گزارش اختصاصی «مشعل» از دهمین نمایشگاه تخصصی تجهیزات صنعت نفت و حفاری
برند ایرانی بر پیشانــی صنعت نفت
مشعل «ایرانی بودن، برندی است که اگر چه فراز و نشیب های زیادی را پشت سرگذاشته، اما امروز در نقطه قابل قبولی ایستاده است. این توانایی را بسیاری در هفته های گذشته، طی برگزاری چهار روز نمایشگاه تخصصی تجهیزات صنعت نفت و حفاری در اهواز به نظاره نشستند. جنوبِ نفت خیز ایران، در روزهای بارانی یکم تا چهارم آذر میزبان نمایشگاه تخصصی تجهیزات صنعت نفت و حفاری بود تا این نمایشگاه ایستگاه دهم را هم پشت سربگذارد؛ اهمیت این میزبانی از یکسو با توجه به تولید 80 درصدی نفت و گاز کشور در این منطقه و از دیگر سو حضور 220 عددی شرکت های داخل از 11 استان بود. دهمین دوره نمایشگاه تخصصی تجهیزات صنعت نفت و حفاری با توجه به آغاز محدودیت های تازه کشور و باری که سازندگان داخل بر دوش دارند، اهمیتی دوچندان داشت؛ آنگونه که این موضوع از همان آغازین لحظه نمایشگاه مورد اشاره قرار گرفت و محوریت سخنرانی ها در مراسم گشایش آن با تاکید بر ساخت داخل بود.
احمد محمدی، مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب از همان افتتاح مراسم، ضرورت توجه به کالای بومی را مورد تاکید قرار داد و خواستار راه اندازی سامانه های شناسایی کالاهای مورد نیاز صنعت نفت و حفاری برای بخش خصوصی شد.
بومی سازی بیش از 10 هزار قطعه ضروری صنعت نفت
آمار بومی سازی بیش از 10 هزار قطعه ضروری صنعت نفت و حفاری به همت مهندسان و سازندگان داخلی در 9 سالی که از آغاز نمایشگاه نفت و حفاری می گذرد، اعداد و ارقام امیدوارکننده ای است که روند آن همچنان ادامه دارد. تا جایی که این دوره از نمایشگاه نیز با رونمایی از محصولات جدید بومی همراه می شود؛ آن هم در ایامی که ساز محدودیت ها بار دیگر برای ایران کوک شده است؛ می شود گفت چشم های زیادی به ایران دوخته شده تا ببینند با اعمال این محدودیت ها توان کشور در چه وضعیتی است.
از جمله تجهیزات رونمایی شده در نمایشگاه دهم تخصصی تجهیزات صنعت نفت و حفاری، جایگاه شیر فرازآوری Side pocket mandrel ۲-۷,۸، مته صخره ای راکت بیت ۸ و ۱.۲ اینچ، فلو کامپیوتر S۶۰۰ برای سنجش جریان سیال نفت خام و گاز طبیعی، لوله های جریانی بدون درز با سایز ۶ اینچ و روتور کمپرسور گازی سولار C۱۶ با سرعت دورانی ٢٢٥٠٠ دور در دقیقه با فشار کاری ٢٠٧ بار و توان ٤ هزار اسب بخار، نخستین دستگاه شبیه ساز قابل حمل کنترل فوران چاه های نفت ساخت داخل کشور بود که سازنده اصلی برخی از آنها کشور آمریکا بوده و حالا سازندگان کشورمان آن را بومی کرده اند.
حمایت تمام قد سازندگان داخل از صنعت نفت
افزون بر این محصولات، گشت و گذاری در نمایشگاه، ما را با تجهیزات مختلف صنعت نفت همراه می سازد که سازندگان داخل در کنار غرفه های خود آن را به نمایش گذاشته اند. با فعالان این عرصه که صحبت می کنیم، همگی متفق القول هستند که توان چرخاندن این صنعت را از نظر تامین بسیاری از قطعات و تجهیزات در موسم تحریم دارند. یک سازنده از تجهیزات دواری می گوید که حتی کشور چین هم به دلیل حساسیت خاص این کالا، سمت تولید آن نرفته، اما ایران موفق به ساخت آن شده و آن دیگری از محصول رونمایی شده شرکت خود در این نمایشگاه سخن می گوید که در سطح کلاس زیمنس است.
محمدرضا محبی، مدیر یکی از شرکت های تولیدکننده لوله است که از محصول لوله های جریانی بدون درز در آن نمایشگاه رونمایی شد. او در گفت وگو با «مشعل» با این توضیح می گوید: این محصول حاصل یک سال تلاش و همکاری این شرکت و شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب است که پیش از این در ایران تولید نمی شد و حالا با کیفیت اصلی و استاندارد مناسب ساخته شده است.
این محصول جزو لوله های نفتی است که سازندگان مطرح اروپایی و چینی زیادی در جهان آن را ساخته اند و در انتقال نفت خام و گاز طبیعی کاربرد دارد؛ چون نفت و گاز حاوی گوگرد بالاست، عمل آوری این فولاد در ایران تاکنون انجام نشده و حالا به گفته او، مشتری این لوله ها بخش بالادستی نفت از جمله شرکت های ملی مناطق نفت خیز جنوب، نفت مناطق مرکزی و... است. طبق اعلام محبی، با توجه به محدودیت ها ماهیت این شرکت و پروژه آن در راستای مقابله با تحریم ها بوده و با توجه به اعلام آمادگی شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب، قرار است بزودی محصول تولیدی جدید این شرکت، برای یک تست میدانی حمل شود.
