22 دي ماه سالروز ولادت حضرت زينب (س) و روز پرستار گرامي باد
فرشتگانی از جنس آرامش
سميه راهپيما-سختي کار پرستار، سختي جسمي نيست؛ کلنگ زدن و در فضاي سخت معدن يا امثال آن نيست، بلکه فشار روحي و عصبي است. مي توان گفت پرستاري، يکي از سخت ترين کارها از لحاظ فشار روحي و جسمي به شمار مي رود. نشستن کنار بيمار، معاشرت دائمي با او، شکوه بيمار را شنيدن، با او به مهرباني رفتار کردن، به او لبخند زدن، او را با عمل، رفتار و پذيرايي خود از رنج هاي فراوان دوران بيماري رهاندن، تحمل پولادين مي خواهد؛ پرستار با چنين وضعيتي روبه روست. رسيدگي به بيماري که درد مي کشد، اميد به زندگي در او ضعيف شده و دسترسي به هيچ کس و هيچ جا ندارد؛ به خصوص بيماراني که دچار بيماري هاي بسيار سخت هستند يا به مراقبت هاي ويژه نياز دارند، روح و جسم پرستار را تحت فشار قرار مي دهد. براي تحمل اين همه سختي، سرمايه اي عظيم از حلم، گذشت، تحمل، مدارا و اخلاق خوش لازم است تا پرستار بتواند با اين بيمار سر کند. خبرنگار «مشعل» به بهانه روز پرستار به بيمارستان صنعت نفت تهران رفته و پاي صحبت پرستاران اين بيمارستان نشسته که مشروح آن را در ادامه مي خوانيد:
زهرا نوري نيارکي، مدير امور پرستاري بيمارستان صنعت نفت تهران، يکي از افرادي است که همواره با درجه بالايي از صبر و شکيبايي به بيماران و مراجعه کنندگان در کنار پرستاران ديگر خدمات ارائه مي کند. او 20 سال سابقه کار دارد و در بخش هاي سي سي يو، جراحي قلب باز و... فعاليت داشته و مهرباني و دلسوزي را از شاخصه هاي اصلي حرفه پرستاري مي داند. او مي گويد: «اگر کسي مهربان و دلسوز باشد، به راحتي مي تواند در حرفه پرستاري کار کند و از شغلش خسته نشود. اين حرفه بيشتر با همراهان بيمار و کساني که درد و رنج دارند، سروکار دارد، از اين رو براي مرهم بودن بر دردشان، بايد صبر و شکيبايي بالايي داشت.» بيمارستان صنعت نفت تهران نيز همانند ديگر بيمارستان هاي کشور با کمبود پرستار مواجه است و توانسته با اضافه کاري پرستاران، اين مشکل را تا حدودي برطرف کند؛ اما به دليل پايين بودن حقوق، معمولا دو جا کار مي کنند و استراحت ندارند. وظيفه حکم مي کند در هر شرايطي که هستند، وقتي بر بالين بيمار حاضر مي شوند، با روي خوش خدمات ارزنده اي ارائه کنند. با اين شرايط، بهتر است خدماتي به پرستاران داده شود تا بتوانند با کمبودها کنار بيايند. در اين زمينه نوري نيارکي مي گويد: «شغل پرستاري با درد و رنج بيمار در ارتباط است و آنها در خارج از بيمارستان نيز نقش مادر و پدري دلسوز را به عهده دارند، از اين رو بايد روحيه بسيار بالايي داشته باشند و براي افزايش اين روحيه، تنها اقدامي که به عنوان مسوول مي توانم انجام دهم، در نظر گرفتن اضافه کار تشويقي و استفاده از سهميه مراکز تفريحي تحت نظارت وزارت نفت است.»
او برگزاري کلاس هاي آموزشي مختلف از جمله احياي نوزادان، همايش سه روزه آي سي يو و مراقبت هاي ويژه را از اقدام هاي موثر بيمارستان براي ارائه خدمات به پرستاران عنوان مي کند و ادامه مي دهد: «از ابتداي امسال تاکنون 78 نفر در سمينارها و کنگره هاي برون سازماني، 18 نفر در دوره هاي تخصصي دانشگاهي و برون سازماني و 4 هزار و 774 نفر در دوره هاي تخصصي، سمينارها، کنفرانس ها، کارگاه ها و کلاس هاي آموزشي درون سازماني شرکت کرده اند.» مدير امور پرستاري بيمارستان صنعت نفت تهران مي گويد: «يک پرستار بايد از سرعت عمل و تصميم گيري سريع برخوردار باشد، به همين دليل آموزش هاي عملي را نيز براي ارتقاي دانش پرستاران در دستور کار داريم؛ زيرا آنچه عملي ديده مي شود، بهتر در ذهن باقي مي ماند.» او در ادامه به بيان خاطره اي از دوران کاري خود مي پردازد و مي گويد: «چند سال پيش، بيماري در سي سي يو بستري بود که به علت نامنظم بودن ريتم قلبي مجبور شديم 20 بار به او شوک وارد کنيم و اميدي به زنده ماندنش نداشتيم؛ اما بعد از مدتي با پاي خود از بيمارستان بيرون رفت. همچنين دامادي براي عيادت از پدرزن خود که 90 سال سن داشت، به بيمارستان ما مراجعه کرد و دچار ايست قلبي شد و در سن 52 سالگي فوت کرد. با اين تجربه مي توان گفت تا خدا نخواهد، برگي از درخت نمي افتد.»
