فريفتگی از قضاوت ديگران

 ازسخنان حضرت علی (ع):

كم من مفتونٍ بحسن القول فيه، وكم من مغرورٍ بحسن الستر عليه، وكم من مستدرجٍ بالإحسان عليه.

(تحف العقول صفحه ۲۸۱)

چه بسا افرادی كه فريب تعريف ها و تحسين هايی كه مردم از آنان می نمايند، می خورند. انسان نبايد فريفته قضاوت های مردم درباره خودش شده و بخاطر تساويل نفسانی از قضاوت صحيح در مورد خودش غفلت ورزد و توجه به اين مسئله بخصوص برای مسئولين حائز اهميت است.

و همچنين انسان نبايد از اينكه خداوند عيوب او را پوشانده مغرور شود و خيال كند كه هميشه بدي های او مستور می ماند. چه بسا خداوند در همين دنيا آنها را فاش كند و اگر در اين دنيا هم با لطف و احسان خود فاش نكرد در قيامت (روزی كه باطن افراد ظاهر می شود) آشكار كند. لذا ائمه (عليهم السلام) همانطور كه در دعای شعبانيه نقل شده از خدا می خواستند كه:  «الهی لا تفضحنی يوم القيامة علی رؤس الاشهاد.»

و چه بسا افرادی كه در اثر نعم الهی گرفتار استدراج می شوند، «وسنستدرجهم من حيث لا يعلمون»

پس نبايد ما بخاطر تمجيدهای مردم و ستر الهی و اعطای نعم او از قضاوت صحيح در مورد خود غفلت نماییم.

 

 

سخن نیک

کسی را که خواب باشد، اگر صدا کنیم، بیدار می شود، اما هستند کسانی که خود را به خواب زده اند و با هیچ صدایی بیدار نمی شوند،

دکترعلی شریعتی

 

نرم افزار اندرویدی از ملک تا ملکوت

مجموعه آثار مرحوم آیت الله حق شناس تهرانی

ارائه متن مجموعه آثار آیت الله حق شناس تهرانی رحمه الله، شامل کتاب های مروری بر زندگانی آیت الله حق شناس، ز مُلک تا ملکوت (سخنان اخلاقی مرحوم حق شناس)، رهنمای سلوک و ... ازسوی مرکز تحقیقات علوم اسلامی ارائه شده است.

 

علل خانوادگى بى‏توجهى به نماز

خانواده، مهم‏ترين جايگاه تربيت انسان است. اگر اين پايگاه اصلى دچار ضعف و نارسايى شود، قطعاً تربيت كودك و نوجوان به مخاطره‏مى‏افتد و عواقب تلخى به‏دنبال خواهد داشت.

بسيارى از علل عدم گرايش نوجوانان و جوانان به نماز، ريشه در محيط تربيتى خانواده‏اى دارد كه در آن رشد کرده‏اند، دارد. برخى از مهم‏ترين علل آن به شرح ذيل است:

1- نداشتن الگوى مناسب؛ كودك از بدو تولد با والدين خود آشنا و مأنوس مى‏شود و در مراحل رشد سعى مى‏كند رفتار، گفتار و افكارش مانند والدين باشد و با تقليدپذيرى، اعمال آنان را ملاك رفتار خود قرار می دهند و خواسته يا ناخواسته از آنها الگو مى‏پذيرد. والدينى كه به وظايف الهى و شرعى خود پایبند هستند و به موقع نماز مى‏خوانند و از سبك شمردن نماز و ساير واجبات الهى پرهيز مى‏كنند، به يقين فرزندانشان از آنان الگو گرفته و به نماز مى‏ايستند و هيچ عبادتى- از جمله نماز- را سبك نمى‏شمارند. اما كودكى كه از اين نعمت معنوى محروم است و والدينش به نماز علاقه‏اى نشان نمى‏دهند يا گاهى نماز مى‏خوانند، آيا الگوى مناسب براى عبادت دارد؟ آيا فطرت خداجويى و ميل به پرستش در او شكوفا مى‏شود يا در انبوه غبار جهل و غفلت باقى مى‏ماند؟

2- بى‏توجهى به تربيت دينى؛ برخى والدين نسبت به تربيت دينى از جمله به‏نماز فرزندان خود اهميت چندانى قائل نيستند و مى‏پندارند كه کودک خود بزرگ و خوب مى‏شود. چنين والدينى كودك و نوجوان را در مسير وزش نسيم دلنواز تربيت دينى‏قرار نداده تا عِطر معنوى نماز از وجود فرزندانشان، محيط خانه و اجتماع را پُر كند.

