روايت «مشعل» از شکل گيري واحد اچ اس اي شرکت پالايش نفت آبادان و اقدام هاي پيش روي آن
قلب شهر با رعايت اچ اس اي مي تپد
سميه راهپيما پالايشگاه آبادان، يکي از قديمي ترين پالايشگاه هاي کشور به شمار مي رود که زمان تاسيس، هيچ خانه اي در اطراف آن نبود و با گسترش آبادان کم کم در وسط شهر قرار گرفت و مشکلاتي براي ساکنان آنجا به وجود آمد، از اين رو تمهيداتي در نظر گرفته شد تا مشکلات زيست محيطي و بهداشتي برطرف شود و براي رفع آن مديريت اچ اس اي تشکيل شد. اين پالايشگاه تا قبل از سال 85 واحدهاي ايمني، آتش نشاني و دفتر محيط زيست داشت که از آن سال به بعد و به دليل اهميت موضوع بهداشت، ايمني و محيط زيست، يکي از نخستين پالايشگاه هايي بود که توانست مديريت اچ اس اي را تجربه کند و اقدام هايي را براي رفع آلودگي هوا، زيست محيطي و ديگر واحدها انجام دهد. به دليل اهميت اين موضوع، خبرنگار «مشعل» گزارشي از عملکرد مديريت اچ اس اي، مديريت بحران و پدافند غيرعامل تهيه کرده است که در ادامه مي خوانيد:
حميدرضا ترکي، رئيس اچ اس اي و پدافند غيرعامل شرکت پالايش نفت آبادان، يکي از نخستين کساني است که از ابتداي شکل گيري اچ اس اي در شرکت هاي پالايش نفت حضور داشته است. او مي گويد: «اين پالايشگاه تا قبل از سال 85 واحدهاي ايمني، آتش نشاني و دفتر محيط زيست داشت و از آن سال به بعد، اداره اي به عنوان اچ اس اي شروع به کار کرد. از اين رو براي ايجاد وحدت رويه در ميان واحدهاي مذکور نخست ايمني و آتش نشاني ادغام شدند و تمهيداتي در نظر گرفته شد تا مخاطرات ايمني، بهداشتي، زيست محيطي و پدافند غيرعامل کنترل شوند. در مرحله بعد نيز 13 هزار ريسک کاري را شناسايي و ارزيابي کرديم و در اين زمينه تيم هاي مديريت ريسک با هدف شناسايي مخاطرات و ارزيابي آنها و اقدام هاي پيشگيرانه و اصلاحي تشکيل شد تا دستور عمل هايي را تدوين کنيم.» او ادامه داد: « هدف از تشکيل اداره اچ اس اي، شناسايي و ارزيابي مخاطرات و در نظر گرفتن اقدام هاي پيشگيرانه و اصلاحي بود که پيچيدگي هاي خاص خود را داشت و بايد فعاليت هاي انساني کنترل مي شد و اين نيازمند ابزار، دستور عمل ها و آموزش بود؛ زيرا وقتي کسي وارد سيستم پيچيده فرايندي مي شود، بايد آموزش هاي زيست محيطي و ايمني را گذرانده باشد.»
کسب رتبه دوم مميزي اچ اس اي
شرکت پالايش نفت آبادان در طول ساليان گذشته، توانسته در کنار فعاليت اصلي خود که همان توليد فراورده هاي نفتي است، افتخاراتي در زمينه اچ اس اي کسب کند، ترکي در اين باره مي گويد: «در سال 94 موفق به کسب رتبه نخست مميزي اچ اس اي شديم و در سال 97 نيز رتبه دوم را به دست آورديم، ضمن آنکه در سال هاي 91 تا 95 هم رتبه نخست محيط زيست را کسب کرديم.» همچنين در زمينه آموزش اچ اس اي در سال هاي 95 تا 96 رتبه نخست را در ميان پالايشگاه هاي کشور به خود اختصاص داديم. سال هاي 93، 94 و 96 نيز رتبه نخست را در حوزه بهداشت کسب کرديم ، همچنين سال 1394 نيز موفق به کسب رتبه دوم در زمينه ايمني و آتش نشاني شديم.» او در ادامه به فعاليت هاي انجام شده براي دريافت رتبه هاي مذکور اشاره مي کند و مي گويد: «هر کدام از اين واحدهاي مميزي اچ اس اي، محيط زيست، آموزش، بهداشت، ايمني و آتش نشاني براي ارزيابي عملکرد، شاخص هايي دارند که هر سال از سوي واحد مديريت اچ اس اي پالايش و پخش فراورده هاي نفتي ايران پايش مي شود، ضمن آنکه شرکت پالايش نفت آبادان در سيستم تعالي سازماني شرکت کرده که بخشي از آن به سيستم هاي مديريت يکپارچه (IMS) و مميزي اچ اس اي اختصاص دارد.»