اورژانس همانند فصل بهار است
بعد از صحبت با مدير امور پرستاري بيمارستان صنعت نفت تهران، به برخي از بخش ها مي روم و با سرپرستاران آنها صحبت مي کنم. يکي از اين بخش ها اورژانس است که سيمين هاشميون، سرپرستاري اين بخش را به عهده دارد و 26 سال از عمر خود را صرف خدمت به بيماران کرده است. با آرامشي که در چهره دارد، مي گويد: «اورژانس همانند فصل بهار است؛ زيرا زماني آرام و زماني ديگر پرتلاطم است و در تمامي رده هاي سني از نوزادان تا سالمندان در اين بخش بستري مي شوند؛ از اين رو بايد پرستاران اين بخش خوددار باشند. آنها با بيماراني که احيا مي شوند و گاهي اوقات فوت مي کنند، در ارتباط هستند و اين باعث تضعيف روحيه شان مي شود، اما بايد در اين شرايط هم کارشان را به درستي انجام دهند و به همراه بيمار نيز آرامش بدهند.»
هاشميون در ادامه به سختي ها و کمبودهاي کارش اشاره مي کند و ادامه مي دهد: «نوبت کاري، به خصوص در شيفت شب، فرسايشي است و بايد 24 ساعته خدمات ارائه کنيم. به همين دليل با گذشت چند سال، بيشتر پرستاران درخواست کار در نوبت صبح را مي کنند؛ اما وقتي نيروي جواني نداريم که جايگزين آنها کنيم، نميتوانيم به درخواستشان پاسخ مثبت دهيم.»
باارزش ترين موجودات زندگي
آهنگ «گنجشک لالا، سنجاب لالا، آمد دوباره مهتـــاب بالا، لالا لالايي لالا لالايي…» در بخش اطفال شنيده مي شود، علت آن را از زهرا ارژنگي، سرپرستار اين بخش سوال مي کنم. مي گويد: «نوزادي سه ماهه در اين بخش داريم که بايد عمل شود و يکي از شرايط عملش ناشتا بودن است. به دليل اينکه گرسنه است، گريه مي کند و مادرش هم تحمل اين وضعيت را ندارد. من به همراه همکارانم يک ساعت در اتاق بوديم و موزيک گذاشتيم تا اين نوزاد آرام شود و بتوانيم او را به اتاق عمل بفرستيم.»
او ادامه مي دهد : «وقتي در بخش اطفال کار مي کنيم، بايد کودک درون خود را زنده نگه داريم و با آنها همانند خودشان صحبت کنيم تا از اين طريق بتوانيم اقدام هاي لازم را برايشان انجام دهيم. از سوي ديگر چون خانواده ها با ارزش ترين موجودات زندگي خود را به ما مي سپارند، خود را موظف مي دانيم آنها را در جريان روند درمان فرزندانشان قرار دهيم.»
سرپرستار بخش اطفال بيمارستان صنعت نفت تهران در ادامه به برخي کمبودها در بخش اطفال اشاره مي کند و مي گويد: «اين بخش 14 تخت دارد که 3 تخت براي نوزادان و مابقي براي سنين متفاوت از يک ماهه تا 14 ساله است، ضمن اينکه گروه مختلف درماني شامل بيماران داخلي، جراحي و سرطاني نيز داريم. از اين رو با کمبود فضاي فيزيکي رو به رو هستيم. بر اساس استاندارد بايد هر کودک در يک اتاق باشد؛ زيرا ممکن است کودکي گريه کند و ديگري بخواهد بخوابد يا دارو بخورد، ضمن آنکه چند اتاق اين بخش سرويس بهداشتي ندارد و دو حمام عمومي داريم.»
