محمدمهدی بهرامی، از شرایط نامناسب اتاق کنترل می گوید و اینکه در زمان اجرای طرح توسعه و نوسازی برای جلوگیری از قطع تولید، اتاق کنترل موقت درست کردیم که به دلایلی دائمی شد و روزانه 12 ساعت با صدای زیاد و لرزش در اتاقک کار می کنیم. مشکل این است که اتاق کنترل کنار توربوپمپی است که نفت را به خارک ارسال می کند و روبه روی مان هم ظرف های تفکیک قرار دارد که اگر گازی نشت کند، اولین جایی که از بین می رود، اتاق کنترل است. متاسفانه در سکو، هیچ سنسوری برای نشت گاز و آتش سوزی وجود ندارد، مگر فردی در کارخانه ببیند و اطلاع دهد.
تولید به نرخ جان
یکی از کارکنان می گوید: اینجا قیمت تولید نفت به نرخ جان مان است. ای کاش آنهایی که می گویند ما حقوق نجومی می گیریم، برای یک دوره 14 روزه، نه حتی یک روز کامل روی سکو بیایند و ببینند که نفت با چه مشقت و سختی تولید می شود که امروز، ما را از امکانات آن محروم می کنند.
اقماری ها بدون همسران شان هیچ هستند
کارکنان هر کدام حکایتی دارند شنیدنی که گاه می خندی و اغلب از شنیدنش غمگین می شوی. یکی از آنها مثل بقیه از مشکلات طرح اقماری می گوید: «کار اقماری، یعنی ١٤روز کار، ١٤روز استراحت.» بقیه می گویند استراحت؛ اما اقماری ها چنین اعتقادی ندارند؛ چرا که به محض رسیدن به خانه باید به کارهای عقب افتاده یا رفع مشکلات بپردازند. یکی دیگر می گوید: تا چند روز اول مثل غریبه ها کنج اتاق کز می کنم تا به مرور خجالت بچه هایم از من کم شود و مرا هم عضوی از خانواده بدانند. از همسرش می گوید و اینکه اقماری ها بدون همسران شان هیچ هستند. اگر کارکنان اقماری خانواده دارند، هنر و غیرت همسران شان است، نه زحمت آنها.
پینگ پنگ و تلویزیون خراب؛ تنها تفریح کارکنان سکو
امکانات رفاهی سکوی فروزان، تنها میز پینگ پنگ است که بعدازظهرها پس از اتمام کار، ساعت 6 غروب، اینجا پشت در اتاق مثل پسربچه های 10 تا 12 ساله صف می بندیم و 4 نفره بازی می کنیم. این را یکی دیگر از کارکنان سکو می گوید و به اتاق اشاره می کند. سرکی به داخل اتاق می کشم، جای تکان خوردن نیست. می گوید: با هر بار ضربه زدن به توپ، به دیوار برخورد می کنیم؛ اما چه کنیم که این کار تنها راه خلاصی از فکر و خیال است. البته یک تلویزیون هم داریم که بیشتر اوقات خراب است و بعد از کار راهی جز رفتن به اتاق نداریم. اینجا هیچ امکاناتی برای ساعت های تنهایی ما نیست.
امکانات اورژانسی قابل قبول است
از شرایط بهداشتی و امکانات پزشکی می پرسم. معاون مجتمع حیدر شوهان، پزشک سکو را معرفی می کند. از او درباره شرایط پزشکی و امکانات درمانی روی سکو می پرسم. بی درنگ می گوید: اینجا عمده کارمان اورژانس است. یعنی موارد اورژانسی در اولویت قرار دارد. تجهیزات سکو برای اورژانس قابل قبول است؛ البته خرابی دستگاه ها و رسیدگی دیر به آنها معضلی است که باید به آن توجه ویژه شود.
از مراجعات روزانه اش می گوید، اینکه بیشتر مراجعه ها مربوط به سرماخوردگی، کمردرد، آسیب دیدگی، پارگی، گرفتگی عضلات، کوفتگی و بریدگی است.
در کنار اینها همیشه و هر لحظه آماده هستیم؛ چرا که بیشتر مشکلات اتفاق های ناگهانی نظیر بیماری های قلبی و سکته های ناگهانی است که فرد در لحظه به رسیدگی و انتقال به مراکز درمانی نیاز دارد. مشکل اینجاست که همیشه امکان انتقال سریع بیمار میسر نمی شود؛ چرا که دریا روزی سرسازگاری دارد و روز دیگر ناسازگار است. بنابراین همیشه برای ارائه خدمات اورژانسی در حالت آماده باش هستیم.