نصب پايش آنلاين آلاينده ها
با توجه به اينکه پالايشگاه آبادان، يکي از پالايشگاه هاي قديمي در کشور است، فرايند نوسازي واحدهاي قديمي از سال 85 آغاز شد. رئيس اچ اس اي و پدافند غيرعامل شرکت پالايش نفت آبادان مي گويد: «اين پالايشگاه، پنج واحد تقطير 60، 65، 70، 75 و 85 دارد که 26 درصد فراورده هاي نفتي مورد نياز کشور از طريق اين واحدها تامين مي شود. تمام اين واحدها به جز واحد 85 قديمي است. سيستم هاي قديمي با مشکلاتي از جمله پساب روبه رو هستند که با استفاده از سيستم يکبار گذر، توانستيم معيارهاي زيست محيطي و پساب ها را ارتقا دهيم. براي ارتقاي معيارهاي زيست محيطي کوره ها نيز پروژه اي مطالعاتي داريم که بر اساس آن، مشعل کوره هاي قديمي تعويض شد. با اين روش، شاهد بهبود فرايند سوخت و ارتقاي معيارهاي زيست محيطي خواهيم بود؛ البته اين روند در کاهش مصرف انرژي نيز موثر است.» به گفته او، کنترل پساب، يکي از مهمترين کارهاي اچ اس اي است و با برنامه ريزي هاي انجام شده مي توان گفت که تا سال 1400 معيارهاي پساب را به حد استاندارد خواهيم رساند. يکي ديگر از کارهايي که شرکت پالايش نفت آبادان انجام داده، احداث نيروگاه سوم است. ترکي مي گويد: «در گذشته برق را بايد از سازمان برق خريداري مي کرديم؛ ولي با احداث نيروگاه سوم ضمن اينکه مبدل هاي قديمي را از رده خارج کرديم، امسال به سازمان برق نيز برق رساني داشتيم.» رئيس اچ اس اي و پدافند غيرعامل شرکت پالايش نفت آبادان به ديگر پروژه هاي زيست محيطي اشاره مي کند و مي گويد: «سازمان محيط زيست تاکيد دارد که روي دودکش ها، سيستم آنلاين براي پايش لحظه اي آلاينده هاي زيست محيطي نصب کنيم. به همين دليل در قالب يک پروژه، نيروگاه سه را به سيستم آنلاين مجهز کرديم.»
پايش بصري اقدام هاي پالايشگاه
ترکي در کنار فعاليت ها و اقدام هايي که در مديريت اچ اس اي و پدافند غيرعامل صورت گرفته، به برخي سختي ها و کمبودهاي کارش اشاره مي کند و مي گويد: «بيشتر حوادث در پالايشگاه ها به نيروي انساني بازمي گردد و در اين بخش کمبود داريم. اگر نيروي انساني با تجربه، دلسوز و مسووليت پذير داشته باشيم، از بروز بسياري از حوادث جلوگيري مي شود. پالايشگاه آبادان نيروهاي جواني دارد که براي ارتقاي معيارهاي فردي شان بايد آموزش ببينند و براي آموزش اچ اس اي، 4 هزار نيروي پيمانکار که بيشتر آنها بومي هستند، برنامه ريزي هاي داشته ايم.» او ادامه مي دهد: « پالايشگاه آبادان در قلب شهر واقع شده و ساکنان منطقه نسبت به فعاليت هايمان پايش بصري دارند. به همين دليل بايد شاخص ها و فعاليت هاي زيست محيطي سخت تر و بيشتر شود، ضمن اينکه بايد رويه ها، دستورعمل ها و سيستم هاي پايش را ارتقا دهيم، همچنين فرايندهاي پالايشگاه بايد نوسازي و کنترل شوند تا بتوان اطمينان پيدا کرد که اين فرايندها، مخاطراتي براي کارکنان، همسايه ها و ... ندارد، از اين رو براي تحقق اين امر پروژه هايي تعريف کرده ايم.» به گفته او، سازماني چابک است که نخست مخاطرات را پيش بيني کند و بعد اگر حادثه اي رخ داد، جلوي آن را در ابتداي حادثه بگيرد و اگر نتوانست، نگذارد به بحران تبديل شود. آتش سوزي و انفجار، يکي از مخاطرات جدي در پالايشگاه است که براي رفع آن بايد تمام کارها مديريت شوند و يکسري رويه ها و دستورعمل ها را جاري و ساري کنيم. يکي از بهترين روش هاي کنترل مخاطرات در پالايشگاه ها، اخذ مجوز است، از اين رو هيچ کس نمي تواند ولوي را باز کند، مگر اينکه مجوز داشته باشد.» رئيس اچ اس اي و پدافند غيرعامل شرکت پالايش نفت آبادان مي گويد: «اگر اداوات و تجهيزات به موقع بازرسي و تعمير شوند، جلوي حادثه گرفته خواهد شد. براي مديريت حادثه، برنامه مدوني در زمينه تعميرات اساسي داريم و تعميرات قطعات در واحدها بررسي مي شود. هر فرد يا تجهيزاتي که وارد پالايشگاه مي شود، بايد از سوي نيروهاي حراست و اچ اس اي کنترل شود.»
