بیژن عالیپور:
مناطق نفتخیز رزق 80 میلیون نفر را میدهد، نباید سلیقهای عمل کرد
یک شهروند عادی میشوم، از خوزستان بیرون نمیروم
سامان قدوسی-دقیقا همانطور که از شخصیت جنوبیها انتظارش را دارید بیژن عالیپور نیز شخصیتی خاص دارد، ساده و صمیمی! . ساعت 18 قرار مصاحبه داریم، مکان مصاحبه هم ساختمان 5 طبقه معروف شهر اهواز واقع در نیوساید تعیین شده ساختمانی که ستاد بزرگترین شرکت بهره برداری نفت در ایران است و اگر بگوییم یکی از 5 ساختمان مهم اقتصادی در کشور است، سخنی گزاف نگفتهایم. پیشتر از آقای عالیپور شنیده بودم زمانی که مدیر مهندسی و ساختمان شرکت بوده، خود این ساختمان را ساخته است. حدود یک ساعت با تاخیر حاضر میشود، عذرخواهی میکند، اما بلافاصله میگوید اجازه دهید تا قبل از هرچیز کارتابل را بخوانم، بعد از حدود یک ربع مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب که این روزها به سبب قانون جدید بازنشستگی، آخرین روزهای مسئولیت را میگذراند، آماده مصاحبه میشود.
چرا اینقدر اتاق شما نسبت به مدیریت بزرگترین شرکت تولید کننده نفت ایران ساده است؟
یادم هست چند سال قبل به اتفاق مدیرعامل وقت شرکت ملی نفت ایران برای صحبت در مورد اوراق مشارکت به یکی از بانک ها رفته بودیم و مدیرعامل آن بانک یک طبقه کامل در طبقات بالایی آن را به عنوان اتاق کار در اختیار داشت، از دو میز کار گرفته تا چهار دست مبلمان و بسیاری از تجهیزات تزییناتی خاص؛ از جلسه که بیرون آمدیم، اولین حرفی که به آقای جوادی زدم این بود که اتاق کار مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران که بیشترین بودجه کشور را تامین میکند، کجا و اینجا کجا؟ زمانی که ساختمان 15 طبقه شرکت ملی نفت ساخته شد، این بانک ها یا وجود نداشتند یا اگر هم بودند، ساختمان آنها قابل قیاس با ساختمان نفت نبود. اما شرایط امروز اینطوری است، اتاق های کار مسئولان صنعت نفت از وزیر گرفته تا مدیر و رییس عموما ساده است، به نظر من مهم کار و عملکرد مدیران است که باید بزرگ باشد.
آقای مهندس، چطور شد که پس از بازنشستگی دوباره به صنعت نفت بازگشتید؟
اهواز بودم، یادم هست در حال مطالعه روزنامه بودم که از دفتر مدیر عامل وقت شرکت ملی نفت ایران تماس گرفتند و با آقای جوادی صحبت کردم، ایشان گفتند که نظر آقای مهندس زنگنه بر این است که مجددا به کار برگردید و مسئولیت مناطق نفت خیز را به عهده بگیرید. رفتم تهران و با آقای جوادی خودمانی نشستیم صحبت های طولانی کردیم. برگشتم اهواز و حکم مدیرعاملی من را چند روز بعد زدند.
چرا بعد از این همه مدت مسئولیت پذیرفتید؟
بدون هیچ گونه تملقی عرض میکنم، اگر شخصی جز آقای زنگنه این موضوع را درخواست کرده بود، قبول نمیکردم، چون در مقابل آقای زنگنه و شرایط وقت احساس مسئولیت کرده و این موضوع را هم میدانستم که زمانی که آقای زنگنه نظر براین دارد، حتما سیستم به من احساس نیاز کرده است و پذیرفتم.
آشنایی شما و آقای زنگنه از کجا بود؟
دوره قبلی وزارت آقای زنگنه در دولت اصلاحات به سبب مسئولیت مدیریت مهندسی و ساختمان شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب، چهارشنبه آخر هر ماه جلساتی با ایشان برای گزارش طرح های اجرایی مناطق نفت خیز جنوب داشتیم و بخش این ارتباط از این جلسات شکل گرفت.
یعنی انتخاب شما بعنوان مدیرعامل یک انتصاب سیاسی نبود؟
اصلا و ابدا نبود، چون من آدم سیاسی نیستم.
نخستین روزها با چه چالشهایی روبه رو بودید؟
به طور کلی مشکلات مالی در شرکت ملی نفت ایران از نیمه سال 93 آغاز شد و دقیقا من هم از 27 مهر همان سال مدیرعامل شدم. از این لحاظ دقیقا با کمبودها همزمان شد؛ اما موردی که روزهای اول به شدت نگران کننده بود برنامه ریزی دقیق برای چاه های از سرویس خارج شده، خطوط لوله اصلی و صادراتی و کارخانه ها و تلمبه خانه های انتقال نفت به پالایشگاه و صادرات بود، به همین دلیل در اولین اقدام، برگزاری جلسات هفتگی در دستور کار قرار گرفت.
این برنامهریزیها در چه بخشهایی بود؟
سه برنامه ریزی کردیم، در بخش چاه ها، اول برای چاه های احداثی توسعه محور جدید، دوم برای چاه های که نیاز به تعمیرات داشتند، سوم چاه هایی که از سرویس خارج شده بودند و باید به سرویس برمیگشتند و برای کارهای ترمیمی بود، مرحله بعدی کارخانه هایی بود که از سرویس خارج شده بودند و باید اورهال شده و در سرویس قرار میگرفتند، برنامه سوم خطوط لوله و از همه مهمتر، سه تلمبه خانه ای بود که نفت پالایشگاه و صادرات را تامین میکردند.
