن و صدادارمانند از نشانه های مهم خروسک است. این بیماری ویروسی باعث تنگ شدن حنجره و نای می شود و این مجاری که مجاری اصلی هستند، مشکلات تنفسی را برای کودک پدید می آورند. بیماری معمولا با یک سرماخوردگی ساده شروع می شود. شدت بیماری در شب ها بیشتر است، تنفس تندتر می شود و پوست شکم و دنده ها حالت فرورفته پیدا می کند و گاهی کبودی لب ها نیز دیده می شود. تشخیص این بیماری بر اساس علائم بالینی و کلینیکی است، اما در موارد مشکوک رادیوگرافی رخ و نیمرخ کمک کننده است و در مواردی که تنفس صدادار، خشن و به سختی انجام می شود، ممکن است نیاز به بستری کردن کودک باشد. اکثر موارد نشانه های خفیفی دارد و خود به خود خوب شونده است و ظرف مدت 5 تا 7 روز و بدون دارو بهبود می یابد. بخور و افزایش رطوبت هوای تنفس هم کمک کننده است. در موارد شدیدتر نیازمند مراجعه به پزشک و اقدام های درمانی و گاه نیازمند بستری است.
یرسینیا
یرسینیا یک نوع از باکتری های موجود در خانواده انتروباکتریاسه است. برخی اعضای یرسینیا در انسان بیماری زا هستند. به طور خاص، Y. پستیس عامل طاعون است. جوندگان مخازن طبیعی یرسینیا هستند و پستانداران به عنوان میزبان خدمت می کنند. عفونت ممکن است از طریق خون یا مصرف مواد غذایی (به خصوص سبزیجات، شیر محصولات پردازش، و گوشت) آلوده به ادرار یا مدفوع منتقل شود. نشانه های رایج این بیماری 4 تا 7 روز پس از رویارویی با عفونت ایجاد می شود و از یک تا سه هفته طول می کشد تا بهبود حاصل شود. از علائم غالب این بیماری، درد در ناحیه شکم و تب است، هرچند گاهی درد مفاصل و جوش های پوستی نیز می تواند رخ دهد.
آسم
هوای سرد می تواند علائم آسم مانند تنگی نفس و خس خس سینه را تشدید کند. باد و باران که عامل آلرژی هستند هم می توانند آسم را بدتر کنند. علاوه بر این، کار کردن به خصوص در هوای سرد می تواند ایجاد مشکل کند. هوای سرد می تواند باعث انقباض برونش ها شده (تنگی راه های هوا) و تنفس را دچار مشکل کند.
آرتروز
هرچند مطالعات، ارتباط معناداری بین آب و هوا و درد مفاصل را نشان نمی دهند، اما تعدادی از افراد مبتلا به این بیماری، این عامل را علتی بر آرتروز می دانند. برخی پزشکان، با وجود نبود شواهد علمی، نظریه ای ارائه دادند مبنی بر اینکه درد و ورم مفاصل، ممکن است در زمستان بدتر شود. دکتر جیمز فانت (James Fant)، استاد پزشکی دانشگاه کارولینای شمالی، توضیح می دهد که در نتیجه دمای پایین بافت های عضله می تواند منقبض شده و روی رشته های عصبی کشیده شوند و بدین وسیله موجب درد می شوند. افزون بر این، سبک زندگی مردم در زمستان کم تحرک و ساکن می شود که این موضوع باعث سفت شدن مفاصل می شود.
برونشیت
برونشیت، تورم و التهاب در راه های هوایی ریه هاست که اغلب در زمستان رخ می دهد. این بیماری اغلب به دلیل بیماری های دیگر مانند سرماخوردگی یا آنفلوانزا شروع می شود. شایع ترین علامت برونشیت حاد سرفه مکرر است. در افراد سالم معمولا خود به خود از بین می رود. طول درمان آن از چند روز تا بیش از یک ماه، متغیر است.
توصیه هایسلامتی
ویتامین D را فراموش نکنید
کمبود ویتامین D عاملی خطرزا برای حملات قلبی، نارسایی قلبی، بیماری عروق محیطی، سکته مغزی و نیز بیماری هایی محسوب می شود که با بیماری های قلبی-عروقی مرتبط است؛ بیماری هایی مانند فشار خون بالا و دیابت. از طرفی کمبود ویتامین D در طول زمستان باعث می شود که قلب به مرور فعالیت کمتری داشته باشد. پس تا می توانید با مشورت پزشک کمبود ویتامین D را در بدنتان جبران کنید.
تغييرات و نوسان سطح کلسترول
کلسترول اغلب با تغيير فصل ها کم و زياد و اين باعث مي شود افرادي که کلسترول تقريبا بالايي دارند، طي ماه هاي زمستان، خطر بيماري هاي قلبي- عروقي در آنها بيشتر شود. به علاوه همان طور که مي دانيد، ميزان بالاي کلسترول LDL يکي از عوامل خطرزا براي بيماري قلبي تلقي مي شود.
لباس کافی بپوشید
شاید گفتن این جمله کمی کلیشه ای باشد، اما برای جلوگیری از افت و کاهش دمای بدن، سعی کنید لباس کافی بپوشید. خودتان را خسته نکنید. اگر قلب شما در شرایط عادی تحت فشار است و وقتی با مقوله ای مانند کاهش دما روبه رو می شود، نمی تواند فشار ناشی از استرس بالا را هم تحمل کند، لازم است سعی کنید بین کار و ورزش حتما استراحت کنید. هرگز هیچ کدام از علائم بیماری های قلبی (از جمله درد، خصوصا در قفسه سینه، خستگی و مشکلات تنفسی) را حداقل در طول زمستان نادیده نگیرید.
لباس زیادی نپوشید
وقتی ژاکت یا لباس پشمی یا پولیور می پوشیم، احساس راحتی و گرما خواهیم داشت، اما باید حواسمان باشد که زیاد لباس نپوشیم. پوشیدن لباس زیاد منجر به تولید گرمای زیاد می شود و به تعرق می انجامد. وقتی عرق تبخیر می شود، احساس سرما می کنیم. وقتی در طول زمستان لباس می پوشیم، هدفمان باید این باشد که عضلات را گرم نگه داریم و رطوبت پوست را حفظ کنیم.
پوشاندن دست و پاها
پوشاندن دست ها با دستکش و پاها با جوراب برای گرم نگه داشتن بدن گزینه خوبی است، اما روشی ایده آل برای مقابله با سرما محسوب نمی شود. دست ها و پاهای ما تنها بخش هایی در بدن هستند که در هر فصل خود را با شرایط تطبیق می دهند. پوشیده نگه داشتن آنها به معنای آن است که هماهنگی بدن را با تغییرات دمایی محدود می کنیم. به خاطر همین سعی کنید هیچ وقت حین خواب جوراب نپوشید، چراکه این کار باعث ایجاد اختلال در جریان خون می شود.