گفت وگو ی «مشعل» با مدیر بهینه سازی انرژی در بخش حمل ونقل شرکت بهینه سازی مصرف سوخت
خداحافظی با کامیون های فرسوده
«طرح جایگزینی 65 هزار دستگاه کامیون و کشنده فرسوده بالای 10 تن با سن بالاتر از 35 سال» با هدف ارتقای فناوری و عملکرد کامیون های فرسوده دیزلی، ارتقای حجم حمل و نقل بار جاده ای و کاهش مصرف سوخت و آلودگی از سال 1394 کلید خورد و تا سال 1404 به پایان می رسد، از این رو می توان گفت که طی بازه زمانی 10 ساله باید 6/8 میلیارد لیتر نفت گاز صرفه جویی شود. حال این سوال مطرح است که از ابتدای شروع این طرح تاکنون چه میزان در مصرف سوخت صرفه جویی شده است؟ برای پاسخ به این پرسش هفته نامه «مشعل» گفت و گویی با ساسان کاظمی نژاد، مدیر بهینه سازی انرژی در بخش حمل ونقل شرکت بهینه سازی مصرف سوخت انجام داده است که در ادامه می خوانید:
با توجه به اینکه یکی از طرح های ماده 12 به جایگزینی 65 هزار دستگاه کامیون و کشنده فرسوده بالای 10 تن با سن بالاتر از 35 سال اختصاص دارد، این طرح طی مدت یک سال گذشته چه روندی را طی کرده است؟
طرح ماده 12 در بخش کامیون ها، طرحی است که به واسطه آن خودروهای جدید، جایگزین خودروهای فرسوده می شوند. با این روش می توانیم میزان مصرف سوخت خودروهای فرسوده از حدود 60 لیتر در 100 کیلومتر را به حدود 40 لیتر در 100 کیلومتر برسانیم و شاهد صرفه جویی 25 لیتر سوخت باشیم.
به همین منظور مجتمع صنعتی ماموت باید بر اساس قراردادی که در30 فروردین 1396 با شرکت بهینه سازی مصرف سوخت منعقد کرده، پنج هزار دستگاه را با سرمایه گذاری 300 میلیون دلار نوسازی کند، ضمن اینکه شرکت سایپا دیزل باید براساس قراردادی که در 25 مهر 1396 با شرکت بهینه سازی مصرف سوخت منعقد کرده، دو هزار و 100 دستگاه را با سرمایه گذاری 126 میلیون دلاری، شرکت آذهایتکس نیز طی قراردادی که 13 خرداد 97 با شرکت بهینه سازی مصرف سوخت به امضا رسانده، 300 دستگاه را با سرمایه گذاری 18 میلیون دلار و شرکت زامیاد هم طی قراردادی که 19 خرداد 97 با شرکت بهینه سازی مصرف سوخت بسته، 240 دستگاه را با 14.4 میلیون دلار نو سازی کنند. سهم شرکت آریا دیزل نیز 300 دستگاه است که قرارداد آن را در 28 بهمن 1396 با شرکت بهینه سازی مصرف سوخت بسته و میزان سرمایه گذاری آن 18 میلیون دلار تعیین شده است.