او با بیان اینکه نیاز سالانه ما برای این نوع از محصول بسیار زیاد است، اطمینان می دهد که ظرفیت این شرکت که نزدیک به 100 هزار تن لوله در سال است، می تواند تامین کننده بخش زیادی از نیاز صنعت باشد.
امید عظیمی، مدیرعامل یکی از شرکت های داخلی است که چند محصول جدید خود را در نمایشگاه رونمایی کرده و در این زمینه به «مشعل» می گوید: 60 درصد محصول ما را وزارت نفت و زیرمجموعه های آن می خرند. از جمله محصولات رونمایی شده این شرکت در نمایشگاه، کنترل پوزیشنر است که او آن را در کلاس شرکت های زیمنس خوانده و می گوید: این محصول در شرکت نفت و گاز مارون ارائه، نصب و اعلام رضایت شد و با توجه به اینکه بالغ بر 6 تا هفت پروژه مجزا در نفت خیز داریم ، این پوزیشنر در این پروژه ها مورد استفاده قرار می گیرد.
آنچه مشخص است، سازندگان داخل، تمام قد، خود را در خدمت صنعت نفت می دانند. آنگونه که رضا خیامیان، رئیس هیئت مدیره انجمن سازندگان صنعت نفت نیز در آیین گشایش رسمی دهمین نمایشگاه تخصصی تجهیزات صنعت نفت و حفاری با بیان اینکه شرایط پیش آمده، فرصت مناسبی است تا به نحو ممکن از توانمندی شرکت های داخلی استفاده کرد، یادآور می شود: سازندگان کالاهای صنایع نفت و گاز با همه توان ابراز تمایل کردند که در شرایط فعلی آماده هرگونه همکاری با وزارت نفت هستند.
ساخت داخل را باور کنیم
در این میان آنچه از سوی سازندگان داخل تاکید می شود، این است که به توانمندی سازندگان داخلی باور داشته باشند؛ اگر چه این مسیر هم با جدیت از سوی وزارت نفت دنبال شده و بومي سازي اين تجهيزات، با نگاه به داخل و تکيه بر ظرفيت هاي داخلي محقق شده است.
سیاستی که در قالب مگاپروژه های 10 گروه خانواده کالایی در سال 93 از سوی بیژن زنگنه در دولت یازدهم با تاسی از شعار سال و به عنوان اولویت صنعت نفت انتخاب شد و حال پس از گذشت حدود چهار سال، پیشرفت این طرح بزرگ ملی را می توان در بخش های مختلف از جمله برگزاری مناقصات، انعقاد قراردادها، ساخت و تحویل تجهیزات و ممنوعیت واردات کالا جست وجو کرد که آمارها حاکی از این است که در برگزاری مناقصات 70 درصد، در بخش قراردادها بیش از 50 درصد، در زمینه ساخت کالا 40 درصد و در بخش تحویل کالا 15 درصد شاهد رشد و پیشرفت بوده ایم. همچنین از ابتدای اجرای طرح تا کنون، واردات نزدیک به 500 قلم کالای خارجی داراي مشابه داخلی ممنوع اعلام شده است.
این موضوعی است که سازندگان داخلی هم به آن اذعان دارند. رضا محمدنژاد، مدیرعامل یکی از شرکت های سازنده داخل در این زمینه به «مشعل» می گوید: در سال 92 که مهندس زنگنه آمد، فهرستی بلند درست کرد و گفت به سازندگان گرید می دهیم که این اقدام بسیار مناسبی بود.
او با بیان اینکه تجهیزات صنعت نفت ایران نسبت به سایر قسمت ها، مثلا خودروسازی، 20 سال جلوتر است، اشاره می کند که فناوری ها در حال به روز شدن است.
ما آخرین تکنولوژی اندازه گیری گیربکس را یک هفته بعد از برجام خریداری کردیم. ما قطعه ساز نفت هستیم؛ در تحریم های قبل به ما اعتماد شد، رشد کردیم.
کم تجربگی ما را تحمل کردند و حالا کیفیت محصولاتمان را با ضمانت نامه بانکی تضمین می کنیم. محمدنژاد یادآور می شود: در کل ساختار جهت گیری و استراتژی نفت، پسندیده و قابل تحسین است. مثل سایر بخش ها نیست که تصمیمات خلق الساعه گرفته شود. پشت هر تصمیمی تفکر خوب قرار دارد. عظیمی، مدیرعامل یکی از شرکت های سازنده داخلی هم معتقد است: وزارت نفت از طریق مصوباتی که در دست دارد و عملا آنها را گام به گام اجرایی می کند، آمال یک سازنده داخل است.
قوانین حمایت از سازندگان داخل
او قوانین حمایت از تولید داخل، تحت عنوان حداکثر استفاده از سهم داخل، قانون مناقصات و ضریب ترجیحی هایی که برای سازنده داخل در متن قانون مناقصات پیش بینی شده، قانون ترجیح شرکت های دانش بنیان، دستورعمل وزیر نفت در همسنگ سازی قیمت های سازندگان داخل در زمان مقایسه با سازندگان خارج از کشور را از جمله این موارد دانسته و این نکته را خاطرنشان می کند که متن قانون، عملا بستر مثبتی برای سازندگان داخل و آنهایی است که توان دانش فنی بالایی دارند و آن دسته از شرکت ها که حالت مونتاژ دارند، نمی توانند از همه این قوانین بهره ببرند. این سازنده داخلی تاکید می کند: خواسته سازندگان داخلی، اجرای همین قوانین و مصوبات موجود است.