همکاري پژوهشگاه صنعت نفت و مديريت اکتشاف در توسعه منابع نامتعارف انرژي
قرارداد فاز دوم طرح پژوهشي هيدرات هاي گازي امضا شد
مشعل- منابع هيدرات گازي يکي از گزينه هاي جايگزين مهم براي کشورهاي صادر کننده نفت و گاز است که بسياري از کشورهاي پيشرو هزينه هاي بالايي براي ورود و مطالعات در اين بخش را شروع کرده اند. نيازي که براي چند دهه بعد و در آستانه کاهش منابع نفت و گاز الزامي مي شود و بهتر است از امروز به سراغ آن برويم. صنعت نفت ايران اهتمام در اين مسير را با مطالعاتي دردرياي عمان شروع کرده است و حالا پس از اتمام فاز اول طرح هيدرات گازي و پايلوت، و فاز دوم آن با همکاري پژوهشگاه صنعت نفت و مديريت اکتشاف شرکت ملي نفت ايران در درياي عمان شروع مي شود. سيدصالح هندي، مدير اکتشاف شرکت ملي نفت ايران مي گويد کشف هيدرات هاي گازي در درياي عمان به دليل موقعيت ژئوپوليتيک اين منطقه و نزديکي به آبهاي آزاد و مرز پاکستان به عنوان يک بازار راهبردي و به خصوص نگاه هاي ويژه اي که مقام معظم رهبري و دولت به توسعه در منطقه راهبردي مکران دارند، مي تواند اين منطقه را به يک قطب انرژي در آينده تبديل کند.
قرارداد فاز دوم طرح پژوهشي هيدراتهاي گازي دوشنبه (26 آذرماه) بين سيدصالح هندي، مدير اکتشاف شرکت ملي نفت ايران و جعفر توفيقي، رئيس پژوهشگاه صنعت نفت امضا شد. بر اساس اين توافق که مديريت پژوهش و فناوري شرکت ملي نفت ايران بودجه آن را تامين مي کند و مدت زمان اجراي آن 48 ماه تعيين شده است، موضوع دستيابي به زنجيره ارزش فناوري اکتشاف هيدرات هاي گازي دنبال مي شود.
هندي در توضيحي درباره اين پروژه گفت: با اجراي فاز نخست اين طرح، منابع هيدرات گازي و گاز طبيعي (منابع متعارف و غيرمتعارف) در درياي عمان شناسايي شد که با توجه به هزينه بالاي فعاليت اکتشافي در آبهاي عميق اين منطقه، تصميم گرفته شد براي افزايش قطعيت نتايج، فاز دوم اين طرح پژوهشي نيز اجرا شود که امروز به قرارداد منتهي شد. وي فعاليت هاي پژوهشي پژوهشگاه صنعت نفت را فرصتي مغتنم براي اين صنعت نفت خواند و افزود: اين مجموعه داراي ظرفيت هاي فراواني است و اگر به هر دليلي نتوانيم در بهرهمندي از اين ظرفيتها درست عمل کنيم، اين قصور از سوي صنعت رخ داده است.
در ادامه اين مراسم ابراهيم طالقاني، سرپرست پژوهش و فناوري شرکت ملي نفت با اشاره به 14 قرارداد کلان پژوهشي در بخش بالادست صنعت نفت، تعامل با مراکز پژوهشي و دانشگاهي را مثبت و رو به رشد ارزيابي کرد و گفت: برنامه ريزي براي ايجاد يک مرکز بررسي رفع آسفالتينگ در دانشگاه اميرکبير، از نتايج اين همکاري هاي دانشگاهي است که در دستور کار قرار گرفته است و به ويژه در رفع آسفالتينگ در ميدان هاي منطقه غرب کارون راهگشا خواهد بود.
طالقاني با اشاره به امضاي قرارداد فاز دوم طرح پژوهشي هيدرات هاي گازي، به ظرفيت هاي پژوهشگاه صنعت نفت و طرح هاي به نتيجه رسيده در اين پژوهشگاه از جمله طرح کيميا، مرواريد خليج فارس و ... اشاره و ابراز اميدواري کرد که اين طرح نيز به نتايج قابل قبولي دست يابد.
