از آنجا که وجود نرخ هاي مختلف فروش مرزي در پايانه هاي مرزي و بازارچه هاي مرزي آنها مشکلات عديده اي را در داخل و خارج مرز ايجاد مي کرد، يکسان سازي نرخ فروش مرزي به عنوان راهکاري براي حل اين مشکل در نظر گرفته شد. بنابراين طرح، هرچهارمنطقه به دليل همجواري با مرزعراق، فرآورده هاي نفتي را بانرخي يکسان (براساس اعلام و ابلاغ کارگروه نرخ فروش مرزي) عرضه خواهند کرد و اين راهکار مي تواند درکاهش تحلفات احتمالي و قاچاق سوخت تاثير بسزايي داشته باشد.

پيشنهاد ديگري هم براي کاهش قاچاق سوخت و تخلفات ناشي از آن داريد؟

درکنار فعاليت هايي که هم اکنون انجام مي شود، پيشنهاد ديگري نيز وجود دارد که مي تواند به سلامت هرچه بيشتر چرخه توزيع و کاهش تخلفات دراين کمک بسزايي کند وغيرفعال کردن کارت سوخت کاميون هاي ايراني خروجي از مرز و فعال کردن آنها پس از بازگشت به کشور است. اين مهم مانع ازآن مي شود که کارت سوخت وسيله نقليه مزبور را فرد ديگري استفاده کند. افزايش صادرات مرزي نيز مي تواند عامل و راهکار ديگري باشد که علاوه برافزايش انگيزه درکارگزاران وتعاوني مرزنشينان، سد راهي براي قاچاق سوخت باشد. يک پيشنهاد ديگر اين است که تمهيدي در نظر گرفته شود تا بتوان به نيازسوخت شهروند آن سوي مرز، درحد متعارف و با نرخ شناور مرزي پاسخ داد. اين مهم مي تواند در پيشگيري از قاچاق سوخت موثر باشد که البته نيازمند سازکاري دقيق است. پيشنهاد آخرهم اين است که بتوان درآن سوي مرز ايران و درخاک عراق، جايگاهي داشت و سوخت را با نرخ شناورمرزي، به کاميون هاي ترانزيت وترانشيب عرضه کرد. اين پيشنهادها نيازمند بررسي درمديريت بازرگاني و تامين و توزيع شرکت ملي پخش فرآورده هاي نفتي است که در صورت صلاحديد براي بررسي بيشتر و تصميم گيري به ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز انتقال داده مي شود.

اجازه دهيد برگرديم به موضوع تامين سوخت وتوزيع آن درمنطقه کردستان، دراين باره چه توضيحي داريد؟

بنزين، نفت سفيد، نفت کوره، نفت گاز، ال پي جي، فرآورده هايي هستند که دراين منطقه توزيع مي شود. وجود 230 دستگاه نفتکش جاده پيما و بهره گيري ازاين ناوگان موجب شده است تا 70درصد انواع فرآورده هاي نفتي ازاين طريق و بقيه تامين سوخت نيز به وسيله خطوط لوله موجود متصل به انبارهاي نفت انجام شود.

سوخت رساني در پايانه هاي مرزي چگونه انجام مي شود؟

در مرزباشماق مريوان که نقطه صفر مرزي است، سه جايگاه عرضه سوخت که دوباب سياراست و در مرز سيران بند نيزيک جايگاه سيار فعاليت مي کنند تاسوخت مورد نيازکاميون هاي عبوري (ترانزيت)و ترانشيب ازاين مرزها را به قيمت مصوب تعيين شده ازسوي شوراي نرخ گذاري استان عرضه کنند.

