آشنايي با برترين مترجم هاي نفتي به مناسبت روز جهاني ترجمه بيت الحکمه در نفت

مشعل -  اگر 1200 سال پيش، بيت الحکمه در جهان اسلام کتاب هاي سرياني، پهلوي، سانسکريت و يوناني را ترجمه کرد و نهضت ترجمه در ميان مسلمانان شهرتي عالمگير يافت، 1100 سال بعد در مقياسي کوچک تر، صنعت نفت مامن و ماواي بسياري از بزرگترين نويسندگان و مترجمان ايراني بوده است. مترجماني که با يادآوري نام تک تک آنها، مشهورترين کتاب هاي حوزه علوم انساني و هنر و ادبيات را به خاطر مي آوريم. در ميان کارکنان نفت و به خصوص روابط عمومي آن، مترجمان شهيري  وجود داشته است که مي توان گفت نهضت ترجمه معاصر ايران همزمان با آغاز قرن چهاردهم خورشيدي به دست و ذهن آنها پيش رفته است. متن پيش رو بزرگان زيادي را ياد کرده است. بزرگاني که هر چند در اينجا، سخن از توانايي شان در ترجمه است و به سويه هاي مترجمي شان توجه شده، اما در حوزه هاي نويسندگي و تاليف، يد طولايي داشته اند.

بيداري در خواب آشفته

محمدعلي موحد، مورخ و پژوهشگر برتر صنعت نفت، دوم خرداد سال 1302 در شهر تبريز ديده به جهان گشود. تحصيلات ابتدايي و متوسطه خود را در مدارس اتحاد نوبر و تدين تبريز گذراند. در سال 1319 به اخذ ديپلم متوسطه در رشته ادبي نايل آمد.وي به دليل علاقه شخصي، رشته حقوق را در دانشکده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران تا درجه دکترا در حقوق خصوصي دنبال کرد. آنگاه براي آشنايي بيشتر با مباحث حقوق بين الملل به انگلستان عزيمت کرد و زير نظر پروفسور جنينگيز در دانشگاه کمبريج و پروفسور شوراتزنبرگر در لندن به عنوان دانشجوي محقق به مطالعه پرداخت. نخستين کار نوشتاري موحد در زمينه کتاب با ترجمه کتابي حجيم با عنوان «رحله ابن بطوطه» رقم خورد که در سال 1336 پيش از سفر به اروپا انتشار يافت. کاري که مترجم جوان را مانند هر نويسنده تازه کار نگران واکنش صاحب نظران مي کرد.سابقه خدمتي دکتر موحد در صنعت نفت با سفر به آبادان پيوند مي خورد. دست تقدير کارمند جوان و از راه رسيده را در سال 1329 مقارن با ملي شدن نفت به دفتر روابط عمومي نفت آبادان کشاند و پس از خلع يد انگليسي ها در سال 1332 بر مسند سردبيري روزنامه اي دولتي نشاند که در کشاکش حوادث پرفرود و فرازآن دوران، انتشار مي يافت. موحد اوايل بهمن 1332 در اداره حقوقي تهران با مديريت فواد روحاني مشغول به کار مي شود. وي نظر به شايستگي و لياقتي که در بخش حقوقي از خود نشان داد، خيلي زود به بالاترين درجات همچون مدير امور حقوقي، رئيس امور هماهنگي قراردادهاي بين المللي، مشاور عالي رئيس هيئت مديريه، مشاور ارشد و عضو اصلي هيئت مديره شرکت ملي نفت نايل آمد. او به لحاظ اقتضاي شغلي، درباره تاريخ نفت هم دست به قلم شده و مهمترين کتاب را در دو جلد با عنوان «خواب آشفته نفت، دکتر مصدق و نهضت ملي ايران» در مرداد 1378 روانه بازار کتاب داشته است.