بازپرداخت ها چگونه انجام می شود؟
مراحل بازپرداخت صرفه جویی سوخت به این صورت است که سرمایه گذار، میزان پیمایش و فهرست اسقاط و نوسازی را به شرکت بهینه سازی مصرف سوخت می دهد و ما با روش اندازه گیری و صحه گذاری، آن را سنجش می کنیم. در این میان از طریق شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران بررسی می کنیم که آیا کارت سوخت ماشین های اسقاطی باطل شده است یا خیر؟ همچنین میزان سوخت مصرف پیمایش کامیون های جدید را محاسبه می کنیم که در 100 کیلو متر، چه میزان پیمایش انجام شده و اگر این عدد کمتر از مقداری بود که در گذشته ماشین فرسوده استفاده می کرده، باز پرداخت صرفه جویی به آن خودرو داده می شود. به عنوان مثال اگر ماشینی در 100 کیلومتر، 40 لیتر مصرف کرده باشد، از فاصله 60 لیتری که ماشین اسقاطی مصرف می کرده، 20 لیتر ذخیره سوخت داشته که بازپرداخت به آن خودرو اختصاص می یابد. سرمایه گذار، اطلاعات جایگزین را به سازمان راهداری ارسال و پس از تأیید جایگزینی سازمان راهداری، میزان عملکرد خود را به شرکت بهینه سازی مصرف سوخت ارسال می کند. شرکت بهینه سازی بر اساس دستورعمل اندازه گیری و صحه گذاری، اطلاعات ارسالی را بررسی و میزان صرفه جویی محقق شده را محاسبه می کند. در این میان صحت ابطال کارت سوخت خودروهای فرسوده اسقاط شده و سوخت برداشت شده از کارت سوخت خودروهای جدید نیز از شرکت ملی پخش فراورده های نفتی ایران استعلام می شود. قرار بود در این مصوبه، به ازای پیمایشی که کامیون ها و کشنده ها انجام می دهند، حداکثر تا پایان سال 1404 هزینه هایی که سرمایه گذار بر عهده داشته، از محل صرفه جویی های سوخت در این مدت پرداخت شود که سقف کل این طرح، حدود 2.76 میلیارد دلار است .
در مصوبه شورای اقتصاد چه مواردی ذکر شده است؟ مهم ترین آنها را بیان کنید.
در سازوکار پرداخت منابع حاصل از صرفه جویی سوخت آمده است که میزان پیمایش خودروی سنگین باری عمومی جاده ای نوسازی شده در مقاطع زمانی سه ماهه، از سوی سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای به سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و شرکت ملی نفت ایران اعلام می شود.
تعهدات موضوع این مصوبه، با اعلام سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای و تایید بالاترین مقام دستگاه اجرایی (وزارت نفت) از طریق سامانه پایش و نظارت بر اجرای طرح در سر رسیدها از سوی شرکت ملی نفت ایران از محل منابع ناشی از صادرات سوخت صرفه جویی شده(یا نفت خام معادل) در مجموع تا سقف دو میلیارد و هفتصد و شصت و دو میلیون دلار در وجه سرمایه گذاران طرف قرارداد یا شرکت های تأمین کننده ناوگان واریز خواهد شد.
ضمن آنکه شرکت ملی نفت ایران مکلف است منابع حاصل از صرفه جویی نفت این طرح را محاسبه و مبالغ بازپرداخت را هر سه ماه به خزانه داری کل کشور و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور اعلام کند.
سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای نیز مکلف است معاینه فنی ادواری کامیون ها و کشنده های جایگزین را بر اساس قوانین و مقررات انجام دهد و گزارش مربوط را به وزارتخانه های نفت و راه و شهر سازی اعلام کند.
در این مصوبه همچنین آمده است که ناوگان جدید باید دارای استانداردهای روز بوده و مشخصات فنی آنها به تایید سازمان ملی استاندارد ایران، سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت نفت و وزارت راه و شهرسازی برسد.
شرکت های تامین کننده نیز موظفند تا 5 سال پس از تحویل، تامین قطعات یدکی و 10 سال خدمات پس از فروش را تضمین کنند.
همچنین محاسبات میزان صرفه جویی در این مصوبه، بر اساس قیمت نفت خام هر بشکه 60 دلار صورت گرفته و با تغییر در قیمت نفت خام، ارزش صرفه جویی انجام شده بر اساس قیمت متوسط نفت خام صادراتی در مقاطع زمانی سه ماهه ازسوی وزارت نفت، محاسبه و تا سقف دو میلیارد و 762 میلیون دلار پرداخت می شود.
تا پایان طرح که در سال 1404 است، چه میزان صرفه جویی خواهیم داشت؟
اکنون شش هزار دستگاه کامیون و کشنده 10 تا 18 تن داریم که در هر کیلومتر پیمایش 5.5 سنت صرفه جویی می شود. همچنین 41 هزار دستگاه 19 تا 26 تن داریم که به ازای هر کیلومتر پیمایش 4.4 سنت صرفه جویی صورت می گیرد و 18 هزار دستگاه 27 تن به بالا داریم که به ازای هر کیلومتر پیمایش 9.1 میلیارد لیتر سوخت صرفه جویی می شود.
