به مناسبت روز جهاني کاهش بلاياي طبيعي و يادآوري تهديدهاي احتمالي طبيعت نترسید، اما نگران باشید
مشعل: همين روزها که از کاهش بلاياي طبيعي سخن مي گوييم، سيل در شمال کشور، خانه و زندگي تعداد قابل توجهي از شهروندان را بر سرشان آوار کرده و تعدادي کشته و مفقود بر جاي گذاشته است. فصلي از سال نيست که گوشه اي از دنيا و البته کشورمان دستخوش خسارت هاي حوادث طبيعي و بي توجهي ما انسان ها به اين حوادث نشود. هر ساله برخي از ساکنان زمين و از جمله هم ميهنان در حوادث ناشي از سيل و زلزله و طوفان و گرد و غبار و... جان خود را از دست مي دهند و به همين دليل است که از حدود سي سال قبل به شکلي رسمي تلاش شده تا در جهت کاهش خسارت هاي حوادث احتمالي گام هايي اجرايي و عملي برداشته شود. از همين رو بوده است که مجمع عمومي سازمان ملل متحد، سيزدهم اکتبر مصادف با 21 مهرماه را روز جهاني «کاهش بلاياي طبيعي» نام گذاري کرده است.
مسئله مهم آن است که حوادث پيش بيني ناپذير مانند سيل و زلزله، افزون بر خسارت هاي جاني و برهم زدن کانون خانواده ها، خسارت هاي جبران ناپذيري بر اقتصاد کشورها وارد مي کند و تا مدت ها برنامه هاي توسعه اي اين کشورها دستخوش تغيير و عقب ماندگي مي شود. زلزله بم در ايران باشد يا زلزله در ژاپن، سيل در ايران باشد يا در پاکستان، در ماهيت حادثه و بلاي طبيعي، تفاوتي وجود ندارد، اما مهمترين مسئله قابل کنترل در اين شرايط، وضعيت زيرساختهاي عمومي و شهري، توجه به استانداردها و مهمتر از همه فرهنگ عمومي ايمني در ميان مردم آن منطقه است. براي اين موضوع مهم هر سال محورهايي براي اشاعه فرهنگ درست مقابله با بلاياي طبيعي معرفي مي کنند تا با اين فرهنگ سازي، خسارتهاي محيطي به حداقل برسد. در واقع تلاش مي شود تا با استفاده از دانش مدرن و تجهيزاتي به روز به کمک دانش سنتي، بومي و محلي بروند و انعطاف پذيري جوامع را افزايش دهند.
به عنوان نمونه در کشور خودمان که در چند سال اخير موضوع گرد و غبار و طوفان هاي موسمي در مناطق جنوبي بيشتر شده است، دولت ها و ديگر مسئولان اجرايي تلاش مي کنند قبل از شروع شرايط بحراني، با تدابير اجرايي و هماهنگي هاي درون سازماني ساعات يا روزهايي تعطيل شوند تا آسيب کمتري به مردم وارد شود و سلامتشان به خطر نيفتد. در عين حال شهروندان هم با توجه به استمرار برخي حوادث و درصد بالاي احتمال خسارت، خود را با اين شرايط تطبيق مي دهند.
در بسياري ديگر از استان ها که وقوع سيلاب و آب گرفتگي در شروع فصل بارندگي معمول است، شهروندان با توجه به تجربه هاي قبلي خود، تلاش مي کنند تدابير اعلام شده از سوي ستادهاي مديريت بحران را جدي بگيرند و منازل و محل کار و خود را ايمن سازي کنند. اين توجه به آينده و جلوگيري از بروز حادثه مجدد در يک منطقه در مورد پيشگيري از افزايش خسارات زلزله هم انجام مي شود و سال هاست که با نوسازي خانه هاي روستايي يا کمک به تجهيز و بازسازي خانه هاي زلزله زدگان، آنها را در برابر حوادث مجدد، بيمه کرده اند. البته در بسياري از موارد سيل و زلزله، شاهد حداقل هماهنگي و تطبيق پذيري در زمان وقوع حادثه هستيم و بيشترين هماهنگي ها را ستادهاي مديريت بحران، بعد از حادثه به عهده دارند.
در جريان اين آموزش هاي محلي، و بومي و شهري لازم است محور آموزش ها را کودکان و نوجوانان قرار دهيم که هم در زمان روز حوادث آسيب پذيرتر هستند و هم مي توانند در شرايط غير بحراني، آموزش ها را به خانواده و والدين منتقل کنند.
در ميان اين برنامه هاي نوسازي، بازسازي و مقاوم سازي که هر کدام در نقاط مختلف کاربرد و معناي متفاوتي پيدا مي کند، برخي زيرساخت هاي اصلي و اماکن خدمات رسان بايد بدون خسارت و تلفات و سرپا باقي بمانند تا بتوانند در زمان بروز حادثه به آسيب ديدگان خدمت رساني کنند. در همين زمينه مراکزي مانند مدارس (استفاده از کلاس ها براي اسکان ) درمانگاه ها و بيمارستان ها، ادارات دولتي و امنيتي و انتظامي (اداراتي مثل آب و برق و گاز و مخابرات و کلانتري ها و...) بايد ساختمان ها و تاسيساتي امن و پايدار داشته باشند تا در زمان بروز حادثه، لازم نباشد ارگاني ديگر ابتدا به آنها کمک کند.