اگر والدين با دلسوزى، آگاهى و شناخت لازم به اين حركت مهم و حياتى اقدام کنند و با دعوت كردن آنان بر سر سفره معنوى نماز، وجودشان را به عشق عبادت و بندگى خداوند سبحان مزين کنند، چنين كودكانى سعادت را در آغوش گرفته و به كمالات معنوى دست مى‏يابند. به يقين والدين خواهان سعادت دنيا و آخرت فرزندان خود هستند و در اين راه از هيچ‏گونه فداكارى دريغ نمى‏ورزند. به همين دليل لازم است والدين شرايط تربيت دينى از جمله نماز را مهيا نموده تا كودك و نوجوان در محيط و فضايى قرار بگيرد كه به نماز مأنوس شود. بردن آنان به اماكن مذهبى، تهيه كتب و مجلات مفيد درباره معارف دينى و نماز، ايجاد جاذبه‏هاى مورد پسند كودك، تشويق و رفتار محبت‏آميز و مانند آن، مى‏توانند عواملى باشند كه شرايط تربيت دينى را فراهم کنند تا والدين در انجام اين رسالت انسانى و الهى خود موفق شوند.

3- عادت و تمرين ندادن؛ يكى از علل موفقيت در هر كارى، تمرين كردن و عادت نيكو است. انجام امور عبادى از جمله نماز نيز نيازمند تمرين است، و بهترين ايام تمرين امور معنوى دوران كودكى و نوجوانى است. برخى والدين به بهانه اينكه هنوز زمان تكليف شرعى فرزندشان فرا نرسيده، آنان را به نماز دعوت و هدايت نمى‏كنند، اما والدين آگاه نسبت به مسائل تربيتى علاوه بر آگاهى دادن فرزندان خود، ازروش‏هاى صحيح بهره گرفته تا بتوانند به‏تدريج آنان را به عادت نيكوى عبادت و نماز بيارايند. تحقيقات نشان مى‏دهد، نوجوانان و جوانانى‏كه نماز را سبك مى‏شمارند، كسانى‏ هستند كه در دوران كودكى عادت به امور عبادى نداشته‏اند.  عادت دادن نفس كودك و نوجوان به نماز، نياز به زمانى دارد كه در آن رشد و بلوغ فكرى و شخصيتى او شكل مى‏گيرد، در اين صورت با دست يافتن و انس به حريم معنوى، نماز خود را از فيض حضور با پروردگار سبحان محروم نمى‏كند.

4- مال حرام و شبهه‏ناك؛ تأثير و تأثر جسم بر روح و بر عكس، امرى است روشن و مسلم؛ از این رو انسان بايد غذايى مصرف كند كه از بهداشت ظاهرى و باطنى برخوردار باشد تا به جسم و روح او آسيبى نرساند. يكى از مسئوليت‏هاى بسيار مهم والدين در تهيه غذا و ساير امكانات زندگى براى فرزندان، توجه‏به حلال و حرام بودن درآمدها است، زيرا غذاى حلال و طيب و حرام و شبهه‏ناك اثر وضعى بر جسم و روان انسان مى‏گذارد. در فرهنگ اسلامى بين تغذيه حلال و طيب و عمل صالح و بين رذايل اخلاقى و آثار سوء تغذيه مى‏توان رابطه‏هايى را دريافت. بين مصرف مال حرام و شبهه‏ناك و عدم توفيق به عمل صالح يا ميل به گناه نيز ارتباط وجود دارد. مال حرام و شبهه‏ناك شامل هر درآمد و مالى است كه از راه تعيين شده در شرع مقدس اسلام به‏دست نيايد، مانند تصرف در مال يتيم، ربا، دزدى، كم‏فروشى، گرانفروشى، خيانت در امانت، مال خمس و زكات نداده، كم كارى، تصرف در بيت‏المال، تصرف اموال ديگران و ... . منظور از خوردن مال حرام و شبهه‏ناك مطلق تصرف است خواه به مصرف خوردن و آشاميدن، يا لباس و مسكن و غيره برسد يا اينكه آن را مصرف نكند. حرام‏خوارى مى‏تواند آثار و نتايج سوء ديگرى نيز به‏دنبال داشته باشد از جمله اينكه بركت را از مال مى‏برد، مانع قبولى عبادات می شود، دعاى فرد مستجاب نمى‏شود و قساوت قلب ايجاد مى‏كند.