جعفر توفيقي، رئيس پژوهشگاه صنعت نفت نيز در صحبت هايي کوتاه، اين همکاري را مايه خوشحالي و تعامل بيشتر برشمرد و گفت: خوشحالم که در شرکت ملي نفت ايران با مديراني همکاري مي کنم که قدر و ارزش پژوهش و فناوري را مي دانند و آن را ارج مي نهند. اعتماد به پژوهشگر ايراني مايه افتخار است و پژوهشگاه متعهد مي شود که از همه توان و ظرفيت خود براي پيشبرد بهينه اين طرح استفاده کند.
واگذاري 3 بلوک اکتشافي
در ادامه اين جلسه، نشستي خبري با حضور سيدصالح هندي با محوريت امضاي قرار داد و پژوهش هاي کاربردي در حوزه اکتشاف برگزار شد و مدير اکتشاف شرکت ملي نفت ايران از برنامهريزي براي واگذاري بلوکهاي اکتشافي به شرکتهاي اکتشاف و توليد داخلي خبر داد و گفت: در آيندهاي نزديک حداقل سه بلوک اکتشافي به شرکتهاي داخلي واگذار مي شود.
او افزود: در نمايشگاه بين المللي صنعت نفت که ارديبهشت ماه امسال برگزار شد، 14 بلوک اکتشافي در حضور شرکت هاي داخلي و خارجي معرفي شد و اگرچه هدف، واگذاري اين بلوک هاي اکتشافي با هدف جذب سرمايه هاي خارجي بود، اما با توجه به شرايط تحريمي پيش آمده، تصميم گرفتهايم اين فرآيند را با همکاري و مذاکره با شرکتهاي اکتشاف و توليد ايراني پيش ببريم. وي پيش بيني کرد در ماههاي آينده، سه يا چهار بلوک اکتشافي به شرکت هاي داخلي واگذار شود.
مدير اکتشاف شرکت ملي نفت ايران در پاسخ به پرسشي درباره صحبت استاندار يکي از استان هاي شمال غرب کشور درباره کشف ذخاير نفتي در اين منطقه گفت: در منطقه بستانآباد و ميانه، احتمال وجود هيدروکربور را ميدهيم و در ماههاي آينده کار مطالعاتي در اين زمينه آغاز ميشود، اما در مجموع منطقه آذربايجان منطقه پرظرفيتي نيست.
هندي درباره طرح مرواريد خليج فارس گفت: کارفرماي اين طرح، شرکت نفت فلات قاره ايران بود و با همکاري خوب اين شرکت با مديريت اکتشاف و اقدام هاي خوب انجام شده در اين طرح، هزينه طرح اکتشافي در خليج فارس بسيار کاهش يافته است، اما نبايد فراموش کنيم که نتايج طرح هاي اکتشافي همواره نياز به روزآوري دارد.
مدير اکتشاف شرکت ملي نفت ايران از شناسايي نيازهاي فناورانه در مديريت اکتشاف شرکت ملي نفت ايران خبر داد و گفت: در بحث پژوهش، بيش از مشکلات مالي، با مشکلات دانشي و مديريتي روبه رو هستيم. بايد به اين باور برسيم که پژوهش، محصول و بازاري ديربازده است، بنابراين بايد براي چالش هاي فرداها از همين امروز از فرصت پژوهش استفاده کنيم. وي امضاي قرارداد با پنج دانشگاه کشور در حوزه توسعه زيرساخت هاي فناوري و علمي در کشف منابع هيدروکربوري را يکي از نتايج شناسايي نيازهاي فناورانه اين مديريت عنوان کرد و با اشاره به تقويت ارتباط اين مديريت با دانشگاهها و مراکز تحقيقاتي در سال هاي اخير و اقدام هاي انجام شده در مسير شکل گيري شبکه نوآوري و فناوري، گفت: خوشبختانه قراردادهاي پژوهشي امضا شده با دانشگاه ها پيشرفت خوبي دارد و فاز نخست بيشتر اين قراردادها تکميل شده يا در مراحل پاياني قرار گرفته است.