اندازه گیری و صحه گذاری برای تحقق صرفه جویی ها چگونه محاسبه می شود؟
برای این کار، تدوین طرح روش اندازه گیری و صحه گذاری برای محاسبه صرفه جویی، بازنگری طرح اندازه گیری و صحه گذاری براساس اصلاحیه جدید مصوبه شورای اقتصاد و تهیه دستورعمل ارزیابی و انتخاب ناظران کامیون را در دستور کار داریم. از دیگر اقدام ها می توان به دریافت لوح فشرده خودروهای پلاک شده مشمول قرارداد شرکت ماموت حاوی اطلاعات (شماره شاسی، شماره موتور، تاریخ پلاک شدن و شماره جی پی اس)، اخذ لیست عملکرد 1487 دستگاه کامیون نوسازی شده از سوی شرکت ماموت از سازمان راهداری و دریافت لیست عملکرد 698 دستگاه کامیون نوسازی شده شرکت سایپا از سازمان راهداری اشاره کرد.
اسقاط ماشین های سنگین چه مراحلی را طی می کند تا به نوسازی برسد؟
هر خودروی فرسوده پس از اسقاط، یک برگه گواهی اسقاط دریافت می کند. تامین کنندگان خودروهای سنگین با استفاده از این گواهی های اسقاط و برابر کردن آنها با خودروهای نو و تایید سازمان راهداری، فرایند نوسازی را تکمیل می کنند.
لازم به ذکر است، تعداد و ظرفیت خودروهای فرسوده برای هر قرارداد باید بیشتر یا برابر با تعداد و ظرفیت خودروهای جدید جایگزین شده باشد.
با اجرای کامل این طرح به چه دستاوردهایی خواهیم رسید؟
برآورد می شود با اجرای کامل این طرح، مقدار 6/8 میلیارد لیتر نفت گاز (در دوره کامل اجرای طرح) از مصرف کاسته شده و از این طریق بیش از 97.36 میلیون تن معادل دی اکسید کربن از انتشار گازهای گلخانه ای کاسته شود. مبلغ قابل پرداخت از کل صرفه جویی حاصل از اجرای طرح نوسازی 65 هزار دستگاه کامیون و کشنده بالای 10 تن با سن بالاتر از 35 سال به 67/2 میلیارد دلار طی دوره اجرا تا پایان دوره باز پرداخت است. به عبارت دیگر، به منظور پایداری کاهش مصرف حاصل از نوسازی ناوگان، می توان بخشی از سهمیه روزانه نفت گاز خودروهای جدید را بدون تاثیر منفی بر پیمایش سالانه آنها کم کرد.
طی یک سالی که از اجرای طرح می گذرد، چه میزان صرفه جویی صورت گرفته است؟
بر اساس مصوبه شورای اقتصاد باید سرمایه گذار به سازمان راهداری گزارش دهد که چه میزان نوسازی و اسقاط انجام داده و میزان صرفهجویی حاصل از آن را دریافت کند. در این میان سازمان راهداری، لیست را بررسی و تایید می کند و به شرکت بهینه سازی مصرف سوخت می فرستد و ما لیست و کارت سوخت خودروهای اسقاطی را بررسی و میزان مصرف سوخت خودروهای جدید را محاسبه و سپس بارنامه ها را بررسی و در نهایت محاسبه می کنیم. به عنوان مثال بعد از روش اندازه گیری و صحه گذاری، مجتمع صنعتی ماموت بتازگی یک سری گزارش عملکرد داده که از سوی راهداری برای مان ارسال شده است و تا کنون دو هزار و 300 دستگاه خودروی جایگزین از سوی ما تایید شده که یک هزار و 398 کیلومتر پیمایش داشته اند و پیمایش کل آنها 136 میلیون کیلومتر شده و صرفه جویی ناشی از این خودروها در مجموع 36 میلیون لیتر گازوییل است. با احتساب 9.1 سنت در ازای هر کیلومتر پیمایش در کل 16 میلیون و 850 هزار دلار صرفه جویی داشته ایم. شرکت سایپا دیزل نیز لیستی داده که در حال بررسی اندازه گیری و صحه گذاری است و اعلام کرده که 698 خودرو را تحویل داده و پیمایش داشته اند؛ اما عملکرد آن نیز در مرحله محاسبه است. آریا دیزل نیز هنوز عملکردی ارائه نکرده است.