شهيد آيت‏ا ... سيد عبدالحسين دستغيب در اين باره چنين مى ‏نويسد:

خوراكى كه انسان مى‏خورد، به منزله بذرى است كه در زمين ريخته مى‏شود، پس اگر آن خوراك پاكيزه و حلال باشد، اثرش در قلب كه به منزله سلطان بدن است، از رقّت و صفا ظاهر مى‏شود و از اعضا و جوارحش جز خير و نيكى تراوش نمى‏كند و اگر آن خوراك پليد و حرام باشد، قلب را كدر و تيره می کند و در اثر قساوت و ظلمت، اميد خيرى به او نخواهد بود و پند و اندرز در او اثر نمى‏كند.

بنابراين غذا و امكانات حرام و شبهه‏ناك خود مانع بزرگى درتربيت و توفيق كودك و نوجوان به نماز و عبادت است.

5- تقويت نكردن ايمان كودك و نوجوان؛ لازم است والدين راه‏هاى مختلف خداشناسى را براى آنان بيان كنند تا ميل به پرستش در آنان شكوفا و آثار ايمان نمايان شود. كودك و نوجوانى كه معنا و مفهوم ايمان به خدا را دريابد و در سايه عمل به تكاليف الهى، شخصيت معنويش رشد يابد، به يقين انس و ارتباط با خدا و عبادت برايش حاصل خواهد شد.

6- بهره نگرفتن از روش‏ها و ابزارها:  در دنياى امروز بهره‏گيرى از روش‏ها و ابزارهاى مختلف در امر تربيت از جايگاهی ويژه برخوردار است. تاحدى كه بدون آنها امر تربيت مختل خواهد شد. به همين دليل در تربيت دينى از جمله نماز، ضرورت دارد كه والدين از ابزارها و روش‏هاى مفيد و سازنده كه با فرهنگ اسلامى نيز تطبيق و هماهنگى دارد بهره گرفته تا در نهايت بتوانند فرزندانشان را به‏سوى اعمال صالح ترغيب کنند و غفلت و بى‏توجهى نسبت به روش‏ها و ابزارهاى تربيتى خود از علل عدم موفقيت در تربيت محسوب مى‏شود.

افزون بر دلایل یاد شده، علت‏هاى ديگرى همچون غفلت والدين از موانع تربيت و برطرف كردن آنها، ارزيابى نكردن روند تربيت دينى از سوی والدين، رفتار ناپسند و تند والدين با كودك و نوجوان، سنگين و پيچيده جلوه دادن مسائل دين از جمله نماز، ناآگاهى والدين نسبت به معارف دينى و مانند آن را مى‏توان بیان كرد كه باعث بى‏توجهى، غفلت و دورى كودك و نوجوان به معارف دينى ووظايف الهى آنها مى‏ شود.

 ادامه دارد... .

 

یک شبهه ویک پاسخ

پرسش:      معاد مربوط به چه موجوداتی است؟

پاسخ: آنچه مسلم است، معاد مربوط به انسان است كه از خلال هزاران آيه و روايت قابل دريافت است. دلايل عقلي بر لزوم معاد نيز، همين موضوع را ثابت می کند، اما از آيات و روايات بر مي آيد كه علاوه بر انسان، ديگر موجودات نيز داراي حشر و معاد هستند. در مورد جنیان نیز گفته شده است كه آنها به واسطه اختیار ذاتی، موظف به حسابرسی و بررسی اعمال دنیایی خود خواهند بود. برخی از آنها به بهشت خاص خود و برخی به جهنم خواهند رفت؛ چنان كه در قرآن ذكر شده:  «و وعده پروردگارت [چنین‏] تحقّق پذیرفته است [كه: ] البته جهنم را از جن و انس یكسره پر خواهم كرد» اما به غیر از جنیان، آیاتی در قرآن كریم به حشر حیوانات نیز اشاره دارد، از جمله:  «هیچ جنبنده ای در زمین و هیچ پرندهای كه با دو بال خود پرواز می كند نیست، مگر این كه امت هایی مانند شما هستند. ما هیچ چیز را در این كتاب فرو گذار نكردیم. سپس همگی به سوی پروردگارشان محشور می شوند» «و اذا الوحوش حشرت»؛ «و زمانی كه حیوانات وحشی محشور شوند». وحوش، جمع وحش است. وَحش، حیوانی است كه هرگز با انسانها انس نمیگیرد. ظاهر آیه از این جهت كه در سیاق آیات توصیف كننده قیامت قرار دارد، بیانگر این است كه حیوانات وحشی هم در روز قیامت مانند انسان ها محشور خواهند شد. اصولاً ملاك حشر در انسان، جز وجود نوعی از زندگی ارادی و شعوری نیست. با تفكر عمیق در مراحل زندگی حیوانات و در نظر گرفتن حالات مختلفی كه هر نوع از حیوانات در مسیر زندگی به خود می گیرند، روشن می شود كه حیوانات نیز مانند آدمیان تا اندازه ای از موهبت اختیار برخوردارند. همچنین آنها دارای سطحی از فهم و شعورند. در روایات نیز می توان مطالبی را یافت كه برخی از آنها از درجاتی از تكلیف برخوردارند.  در جمع بندي مي توان گفت كه معيار و ميزان حشر و معاد و حضور در عالمي ديگر، برخورداري از روح مجرد و غير مادي است. این روح، عامل بقا و ادامه حيات بعد از فناي جسم است. ضمن این كه لازمه عقلي معاد، داشتن نوعي اختيار و حق انتخاب است تا در نتيجه آن، نوعي حسابرسي و رقم خوردن سرنوشت براي فرد وجود داشته باشد. البته بايد دانست كه آگاهی و اطلاعات ما از مسئله معاد و كم وكیف آن، بسیار اندك است. نمی توان به درستی و دقت در خصوص این امر و تفاوت معاد و حشر انسان و دیگر موجودات، اظهار نظر کرد، اما در جمع بندی می توان به این نكته رسید كه مهم ترین تفاوتی كه ممكن است در بین موجودات دارای حشر و معاد وجود داشته باشد، به حقیقت درجات اختیار و ادراك آن ها بر می گردد؛ یعنی اگر سطح اراده و ادراك و اختیار انسان بالاتر از دیگر موجودات در نظر گرفته شود، او معادی متعالی تر و دقیق تر و دارای محاسبه ای عمیق تر در پیش رو خواهد داشت. اين مطلب، به معناي عدم برخورداري ديگر موجودات مختار، از حشر و معاد نيست.

