گفت وگو با مدير شرکت ملي پخش فرآورده هاي
نفتي منطقه تهران با رويکرد راه اندازي نخستين جايگاه فشرده سوخت
کمک بز رگ جایگاه های کوچک
سعيد محمد بيگي روزانه هزاران خودرو درکلانشهر تهران به پمپ هاي بنزين مراجعه و سوخت گيري مي کنند، شماري از اين جايگاه ها در نقاط پرتراکم احداث شده اند وصفوف نسبتا طولاني که درآنها ايجاد مي شود، سوخت گيري را براي شهروندان زمانبر و البته مشکل آفرين مي سازد. در اين کلانشهر با تراکم جمعيتي بالا، زمين موضوع مهمي است با سال ها پيشينه و البته دغدغه اي تقريبا حل ناشدني به ويژه دربخش هاي خدمات رساني مانند سوخت وتوزيع آن که زمين نياز اوليه آنهاست. اگرچه در گذر زمان، براي رفع اين دغدغه راهکارهايي ازجمله افزايش جايگاه از نظر دور نمانده، اما مشکل هميشگي يعني «کمبود زمين» براي ساخت جايگاه جديد، به اين دليل که ميل به آسمان وآسمان خراش شدن پيدا کرده است، اين اجازه را نمي دهد که به راحتي جايگاه جديد ديگري در اين کلان شهر احداث شود. پس ازاحداث جايگاه هاي تک تلمبه(تک سکو)به عنوان راهکاري براي مقابله با کمبود زمين درحوزه جايگاه سازي، ساخت جايگاه هاي فشرده (کمپکت) نيزبه عنوان راه حلي ديگر دراين بخش مورد توجه قرار گرفته؛ به گونه اي که به تازگي يک مورد آن درشرق تهران به بهره برداري رسيده است. اين موضوع دستمايه اي شد تا به منظورکسب اطلاع ازکم و کيف فعاليت اين گونه جايگاه ها و امکان تعميم آنها در ديگرنقاط تهران، باکرامت ويس کرمي، مدير شرکت ملي پخش فرآورده هاي نفتي منطقه تهران گفت وگو شود؛ آنچه مي خوانيد، حاصل اين گفت وگوست.
احداث جايگاه هاي فشرده عرضه بنزين در کلانشهر تهران با چه رويکردي انجام شده است؟
توسعه روزافزون شهرها، رشد جمعيت و تقاضاي سفر، همچنين افزايش تقاضاي دريافت سوخت (بنابه دلايل اخير) موجب شده است که سناريو هاي عملي تري براي پاسخ به نيازمردم درحوزه سوخت مورد توجه قرار گيرد.
چه سناريوهايي؟
همانطورکه پيش تر اشاره شد، زمين «درشهرهاي بزرگ»، مهم ترين عامل براي ساخت جايگاه است. به عبارتي، بايد زمين باشد که جايگاه ساخته شود. درکلان شهرتهران، ساخت يک جايگاه با ابعاد مناسب به دليل کمبود و گاه نبود زمين، تقريبا ناممکن شده است. ازسوي ديگر، تعدد سفرهاي شهري، زماني که براي سوخت گيري سپري مي شود، توزيع نامتوازن سوخت درمجاري عرضه سوخت و متعاقب آن تشکيل صف در برخي از آنها، همچنين روند افزايش مصرف بنزين را مي توان عواملي برشمرد که افزايش جايگاه هاي عرضه سوخت را در اين کلان شهر ضروري مي سازد. مجموعه اين عوامل موجب شده است تاسناريوهايي مثل ايجاد جايگاه هاي تک سکو و جايگاه فشرده (کمپکت) مورد توجه قرارگيرد تا به نياز شهروندان پاسخي مناسب داده شود.
درساخت يک جايگاه با ابعاد بزرگ (بزرگ مقياس) چه مواردي بايد رعايت شود؟
مهم ترين آن زمين است. زمين مناسبي که بايد استانداردهاي شرکت ملي پخش فرآورده هاي نفتي را داشته باشد. افزون براين، سازمان هايي مانند حفاظت ازمحيط زيست وشوراي عالي ترافيک نيزبايد با توجه به استاندارد هاي خود، اين زمين را مناسب ساخت جايگاه تشخيص دهند و محوزلازم را صادرکنند. چنين زميني براي ساخت يک جايگاه با ابعاد بزرگ، درشهرهاي بزرگي مانند تهران که بيشتر مناطق آن متراکم از جمعيت وساخت و ساز است، حتي با تغيير برخي موارد ازسوي سازمان حفاظت ازمحيط زيست (کاهش فاصله 50 متر به 20 متر از منازل مسکوني براي ساخت جايگاه) تقريبا وجود ندارد؛ بنابراين، ساخت جايگاه هاي کوچک مقياس درقالب تک سکو وفشرده (کمپکت) مي تواند براي سرمايه گذار فعال دراين بخش، مناسب تر وعملي تر باشد.
