با توجه به اهميت اين مساله و نياز صنعت نفت، آيا تعامل و ارتباط کنوني و زمينه هاي پژوهشگاه صنعت نفت با دانشگاه ها را قابل قبول مي دانيد؟
خوشبختانه پژوهشگاه صنعت نفت از ديرباز با دانشگاه ها و مراکز تحقيقاتي در ارتباط بوده و تفاهمنامه ها و پروژه هاي مشترک مختلفي داشته است. سياست بنده هم در طول يک سال حضور در اين مجموعه، تقويت و توسعه اين مساله بوده است. در سال هاي گذشته، ظرفيت هاي بسيار خوبي با ارتقاي علمي پژوهشگران، اعضاي هيات علمي و در حوزه بالادستي، پايين دستي و انرژي و محيط زيست به وجود آمده و زمينه هاي همکاري خوبي براي ما فراهم شده است و اکنون يک شبکه از همکاران دانشگاهي و مراکز پژوهشي داريم. اين نکته را به عنوان يک سياست يادآوري مي کنم که خيلي بنا نداريم پژوهشگاه صنعت نفت را به سازمان دولتي بروکراتيک حجيم با هزينه هاي بسيار زياد تبديل کنيم. اعتقاد داريم که پژوهشگاه بايد از شبکه همکاران ملي و بين المللي خود استفاده کند. در واقع يک زير ساخت مديريت پژوهش فراهم کند تا اينکه خود صرفا تمام اقدام هاي پژوهشي و توسعه فناوري را انجام دهد.
چه ميزان در اين هدفگذاري موفق بوده ايد؟
ما اين استعداد را داريم که از صنعت نفت، پروژههاي بزرگي بگيريم؛ چون تقريبا اطمينان دارم که هيچ کدام از دانشگاه ها و پژوهشگاه هاي علمي کشور، امکانات پژوهشگاه صنعت نفت را به منظور انجام پروژه هاي توسعه تکنولوژي در اختيار ندارند؛ چون با تمام دانشگاه هاي کشور و مراکز پژوهشي وابسته به آن آشنا هستم؛ البته لازم هم نبوده؛ چون آنها مراکز ماموريت گرايي مثل پژوهشگاه صنعت نفت نبوده اند که بخواهند براي خدمت به صنعت نفت تجهيز شوند. پژوهشگاه يک مرکز تحقيق توسعه است، بنابراين توانايي در اختيار گرفتن پروژه هاي بزرگي از صنعت نفت را دارد؛ اما دانشگاه ها هم توانمندي هايي در مقياس کوچک تر دارند که لازم نيست آنها را اينجا بازسازي کنيم. ما اين سياست را رو به توسعه خواهيم برد که تعداد دانشگاه ها و حجم پروژه هاي مشترك با آنها را افزايش دهيم، طرح هاي بزرگ بگيريم و آن را به پروژه هاي ريزتر تبديل کنيم و از دانشگاه ها و مراکز پژوهشي کشور کمک بگيريم.
حوزه همکاري با دانشگاه ها شامل چه بخش هايي است؟
پژوهشگاه صنعت نفت با برخورداري از سه پرديس بالادستي، پايين دستي و انرژي و محيط زيست در تمام زنجيره ارزش صنعت نفت و گاز فعاليت دارد و برنامه ما همکاري با دانشگاه ها در تمام اين موارد است و مي توان گفت همکاري در تمام زنجيره ارزش صنعت نفت و گاز اعم از بالادست، پايين دست و محيط زيست برقرار است. به عنوان نمونه، وزارت نفت از چند سال گذشته چند پروژه ازدياد برداشت را به دانشگاه ها و مراکز پژوهشي کشور واگذار کرده که در اين ميان، پروژه ازدياد برداشت از ميدان اهواز هم به پژوهشگاه صنعت نفت واگذار شده است.
در حال حاضر با چه دانشگاه هايي همکاري مشترک داريد؟
اين مجموعه با دانشگاه هايي نظير تربيت مدرس، صنعتي امير كبير، امام حسين(ع)، مالك اشتر، شيراز، تهران، شهيد بهشتي، شهيد رجايي، صنعتي سهند و علم و صنعت در زمينه كاتاليست، بالادستي، پايين دستي، انرژي و محيط زيست، مهندسي و خدمات فني همكاري مشترك داشته است.
تعداد قراردادها و تفاهمنامه هاي يک سال اخير با دانشگاه ها چه ميزان بوده است؟
در حال حاضر بالغ بر 17 قرارداد و تفاهم نامه ميان پژوهشگاه صنعت نفت و دانشگاه هاي مختلف در زمينه به كارگيري ظرفيت ها و توانمندي هاي طرفين شامل منابع انساني، امكانات و فضاي آزمايشگاهي، كارگاهي، كتابخانه اي، بانك هاي اطلاعاتي، ارائه طرح هاي پژوهشي مشترك بين المللي، برگزاري مشترك دوره هاي آموزشي و توسعه نرم افزار هاي تخصصي به امضا رسيده است.