خطمشي اچاساي شرکت ملي نفت ايران ابلاغ شد
مشعل -خط مشي اچ اس اي شرکت ملي نفت ايران، هفته گذشته از سوي مديرعامل اين شرکت ابلاغ شد.تعيين خط مشي اچ اس اي شرکت ملي نفت ايران را بايد از نخستين ابلاغيه هاي کرباسيان دانست تا به واسطه آن، اهميت اين مساله به عنوان يکي از اولويت هاي او پس از انتصاب در جايگاه شرکت ملي نفت مشخص شود که همانا مديريت بهداشت، ايمني و محيط زيست و در راس آن نيروي انساني است. بدون شک توليد و اچاساي در صنعت نفت، موضوعات بههم پيوستهاي هستند که از يکسو سلامت نيروي انساني و از ديگر سو سلامت تاسيسات و در بعد کلان تر ايمني، محيط زيست و... را دربر مي گيرد تا جايي که مي توان آن را به عنوان ضامن توليد پايدار و مستمر تلقي کرد. آنگونه که مديرعامل شرکت ملي نفت ايران در بخشي از اين ابلاغيه، اين مساله را مورد تاکيد قرار داده که توسعه پايدار، از اصول بنيادي شرکت تلقي شده و بر کليه اهداف حاکم خواهد بود. تمامي فعاليتها نيز بر پايه ارزشهاي سازماني که برگرفته از نظام مديريت بهداشت، ايمني و محيط زيست است، مديريت خواهند شد. در ابلاغيه مسعود کرباسيان آمده است:
شرکت ملي نفت ايران، به عنوان يکي از بزرگترين دارندگان ذخاير هيدروکربوري در جهان، اهداف راهبردي خود را در فعاليتهاي بالادستي صنعت نفت بنا نهاده است.
توسعه پايدار، از اصول بنيادي شرکت تلقي شده و بر کليه اهداف حاکم خواهد بود؛ تمامي فعاليتها نيز بر پايه ارزشهاي سازماني که برگرفته از نظام مديريت بهداشت، ايمني و محيط زيست است، مديريت خواهند شد.
طرحريزي و استقرار نظام مديريت بهداشت، ايمني و محيط زيست در تمام فرايندهاي شرکت اعم از اکتشاف، استخراج، انتقال، بهرهبرداري، ذخيرهسازي و صادرات از تعهدات اساسي ما محسوب شده و مديران شرکتهاي فرعي و تابعه، مديريتها و واحدهاي ستادي ملزم به بکارگيري و رعايت ترتيبات اتخاذ شده در اين نظام خواهند بود.
سياستهاي زير به عنوان اصول و چارچوب اين نظام تلقي شده و تمام اهداف، برنامهها و فعاليتهاي سازمان بايد منطبق بر آن تعريف و اجرا شوند:
- حفظ سلامت نيروي انساني به عنوان بالاترين سرمايه سازماني و ملي
- حفاظت از محيط زيست و جلوگيري از اتلاف منابع و تخريب آن ناشي از فعاليتهاي شرکت
- حذف، کاهش و کنترل ريسکها در تمام فعاليتها با هدف دستيابي به توليد ايمن و پايدار
- توجه به اصول پدافند غيرعامل و مديريت بحران در راستاي حفاظت از تاسيسات و سرمايههاي ملي
- ارتقاي فرهنگ اچ اس اي و بهبود عملکرد با تمرکز بر توسعه صلاحيتهاي حرفه اي
- مديريت بر مبناي فرايندها در تمامي سطوح با رويکرد نگرش سيستمي
- انطباق با قوانين و مقررات ملي و بينالمللي و توجه به مسئوليتهاي اجتماعي
- بهبود عملکرد پيمانکاران با نظارت مستمر بر شناسايي، انتخاب و به کارگيري آنها.
اينجانب با اعتقاد راسخ به مفاد اين بيانيه، از کليه مديران و کارکنان انتظار دارم ضمن پايبندي، با جديت زمينه دستيابي به آن را فراهم آورند.
