«پولیش کمپ» يادگاری از جنگ جهانی دوم
احمد کعبي فلاحيه تاريخ شهر آبادان، مانند بسياري از شهرهاي صنعتي ديگر، با قوميت ها و مليت هاي مختلفي پيوند خورده است. مكان هايي چون سيك لين، مسجد برمه اي ها، كليساها و برخي كمپ هاي متعلق به خارجي ها شاهدي بر اين مدعاست. با اين همه، شايد كمتر كسي در مورد «پوليش كمپ» و علت نامگذاري آن اطلاعات دقيقي داشته باشد. در خاطرات حسين مکي، از اعضاي هيات خلع يد در جريان ملي شدن صنعت نفت آمده است: «11 محل اقامت اين هيات در آبادان، در جايي نزديك به «پوليش کمپ» بود. اين کمپ در منطقه بوارده جنوبي و تقريبا در کنار اروند رود قرار داشت و فاصله محل اقامت هيات اعزامي خلع يد تا اين کمپ، فقط صد متر بود. مردم عادي به دليل قديمي بودن اين کمپ، اطلاع درستي از ريشه تاريخي آن ندارند، حتي ضمن پرس و جو از مردم کوچه و بازار به اين پاسخ برخوردم که شايد نام جايي باشد که ماشين ها را در آنجا، با ماده خاصي مي شستند تا جلا پيدا كنند و پوليش شوند! ولي صد البته که واژه پوليش، در اينجا به معناي «جلا دادن» نيست. پوليش کمپ، در واقع به يک ماجراي تاريخي تلخ برمي گردد. پوليش به معناي نژادِ «پـُل» و منظور، مردم كشور لهستان است که در نقشه هاي جغرافيايي به «پولند» معروف است، يعني سرزمين نژاد پُل. مانند ايرلند، تايلند و ...
بنا بر اين، اصطلاح پوليش به معناي «لهستاني» يا اهل لهستان است و پوليش کمپ، يعني کمپ لهستاني ها، اما چه شد كه اين مكان، كمپ لهستاني ها نام گرفت؟
در زمان جنگ جهاني دوم، تعداد زيادي از مردم آواره لهستان که بر اثر جنگ، خانه و کاشانه خود را از دست داده بودند، به اميد يافتن پناهگاهي به سوي اروپاي شرقي راه افتادند. از ميان اين افراد، عده اي از طريق ترکيه و عده اي ديگر از مرزهاي جنوبي شوروي به خاک ايران راه يافتند. لهستاني ها پس از ورود به ايران، در چند شهر عمده مانند تهران، اصفهان، اهواز و ... متمرکز شدند و در اين شهرها ماندند.
از ميان آن دسته از لهستاني هاي آواره كه گذارشان به استان خوزستان افتاده بود، گروهي به آبادان منتقل شدند و طبيعي بود كه با توجه به امكانات شركت نفت، در يكي از كمپ هاي اين شركت كه در منطقه بوارده جنوبي و در کنار اروند قرار داشت، اسكان داده شوند. از اين زمان بود كه اين منطقه به پوليش كمپ مشهور شد.
بسياري از لهستاني هاي آواره، حتي پس از جنگ نيز هيچ گاه به سرزمين خود باز نگشتند؛ چون از کشورشان ويرانه اي بيش باقي نمانده بود. لهستاني هاي مقيم ايران در همين جا ماندند و در همين سرزمين به خاک سپرده شدند؛ هر چند امروزه در آبادان نشانه اي از آنها نيست؛ اما مي دانيم كه دو گورستان در خوزستان، يكي در خرمشهر و ديگري در اهواز وجود دارد كه به آنها نسبت داده مي شود، حتي برخي آمارها، از به خاك سپرده شدن حدود 100 لهستاني در اهواز خبر مي دهد.
به هر حال، پوليش كمپ پس از ماجراي جنگ جهاني دوم، کاربردهاي ديگري يافت، ولي اين نام روي آن منطقه ماند و بعدها با اندک تعميراتي، به محل اسکانِ کارکنان نفتي در همان منطقه تبديل شد.»
موزه اي بر ساحل خليج تگزاس
موزه نفت «اوشن استار» که روي يک دکل حفاري دريايي به همين نام در ساحل خليج مکزيک قرار دارد، بازديدکنندگان را به تماشاي صنايع فراساحلي نفت و گاز از مرحله لرزه نگاري تا حفاري و توليد مي برد.
