روایت سازندگی و اشتغال در نخستین پالایشگاه نفت خاورمیانه
آبادانی نفت در آبادان
مشعل - سمیه راهپیما- پس از پیدایش نفت خام در مسجد سلیمان (در سال 1287) آبادان به دلیل نزدیکی به مناطق نفت خیز ، قرار گرفتن در میان رودخانه های اروند و بهمنشیر، در فاصله 71 کیلومتری خلیج فارس و دسترسی به آب های آزاد، برای ساخت پالایشگاه انتخاب شد. به همین منظور نخستین کلنگ احداث پالایشگاه در سال 1287 شمسی(1910 میلادی) به زمین زده شد و پالایشگاه آبادان در سال 1291 به عنوان نخستین تصفیه خانه نفت کشور آغاز به کار کرد.از آن زمان تا کنون این پالایشگاه افت و خیزهای فراوانی داشته و اکنون توانسته سختی هایش را که بخش عمده آن به دوران هشت سال جنگ تحمیلی باز می گردد، پشت سر بگذارد. به دلیل اهمیت این موضوع، هفته نامه «مشعل» گفت وگویی با سیدعلی اکبر میرقادری، مدیرعامل شرکت پالایش نفت آبادان داشته که در ادامه می خوانید:
با توجه به اینکه قدمت برخی واحدهای فرایندی پالایشگاه به بیش از 50 سال می رسد، در این زمینه توضیح دهید که چه برنامه هایی برای نوسازی آنها در دستور کار دارید؟
پالایشگاه آبادان بیش از 100 سال سابقه تصفیه نفت خام در فراوردهای نفتی را دارد و نخستین پالایشگاه احداث شده در کشور است. این پالایشگاه دارای شرایط مختلفی از نظر عملکردی و تاریخی بوده، از این رو برای عملکرد بهتر پالایشگاه پروژه هایی راهبردی در برنامه داریم. در این پالایشگاه واحدهایی در حال کار هستند که قدمت ساخت آنها به بیش از 60 تا 70 سال می رسد و در سایر واحدهای فرایندی کشور این قدمت بی سابقه است. پالایشگاه با توجه به شرایط جغرافیایی و قرار گرفتن در نقطه صفر مرزی طی هشت سال جنگ تحمیلی، تحت شدیدترین بمباران ها و تهاجم توپخانه و خمپاره اندازهای دشمن قرار گرفت، از این رو به بیشتر تجهیزات پالایشگاه آسیب های جدی وارد شد و در شرایط بسیار سختی تعمیر، بازسازی و نوسازی شدند. ضمن آنکه واحدهای این پالایشگاه، دارای فرایندهای قدیمی هستند و به دلیل شرایط بازار آن سال ها، تقریبا 45 درصد نفت کوره کشور در این پالایشگاه تولید می شد. در آن زمان، تقاضای بازار به شکلی بود که استفاده از این نوع فرایندها را برای تولید این حجم نفت کوره، اقتصادی و قابل توجیه می کرد.درحال حاضر به دلیل کاهش قیمت نفت کوره و محدودیت های زیست محیطی، تمام شرکت های پالایشی در سطح جهان به منظور سودآوری بیشتر و همچنین انطباق فراورده ها با استاندارهای زیست محیطی، درپی کاهش تولید نفت کوره هستند. از این رو پالایشگاه آبادان با توجه به قدمتی که دارد، دارای فرایندهایی است که به اجبار میزان قابل توجهی از خوراک خود را به نفت کوره تبدیل می کند. با اجرای فاز سه پالایشگاه و ساخت واحد کت کراکر جدید با ظرفیت 45 هزار بشکه در روز و از مدار خارج کردن کت کراکر قدیمی، شرایط بهتری برای پالایشگاه ایجاد شده که علاوه بر بهبود محصولات تولیدی پالایشگاه، تاحدی در تولید نهایی نفت کوره پالایشگاه موثر بوده است.
پس می توان گفت که طرح های توسعه ای این پالایشگاه به فاز سه
باز می گردد؟ خیر، اکنون چند هدف را دنبال می کنیم که عبارتند از: انطباق محصولات و فراورده های تولیدی که براساس آخرین استانداردهای روز زیست محیطی است، استفاده از فناوری های مدرن برای تطبیق این فراورده ها با استانداردهای یورو 5 و کاهش میزان تولیدی نفت کوره به شکلی که باعث بهینه سازی و حداکثر کردن تولید بنزین، گازوییل و سایر فراورده های سبک مانند خوراک های واحدهای پتروشیمی شود.