چرا از همه مهمتر؟
باور کنید برای این بخش من یک سال و نیم اول را، شب ها با دلهره فراوان میخوابیدم، چرا که تلمبه خانه های اهواز بعد از بمباران در زمان جنگ یدک نداشتند و به تنهایی کار میکردند، در امیدیه هم زمانی که هوا گرم میشد، با ماشین آتش نشانی و کولرهای آبی فضا را خنک میکردیم تا پمپ ها از کار نیفتند، در گوره هم از سه تلمبه خانه تنها یک تلمبه خانه کار میکرد و دو تلمبه خانه دیگر در دوران دفاع مقدس از بین رفته بودند و زمانی که قرار بود به تولید حداکثری برسیم، میبایست برای این تلمبهها جایگزین پیش بینی میشد، البته در کنار چند راهه قدیم گناوه چند راهه جدید نیز احداث شد.
برای تعمیر تلمبهها از کجا شروع کردید؟
در اهواز همکارانم از جان مایه گذاشتند و یک تلمبه 750 هزار بشکه ای را که در دوران جنگ تحمیلی از بین رفته بود، نوسازی کردند و چند ماهی است که کار میکند، در مجموع در اهواز به جای تنها یک تلمبه موجود در سال 93، چهار تلمبه 100 و 450 هزار بشکه ای تعمیر و جایگزین شده و یک تلمبه 750 هزار بشکه ای به چرخه تولید بازگشت که در مجموع 8 مگاوات برق در روز صرفه جویی و ذخیره شد.
برای تلمبههای امیدیه و گوره چه اتفاقی افتاد؟
در امیدیه هم شبیه اهواز انجام شد، با این تفاوت که سه الکتروموتور از فرانسه خریداری شد و در حال راه اندازی است. در گوره علاوه بر تعمیر تلمبه های قدیمی تلمبه خانه C را نوسازی کامل کردیم و با این کار ظرفیت انتقال 2 میلیون و 165 هزار بشکه در روز افزایش یافت و به ظرفیت 3 میلیون بشکهای قبل اضافه شد و واقعا خیالمان راحت شد.
در مجموع فرایند تعمیر و احیای تلمبهها چقدر زمان برد؟
برای تلمبههای قدیمی حدود یک و نیم سال و برای کارهای اساسی حدود 2 سال زمان برد.
برای خطوط لوله چه اقداماتی صورت گرفت؟
سوراخ شدگی خطوط لوله فرسوده مناطق نفت خیز جنوب دائم اتفاق میافتاد؛ به طوریکه در سال 93، 1514 مورد و در سال 94، 2515 مورد گزارش شد و یکی از آنها خطوط لوله حد فاصل امیدیه و گوره بود که روزانه بارها یک رشته خط لوله 15 کیلومتری 42 اینچ و 35 کیلومتری 48 اینچ سوراخ می شد، بنابر این خط لوله 15 کیلومتری به طور کامل عوض و خط لوله 35 کیلومتری هم نوسازی شد و فشار بر تلمبه خانههای گوره کاهش پیدا کرد، اما کار بسیار مهمی که قبل از تعمیر و بازسازیهای اصلی انجام شد، ضخامت سنجی بود که روی خطوط لوله و تجهیزات انجام شد که اگر تلاش همکاران شرکت های بهرهبرداری و ستاد نبود، یقینا صورت نمیگرفت و بسیار از آنها ممنون هستم.
چرا تا این حد در مورد ضخامت سنجی و اقدامهای صورت گرفته تاکید دارید؟
تجهیزات و خطوط لوله مناطق نفت خیز جنوب مربوط به سال ها قبل است. گاهی ضخامت برخی تجهیزات تنها اندازه یک ورق کاغذ گزارش میشد و شما حساب کنید اگر این کار انجام نمیشد، با توجه به گستره وسیع شرکت به ویژه در مناطق مسکونی، چه فجایعی مانند انفجار و آلودگی های زیست محیطی میتوانست در انتظار باشد. این کار هنوز هم ادامه دارد چون 30 هزار کیلومتر خطوط لوله در اندازههای مختلف در اختیار داریم که نباید یک لحظه از وضعیت آنها غافل شد.
در صحبتها اشاره کردید زمانی که مسئولیت را به عهده گرفتید، مصادف شد با کمبود بودجه در شرکت ملی نفت ایران، با این حساب هزینههای مواردی که اشاره کردید، چگونه تامین شد؟
به خاطر دارم که بدهی شرکت به 2450 میلیارد تومان سند پرداخت در خزانه رسیده بود و حدود 600 میلیارد هم اسنادی بود که به دلیل نبود اعتبار در خزانه اصطلاحا بین راهی بودند، مثلا در اختیار مجری ها، سندرسی و حسابداری سرمایه ای بود، یک بار آقای زنگنه در سفری که به اهواز داشت، وقتی با این اعداد مواجه شد، به من گفت که یعنی شخص شما اینقدر اعتبار دارید؟ این مبلغ زیادی است.
یعنی اعتبارات از تهران تامین نمیشد؟
عرض کردم مشکلات مالی بسیار زیاد بود و واقعا همکاران وقت در تهران خیلی تلاش میکردند تا در بخش های مختلف تامین بودجه کنند و انصافا هم با توجه به شرایط، تمام مجموعه وزارت نفت قوی