منظور از ترانشيب چيست؟

منظورکاميون هايي است که وارد خاک ايران مي شوند و امکان سوختگيري براي آنها درمرز با نرخ مصوب اعلامي ازسوي کارگروه سوخت استان فراهم شده است. اين کاميون ها پشت به پشت کاميون هاي ايراني مي ايستند و بارکاميون ايراني را درمرز تخليه و به سوي (عراق) حمل مي کنند. سوخت رساني به کاميون هاي ترانزيت و ترانشيب به شيوه هايي همچون باک پر(فول باک) و ديپ زني ديجيتال (اندازه گيري سوخت موجود درباک بادستگاه) انجام مي شود. دراين روش ها، قيمت سوخت با توجه به در نظر گرفتن قيمت آن در سوي ديگرمرز، بنابراعلام شوراي نرخ گذاري سوخت استان، محاسبه، دريافت و به خزانه دولت واريز مي شود. اين روش هاي عرضه سوخت موجب شده است تا از قاچاق فرآورده هاي نفتي درپايانه هاي مرزي استان کردستان به نحو مطلوبي پيشگيري شود.

استان کردستان به لحاظ کشاورزي به ويژه کشت گندم وتوت فرنگي زبانزد است، سوخت ادوات کشاورزي براي جلوگيري ازمصرف غير واقعي آن چگونه تامين مي شود؟

مصرف سوخت واقعي دراين حوزه نيز، يکي ديگرازمواردي است که مورد توجه قرار دارد. توجه ازآن جهت که سوخت درچرخه واقعي خود قرار گيرد و ازقاچاق آن جلوگيري شود. براي اين کار نيز راهکاري در نظر گرفته شده و آن تخصيص سوخت به ادوات کشاورزي براساس سطح زمين زيرکشت است. جهاد کشاورزي استان مکلف است سوخت موردنيازبخش کشاورزي را براساس فرمول يادشده به شرکت ملي پخش اعلام کند تا سهميه سوخت ادوات کشاورزي بنابردرخواست وزارت جهاد کشاورزي تخصيص داده شود. اين مهم موجب شده است مصرف سوخت دربخش کشاورزي نيز واقعي باشد و ازعرضه خارج از شبکه رسمي توزيع جلوگيري شود. آمارها نشان مي دهد درنيمه نخست امسال نه افزايش مصرفي درحوزه تخصيص سوخت به بخش کشاورزي ايجاد شده ونه کاهش مصرفي؛ به عبارتي مصرف سوخت واقعي و براساس سطح زمين زيرکشت انجام شده است.

تجربه توزيع نفت سفيد به روش الکترونيکي (اي تي ام) را داشته ايم و موفق هم بوده است؛ به طوري که هم اکنون بيش از 23 هزارمشترک سهميه نفت سفيد خود را با اين روش دريافت مي کنند. هم اکنون نيزبه دنبال آن هستيم که اين تجربه موفق(توزيع الکترونيک نفت گاز) را به عنوان نخستين منطقه درحوزه تخصيص سوخت به ادوات کشاورزي پياده کنيم.

صحبت ازنفت سفيد و توزيع آن شد. ورود به نيمه دوم سال وسرد شدن تدريجي هوا، اهميت اين فرآورده رابه ويژه درمناطق سخت گذر و کوهستاني و فاقد گاز دوچندان مي سازد. در اين باره چه اقدام هايي انجام شده است تامردم فصول سرد سال را بدون مشکل سپري کنند؟

پيش تر نيزاشاره شد که استان کردستان درانتهاي شبکه خطوط انتقال گاز قرار دارد واين موضوع نيازمند آن است که تمهيداتي قبل از آغاز فصل سرما در نظر گرفته شود. با توجه به کوهستاني بودن منطقه کردستان و سخت گذر بودن جاده هاي مواصلاتي آن به ويژه درفصل زمستان، تلاش مي شود توزيع نفت سفيد ازطريق فروشندگي هاي روستايي مستقردرمناطق مرتفع وکوهستاني، پيش ازشروع دوره سرما انجام شود. بيش از60 نازل سيار آماده به کاراست تا درصورت ضرورت (افت فشار يا قطع احتمالي گاز) روي تانکرهاي سيارنصب و از آنها براي توزيع نفت سفيد استفاده شود. در مجموع بايد بگويم هيچ نگراني ازاين بابت وجود ندارد چون پيش از شروع دوره سرما، ذخيره سازي مناسبي دراين حوزه انجام مي شود.