هنگام وقوع سيل چه کنيم ؟
سيل به عنوان يك حادثه طبيعي احتمال وقوع بالايي در برخي مناطق دارد ؛ به همين دليل لازم است زمينه هاي وقوع اين پديده و راه هاي جلوگيري و مقابله با آن را مردم و مسئولان محلي بدانند؛ از اين رو لازم است همه زمينه هاي ايجاد مخاطره در مكان اوليه برطرف شود و محل هاي زندگي و کسب درآمد و يا تردد از اين محل هاي پر مخاطره جدا شوند يا مورد محافظت قرار گيرند. همچنين لازم است با تدابيري فني و مکانيکي در محيط، ميزان يا حدود گسترش مكاني سيل را کاهش دهند. مي بايد به ساکنان آن منطقه درباره احتمال وقوع سيل هشدار داده شود و براي حفاظت از تاسيسات كليدي محدوده خانه، محله و منطقه نظير سيستم هاي برق و ارتباطات حياتي تدابيري انديشيده و آن محدوده امن شود.
همه اقدام ها و برنامه ريزي هاي اجرايي از طريق شبکه اي مشترک به اطلاع اهالي و شهروندان برسد و ستادي مرکزي براي مقابله با حادثه وجود داشته باشد.
افزون بر اينها هر فرد يا سرپرست خانواده بايد سريع ترين و ايمن ترين راه رسيدن به نزديکترين نقطه مرتفع درمحل سکونت خود را هميشه درنظر داشته باشد.
باک بنزين خودرو خود را اغلب پرنگه داريد و راديوي باتري دار، چراغ قوه با باتري وکيف کمک هـاي اوليـه همچنين اندکي آب نوشيدني و غذاي کنسرو شده در کنار کمک هاي اوليه داشته باشيد.
کيـسه هاي شن را در گوشه اي از حياط يا منزل و محل کار براي جلوگيري از ورود آب نگه داريد و اگر در مسير جريان رودخانه يا هر مسير آبي ديگر هستيد، به توصيه هاي هواشناسي دقت کنيد.
پيش و پس از وقوع زلزله چه کنيم؟
ناگفته پيداست که پيشگيري، بهتر از درمان است و اگر همين امروز به دنبال ايمن سازي ساختماني که در آن زندگي مي کنيد، برويد يا در زمان خريد و ساخت منزل به مسائل ايمني دقت کافي کنيد، هنگام زلزله، خاطري آسوده خواهيد داشت. توجه داشته باشيد که اصول مهندسي ساختمان در همه مراحل اجراي ساختمانتان اجرا شده باشد. در حال حاضر کارشناسان آتش نشاني براي بسياري از ساختمان ها و برج هاي مسکوني تاييديه ايمني صادر مي کنند.
لازم است تمام تجهيزات و لوازم و دکوراسيون بزرگ و کوچک موجود در منزل را در محل خودشان ايمن سازي کنيد تا در هر تکان زلزله، روي سر شما آوار نشوند. در اين مورد نماي ساختمان در داخل و بيرون آن و هر آنچه به ديوارها نصب مي شود، بايد محکم باشد و از خوابيدن زير اين لوازم يا لوسترها خودداري کنيد.
هر چند وقت يک بار، نحوه قطع جريان هاي آب و برق و شوفاژ و گاز را به اعضاي خانواده آموزش دهيد تا در صورت عدم حضور شما آنها هم بتوانند اقدام هاي لازم را انجام دهند. لازم است خودتان و اعضاي خانواده، راه هاي خروج اضطراري از منزل و نقاط ايمن در بيرون از خانه و محله را به خوبي بدانيد تا در زمان محدود براي فرار از آوار در راه پله ها و مسيرهاي فرار متوقف نمايند.
هنگام وقوع زلزله تا حد امکان خونسرد باشيد و اگر در خانه، اداره يا هر محيط مسقف ديگري هستيد، در چارچوب در بايستيد يا بنشينيد و مواظب باشيد تا در به رويتان بسته نشود. در هر نقطه اي که گرفتار شديد، کف دست ها را به هم گره کرده و با ساعدها و با بازوانتان، از گردن و سر خود محافظت کنيد. اگر هم در راه پله بوديد، حرکت نکنيد، بنشينيد و با تکيه کردن به ديوار، از سر و گردن خود محافظت کنيد.
هنگام زلزله و پس از آن هرگز از آسانسور استفاده نکنيد، زيرا به طور معمول محورهايي که اتاقک آسانسور به روي آن حرکت مي کند، دچار تابيدگي مي شود. در آسانسورهاي جديد، ترمزهاي اضطراري، خطر سقوط را به مراتب کم کرده است، اما در آسانسورهاي قديمي تر با توجه به فناوري قديمي در صورت آسيب ديدگي کابل هاي مهار يا موتور بالابر، احتمال سقوط کابين آسانسور بسيار بالاست.
لوازم کمک هاي اوليه، چراغ قوه، باتري ومقاديري آب و خوراکي خشک را در دسترس داشته باشيد و محل آن را هر چند وقت يک بار به اعضاي خانواده يادآور شويد.