در میان صحبت های خود به تولید فراورده های یورو 5 اشاره کردید. آیا این فراورده ها به تولید رسیده است؟
اکنون محصولات تولیدی پالایشگاه در شرایطی هستند که با استانداردهای روز جهانی انطباق دارند، به طوری که در آن بنزین با استاندارد یورو 4 تولید می شود و به دنبال ارتقای کیفیت محصولات دیگر هستیم. طرح های احداثی موجود شامل دو طرح اساسی است که به نام فاز 2 و فاز 4 تقسیم بندی شده است.اقدام نخست در فاز 2، ساخت واحدهای جدیدی است که باعث حذف واحدهای قدیمی با بازده پایین و بدون ایمنی کافی برای ادامه فرایندهای عملیاتی که دارای قدمت حدود 70 ساله است، می شود. بنابر این در نگاه نخست با ایجاد فاز 2 به دنبال ایجاد واحدهای جایگزین به جای واحدهای قدیمی و فرسوده هستیم. فاز 2 یا همان طرح تثبیت ظرفیت پالایشگاه آبادان، شامل واحدهای تقطیر در اتمفسر و خلأ، واحدهای تولید و شیرین سازی گاز موجود، واحدهای گوگرد زدایی از محصولات سبک مثل نفتا، گوگرد زدایی از نفت سفید و نفت گاز، ایجاد واحد تبدیل کاتالیستی جدید و ایجاد واحد آیزو ماکس جدید، ایجاد واحد ایزومریزاسیون نفتا، واحد تولید گوگرد و سایر واحدهای یوتیلیتی و سایر مخازن مورد نیاز برای فاز 2 است. در این فاز با ایجاد واحد جدید تقطیر در اتمسفر با 210 هزار بشکه در روز، واحد جدید تقطیر در خلأ با روزانه 110 هزار بشکه، واحد گاز مایع با 17 هزار بشکه در روز، واحد جدید تصفیه نفتا با روزانه 65 هزار بشکه و... این توان را خواهیم داشت که با ساخت و بهره برداری از فاز 2 بتوانیم علاوه بر خارج کردن واحدهای قدیمی از سرویس، محصولات یورو 5 را نیز تحویل بازار دهیم. همچنین می توان گفت به دلیل افزایش راندمان تجهیزات جدید، حداقل چهار تا پنج درصد نفت کوره تولیدی کاهش یابد.نزدیک به 50 دستگاه مخزن برای ذخیره سازی خوراک و سایر محصولات میانی و نهایی دیده شده و مدت زمان اجرای فاز 2 بین 4 تا 5 سال است.
چه تعداد نیروی انسانی برای اجرای فاز 2 مشغول به کار هستند؟
در فاز 2 نزدیک به سه هزار و 500 تا چهار هزار نیروی انسانی به مدت 5 سال مشغول به کار خواهند شد و بعد از بهره برداری از فاز 2، امیدواریم بتوانیم در بخش های مهندسی، تعمیراتی، عملیاتی، اداری و ادامه روند بهره برداری از این فاز استخدام جدید (به تعداد مورد نیاز) داشته باشیم که این امر کمک شایانی به کاهش بیکاری و ایجاد اشتغال در منطقه می کند.علاوه بر فاز 2 با انجام پروژه های دیگری که در دستور کار داریم، شاهد کاهش نرخ بیکاری در منطقه خواهیم بود.
فاز 4 در چه مرحله ای است و چه هدفی را دنبال می کند؟
در این فاز، به دنبال کاهش تولید نفت کوره پالایشگاه هستیم. پیش بینی می شود با انجام این پروژه ، نفت کوره تولیدی پالایشگاه، از میزان تولیدی پس از اجرای پروژه فاز 4 به کمتر از 10 درصد حجمی خوراک نفت خام ورودی برسد.فاز 4 پروژه ای است که پالایشگاه را در محدوده سودآوری قابل توجهی قرار خواهد داد. از نظر استفاده از فناوری ها، شرکت های متعددی برای ارائه فناوری های مدرن، اعلام همکاری کرده اند و مطالعات جامع و طرح تفصیلی این فاز تمام شده و قرار است همزمان با انجام پروژه فاز 2 شروع به کار کند.
یکی از مزایای اجرای فاز 4 مدرنیزه کردن واحدهای پالایشگاهی، بهینه سازی مصرف انرژی و کاهش آلاینده های زیست محیطی است. در حال حاضر کار مطالعاتی و بررسی های اقتصادی و فنی این پروژه رو به اتمام است و به نظر می رسد در اواسط اجرای فاز 2 فاز 4 را هم شروع کنیم. مدت زمان بهره برداری از این فاز 4 تا 5 سال پیش بینی شده است.
چه طرح های دیگری در دستور کار دارید؟
یکی دیگر از طرح ها اسکرابر فاز 3 است. این طرح کاهش آلایندگی گازهای دی اکسیدهای گوگرد خروجی از واحدهای کت کراکر و اسید سولفوریک را به همراه خواهد داشت.برای بازیافت اسید سولفوریک و تأمین اسید مورد نیاز به منظور استفاده در واحد آلکیلاسیون، پروژه احداث واحد تولید اسید سولفوریک جدید را نیز داریم که در مرحله مناقصه قرار دارد، ضمن آنکه پروژه احداث مخازن جدید کروی را هم پیش رو داریم که در آن دو مخزن سه هزار متر مکعبی و چهار مخزن هزار متر مکعبی برای افزایش ذخیره سازی گاز مایع تولیدی در پالایشگاه ایجاد خواهد شد.احداث بویلرهای جدید بازیافت در نیروگاه سوم را نیز در برنامه داریم که با احداث آن، 48 تن در ساعت بخار با فشار بالا تولید می کنیم. این پروژه مطالعاتی نیز در مرحله آگهی مناقصه و ارزیابی اولیه قرار دارد.