رئیس موسسه مطالعات بین المللی انرژی اعلام کرد:
صرفه جویی 17 میلیارد دلاری انرژی تا پایان سال ۱۴۰۴
مشعل رئیس موسسه مطالعات بین المللی انرژی گفت: پیش بینی می شود با تدو ین «برنامه اجرایی کارایی انرژی» از سوی یک موسسه اروپایی و اجرای دقیق آن ، تا پایان سال ۱۴۰۴ شاهد ۱۷ میلیارد دلار صرفه جویی تجمعی انرژی در کشور باشیم.
علی مبینی دهکردی روز شنبه (۱۲ آبان ماه) در نشستی خبری با عنوان «تبدیل چالش ها به فرصت ها در صنعت نفت» گفت: بخش انرژی به دلیل حجم بالای مبادلات کالا ، مالی ، دانش فنی و اطلاعات در راس تحریم ها و فشارهای وارده به کشور قرار گرفته است.
وی در ادامه به موضوع سازماندهی ظرفیت های درونی کشور و تبدیل چالش ها به فرصت ها در صنعت نفت اشاره کرد و افزود: موسسه مطالعات بین المللی انرژی بر حوزه های مختلفی از جمله موضوعات بازار و مطالعات بازار، تحولات ژئوپلیتیک، روابط راهبردی بین ایران و کشورهای دیگر در زمینه صنعت نفت و گاز، بویژه سرمایه گذاری ها و انتقال فناوری تمرکز کرده و امیدواریم بتوانیم با به کارگیری ظرفیت های کشور و مردم، از بحران ها و تحریم عبور و فرصت های زیادی را پیش روی ملت باز کنیم.
رئیس موسسه مطالعات بین المللی انرژی با اشاره به سیر پیچیده و دگرگونی بخش انرژی در جهان افزود: موضوع انرژی در دنیا، عناصر اقتصادی، فنی و تکنولوژیک، محیط زیست، امنیت انرژی، واردات، صادرات و... را دخیل کرده است.
مبینی دهکردی با بیان اینکه کمبود منابع هیدروکربوری کم کم در جهان بروز پیدا می کند، افزود: مجموعه مسائلی همچون یکپارچگی شرکت های بزرگ چندملیتی که ساختار بخش انرژی و نفت و گاز جهان را در اختیار دارند، شکل گیری پیوندها و رقابت های منطقه ای کشورهای تولیدکننده بزرگ نفت به منظور تصاحب سهم از بازار نفت و... شرایط ویژه ای را به وجود آورده که از پویایی و پیچیدگی خاصی برخوردار است، بنابراین در شرایط نوین نمی توان از یک زاویه به پدیده انرژی نگاه کرد.
وی بر ضرورت پیوستگی گرایش های مختلف حوزه انرژی تأکید کرد و افزود: در حوزه انرژی، آلایندگی، پیمان های جهانی و ورود و خروج کشورها به این پیمان ها، رشد اقتصادی کشورهای مختلف و وابستگی آنها به میزان انرژی مورد مصرف، صادرات و واردات در قالب امنیت انرژی، سطح کاربرد دانش در بخش انرژی و هزینه تمام شده آن، همه و همه پویایی و پیچیدگی خاصی را به وجود آورده و کسانی که در حوزه مطالعه، اتاق فکر و مسیرسازی در این بخش کار می کنند، باید این موضوع را مورد توجه قرار دهند.
مبینی دهکردی، «کارایی انرژی» را اولین عنصری عنوان کرد که در حال حاضر آژانس های بین المللی و مشاوران بزرگ در پنج قاره جهان آن را مورد بررسی قرار می دهند تا از منابع تحت اختیار خود، بیشترین بهره وری و اثربخشی را داشته باشند.
وی موضوع «متنوع سازی» را دومین عنصر مورد توجه و مطالعه این گروه برشمرد و مفهوم آن را تمرکز بر منابع انرژی، تنوع در فرایندهای تولید و مصرف و تأمین منابع مورد نیاز، انتقال، تمرکز و عدم تمرکز روی ترکیبات توزیعی شرح داد.
به گفته رئیس مؤسسه مطالعات بین المللی انرژی، «مدیریت کربن» یکی دیگر از موضوعاتی است که در حال حاضر مورد مطالعه برنامه ریزان حوزه انرژی قرار گرفته است. به این معنا که هر زمینه ای که موجب تولید انرژی کربنی کمتر و سلامت انرژی بیشتر شود، جزو اولویت های کار قرار می گیرد و بر همین اساس به سمت تکنولوژی تبدیل و سرمایه گذاری پیش می روند.
وی خاطرنشان کرد: کشورهای بزرگی مثل چین و آسیای جنوب شرقی تلاش می کنند تا یکپارچگی در بازار را برای خود ایجاد کنند. به این مفهوم که در همه بخش های بالادستی صنعت نفت، انتقال و شبکه توزیع، سرمایه گذاری می کنند.