همچنين مديريت بهداشت، ايمني و محيط زيست با اختيارات کامل، مسئوليت طرحريزي، توسعه و بهبود نظام مديريت اچ اس اي شرکت ملي نفت را عهدهدار بوده و موظف خواهد بود کليه فرايندها را تحت نظارت و کنترل داشته و نتايج و پيشرفتهاي صورت گرفته را به طور مستمر به اينجانب گزارش کند.
ايمني و محيط زيست، الزام توليد پايدار
پيرو ابلاغيه مسعود کرباسيان، مدير اچاساي شرکت ملي نفت ايران با اشاره به اهميت التزام به خط مشي اچاساي اين شرکت، آن را زمينه توليد پايدار و بهبود مستمر فرايندها دانست.
ماني عبداللهزاده راد درباره اهميت خطمشي مديريت بهداشت، ايمني و محيط زيست ابلاغ شده از سوي مسعود کرباسيان، مديرعامل شرکت ملي نفت ايران اظهار کرد: واقعيت اين است که بهداشت، ايمني و محيط زيست در شرکت ملي نفت، يک الزام براي توليد پايدار و بهبود مستمر فرايندهاست و تلاش بهمنظور اصلاح سيستم، براي پيشگيري از وقوع حادثه و بهينه سازي فضاي کسب وکار و عمليات بهرهبرداري و توسعه پايدار ضروري است.
وي ادامه داد: ارتقاي آگاهي طرف هاي ذي نفع از جمله کارکنان و پيمانکاران در ارتباط با مسائل پيوسته با بهداشت، ايمني و محيط زيست، حرکت در جهت دستيابي به توسعه پايدار، شناسايي مخاطره ها، ارزيابي و کاهش ريسک بالقوه آسيب رسان و جنبه هاي بارز محيط زيستي به پايين ترين حد ممکن و قابل قبول از موارد مطرح براي تحقق اين خط مشي به شمار ميرود.عبداللهزاده راد به ارتقاي دانش و فرهنگ بهداشت، ايمني و محيط زيست از مسير توسعه آموزش هاي اثربخش، بهبود مشارکت، حمايت از توقف کار مغاير با اصول و مقررات اچاساي و لحاظ کردن معيارهاي مربوط در ارزيابي عملکرد کارکنان اشاره کرد و گفت: با توجه به لزوم توجه ويژه کارکنان و مديران صنعت نفت به رويکرد اچاساي و در اولويت قرار دادن آن در همه امور، بايد بر اجراي برنامه ها و اقدامهاي اصلاحي منطبق بر خط مشي و اهداف راهبردي به عنوان رکن اساسي در مسير تعالي شرکت تاکيد داشت.وي افزود: در مديريت اچاساي رويکرد اجراي صحيح اهداف و برنامه هاي اجرايي شرکت هاي فرعي و تابعه و مطابقت با الزامهاي اچاساي ابلاغي به صورت مداوم و مستمر ارزيابي و پايش ميشود.
ابلاغ راهنماي محاسبه انتشار گازهاي گلخانه اي
امروزه تغييرات اقليمي به يکي از تهديدات اصلي محيط زيستي، اجتماعي و اقتصادي در سطح جهان تبديل شده است. در اين ميان، انتشار گازهاي گلخانه اي ناشي از فعاليت هاي بشري، بويژه سوزاندن سوخت هاي فسيلي به عنوان عامل اصلي گرمايش جهاني و تغييرات اقليمي شناخته مي شود. براي متوقف کردن اين تغييرات اقليمي، بايد انتشار گازهاي گلخانه اي به ميزان قابل توجهي کاهش يابد.
پس از برگزاري اجلاس تغيير اقليم پاريس در پايان سال 2015 ميلادي و همچنين روشن تر شدن خطرات تغيير اقليم در ماه هاي اخير، جديت و همگرايي بيشتري بين کشورهاي مختلف براي کاهش انتشار گازهاي گلخانه اي شکل گرفته است. کشور ما نيز تعهد مشخصي را براي کاهش انتشار اين گازها پذيرفته و لازم است بخش هاي مختلف کشور، برنامه ريزي مناسبي براي مديريت شايسته اين موضوع داشته باشند.