 ارائه خدمات مطلوب درجايگاه هاي عرضه سوخت نيز، يکي ازمطالبات مهم شهروندان است. براي پاسخ گويي به اين مهم چه کرده ايد؟

مجاري عرضه بنزين، حکم ويتريني را دارند که بايد چيدماني زيبا داشته باشند؛ درعين حال مراجعان به آن نيز بايد شاهد برخوردي مطلوب و سوخت رساني ايمن در آن باشند. براي ارزيابي يک جايگاه عرضه سوخت، شاخص هايي دربخش هاي مختلف ازجمله ايمني، سلامت تجهيزات، نصب دوربين مدار بسته نماسازي، محوطه سازي، برخورد مطلوب کارکنان بامراجعان به جايگاه و ...) در نظرگرفته مي شود و برهمين اساس، بازديد ازآنها نيزدرمقاطع زماني مختلف به وسيله گروه هاي بازرسي انجام مي شود. شرکت ملي پخش فرآورده هاي نفتي ضمن تامين به موقع سوخت مورد نيازجايگاه ها براي عرضه به مردم، پايش دقيق ومستمر آنها را نيزبا جديت پيگيري مي کند تا ازهرگونه تخلف احتمالي جلوگيري شود.

روابط عمومي نيز دراين زمينه بنابرمسئوليتي که درحوزه اطلاع رساني و تبليغات به عهده دارد، با انجام فعاليت هاي فرهنگي-تبليغي، در ارائه خدمات مطلوب به شهروندان و مسافران نقش آفرين ظاهر شده است.

کردستان يکي از مناطق هم مرز با کشورعراق است و همه ساله شماري زائر به ويژه در موسم اربعين براي زيارت به کربلاي معلي مشرف مي شوند، براي اين مهم چه تمهيداتي در نظر گرفته شده است؟

باتوجه به اين که همه ساله در ايام اربعين حسيني، زائراني از استان هاي آذربايجان غربي، آذربايجان شرقي، اردبيل، گيلان و زنجان از مسير بيجار و سقز وارد سنندج مي شوند و از طريق کرمانشاه و ايلام خود را به کربلا مي رسانند، شرکت پخش فرآورده هاي نفتي منطقه کردستان نيز آمادگي هايي را براي تامين و توزيع مناسب سوخت خودروها در نظر مي گيرد تا زائران امام حسين(ع) مشکلي از اين نظر نداشته باشند. هم اکنون نيز تعدادي جايگاه عرضه سوخت وگروه هاي نظارتي مشخص شده اند تا در اين ايام (اربعين حسيني) به نحو مطلوبي ارائه خدمات کنند. درکنارآمادگي جايگاه هاي استان و جايگاه هاي مشخص شده براي خدمات رساني درايام اربعين، دوباب جايگاه سيار نيز پيش بيني شده است که در صورت نياز از آنها نيز استفاده خواهد شد. به جزموارد پيش گفته، 60نازل سيارکه هم اکنون درانبارهاي نفت موجود است و در صورت بروز حوادث غيرمترقبه ازآنها استفاده مي شود، آماده است تا درصورت لزوم با متصل کردن آنها به نفتکش هاي جاده پيما (با رعايت مسائل ايمني) در اربعين حسيني از آنها استفاده شود.

طبيعت زيباي کردستان وجاذبه هاي گردشگري آن، همچنين وجود بازارچه هاي مرزي مثل بانه ومريوان، سوخت رساني رابه ويژه درموسمي مانند تعطيلات نوروز و تابستان متفاوت مي سازد، تامين و توزيع سوخت در چنين موسمي راچگونه مديريت مي کنيد؟