به توفان چند روز گذشته خارک اشاره می کند که سه روز تمام هیچ کس امکان تکان خوردن از اتاقش را نداشت که به دلیل توفان، آب اشامیدنی و شست وشو جیره بندی شده بود.
از هلی کوپترها می گوید که همیشه حتی خلبان با سلام و صلوات رفت و آمد می کند. به حادثه سه سقوط هواپیما در چهار سال اخیر هم اشاره می کند که همگی در حال انتقال بیمار بودند.
تاکید می کند که فشار کار بالاست؛ اما بسیاری از بیماری های روی سکو، ناشی از استرس زیاد و کم تحرکی، ورزش نکردن و خوردن زیاد است که کارکنان را دچار دردهای عضلانی و مشکلات گوارشی کرده است. همچنین از حساسیت های پوستی، به عنوان یکی دیگر از بیماری های شایع روی سکو نام می برد.
دکتر شوهان می گوید: اینجا 24 ساعته می لرزد و صدای بلند و بوی گاز آزاردهنده است. استرس های شغلی و 14 روز دوری از خانواده بر روابط شخصی و خانوادگی شان تاثیر منفی گذاشته، در یک جمله نفت پول دارد؛ ولی در کنارش فرسایش هم دارد. وی به کهنگی بارج و عدم رعایت مسائل بهداشتی و نبود امکانات تفریحی اشاره می کند و می گوید: باید اینجا زندگی کرد تا شرایط را درک کرد.
هنوز مشغول گفت و گو هستم که اطلاع می دهند هلی کوپتر نشسته است و باید به خارک برگردیم. قبل از برگشت، افسر ارشد اچ اس ای سکو، نحوه پوشیدن جلیقه نجات و سوار شدن به هلی کوپتر را آموزش می دهد. به ساعت نگاه می کنم که چقدر زود گذشت. عقربه ها، ساعت 4 بعدازظهر را نشان می دهند. اقامت چند ساعته مان روی سکوی فروزان تمام می شود. حرف ها و مشکلاتشان را شنیدیم و حالا زمان رفتن است یا بهتر بگویم، زمان گذر از دریا، سازه آهنی و صدای مهیب گاز ...
پایان عمر دریاچه نفت در خارک
جزیره خارک 4 میدان نفتی ابوذر، دورود، نوروز و فروزان را در اطراف خود دارد و به خاطر این حجم فعالیت نفتی و به دلیل آلودگی های نفتی و زیست بوم منطقه، همیشه تحت کنترل و نظارت از سوی سازمان محیط زیست بوده است. سال هاست که کاهش آلودگی زیست محیطی از قبیل گازهای همراه و جمع آوری پیت های نفتی و پساب های صنعتی و بهداشتی و جلوگیری از نشت گاز در خشکی و دریا، جزء دغدغه مدیران و اولویت وزارت نفت قرار گرفته است. نتیجه تمامی پیگیری ها و حساسیت ها به جمع آوری دریاچه 50 ساله نفت در خارک انجامید که برای بررسی روند اجرای این پروژه بزرگ زیست محیطی، راهی جزیره خارک شدیم و به همراه رئیس منطقه به محل اجرای پروژه رفتیم تا از نزدیک در جریان کار قرار بگیریم.
جمع آوری چاله های سوخت
عباس رجبخانی، در تشريح اقدام های شاخص زيست محيطي شرکت نفت فلات قاره ايران در منطقه خارک گفت: يکي از مهمترين فعاليت هاي صورت گرفته در اين حوزه، جمع آوري پيت نفتي ۵۰ ساله خارک است که از زمان تاسيس اين شرکت وجود داشته است. وي ادامه داد: اين اقدام در زمينه تصفيه پساب هاي صنعتي صورت گرفته و پيش بيني مي شود تا پايان سال به اتمام برسد. رئيس منطقه عملياتي خارک توضيح داد: از ابتدا پساب هاي صنعتي همراه نفت به يک پيت بزرگ منتقل و در آن ته نشين مي شد که ضمن آلودگي هاي زيست محيطي، بخارات نامطلوبي نيز از آن متصاعد مي شد؛ شرکت نفت فلات قاره ايران در گام اول، تاسيس کارخانه پساب صنعتي در مجاورت تاسيسات اين شرکت را در دستور کار قرار داد و در گام دوم نسبت به ارتقاي اين سيستم اقدام کرد.
رجب خانی، مساحت پیت های نفتی خارک را 4 هکتار اعلام کرد که قرار است با اجرای این پروژه تا دو سال آینده، این لکه سیاه از نقشه گوگل پاک و به فضای سبز تبدیل شود.