چهار مقاله درباره آزادي، نوشته آيزايا برلين، 1344

 بهگوات گيتا، 1344

 ماليات سرانه و تاثير آن در گرايش به اسلام، نوشته دانيل دنت، 1358

 خزران، نوشته آرتور کستلر، 1361

 سفرنامه ابن بطوطه، 1370

 عدالت و انرژي، نوشته ايوان ايليچ، موسسه مطالعات بين المللي انرژي، 1373

 فصوص الحکم ترجمه، توضيح و تحليل، 1386

آقا معلم در نفت

حسن کامشاد 4 تيرماه 1304 در خانواده اي بازاري در اصفهان ديده به جهان گشود. پس از طي تحصيلات دوره ابتدايي در مهر ماه 1318 پدرش خواست شغل بازار را برايش اختيار کند و تاجر پوست و روده شود.درسال 1324 در واپسين جنگ جهاني دوم براي شروع زندگي دانشجويي در تهران ماوا گزيد و تحصيل خود را در رشته حقوق اختيار کرد. نطفه پيوند کامشاد با شرکت نفت در سال 1327 در آبادان منعقد شد. پس از اخذ دانشنامه ليسانس در همان سال به استخدام شرکت نفت آبادان درآمد و مسئوليت اداره مسکن ناحيه نوساخته بهار و خانه هاي کارگري آنجا را به عهده گرفت. اقامت در آبادان بيشتر از يک سال و چند ماهي طول کشيد که به شرکت نفت اهواز و سپس به اداره آموزش مسجدسليمان انتقال يافت و براي نخستين بار در نقش «آقا معلم» ظاهر شد. کار او در اين دوران تدريس زبان انگليسي به کارآموزان ايراني و تدريس زبان فارسي به پرستاران تازه استخدام انگليسي بود.کار قلمي کامشاد در زمينه کتاب در همين دوران و با ترجمه کتاب «تام پين» آغاز مي شود.سال 1338 در اداره روابط عمومي کنسرسيوم نفت، تصدي قسمت نگارش را به عهده گرفت. وظايف عمده اين قسمت نگارش، تنظيم و انتشار هفته نامه خبري شرکت هاي عامل نفت به زبان انگليسي، تهيه برنامه هاي نفتي هفتگي براي راديو ايران، نگارش کتاب هاي آموزنده درباره صنعت نفت، نظارت بر انتشارات و فيلم نامه ها، تماس با دانشگاه ها و مجامع فرهنگي، برگزار کردن سخنراني و تهيه برنامه هاي تبليغاتي بود.

تاريخ چيست؟ اثر اي. چ.کار، 1351

 امپراتور، اثر ريشارد کاپوشينسکي، 1367

 مورخ و تاريخ، اثر آرنولد توين بي، 1370

 استفاده و سوءاستفاده از تاريخ، اثر پيتر خيل، 1372

 دنيل دفو، اثر جيمز ساذرلند، 1372

 خاورميانه: دو هزار سال تاريخ، اثر برنارد لوئيس، 1381

 استالين مخوف، اثر مارتين ايميس،1382

 سرگذشت فلسفه، اثربراين مگي، 1378

از آمريکا تا دل نفت ايران

اسماعيل فصيح، نويسنده و مترجم صنعت نفت دوم اسفند سال 1313 به عنوان دوازدهمين فرزند خانواده ارباب حسن و توران خانم در محله در خونگاه تهران زده شد. تحصيلات ابتدايي را در دبستان عنصري به پايان رساند و در دبيرستان رهنما تحصيلات متوسطه را دررشته طبيعي در سال 1332 گذراند. در آن دوران دولت مصدق به علت تنگناي اقتصادي با دريافت 50 تا 100 تومان از مشمولين خدمت سربازي، معافيت مي داد، فصيح نيز فرصت را غنيمت شمرد و با پرداخت 100 تومان خدمت سربازي را خريد و معاف شد. پس از معافيت از نظام و يکي دو سال کار و تدريس، براي ادامه تحصيلات از راه استانبول و پاريس رهسپار آمريکا شد و در دو رشته دانشگاهي؛ از دانشگاه مونتانا ادبيات انگليسي و شيمي ليسانس گرفت. شهريور 1342، به پيشنهاد نجف دريابندري به استخدام صنعت نفت درآمد و در هنرستان صنعتي شرکت نفت اهواز در نقش مدرس مشغول به کار شد.درشرايطي که اولين کتاب او به بازار عرضه مي شد، فصيح طي ماموريتي پژوهشي براي تحصيلات تکميلي در مقطع فوق ليسانس، به اتفاق همسر بار ديگر گذرش به آمريکا افتاد و دررشته زبان و ادبيات انگليسي فارغ التحصيل شد. پس از بازگشت مجدد به ايران براي تدريس به دانشکده نفت آبادان راه يافت و سال ها در اين کسوت اداي وظيفه کرد. فصيح با بسته شدن دانشکده نفت آبادان در پي آغاز جنگ تحميلي عراق با ايران، به تهران آمد. در 47 سالگي در سمت استاديار زبان انگليسي تخصصي، پس از 19 سال کار در شرکت به ناگزير بازنشسته شد. وي از آن پس گهگاه به تدريس در دوره هاي آموزشي شرکت نفت مي پرداخت.

