روايت «مشعل» از تلمبه خانه هاي نفت خوزستان
مارپیچ سوخت از سبزآب تا آبادان
سعيد محمد بگي - خوزستان، اين سرزمين گرم باخاکي تفتيده ازتابش سوزان آفتاب واقع در جنوب غرب کشور، پيشينه اي دارد ازجنس مقاومت وايستادگي در يک جنگ نابرابر؛ جنگي که درآن مردم اين ديار با گذشتن از مال و ايثار جان خويش نگذاشتند که دشمن تابن دندان مسلح به مطامع و مقاصد خود دست يابد و اسطوره شدند در تاريخ يک ملت.در آن روزهاي دود و آتش، ملت ايران، مشتي آهنين شد و بر سر صدام و صداميان کوفت تا دشمن بعث نتواند به آرزويي که غصب خاک کشورمان بود، برسد و اين آرزو را با خود به گور ببرد که البته برد.باوجود ايثارگري هاي فراوان رزمندگان، دشمن زبون باحمايت هاي فراوان تسليحاتي کشورهاي سلطه گر، تاسيسات و زيرساخت هاي نفتي را هدف حملات خود قرار داد، اما با تلاش صنعتگران نفت اين اجازه به دشمن داده نشد تا فعاليت اين بخش مهم اقتصادي کشور متوقف شود.اکنون ازآن روزهاي جنگ، بيش از سه دهه گذشته و خوزستان، اين سرزمين پر نخل با آن روزهاي دود و آتش، تفاوت هاي بسيار کرده است.امروزديگرازتجهيزات نفتي (پالايشگاه، خطوط لوله و...) آسيب ديده ازآن دوران خبري نيست وخرابي هاي اين حوزه ازاقتصاد(نفت) به همت و غيرت تلاشگران اين عرصه ترميم، بازسازي و نوسازي شده است.خوزستان، سرزميني عجين شده با نفت است و احياي بخش هاي مختلف مانند خطوط لوله ومخابرات با گذشت سال ها پس ازجنگ، روحي ديگر در کالبد آن دميده است.سفر به خوزستان، فرصتي بود تا فعاليت هاي شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه خوزستان به عنوان يکي از مناطق دوازده گانه شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت ايران و بخشي ازصنعت نفت از زبان حميد رضا کيهان پور، مدير اين منطقه عملياتي و روساي مراکز انتقال نفت شهيد زنگنه (سبزاب) وسيدي آبادان به رشته تحرير درآيد.
غالب اوقات، برنامه روي کاغذ يک چيزاست و اجراي آن چيز ديگر، مثل سفر اخير به خوزستان ومصاحبه باکيهان پور، مديرشرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه خوزستان در هنگام ورود.
هواپيماست و تاخيرهاي چند ساعته آن، انگار کاريش هم نمي توان کرد. قراربود ساعت 7 صبح بپرد، اما 9 و اندي پريد، خم به ابروي کسي نيامد و کسي هم اعتراض نکرد؛ نقص فني است ديگر؛مهم جان انسان هاست.
با تاخير ايجاد شده در پرواز، زمان گفت و گوبا کيهان پورهم تغيير کرد؛ به همين خاطربه جاي رفتن به دفتر مديرمنطقه در اهواز، به اتفاق عوامل روابط عمومي منطقه خوزستان، راهي 150کيلومتر آن طرف تر يعني مرکزانتقال نفت شهيد زنگنه يا همان سبزآب در نزديکي شهرستان انديمشک شديم. مسير دو ساعته جاده اهواز– انديمشک و خستگي ناشي از کم خوابي، اين مجال را مي دهد تا پلک هاي چشم روي هم قرار گيرند و استراحتي کوتاه داشته باشند.
باران شب قبل، زمين هاي کشاورزي دو طرف جاده را مالامال از آب و انعکاس تصوير درختان درآنها، نقاشي زيبايي خلق کرده است.
لطافت هوا با دماي بيست وچند درجه سانتيگراد براي خوزستان که خرما پزان آن معروف است، يک موهبت به شمارمي آيد به خصوص که از ريزگردها هم خبري نباشد و مردم آن بتوانند به راحتي نفس بکشند.
انديمشک در شمال اهواز قرار دارد؛ به همين خاطر هم از درختان نخل در اين مسير خبري نيست و تنها محصولات جاليزي مثل هندوانه درآن خودنمايي مي کنند.
اندکي جلوتر نيزماهي فروشاني را مي بيني که سهم و روزي شان را از درياي خدا گرفته اند و ماهي هاي صيد شده را به طريقي چند شاخه براي عرضه به مسافران به چوب هايي قلاب کرده اند تا با فروش آنها لقمه ناني سر سفره اهل منزل بگذارند.
ايستگاه اول، سبزآب
دو ساعت زمان سپري شده است.با ورود به جاده فرعي و طي مسافتي، تاسيسات انتقال نفت شهيد زنگنه يا سبزآب ازپشت فنس ها هويدا مي شود.