مبینی دهکردی، با اشاره به اینکه مدیریت کربن و عدم تمرکز، شرایط نوینی را برای مطالعات بازار و همکاری بین کشورها شکل می دهد، اظهار کرد: در حال حاضر رقابت بین انرژی ماشین و انسان هم در حال مدیریت است.
رئیس موسسه مطالعات بین المللی انرژی در بخش دیگری از سخنان خود به موضوع «بیگ دیتا» و داده کاوی مدیریت مخازن بر اساس اطلاعات روز اشاره کرد و گفت: اگر در گذشته مخازن نفت و گاز با حفاری و اندازه گیری به روش سنتی مدیریت می شدند، در حال حاضر بر اساس داده های آنلاین و دیجیتالی، رفتار مخازن و چاه های مختلف نفت و گاز تخمین زده می شوند و تنوعی که در زمینه های داده کاوی و بهره برداری از میادین نفت و گاز شکل گرفته، ظرفیت های بی نظیری را ایجاد کرده است.
وی، نگاه به پدیده های جدید در بخش انرژی را یکی از فرصت های پیش روی کشور برای مقابله با تهدید و تحریم برشمرد و افزود: ممکن است موضوع تحریم در حوزه انرژی اخلال ایجاد کند؛ اما در عصر شبکه ها، پیوندها و جهانی شدن روابط نمی توانند همه چیز را مهار کنند.
میزان تولید انرژی در ایران
مبینی دهکردی، درباره مطالعاتی که روی کارایی انرژی کشور انجام شده نیز گفت: در شرایط موجود و بر اساس شاخص های عملکرد واقعی صنعت انرژی ایران، روزانه بیش از ۹ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه انرژی (معادل بشکه نفت) تولید می شود که از این میزان، نزدیک به ۶ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز به مصرف می رسد.
رئیس موسسه مطالعات بین المللی انرژی به ۴۰۰ میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی کشور نیز اشاره کرد و گفت: کشورهایی که تولید ناخالص داخلی شان بالغ بر ۴ هزار میلیارد دلار است، به این میزان انرژی مصرف نمی کنند.
مبینی دهکردی صرفه جویی در مصرف انرژی را یکی از فرصت های نهفته در تحریم عنوان کرد و افزود: اگر شرایط تحریم به گونه ای طراحی شده که تولید در کشور محدود می شود، می توان با صرفه جویی در مصرف انرژی، میزان تولید را حفظ و صادرات را تأمین کرد.
رئیس موسسه مطالعات بین المللی انرژی به تراز هیدروکربوری سالانه کشور اشاره و اظهار کرد: صادرات نفت سال ۹۵ در مقایسه با سال ۹۴ افزایش قابل توجهی داشته است.
به گفته مبینی دهکردی، مصرف نهایی انرژی در بخش حمل و نقل در سال ۹۵ نسبت به سال پیش از آن، با رشد ۴٫۸ درصدی مواجه بوده و همزمان، میزان اختصاص خوراک به واحدهای پتروشیمی ۱۴٫۲۶ درصد رشد داشته که نشان دهنده رونق اقتصاد در واحدهایی است که ارزش افزوده بخش نفت و گاز را بالا برده و از خام فروشی فاصله گرفته است، همچنین بر اساس شاخص های بانک مرکزی رشد اقتصادی کشور در سال ۹۵ نسبت به سال ۹۴ نزدیک به ۸ درصد رشد داشته که موجب کاهش ۲٫۴ درصدی مصرف انرژی شده است.
رئیس موسسه مطالعات بین المللی انرژی افزود: در حالی که در سال های اخیر فشار تولید در فرایند توزیع در بخش نیروگاهی، پالایشگاهی، حمل و نقل و… بالاترین حد خود را داشته، فشار مصرف به دلیل رشد اقتصادی مقداری کنترل شده است.
تدوین برنامه اجرایی کارایی انرژی
وی با اشاره به تأکید مقام عالی وزارت نفت مبنی بر همکاری های بین المللی با برخی موسسات بین المللی که می توانند همکاری خوبی در این زمینه داشته باشند، اظهار کرد: بر این اساس توافقی میان موسسه مطالعات انرژی ایران با موسسه اروپایی صورت گرفته تا «برنامه اجرایی کارایی انرژی» در ایران را در مدت ۵ تا ۱۰ سال تدوین کنند و این توافق تقریبا به مراحل پایانی نزدیک شده و فرصت های جدیدی در زمینه صرفه جویی انرژی، بهبود فرهنگ و… فراهم خواهد شد.
مبینی دهکردی افزود: اگر در قالب این توافق، راندمان نیروگاه های موجود در کشور را به اندازه شاخص متوسط نیروگاه های اروپا برسانیم، تقریبا در طول یک دوره تا سال ۱۴۰۴ ، بالغ بر ۱۷ میلیارد دلار صرفه جویی تجمعی انرژی خواهیم داشت. در بسته های کاری که با اروپایی ها تعریف خواهیم کرد، آمادگی برای سرمایه گذاری وجود دارد که از محل صرفه جویی، منابع انرژی مورد نیاز آنها را به واسطه شبکه هایی که داریم تأمین کنیم، همچنین در پرتو همکاری با کشورهای عمده مصرف کننده نفت، می توانیم با روش های نوین سرمایه گذاری ظرفیت تولید میادین نفت و گاز، کشور را با بازارسازی های جدید افزایش دهیم.