پیت های نفتی 80 هزار بشکه ای
رئيس منطقه عملياتي خارک در ادامه، نفت موجود در این پیت های نفتی را 70 تا 80 هزار بشکه اعلام کرد که بسیاری از آن تخلیه شده و در حال جمع آوری است.
رجبخانی گفت: به منظور جمعآوری پیتهای نفتی، یک مخزن نمکزدای اوراق و بدون استفاده در منطقه لاوان به خارک انتقال داده شد و کاربری آن تغییر یافت که با توجه به تیغههایی که در داخل آن تعبیه شده است، امکان جداسازی نفت و آب از پسابها فراهم شد.
وی افزود: با این جداسازی و سرازیر شدن آب خالص به دریا، نفت موجود در پیت، جمعآوری و تخلیه می شود و سلجهای نفتی (Sludge) باقیمانده که قابل استفاده در فراوردههایی مانند قیر و ایزوگام است، برای فروش به مزایده گذاشته خواهد شد.
رئيس منطقه عملياتي خارک ادامه داد: چاههایی هم به منظور نگهداری آبهای ایجاد شده روی سکوها در لایههای زیرزمینی حفاری شده تا دور ریز آبی روی سکو نداشته باشیم و آب را به مخزن برگردانیم که نخستین چاه در میدان ابوذر حفاری شده و قرار است در 3-2 سال آینده، چاههای دیگری در این میدان و میدان های دیگر به منظور جمعآوری آب روی سکوها حفاری شود.
وی میزان ناخالصی موجود در این پیت های نفتی را بین 15 تا 25 هزار PPM اعلام کرد که با طراحی این دستگاه، میزان ناخالصی به200 پی پی ام می رسد، یعنی شاهد خروج آب خالص و شفاف از این دستگاه خواهیم بود.
احیای فضای سبز با کمک پژوهشگاه صنعت نفت
رجبخانی به امضای قرارداد 250 میلیارد ریالی بین پژوهشگاه صنعت نفت و شرکت نفت فلات قاره ایران با هدف پاک سازی خاک آلوده به ترکیبات نفتی حوضچههای پساب نیز اشاره و اظهار کرد: بر اساس این قرارداد که تا پایان سال اجرایی می شود، خاک موجود در پیت نفتی احیا و پیت به فضای سبز در این منطقه تبدیل میشود.
وی ادامه داد: خاک این منطقه به روش کشت باکتری زیر و رو و با تابش آفتاب احیا میشود که البته 3-2 سال زمان نیاز است تا خاک این منطقه احیا و به فضای سبز تبدیل شود.
مسئولیت اجتماعی در خارک
رئيس منطقه عملياتي خارک با اشاره به پروژه ها و اقدام های مسئولیت اجتماعی در این منطقه می گوید: اشتغالزایی بومی ها، یکی از اولویت های شرکت بود که در حال حاضر 60 تا 70درصد کارگران پیمانکاری و قراردادی را بومی های خارک، گناوه و بوشهر تشکیل می دهند.
وی اعزام پزشک و هلی کوپتر در زمان نیاز برای نجات جان بومی ها با اینکه هلال احمر در منطقه مستقر است و رفع نقص لنج ها و کمک به ماهیگیران بومی را که گاه در دریا گرفتار می شوند، از دیگر اقدام های حوزه مسئولیت اجتماعی اعلام کرد. رجب خانی همچنین کمک به اداره بنادر برای عملیات امداد و نجات و احیای جان غواص های محلی و درمان با استفاده از اتاق فشار و خدمات پروازی را هم بخشی دیگر از این اقدام ها دانست.
وی همچنین به طرح حمایت از آهوان منطقه خارک که برای نخستینبار انجام میشود، اشاره کرد و گفت: حمایت از آهوان، نمونه دیگری از اقدامهای زیست محیطی منطقه خارک محسوب می شود که با همکاری سازمان محیط زیست منطقه در حال انجام و پیگیری است.
رئيس منطقه عملياتي خارک افزود: برای حفظ و تکثیر این گونه حیوانی، هر اقدامی از جمله تامین علوفه، احداث آبخورها و همچنین کمکهای مالی و اقدامهای فرهنگی انجام شده و امکانات دامپزشکی، رفاهی، ترددی و خدماتی در اختیار سازمان محیط زیست قرار گرفته است. طبق سرشماری انجام شده، ۸۵۰ رأس آهو در منطقه وجود دارد که نشان دهنده افزایش ۱۳۰ رأسی نسبت به مدت مشابه سال قبل است.