تاسيساتي که سهمي مهم درنفت خام و فرآورده هايش به اقصي نقاط کشور دارد.
آنتن بلند وبالاي مخابرات اين مرکزانتقال نفت، آشيانه پرندگان مهاجري شده است که لانه خود رابرآن بنا کرده اند تا زمستاني را در آن بگذرانند.
«شهرت سبزآب به خاطر آب فراوان و سرسبزي اين منطقه است و هنوز هم کشت و زراعت خوبي در آن انجام مي شود.»
اين را عزت الله اسديان، رئيس مرکزانتقال شهيدزنگنه (سبزآب) مي گويد و ادامه مي دهد: اين مرکزانتقال نفت ازجمله مراکز انتقال نفت شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه خوزستان است که به دليل جغرافياي منطقه، اهميتي خاص دارد.
اسديان مي گويد: سبزآب را مرکز انتقال نفت «مادر»هم مي گويند به اين دليل که يکي از بزرگترين مراکز انتقال نفت کشور است وخطوط متعددي با اينچ – قطرهاي مختلف از آن عبور مي کند.او ادامه مي دهد: دربالادست سبزآب، مراکز انتقال نفت نظاميه و چمران قرار دارند که با خطوط 10، 16و30 اينچ، سيالات نفتي را به ما مي رسانند واين مرکز(سبزآب) با بهره گيري ازتوربوکمپرسورها و الکترو موتورهاي خود، ارسال نفت خام و فرآورده هاي نفتي را براي ارسال به نقاط مصرف (پالايشگاه ها) به مراکز انتقال نفت پايين دست خود انجام مي دهد.
به گفته رئيس مرکزانتقال نفت سبزآب، اين مرکز با مخازن تعبيه شده در آن هم قابليت ذخيره سازي سيلات نفتي را دارد و هم با فعاليتي مستمر و بدون وقفه، نفت و فرآورده هاي نفتي مورد نياز بيشتر پالايشگاه هاي کشور را با راهبري ديسپچينگ ستاد خطوط لوله و مخابرات نفت ارسال و تامين مي کند؛به همين دليل از موقعيت راهبردي و مهمي برخوردار است.اسديان، اهل بيدرويه خوزستان، نزديکي استان لرستان است و به همين خاطر گويش «لري» دارد تا لهجه خوزستاني.
وي براهميت مرکزانتقال نفت سبزآب تاکيدي دوباره دارد و مي گويد: درمرکزانتقال نفتي مانند عبدالخان تنها يک رشته خط 10اينچ و دو کمپرسورکه معمولا يکي از آنها روي بار است، فعاليت مي کند؛ اما سبزآب انتقال نفت خام و فرآورده هاي نفتي را با چند رشته خط لوله وچندين دستگاه توربين والکتروموتور انجام مي دهد.
رئيس مرکز انتقال نفت شهيد زنگنه (سبزاب) به نکته اي ديگر هم اشاره مي کند و آن ژنراتورهاي توليد برق در اين مرکز است و ادامه مي دهد: به دليل تعداد وتنوع عبورخطوط لوله از مرکز انتقال سبزآب، دراين مرکز چندين دستگاه ژنراتورمولد برق اضطراري وجود دارد که به واسطه آنها، عمليات انتقال در اين حوزه عملياتي بدون لحظه اي توقف انجام مي شود.
گشت هاي منظم براي حفظ سرمايه هاي ملي
اسديان درباره حفظ و صيانت از خطوط لوله درحوزه عملياتي خود نيز مي گويد: حفظ وصيانت ازخطوط لوله وتاسيسات جانبي به عنوان سرمايه هاي ملي، کاري دشوار است.دراين خصوص نيروهاي حراست و خط بان ها، مسئوليت مهمي به عهده دارند وبا گشت هاي منظمي که در مسير خطوط انجام مي دهند، تلاش مي کنند فرايند نقل و انتقال نفت خام و فرآورده هاي نفتي بدون مشکل و توقف انجام شود.او ادامه مي دهد: اين گشت زني ها در گستره اي به وسعت 80 کيلومتر مربع وبه وسيله گشت هاي موتوري وحراست پوشش داده مي شود تا فرآيند انتقال نفت خام و فرآورده هاي نفتي از اين مرکز به خوبي انجام شود.رئيس مرکز انتقال نفت سبزآب، ايمني اين مرکز انتقال نفت را نيز خوب توصيف مي کند و مي گويد: درمرکز انتقال نفت سبزآب تجهيزاتي مانند يک دستگاه خودرو آتش نشان و دو مخزن 500هزار ليتري آب، همچنين دستگاه هاي فوم پخش کن و فوم کش وجود دارد که هميشه آماده به کار هستند.
اسديان با تاکيد برشرايط مطلوب مرکزانتقال نفت سبزآب در حوزه ايمني، ادامه مي دهد: ممکن است هميشه شرايط ايده آل نباشد اما حرکت بايد در جهتي باشد که کاستي هاي احتمالي برطرف شوند.