پرستاري با عشق معنا مي شود
شايد رنگ سبزي که براي اتاق عمل استفاده مي شود، از نظر ديداري آرامش خاطر به بيماران بدهد و از استرس قبل عمل آنها بکاهد، از اين رو پرستاران اين بخش بايد در نخستين ارتباط خود با بيمار روي خوش داشته باشند تا بتوانند آرامش را به بيمار منتقل کنند. ليلا خليلي، سرپرستار اتاق عمل جنرال و قلب که 27 سال سابقه کار دارد و از اين ميزان نزديک به 17 سال را در اتاق عمل بوده، مي گويد: «ماهيت اتاق عمل با ديگر بخش هاي بيمارستان متفاوت است؛ زيرا بيماراني که مي آيند، استرس خاص خود را دارند، از اين رو اولين ارتباطي که برقرار مي کنيم، روي خوش است تا بتوانيم آرامش را به آنها انتقال دهيم.»
او شغل پرستاري را با فداکاري، وجدان کاري و همراه با عشق معنا مي کند و مي گويد: «اميدوارم به قشر پرستار بيش از پيش بها داده شود و خواسته ها و نيازهاي آنها را در نظر بگيرند و امکانات کارکنان اداري را نيز براي پرستاران لحاظ کنند، ضمن آنکه سختي کار پرستاران هم در حقوق آنها و هم در دوران بازنشستگي لحاظ شود.»
لزوم وجود روانپزشک در بخش شيمي درماني
عذرا مرادي، سرپرستار بخش شيمي درماني بيمارستان صنعت نفت تهران است. وقتي با او در مورد حرفه اش صحبت مي کنم، بي اختيار اشک از چشمانش سرازير مي شود. دليل گريه اش را مي پرسم، مي گويد: «پرستار شيمي درماني بايد عاشق خدا و دوستي و محبت کردن به ديگران باشد تا بتواند به بيماران سرطاني خدمات ارائه کند. يکي از معيارهاي اصلي پرستاران اين بخش صبور بودنشان است؛ زيرا اين بيماران از نظر روحي آزرده خاطر هستند و بايد نخست از لحاظ روحي آماده شوند و بعد درمان را شروع کنيم.»
به گفته او «در بخش شيمي درماني و آنکولوژي بايد يک روانپزشک نيز حضور داشته باشد تا بيماران را از نظر روحي، آماده شيمي درماني کند.»
حق عفوني در نظر گرفته شود
زهرا کاظمي، سرپرستار بخش آي سي يو داخلي از سال 80 کارش را از شهرهاي جنوبي کشور شروع کرده و از سال 84 به بعد در تهران مشغول به کار شده است. او مي گويد: «بيماران بدحال يا کد خورده بيشتر در بخش آي سي يو داخلي بستري مي شوند، از اين رو تعداد فوتي ها در اين بخش زياد است و اين موضوع، تضعيف روحيه پرستاران را به همراه دارد. براي افزايش روحيه آنها بهتر است حق عفوني براي شان لحاظ شود.»
به گفته کاظمي ، بيماران بدحال و کد خورده نبايد با بيماراني که شرايط بهتري دارند، در کنار هم قرار بگيرند. به همين دليل اين بخش را به دو قسمت تقسيم کرده ايم و با کمبود جا مواجه هستيم، بنابراين براي بستري برخي از بيماران به يک اتاق ايزوله نياز داريم.»
تهويه هواي نامناسب
کلينيک زخم، يکي از بخش هاي جديدي است که به تازگي در بيمارستان صنعت نفت تهران به بيماراني که دچار زخم هاي ديابتي، زخم بستر و ... شده اند، خدمات ارائه مي کند. اين دسته از بيماران مي توانند از طريق شماره 1519 نوبت بگيرند و به اين کلينيک مراجعه کنند.
بهناز اسدي، يکي از پرستاران اين کلينيک مي گويد: «اتاقي که براي اين کار در نظر گرفته شده، تهويه مناسبي ندارد و ما با برخي بيماران روبه رو هستيم که ترشحات زخم آنها بدبوست و اگر سيستم تهويه درست کار نکند، مشکلاتي براي ما و بيماران به وجود مي آيد. با پيگيري هاي انجام شده، قرار است سيستم تهويه درست شود.»
گام آخر
در پايان، واژه پرستار را اينگونه براي خود معنا مي کنم؛ پ: پيمان خون بستن براي مهر و ايثار، ر: رفتن به سوي خدمت به خلق، س: سربلند و ساده زيست و سختکوش، ت: تکميل کننده کار طبيبان، ا: الگوي او، مظهر تقوا، حضرت زينب کبري(س) و ر: راضي و خشنود از رحمت خدا.