در استان تهران چه تعداد جايگاه بزرگ مقياس فعال است؟
در اين استان حدود 200 جايگاه بزرگ مقياس فعاليت مي کند.ساخت جايگاه هاي بزرگ مقياس در بزرگراه ها، آزاد راه ها و مکان هايي از اين دست، قابل انجام است اما در مراکز شلوغ و پرجمعيت با توجه به نبود زمين، امکان ساخت چنين جايگاه هايي نيست و جايگاه هاي تک سکو وکمپکت، پاسخ گو خواهند بود.
جايگاه هاي فشرده (کمپکت) بنزين چه ويژگي هايي دارد؟
اين نوع جايگاه ها که به يک کانتينر شبيه است، با هزينه اي کم، در فضايي کوچک و در زماني بسيار کوتاه، قابليت ساخت و استقرار در مکان هاي مختلفي مانند شهرک هاي مسکوني و نقاط پرجمعيت شهر را دارند و هم اکنون نيزيک باب آن به عنوان نخستين جايگاه فشرده عرضه کننده سوخت در بازار تره بار پيروزي واقع درشرق تهران استقرار يافته است و به شهروندان خدمات رساني مي کند. اين جايگاه درفضاي 800 مترمربع بنا شده است وبا دومخزن 18 هزار ليتري، سوخت رساني به خودروها را انجام مي دهد، الگويي است که به نظر مي آيد بازتاب و کارآيي خوبي داشته باشد. جايگاه احداث شده دربازارتره بارپيروزي به گونه اي طراحي شده است که مي تواند دونوع فرآورده (بنزين يورو4 وسوپر) را عرضه کند. در اين جايگاه، چهاردستگاه خودرو مي توانند هم زمان سوخت گيري کنند. اصطلاح فشرده(کمپکت) به کارگرفته شده دراين نوع جايگاه به اين دليل اين است که تاسيسات تعبيه شده درآن مرکب ازمخزن و تلمبه، درفضايي شبيه به کانتينر قرار دارند و مي توان آن را درفضاي کمي داير کرد.
براي افزايش جايگاه هاي فشرده برنامه اي وجود دارد؟
همان طورکه پيش تراشاره شد، 200جايگاه براي خدمت رساني به شهروندان استان تهران فعاليت مي کنند. برخي جايگاه ها به دليل قرار گرفتن در طرح تعريض بزرگراه ها و پل ها، جمع آوري وتا حد ممکن جايگزين شد، اما با توجه به رشد روز افزون تقاضا به سمتي بايد حرکت کنيم که به اين تقاضاها پاسخ داده شود. توجه به اين موضوع درجهت سهولت خدمت رساني به مردم درحوزه تامين وعرضه سوخت، دستگاه متولي را برآن داشت که به احداث جايگاه هاي کوچک مقياس توجه کند و دراين حوزه از توان بخش خصوصي بهره گرفته شود. پيروهمين موضوع، بخش خصوصي براي ايجاد جايگاه هاي کوچک مقياس تفاهم نامه اي درجهت گسترش بهره گيري بيشتر از جايگاه هاي فشرده با شهرداري امضا کرده است که انتظار مي رود درآينده اي نه چندان دور مردم بتوانند ازاين نوع جايگاه ها براي سوخت گيري خودروهاي خود در نقاط مختلف شهراستفاده کنند.
ايمني اين جايگاه ها(کمپکت) چگونه پايش مي شود؟
احداث جايگاه عرضه سوخت تابع استانداردها وشاخص هاي فني است که شرکت ملي پخش فرآورده هاي نفتي بايد آن را تاييد کند ومجوزساخت و فعاليت دهد. جايگاه هاي کمپکت و تک سکو نيز از اين قاعده مستثني نيستند. از سوي ديگرتوجه به محيط زيست، موضوع ديگري است که سازمان متولي خود را دارد. به اين معنا که احداث کننده اين نوع جايگاه ها بايد استانداردهاي زيست محيطي مورد نظرسازمان محيط زيست را به طور دقيق رعايت و از اين سازمان نيز مجوز دريافت کنند. نکته ديگر درباره احداث جايگاه هاي فشرده بنزين، دريافت مجوز از سوي شوراي عالي ترافيک است. بنابراين مجموعه اين مجوزها را مي توان پايشي دقيق براي فعاليت ايمن جايگاه هاي فشرده بنزين تلقي کرد. بنابراين، ساخت و استقرار جايگاه فشرده بنزين باهدف تامين سلامت شهروندان، نيازمند گذشتن از فيلترهاي مختلف براي دريافت تاييديه هاي ايمني (سلامت تجهيزات فني و محيط زيست) آنهاست.