با توجه به نوع و گستردگي فعاليت ها در بخش عملياتي صنعت نفت، اين صنعت سهم قابل توجهي در انتشار گازهاي گلخانه اي کشور دارد. از اين رو لازم است زيرساخت هاي لازم براي مديريت صحيح انتشارات گلخانه اي در وزارت نفت شکل گيرد. گام اوليه براي پياده سازي اين مديريت، دسترسي به داده هاي قابل اطمينان ميزان انتشار است؛ چرا که با دسترسي به اين داده ها، ابتدا سهم منابع مختلف در انتشار گازهاي گلخانه اي و همچنين روند تغيير انتشارات مشخص شده و در پي آن توسعه اهداف و راهبردهاي موثر در کاهش انتشار امکانپذير خواهد شد. به همين دليل، تعيين موجودي انتشار گازهاي گلخانه اي به عنوان يکي از فعاليت هاي اصلي کارگروه تغيير اقليم وزارت نفت تعيين و مسئوليت اجراي آن به عهده اداره کل اچ اس اي و پدافند غيرعامل وزارت نفت گذاشته شده و اين اداره کل نيز، اقدام به ايجاد ساز و کار محاسبه و گزارش دهي انتشار گازهاي گلخانه اي در سطح کل صنعت نفت کرده که هدف از آن، ايجاد يک رويه مشخص و يکسان براي محاسبه و گزارش دهي اين انتشارات و در نتيجه دستيابي به داده هاي دقيق تر و قابل اطمينان تر است. براي ايجاد اين ساز و کار، «راهنماي محاسبه و گزارش دهي ميزان انتشار گازهاي گلخانه اي» از سوي اين اداره کل تدوين و بتازگي ابلاغ شده است. اندازه گيري، محاسبه و گزارش دهي گازهاي گلخانه اي، موضوعي با جزييات فني نسبتا پيچيده، دشوار و پرزحمت است؛ ليکن در اين راهنما پس از تعيين محدوده کار و در نظر گرفتن برخي موارد استثنا، ساده سازي هاي لازم انجام شده تا سازمان هاي مشمول، قادر باشند با اطلاعات عملکردي قابل دسترس، ميزان انتشارات خود را با دقت قابل قبول مراجع بين المللي محاسبه و گزارش کنند.
بر اساس مفاد اين راهنما، همه سازمان هاي مشمول، گزارش انتشارات گلخانه اي خود را بر اساس الزامات و روش هاي محاسباتي ارائه شده در راهنمابه صورت سالانه تهيه و ارائه خواهند کرد. لازم به يادآوري است که برنامه محاسبه و گزارش دهي، فعلا در دو فاز پيش بيني شده که در فاز اول، فقط واحدهاي عملياتي مشمول الزامات آن بوده و واحدهاي غيرعملياتي مانند عمليات حمل و نقل نفر/کالا/فراورده از طريق انواع وسايل نقليه و ساختمان ها با کاربري هاي مختلف را در بر نمي گيرد.در اين برنامه، منابع انتشار گازهاي گلخانه اي به چهار دسته احتراقي، ونت هاي فرايندي، فرار و انتشارات غيرمستقيم تقسيم بندي شده است. همچنين با توجه به ماهيت صنعت نفت و اهميت و سهم انواع گازهاي گلخانه اي در سبد انتشار گلخانه هاي صنعت نفت، گازهاي گلخانه اي مورد نظر در فاز اول اين برنامه نيز فعلا محدود به N2Q , CH4 ,CO2 است. براي يکسان سازي روش محاسبه انتشارات و سهولت گزارش دهي، همه روابط و ضرايب لازم براي اين محاسبات به همراه فرم هاي گزارش دهي نتايج در اين راهنما گنجانده شده اند. طبق راهنماي مزبور، محاسبه انتشار ابتدا در سطح تاسيسات يا شرکت هاي تابعه چهار شرکت اصلي وزارت نفت صورت گرفته و گزارش شده و در نهايت پس از تجميع از سوي شرکت هاي اصلي در اختيار اداره کل اچ اس اي و پدافند غيرعامل وزارت نفت قرار داده خواهد شد.
محمد تقي جعفرزاده
*معاون محيط زيست اداره کل اچ اس اي و پدافند غيرعامل
وزارت نفت