 

 احداث مسجد از سوی شركت نفت و گاز کارون

همزمان با هفته وحدت و هفته بسیج مسجد امام جعفر صادق(ع) روستای حیاویه بخش غیزانیه اهواز که از سوی بسیج سازندگی شركت بهره برداری نفت و گاز کارون احداث شده بود، افتتاح و به اهالی تحویل شد.

حجه الاسلام حیدری، مسئول قرارگاه فرهنگی صنعت نفت جنوب ضمن تبریک هفته بسیج و ولادت حضرت رسول اكرم (ص) و امام صادق (ع)، از تلاش های گروه های جهادی بسیج شرکت نفت و گاز کارون برای احداث این مسجد و دیگر اقدام های عام المنفعه و فعالیت های قابل توجهی که در حوزه محرومیت زدایی انجام داده، همچنین اهتمام مدیریت کلان این شرکت در عمل به مسئولیت های اجتماعی و ارائه خدمات به روستا های پیرامون تاسیسات قدردانی كرد. در ابتدای این مراسم، فتح اله گشتاسبی فرمانده پایگاه بسیج شرکت بهره برداری نفت و گاز کارون ضمن تبریك هفته وحدت و هفته بسیج، گزارشی از اقدام های گروه های بسیج جهادی این شرکت ارائه داد. وی گفت:  عملیات احداث مسجد امام جعفرصادق (ع) روستای حیاویه در زمینی به مساحت ۶۵۰ متر مربع و زیر بنای جدید ۲۰۰ متر انجام شده که به ۳۵۰ متر زیر بنای قبلی اضافه و در این اقدام ۳۰۰ مترمربع از حیاط مسجد بتن ریزی و ۱۵۰ متر نیز دیوارکشی انجام شده که برآورد هزینه این پروژه یک میلیارد و ۶۶۰ میلیون ریال با ۱۰۳۰۴ نفر ساعت بوده که خوشبختانه توانسته ایم حدود ۸۸۵ میلیون ریال صرفه جویی انجام دهیم. روستای حیاویه با ۸۰ خانوار درکیلومتر ۵۰ جاده اهواز - امیدیه و در بخش غیزانیه اهواز قرار دارد.

 

عهد خدا با انسان‏

«الَمْ اعْهَدْ الَيْكُمْ يا بَنى‏ ادَمَ انْ لاتَعْبُدُوا الشَّيْطانَ انَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُبينٌ وَ انِ اعْبُدُونى‏ هذا صِراطٌ مُسْتَقيمٌ» (يس -61، 60)

اى بنى آدم آيا با شما پيمان نبستم كه شيطان را نپرستيد، زيرا او دشمن آشكارى است براى شما و اينكه مرا عبادت كنيد كه راه راست همين است.