موزه و مرکز آموزش سکوي حفاري فراساحلي «اوشن استار»، در بندر گالوستون در ايالت تگزاس واقع شده است. خليج تگزاس از مهم ترين مناطق اکتشاف و توليد نفت در جهان به شمار مي رود و گالوستون در فاصله يک ساعتي از شهر هيوستون تگزاس، پايتخت نفتي اين منطقه قرار دارد. سکوي نفتي «اوشن استار» در سال 1969 براي ناوگان شرکت اکتشاف و حفاري اقيانوس (ODECO) ساخته شد. اين شرکت در دوران فعاليت 30 ساله خود در خليج مکزيک در سواحل تگزاس و لوييزيانا حدود 200 چاه را حفر کرد و اکنون سکوي «اوشن استار» چند سالي است که از سرويس خارج شده است. در سال 1999 سازمان غيرانتفاعي مرکز انرژي فراساحلي (OEC) با کمک هاي مالي بخش خصوصي، اين سکو را براي اهداف موزه اي و آموزشي دراختيار گرفت و «اوشن استار» طي دو سال تلاش مداوم، به يک موزه نفت و گاز فراساحلي تبديل شد. بازديد کنندگان از «اوشن استار» با ورود به عرشه، ابتدا از طريق يک ويدئو با فناوري هاي فراساحلي نفت و گاز آشنا مي شوند و سپس در طبقات مختلف موزه، مراحل گوناگون لرزه نگاري، حفاري و توليد نفت در درياها را از نزديک مشاهده مي کنند. مشاهده دستگاه حفاري و نحوه کار آن در طبقه نخست و سپس آشنايي با دستگاه هايي که عمليات حفاري در آب هاي عميق را از دور هدايت مي کنند (ROVs) در ساير طبقات، از ديگر نکات جالب اين موزه است. مدل هاي شبيه سازي شده از سکوهاي توليد، ابزارها و قطعات حفاري، همچنين نمايش هايي از حفاري، لرزه نگاري و خدمات توليد از چاه و نگهداري آن، به توضيح روند فعاليت هاي اکتشاف و توليد نفت براي بازديدکنندگان کمک مي کند. پس از يک تور علمي- تفريحي در داخل موزه، بازديدکنندگان مي توانند با سوار شدن بر دستگاه بالابري به نام اسکاي واک که در سکوهاي دريايي مورد استفاده قرار مي گيرد، از طبقات بالاي سکوي حفاري ديدن کنند. بازديد از اين موزه و مرکز آموزشي، بويژه از سوي گروه ها و تورهاي دانش آموزي و دانشجويي با استقبال فراوان رو به رو شده و اين موزه در افزايش سطح دانش و آگاهي آنان در مورد پيشرفت علوم و فناوري ها نقشي بسزا داشته است.
مخازن پرچی 70 ساله در قلب موزه نفت مشهد
انبار شماره (يک) مشهد در سال 1320 در محل چهارراه مقدم طبرسي با عنوان شرکت نفت انگليس و ايران ساخته شد. پس از ملي شدن صنعت نفت با عنوان شرکت نفت ايران، ناحيه خراسان شروع به فعاليت کرد. اين انبار با مساحت 59 هزار مترمربع در نزديک ترين محل به مشهد داراي مخازن قديمي پرچي است که زماني از طريق راه آهن، نفت کوره مور نياز استان را تامين مي کرد. طي بازديد کارشناسان موزه از فضاي محوطه انبارها و تاسيسات آن، اين انبار براي اختصاص به موزه نفت مناسب تشخيص داده شد.
شهر مشهد، به عنوان يکي ازمحورهاي مواصلاتي منطقه شرق کشوراز سابقه فراواني در زمينه توزيع وپخش فراورده هاي نفتي برخوردار است و به عنوان قطب زيارتي کشور و به دليل حضور خيل کثير زائران، موقعيت مناسبي براي ايجادموزه به شمار مي رود.
اهدای بيش از 50 شی قديمی به موزه نفت
بيش از 50 شيء مورد استفاده در مكان هاي اداري و منازل شركتي صنعت نفت كه قدمت آنها به چند دهه مي رسد، از سوي كانون بازنشستگان اصفهان به موزه نفت اهدا شد. كانون بازنشستگان صنعت نفت اصفهان، در ادامه همكاري هاي خود با مديريت موزه ها و مركز اسناد صنعت نفت، تعدادي شيء قديمي را كه ازسوي اعضاي اين كانون و پيشكسوتان نفتي تهيه شده، به موزه نفت اهدا كرد. از جمله اين اشياء مي توان به دستگاه توليد برق براي تلفن هاي دستي بياباني، دستگاه اندازه گيري مخزن، زنگ اخبار قديمي كه در منازل شركتي مورد استفاده قرار مي گرفته است، چكش هاي چوبي انگليسي ضد جرقه، تقسيم هاي برق سراميكي، قفل ها و دستگيره هاي قديمي و انواع تجهيزات و لوازم برقي و تعميراتي اشاره کرد. كانون بازنشستگان اصفهان پيشتر نيز اسناد، مدارك و تصاويري را مربوط به گذشته صنعت نفت، به موزه نفت اهدا كرده بود.
گفتني است، كانون بازنشستگان اصفهان، از جمله فعال ترين كانون هاي صنعت نفت كشور است كه بسياري از پيشكسوتان نفتي، بويژه پيشكسوتاني از شهرهاي جنوبي و نفت خيز كشور كه دوران بازنشستگي را در شهر اصفهان مي گذرانند، در آن عضويت دارند.
پيمانه فلزي
قدمت: 1340 خورشيدي
محل نگهداري: گنجينه اشياء تهران
پيمانه هاي فلزي در انواع مختلف براي جابه جايي مقادير مشخصي از سيالات مانند روغن و نفت به کار گرفته مي شد