شهردار صنعتي
شايد در کمتر پالايشگاهي عنوان «شهردار صنعتي» را شنيده باشيد که يکي از زيرمجموعه هاي اچ اس اي است و وظيفه نگهداري فضاي سبز، تنظيفات و پاکسازي، امور متفرقه، آراستگي صنعتي، امور عمراني و بهسازي، لايروبي انهار و جوي ها، جمع آوري خار و بوته و کنترل پسماندهاي حاصل از فعاليت شرکت هاي پيمانکار را به عهده دارد. سيروس سرافرازي، مسوول شهردار صنعتي شرکت پالايش نفت آبادان مي گويد: «شهردار صنعتي يکي از بازوهاي مديريت بحران و پدافند غيرعامل است. شايد از نظر سازماني، شهردار صنعتي يک نفر باشد؛ اما با کمک مديريت چهار اداره فضاي سبز، تنظيفات و پاکسازي، آراستگي صنعتي و بهسازي به صورت مجازي وظيفه خود را انجام دهد.» او به برخي مشکلات موجود اشاره مي کند و ادامه مي دهد: «ورود شرکت هاي پيمانکاري به پالايشگاه، يکي از مشکلات ماست؛ زيرا متاسفانه با وجود تاکيدات فراوان و پيگيري هاي انجام شده، شاهديم که از نيروهاي نظارتي در حين انجام کارها در زمان تجهيز کارگاه و بعد از اتمام کار انرژي زيادي مي گيرند. مصداق اين امر ريختن نخاله هاي اين شرکت ها در نقطه هاي کور پالايشگاه بود که به بيرون از پالايشگاه برده نمي شد. براي رفع اين مشکل، تمهيداتي در نظر گرفته شده است. يکي از آنها نيز فرم چهار امضايي است. اين يکي از تحولاتي است که در زمان شروع به کار شرکت هاي پيمانکاري اتفاق افتاده است، ضمن آنکه سند نهايي پيمانکار منوط به رعايت الزام هاي اچ اس اي در بخش مديريت پسماند است. رعايت آراستگي صنعتي، يک الزام است و سه بار در سال مميزي داريم و گزارش هاي آن به روساي اداره ها ارسال مي شود و آنها تحت عنوان کارگروه اجرايي، موظف هستند در رفع مغايرت ها، اقدام و آنها را بر طرف کنند.»
کاهش غيبت ناشي از بيماري
ارزيابي عوامل زيان آور ارگونوميک، ارزيابي عوامل زيان آور فيزيکي، ارزيابي عوامل زيان آور شيميايي، ارزيابي عوامل زيان آور بيولوژيک، ارزيابي فعاليت هاي بهداشت محيط، ارزيابي فعاليت هاي تغذيه و رژيم درماني، ارزيابي معاينات ادواري شغلي و محدوديت هاي شغلي از جمله اقدام هايي است که واحد بهداشت و طب کار صنعتي انجام مي دهد. مزارعي، مدير بهداشت و طب کار صنعتي شرکت پالايش نفت آبادان مي گويد: «اين واحد با ارائه اقدام هاي اصلاحي و طرح هاي کنترلي در زمينه کاهش يا حذف عوامل زيان آور محيطي (نور، صدا، ارتعاش و...) اقدام مي کند، همچنين بهداشت روان کارکنان نيز مورد بررسي قرار مي گيرد.» به گفته او براي حفظ سلامت کارکنان در زمينه اختلالات جسمي، اختلالات مرتبط با کار را نيز داريم، به عنوان مثال کسي که مشکل تنفسي دارد، از سوي طب کار آلاينده هاي محيطي بررسي مي شود که آيا شامل تعداد زيادي مي شود يا خير؟ با بررسي هايي مشخص شد که اختلالات مرتبط با محيط کار پايين است. مزارعي در ادامه به آمار غيبت ناشي از کار اشاره مي کند و مي گويد: «در عوامل بيماري هاي قلبي و عروقي دو نکته بروز و شيوع اهميت دارد. پالايشگاه آبادان به نسبت جمعيتي که دارد 17 هزار روز غيبت ناشي از بيماري در سال 89 داشتيم که اکنون اين ميزان به 3 هزار و 230 روز رسيده است.» آتش نشاني شرکت پالايش نفت آبادان همانند ديگر پالايشگاه ها به خودکفايي رسيده و توانسته طي 4 تا 5 سال گذشته، ناوگان فرسوده خود را نوسازي کند. عليرضا بهادران، رئيس آتش نشاني شرکت پالايش نفت آبادان مي گويد: «با وجود کمبود نيروي انساني و برخي مشکلات توانستيم در زمينه ادوات و تجهيزات آتش نشاني به خودکفايي برسيم. مصداق اين امر بازسازي تانکر هاي آتش نشاني و طراحي روي آنهاست، ضمن آنکه اين واحد بايد به پالايشگاه، منازل، شهر و تاسيسات همجوار خدمات ارائه کند.»