به موضوع دانشجويان بپردازيم. روند جذب پروژه هاي دانشجويي در پژوهشگاه صنعت نفت به چه شکل است و چه آماري در اين زمينه قابل اشاره است؟
يکي از حلقه هاي ارتباط ما با دانشگاه ها، بحث مربوط به دانشجويان کارشناسي ارشد و دکتراست. تقريبا در 10 سال گذشته، حدود 400 دانشجوي دکترا و کارشناسي ارشد از دانشگاه هاي مختلف در پژوهشگاه مشغول پروژه بودند. يکي از سياست هاي جديد ما تقويت اين مساله است که پژوهشگاه صنعت نفت، به هيچ وجه وارد موضوع پذيرش دانشجو نمي شود؛ اما درهايي را به سوي دانشجويان تحصيلات تکميلي دانشگاه ها باز مي کند، به طوري که دوره هاي آموزشي خود را در دانشگاه ها بگذرانند و براي گذراندن رساله و پايان نامه به پژوهشگاه صنعت نفت بيايند. تنها شرط ما اين است که در پروژه هايي فعاليت کنند که براي آن قرارداد صنعتي داريم. به اين معنا که حتما بايد دانشجويان دکترا و ارشد در پروژه هاي صنعتي ما قرار بگيرند و به پيشبرد آنها کمک کنند؛ البته افزون بر قراردادهاي صنعتي با توجه به نقشي که در آينده نگري تکنولوژي داريم، پروژه هاي داخلي را با استفاده از منابع خودمان تعريف مي کنيم که در واقع پژوهشگاه صنعت نفت بتواند نسبت به رصد تکنولوژي و آينده نگري آن اقدام کند؛ زيرا آينده تکنولوژي هاي نفت و گاز، آبستن تحولات بسيار زيادي است، بنابراين در هر دو زمينه دانشجو مي پذيريم. ما احساس مي کنيم از اين طريق هم به دانشگاه ها کمک مي کنيم؛ چون در حال حاضر يکي از سياست هاي مهم کشور، حرکت به سمت پژوهش هاي «تقاضامحور» است. يعني پژوهش هايي که مي تواند مشکلي را از صنعت حل کند. اين بسيار مورد استقبال دانشگاه ها قرار مي گيرد؛ زيرا اطمينان پيدا مي کنند که دانشجو در زمينه اي کار مي کند که براي آن تقاضا و مشتري وجود دارد و مورد نياز است. نکته جالب اينکه بسياري از هزينه ها را ما تقبل مي کنيم. يعني در کنار ساير جنبه ها، يک کمک مالي براي دانشگاه ها وجود دارد و در مجموع، اين اقدام مزيت هاي زيادي دارد. در 10 سال گذشته سالانه تقريبا 40 تا 50 دانشجو از اين منظر در پژوهشگاه صنعت نفت در حال فعاليت و تردد بودند که اميدواريم اين آمار در آينده افزايش يابد. در کنار آن ما پذيراي کارآموزان دانشگاهي هم هستيم که بايد چند ماه به عنوان کارآموز وارد محيط هاي صنعتي شوند که به طور ميانگين سالانه ميزبان 300 تا 400 کارآموز هستيم که برايشان تجربه بسيار مثبتي است.
چه امکاناتي در اختيار دانشجويان قرار مي دهيد؟
علاوه بر اينکه امکانات پژوهشگاه در اختيار دانشجويان قرار مي گيرد، در صورت نياز تورهاي بازديد و آموزشي هم برايشان برگزار مي شود. در بررسي که از برخي کارآموزان داشتم، واقعا احساس رضايت مي کردند که پژوهشگاه محيط مناسبي شده تا آنان با بعضي مسائل صنعتي و پروژه هاي آن آشنا شوند و حتي گاه علاقه مند به مشارکت در اين پروژه ها مي شوند. بنابراين ما هم در مسير سياست هاي خود اين مساله را تقويت کرده و احساس مي کنيم که يک مسووليت اجتماعي انجام مي دهيم.
برنامه ويژه اي هم براي دانشجويان داريد؟
پژوهشگاه، تجهيزات منحصر به فردي دارد که بسياري از دانشجويان دانشگاه ها براي کارهاي پژوهشي خود به آنها نياز دارند. خبر خوش اين است که ما تمام اين امکانات را با 50 درصد تخفيف در اختيارشان مي گذاريم. از اولين روزهاي حضورم، اين تصميم را گرفتم و اکنون عملياتي شده و پژوهشگاه ، انوع آزمايش ها را براي دانشجويان انجام مي دهد. همچنين براي دانشجويان دکترا و کارشناسي ارشد که رساله شان را در پژوهشگاه پشت سر مي گذرانند، يک استاد راهنما درنظر مي گيريم که به استاد راهنماي دانشگاه کمک مي کند. با تشکيل اين تيم، کيفيت کار افزايش مي يابد. در واقع وقتي يک دانشجو از دانشگاهي مي آيد، هزينه آن را پرداخت مي کنيم. اين يک اتفاق ايده آل براي کشور است؛ چون تجربه نشان مي دهد که پروژه هاي انجام شده در داخل دانشگاه با وجود کيفيت بالا، هميشه در معرض نقد براي کاربردهاي صنعتي قرار دارد که اين نقيصه اينجا برطرف مي شود. من اطمينان دارم که دانشگاه ها از اين مساله استقبال خواهند کرد. ضمن اينکه اکنون هم آمار خوبي وجود دارد. اميدوارم در مصاحبه بعد، از افزايش اين آمار خبر دهم. همين موضوع بهانه اي براي تردد دانشجو در پژوهشگاه است. علاوه بر اين موارد، با توجه به وجود يک کتابخانه و مرکز اسناد در پژوهشگاه، درصدد فراهم ساختن شرايطي هستيم تا اعضاي هيات علمي دانشگاه ها با سهولت بيشتري در اينجا تردد کنند.