تلفات انرژی در ایران
در ادامه حامد حوری جعفری، رئیس پژوهشکده مطالعات راهبردی و فناوری این مؤسسه، کاربرد شاخص های انرژی در داخل کشور را از چهار جنبه بهره وری، پایداری محیط زیست، امنیت و عدالت اجتماعی عنوان کرد و ضمن ارائه آماری از تولید کل انرژی، میزان مصرف و تلفات انرژی در کشور گفت: تولید کل انرژی کشور ۹ میلیون و ۳۲۰ هزار بشکه معادل نفت خام در روز است که از این میزان ۵ میلیون و ۴۵۰ هزار بشکه وارد سیستم انرژی کشور می شود و پس از تلفاتی که به واسطه فراورش و تبدیل به فراورده صورت می گیرد، ۳ میلیون و ۶۸۰ هزار بشکه به دست مصرف کننده نهایی می رسد.
به گفته جعفری، با محاسبه تفاوت دو رقم ذکر شده و افزودن میزان گازهای سوزانده شده در کشور به این ارقام، عددی بالغ بر ۲ میلیون و ۱۴۰ هزار بشکه معادل نفت خام به دست می آید که این رقم میزان تلفاتی است که در سیستم عرضه انرژی کشور پیش از رسیدن به دست مصرف کننده نهایی اتفاق می افتد.
این مقام مسئول در موسسه مطالعات بین المللی انرژی، عمده تلفات بخش انرژی را در بخش نیروگاهی، پالایشگاهی و فلرینگ عنوان کرد و گفت: از این میزان، ۸۰۵ هزار بشکه معادل نفت خام در روز مربوط به تلفات بخش نیروگاهی کشور است که بزرگترین منبع تلفات با سهم ۶۰ درصدی، از مجموع تلفات انرژی محسوب می شود.
حوری جعفری میزان تلفات در بخش مربوط به فلرینگ (گازهای سوزانده شده در بخش نفت و گاز) در سال ۹۵ را معادل ۵۳ میلیون مترمکعب در روز عنوان و خاطرنشان کرد: البته در سال ۹۵ تولید و بهره برداری از میادین جدید به طور قابل ملاحظه ای افزایش یافت، همچنین در دو سال اخیر گام های مثبتی برای به حداقل رساندن فلرینگ و پروژه های جمع آوری گازهای همراه مشعل از سوی وزارت نفت برداشته شده است.
وی ۳۵ تا ۴۰ درصد اتلاف نفت و گاز را مربوط به سیستم های پالایشی، انتقال و توزیع دانست و گفت: بعد از نیروگاه ها، پالایشگاه های نفت و پالایشگاه های گاز در رتبه دوم و سوم اتلاف انرژی قرار دارند.
حوری جعفری با اشاره به پتانسیل های صرفه جویی و بهبود در تولید نفت و گاز در بخش بالادستی صنعت نفت نیز گفت: می توان با هزینه های نه چندان زیاد، بهبودهای قابل ملاحظه ای در این بخش ایجاد کرد.
طرح جامع توسعه مدیریت کارشناسان بالادست
در ادامه نشست علی اصغر رجبی ، معاون آموزش موسسه مطالعات بین المللی انرژی به بحث ظرفیت سازی و انتقال دانش در صنعت نفت از طریق آموزش پرداخت و گفت: در شرایط کنونی بسیاری از شرکت های بزرگ نفتی، بیشترین تمرکز خود را روی آموزش افراد گذاشته اند. وی افزود: در حال حاضر وضع نیروی انسانی در کشور به لحاظ دانش فنی و مهندسی در صنعت نفت مطلوب است و علی رغم نبود یا کمبود تکنولوژی های روز به لحاظ نرم افزاری و فکری توان رقابت با شرکت های بزرگ نفتی دنیا را داریم.
رجبی با بیان اینکه در دنیای امروز، به جای واژه نیروی انسانی از سرمایه انسانی استفاده می کنند، گفت: با توجه به اهمیت این موضوع، طرح جامع توسعه مدیریت کارشناسان بالادست در موسسه مطالعات بین المللی انرژی تدوین شده است.
وی ادامه داد: در راستای تدوین طرح جامع توسعه مدیریت کارشناسان بالادست برای دستیابی به پلت فرم کلاس جهانی، شبکه ای طراحی کردیم که انتقال دانش با اصول و فنون حرفه ای صورت گیرد.
معاون آموزش موسسه مطالعات بین المللی انرژی تصریح کرد: مهارت های نرم افزاری، مقوله مهمی است که باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد که متاسفانه در کشور ما کمتر به آن پرداخته شده است.