جنگ اسپانيا، کوبا و پيدايش امپرياليسم آمريکا 1902-1895، اثر فيليپ اس، فرنر، 1362

 ماندن دروضعيت آخر، اثر هربس، امي بيورک، 1368

 خودشناسي با روش يونگ، تکنيک «رفوواژه» م اثر ايکل دانيلز، 1372

 تحليل رفتار متقابل، اير اريک برن، 1388

مردي در سرود و سکوت

ابوالقاسم حالت سال 1298 در تهران در خانواده اي مذهبي به دنيا آمد. تحصيلات متوسطه را در دبيرستان مروي به انجام رساند. در کودکي مدتي را به نقاشي و موسيقي پرداخت.در بهار 1327 به استخدام شرکت نفت درآمد و به اداره انتشارات آبادان رفت. در نشريات «خبرهاي روز» و «اخبار هفته» که در اداره انتشارات آبادان چاپ مي شد، به تدوين مطالب ادبي و تفريحي و موضوعاتي چون: روحيه ايرانيان و ايستادگي در برابر اجانب پرداخت. ابوالقاسم حالت به سه زبان عربي، انگليسي و فرانسوي تسلط کامل داشت و چندين کتاب از نويسندگان انگليسي و عربي را ترجمه کرد. تير ماه 1336 با همسر خود پس از گردش کوتاه در سوريه و لبنان و مصر عازم اروپا شد و بسياري از شهرهاي مشهور اروپا را از نظر گذراند. يازده سال را در نفت آبادان با نوشتن سپري کرد. در سال 1338 از نفت آبادان به تهران انتقال يافت و در اداره روابط عمومي شرکت ملي نفت ايران کارهاي ذوقي، ادبي و هنري خود را در قالب نوشتن مقاله، ساخت شعر، ترانه و سرود آزمود. سرود جمهوري اسلامي نخستين سرودي بود که از سوي وي در آغاز انقلاب اسلامي ساخته شد و تا سال هاي متمادي در کشور اجرا و پخش مي شد. همچنين مديريت نشريه صنعت نفت و رياست اداره روابط مطبوعاتي از جمله مسئوليت هاي حالت در اداره روابط عمومي شرکت ملي نفت محسوب مي شود.

ترجمه تاريخ کامل ابن اثير در ده جلد

 تاريخ فتوحات مغول، نوشته ج.ج.ساندرز

 تاريخ تجارت، اثر دريک، ن سيمونز

 جادوگر شهر زمرد، اثر ال.فرانک باوم

 بازگشت به شهر زمرد، اثر ال، فرانک باوم

 پسر ايراني (سرگذشت واقعي داريوش سوم و اسکندر) اثر ماري رنولت

مرد نفتي در ميدان فلسفه

منوچهر بزرگمهر در آذر 1289 در تهران، در خانواده اي متنفذ و اهل علم ديده به جهان گشود. پدرش ميرزا يوسف خان بزرگمهر ملقب به «عليم السلطنه» از پزشکاني بود که دوره طب را در فرانسه گذرانده و در دوران سلطنت احمدشاه شهره بود. در سال 1310 براي ادامه تحصيل در رشته حقوق به انگلستان رفت و با اخذ درجه ليسانس در اين رشته از دانشگاه بيرمنگام، به ايران بازگشت. آشنايي او با صنعت نفت در خاک آبادان رقم خورد و از سال 1321 تا 1333 به طول انجاميد. بزرگمهر در آن ايام علاوه بر فعاليت هاي حقوقي، برابر سمت رئيس اداره حقوقي شرکت نفت انگليس و ايران، در حوزه قلم با مطبوعات نيز فعاليت هايي داشته است. منوچهر بزرگمهر پس از 13 سال اشتغال در نفت آبادان، به تهران انتقال يافت و به مدت ده سال در سال هاي 1345 تا 1355 مشاور حقوقي کنسرسيوم و مدتي را رئيس آن اداره بود. بزرگمهر ضمن اشتغال در نفت، به فعاليت هاي فرهنگي و آموزشي خود مي پرداخت و تدريس در دانشگاه را در اولويت کاري قرار مي داد. او چندين سال از 1341 تا 1345 در مقاطع مختلف از جمله: فوق ليسانس و دکتراي فلسفه دانشکده ادبيات و علوم انساني دانشگاه تهران و بعضي دانشکده هاي ديگر به تدريس متون فلسفي به زبان انگليسي و منطق جديد و فلسفه تحليلي همت گماشت. تحصيل در اروپا و تسلط به زبان انگليسي، بزرگمهر را به مطالعه و ترجمه آثار فيلسوفان تجربي مذهب انگليسي و فلاسفه جديد غرب و نيز تاليف موضوعات فلسفي سوق داد و از اين رهگذر چهارده کتاب فلسفي به قلم او به زبان فارسي با انگيزه و هدف ايجاد امکان بيشتر براي مطالعات تطبيقي متفکران ايران، تاليف و ترجمه شد.

رساله درباره فهم انساني، اثر جان لاک، 1335

 فلسفه نظري، جلد دوم، منتخباني از آثار: جرج بارکلي، ديويد هيوم، امانوئل کانت، آرتور شوپنهاور، فردريک نيچه، ويليام جيمز، 1343

 مسائل فلسفه، اثر برتراندراسل، 1347

 ژان پل سارتر، اثر موريس کرنستن، 1350

 وينگنشتاين، يوستوس هارت ناک، 1351

 کانت، اثر فردريک کاپلستون، 1360

 تاريخ فلسفه، جلد ششم، از ولف تا کانت، اثر فردريک کاپلستون، 1375