در زمينه مسؤوليت اجتماعي چه عملکردي از سوي پژوهشگاه صنعت نفت قابل اشاره است؟
در اين زمينه موضوعات متنوعي قابل طرح است که يکي از آنها سرويس دادن به دانشجويان است. با توجه به حضورم در دانشگاه، نسبت به کمبود تجهيزات و منابع دانشگاه هاي کشور آگاهي دارم که در اين زمينه از اينکه يک نهاد ديگر به کمک شان بيايد، استقبال مي کنند، به ويژه آنکه علاوه بر انجام ماموريت، در پروژه هاي تقاضامحور، امکاناتي نيز به آنها ارائه مي شود. از ديگر اقدام هاي پژوهشگاه در زمينه مسؤوليت اجتماعي، مي توان به تعريف پروژه هاي زيست محيطي اشاره کرد. امروز بحث مهم کشور، مسائل زيست محيطي و توسعه پايدار است. صنعت نفت، بزرگترين صنعت و نقطه اتکاي کشور است. بارها شعار داده شده که از خام فروشي پرهيز کنيم. ما از ارزش اقتصادي نفت و گاز در کشور حداقل استفاده را داريم؛ چون به تکنولوژي هاي روز مجهز نيستيم و عمدتا وابستگي به شرکت هاي خارجي وجود دارد؛ اما وقتي پژوهشگاه صنعت نفت، براي ارتقاي دانش و فناوري بيشترين کمک را به صنعت نفت مي کند، به معناي بهره وري بيشتر، استفاده از توانمندي اقتصاد کشور و بهره برداري بيشتر از اين نعمت خدادادي است و به نظر من متناسب با آن توسعه اشتغال را شاهد خواهيم بود. در اين مسير پروژه هاي حوزه محيط زيست و انرژي، مسائل مربوط به بهره وري از انرژي، کاهش مصرف انرژي و مميزي هاي انرژي، مسائل مربوط به محيط زيست، رفع آلودگي از خاک هاي آلوده به نفت و تصفيه پساب هاي صنعتي انجام شده است.
براي هفته پژوهش که گذشت، پيامي به پژوهشگران يا مديران داريد؟
به خاطر هفته پژوهش، رسم بر اين است که از پژوهشگران تشکر مي کنند؛ اما يکي از مشکلات کشور،اتخاذ سياست هايي براي نفوذ دانش در صنعت است. به ميزاني که به عرضه دانش در کشور تاکيد داريم، در زمينه تحريک تقاضاي دانش کمتر صحبت مي کنيم. دانش زماني رشد و توسعه اقتصادي در کشور را به دنبال خواهد داشت که جذب ساختارهاي اقتصادي و صنعتي شود. دانش اگر توليد شود، ولي در محافل دانشگاهي محبوس بماند و جذب صنعت و اقتصاد نشود، به توسعه پايدار کشور کمک نخواهد کرد. اينجاست که مسؤوليت مديران بسيار اهميت مي يابد. مرور تجربه کشورهاي پيشرفته در بعد اقتصادي، بيانگر آن است که مديران صنعت و بنگاه هاي اقتصادي، تمام وقت به دنبال ظرفيت هاي دانشي در دانشگاه ها هستند؛ ولي در کشور ما عکس آن صادق است. اين دانشگاه ها و مراکز پژوهشي هستند که بايد مرتب دنبال تقاضا در کشور باشند. پژوهشگاه صنعت نفت در همين شرايط فعلي، توانسته آثار اقتصادي در صنعت نفت داشته باشد. اين پژوهشگاه متعلق به وزارت نفت است و بيش از اين ظرفيت دارد که طرح هاي بزرگي انجام دهد. هيچ صنعتي به اندازه صنعت نفت نمي تواند در کشور ارزش اقتصادي خلق کند. آن هم فقط موکول به تکنولوژي است. پيام و درخواست من از مديران صنعت نفت اين است که از ظرفيت پژوهشگاه صنعت نفت غفلت نکنند. صنعت نفت ايران با اين قدمت، به ميزاني ظرفيت خلق ارزش اقتصادي و توسعه تکنولوژي دارد که شايد ده ها پژوهشگاه صنعت نفت هم براي آن کم باشد. با حمايت از مديران حامي پژوهشگاه، از ساير مديران صنعت نفت اين درخواست را دارم که ارزش بيشتري براي پژوهشگاه قائل شوند؛ چون در اثر استفاده از اين ظرفيت است که پژوهشگاه رشد مي کند.