عهد الهى اين آيه در مقام استيضاح و سرزنش مجرمان و كافران است كه چرا شيطان را اطاعت و عبادت مى‏كنند و عهد و ميثاق خود را با خدا در خصوص يگانه پرستى فراموش مى‏كنند. اكنون اين پرسش مطرح است كه مقصود از عهد چيست و خداوند، در چه زمانى و از چه راهى با بندگان خود چنين عهدى بسته است؟

اين پيمان الهى از راه ها و به زبان هاى گوناگون از ايشان گرفته شده است، از جمله در مرحله تكوين، هنگامى كه سرشت همه انسان ها را بر فطرت توحيد استوار ساخت و نيز با اعطاى عقل و انديشه او را به توحيد فراخواند و از شرك و بت‏پرستى و اطاعت غير خدا بر حذر داشت. عقل بشر به اين موضوع گواهى مى‏دهد كه انسان نبايد از موجودى پيروى كند كه از روز نخست كمر به دشمنى او بسته و هميشه در كمينش نشسته است. بعلاوه، در مقام تشريع نيز انسان را از اطاعت شيطان برحذر داشته و به وسيله پيامبران توصيه كرده است كه شيطان را نپرستيد، چون دشمن آشكار بشر است.  خلاصه آنكه، اين همان عهدى است كه در عالم «ذر» و فطرت گرفته شده و دعوت عقل و انبيا تأكيدى بر آن عهد بوده و تجديد و يادآورى آن است. داستان خارج شدن حضرت آدم (ع) از بهشت، نمونه عينى فريب شيطان است. او با وسوسه شيطان از بهشت، رانده شد و اين خود براى بنى‏آدم مايه عبرت است؛ چنان كه خداوند مى‏فرمايد: اي فرزندان آدم! شيطان شما را فريب ندهد، چنان كه پدر و مادر شما را از بهشت بيرون كرد. مقصود از جمله «لاتَعْبُدُوا الشَّيْطانَ» اطاعت و فرمانبردارى شيطان است؛ زيرا عبادت، تنها به معناى پرستش و ركوع و سجود نيست، بلكه ترتيب اثردادن به فرمان شخصى و اطاعت بى‏قيد و شرط نيز نوعى عبادت است. امام صادق (ع) فرمود: هر كه شخصى را در معصيتى اطاعت كند، او را پرستيده است.

 

شهید  علیرضا عین بین

شهید علیرضا عین بین در سال 1350 وارد شرکت ملی نفت ایران شد. در مبارزات انقلابی علیه رژیم شاه تا مرز اعدام رفت،  اما خداوند توفیق شهادت در راه خودش را درزمان دیگری برایش رقم زده بود و در آغازین روزهای جنگ تحمیلی هنگام خدمت به مجروحان جنگ روح پاکش براثر ترکش به خیل شهیدان پیوست. همسر شهيد درباره شهيد عين بين مي گويد:  «هرگز آثاري از تكبر، غرور و رياست طلبي در ذات پاك و بي آلايشش ديده نمي شد و هيچ گاه در برابر رؤساي خود تملق و چاپلوسي نمي كرد تا مبادا دو رنگي ها و دورويي ها به زندگي بي تزوير و بي ريايش آسيبي رساند».

 

 خواندن حمد به جای تسبیحات اربعه

 پرسش:  اگر کسی به جای تسبیحات اربعه حمد و سوره را بخواند، آیا نمازش باطل می شود؟

پاسخ:  اگر با قصد و اراده حمد را انتخاب کند و بخواند، اشکال ندارد، اما اگر فراموش کرد و بجای تسبیحات اربعه حمد را خواند، اگر در حال رکوع یا بعد آن یادش آمد، نمازش صحیح است و اگر قبل از رکوع یادش آمد، باید با اختیار و اراده یا حمد را بخواند یا تسبیحات اربعه را و در صورت انتخاب حمد، به جای تسبیحات، نباید سوره را بخواند. 

 

با فرزانگان

فرزند مرحوم آیه الله العظمی نجفی مرعشی در خاطرات پدرشان می گوید: یک بار با پدرم رفتیم منزل یک روحانی به نام حاج آقای کنی، دیدم حدود 15 نفر مستمند نابینا هم مشغول خوردن چایی و میوه هستند. بعد از مدتی از بیرون برای اینها کباب آوردند و پدرم از اینها پذیرایی می کرد و برایشان آب و دوغ می ریخت، اما آنها ایشان را نمی شناختند. متوجه شدم که این مهمانی از طرف پدرم بوده است، اما از ما تعهد گرفت که این جریان را جایی نقل نکنیم.