شرکت ملي پخش فرآورده هاي نفتي ايران دقيقا چه نقشي دارد؟
متولي اصلي احداث و بهره برداري از مجاري عرضه سوخت، حاکميت و شرکت ملي پخش فرآورده هاي نفتي ايران نيز، از طرف وزارت نفت نماينده دستگاه حاکمه است. با اين توضيح اين شرکت مسئوليت احداث و بهره برداري ازجايگاه هاي عرضه سوخت را چه درمقياس بزرگ و چه در مقياس کوچک، به عهده دارد. وظيفه شرکت ملي پخش به عنوان ناظرعاليه و متولي سوخت رساني در کشوراين است که به نمايندگي از دستگاه حاکميت، خدمات رساني به مردم در حوزه سوخت را ازطريق سرمايه گذاران بخش خصوصي انجام دهد.
ساز کار احداث جايگاه (بزرگ مقياس، کوچک مقياس) چگونه است؟
شرکت ملي پخش فرآورده هاي نفتي ايران براي احداث جايگاه جديد به وسيله سرمايه گذار بخش خصوصي، به روال گذشته عمل نمي کند و به شخص مجوز ساخت نمي دهد بلکه اين مجوز به صاحب برند (شرکت صاحب نشان) داده مي شود. بنابراين هرکس بخواهد جايگاه سوخت احداث کند؛ چه کمپکت چه تک سکو وچه بزرگ مقياس، تقاضاي خود را حتما بايد از طريق شرکت هاي زنجيره اي صاحب نشان به شرکت ملي پخش فرآورده هاي نفتي اعلام کند؛ بنابراين تقاضاهاي شخصي در اين زمينه پذيرفته نمي شود.
برگشت سرمايه جايگاه هاي کمپکت چگونه است؟
اين نوع جايگاه ها براي احداث به زمين زيادي نيارندارند، تعداد تجهيزات (تلمبه، مخزن، نازل) به کارگرفته شده زياد نيست، با نيروي انساني کمي قابليت بهره برداري دارد و به سرمايه گذاري زيادي هم نياز ندارد. همه اينها، امتيازهايي هستند که دريک سرمايه گذاري و بازگشت آن مي تواند مورد توجه قرارگيرند. برگشت سرمايه هزينه شده به مکان يابي و مقدار عرضه فرآورده نفتي درآن نيز بستگي دارد.
جايگاه هاي کمپکت، محدود به ظرفيت ذخيره سازي مشخصي است يا اين که مي توان اين نوع جايگاه را در ابعاد بزرگتر باحجم عرضه بيشتر ايجاد کرد؟
به طورطبيعي، جايگاه هاي فشرده بنزين (کمپکت) با ظرفيت 20هزار ليتر پاسخ گوست اما اگر شرکت صاحب نشاني بخواهد چنين جايگاهي را با ظرفيت ذخيره سازي بيشترايجاد کند، محدوديتي وجود ندارد. اين موضوع به مکان احداث جايگاه و پيش بيني جايگاه داربه ميزان فروش فرآورده هاي نفتي در آن برمي گردد.
در مکان هايي که جايگاه هاي سوخت (کوجک مقياس، بزرگ مقياس) احداث مي شود، رضايت ساکنان محلي تا چه حد مورد توجه قرار مي گيرد؟
به طورحتم درمکان يابي به اين موضوع به عنوان يکي از شاخص هاي مهم توجه شده و در نظر گرفتن فاصله ساخت جايگاه از منازل مسکوني با لحاظ شرايط ايمن و استاندارد نيز بر پايه همين توجه است.
آيا نکته ديگري هست که بخواهيد به عنوان کلام پاياني بگوييد؟
درچرخه سوخت رساني، آنچه بيش ازهمه اهميت دارد، رضايت مندي مردم است. تلاش مجموعه شرکت ملي پخش فرآورده هاي نفتي منطقه تهران به عنوان بخش فعال دراين حوزه نيزحرکت دراين مسير براي دستيابي به همين هدف است؛ هدفي مهم که نقطه توقفي ندارد.