به نکته خوبي اشاره کرديد. استان کردستان جاذبه هاي گردشگري زيبايي دارد مانند تفرجگاه «آبيدر» در شهرستان سنندج، «خانه کرد» درهمين شهرستان، درياچه زريوار در شهرستان مريوان و رودخانه هايي که در نقاط مختلف اين استان جاري هستند. همچنين بازارچه هاي مرزي بانه و مريوان که قطب هاي اقتصادي استان کردستان به شمار مي آيند. اين ها و ده ها جاذبه طبيعي ديگرگردشگران عاشق طبيعت رابه اين استان مي کشاند. بنابراين، کردستان را مي توان منطقه اي گردشگرپذير دانست که تامين سوخت از اين منظر نيزدرآن مهم است. پيش تر نيز اشاره شد، تامين و توزيع سوخت در چنين استاني باچنين ويژگي هايي، برنامه ريزي دقيق و تلاشي منسجم را مي طلبد، اين برنامه ريزي بنابه تجربه وتلاش مجموعه همکاران نه تنها درموسمي مانند نوروز و تابستان بلکه درتمام ايام سال انجام مي شود تا مسافراني که به اين ديار سفرمي کنند، دغدغه اي براي تامين سوخت خود نداشته باشند. اين برنامه ريزي درحوزه سوخت رساني هوايي نيز انجام مي شود تا مسافراني که با هواپيما به استان کردستان سفر مي کنند، مشکلي از اين بابت نداشته باشند.

در آخر نکته ديگري هم هست که بخواهيد به آن اشاره کنيد؟

مطلب خاصي نيست جز اين که همه فعاليت هايي که به آنها اشاره شد، تنها با يک هميت گروهي امکان پذير است. فعاليت هاي که روز و شب يا تعطيل و غيرتعطيل نمي شناسد و يک روحيه همدلي و بسيجي را مي طلبد که خوشبختانه درشرکت ملي پخش فرآورده هاي نفتي منطقه کردستان همچون ديگر مناطق حاکم است. صحبت با ياسمي، طولاني شد جز اين هم انتظار نبود؛ چون فعاليت هاي شرکت ملي پخش فرآورده هاي نفتي ايران که منطقه کردستان نيزبخشي از آن به شمار مي رود، گسترده است. طبق برنامه قرار بر اين بود به منظورادامه تهيه گزارش، سپيده صبح روز بعد به مرز باشماق عزيمت کنيم و ياسمي سفارش هاي لازم را کرد سفارش هايي در باب هماهنگي و احتياط جاده اي ...

فصل دوم: باشماق، پايانه اي براي همه فصول

هوا هنوز تاريک و سنندج تقريبا درخواب است. ديري نمي پايد که يداله زندي رئيس روابط عمومي شرکت ملي پخش فرآورده هاي نفتي منطقه کردستان به همراه محمد صاعدي (راننده شرکت) از راه مي رسند و بي معطلي جاده مريوان، پيش رويمان قرار مي گيرد.

دقايقي درسکوت مي گذرد و زندي که خود اهل اين استان است، سکوت را مي شکند و مي گويد:جاده سنندج- مريوان را بارها طي کرده است؛ هر بار به دليلي..

اوادامه مي دهد: کار در روابط عمومي سخت است به خصوص درچنين نقاطي که حساسيت هاي خود را دارد.اماعشق به کارسختي ها را کم رنگ و گاه بي رنگ مي سازد.

خنکاي صبح، آرام بخش است و نسيم صبحگاهي پوستت را نوازش مي دهد. راه طولاني و تقريبا 300 کيلومتر است. جاده اي پيچ در پيچ که با بالا آمدن خورشيد زيبايي اش دو چندان مي شود. يکباره خودروها درآن قطار مي شوند و اندکي بعد دوباره آرام مي گيرد. اين خاصيت جاده است. مقصد معلوم است، باشماق که با سنندج به لحاظ زماني سه ساعت فاصله دارد. مرزي مشترک با عراق که در آن سويش سليمانيه است. صاعدي پيش مي راند، جاده راخوب مي شناسد مي گويد11سالي مي شود که راه جاده را در پيش گرفته است.

او که از درد پا رنج مي برد مي گويد: رانندگي شغلي است که وهله اول ساده به نظر مي رسد اما خيلي انرژي بر است چون در طول مسير همه حواست بايد جمع جاده باشد.

 ساعت ازپي ساعت گذشته وخورشيد هم بالا وبالاترآمده است. تا باشماق درشهرستان مريوان، راهي نمانده است. تنهايک توقف کوتاه براي صرف صبحانه درکنار گذرجاده اي که نسيمي خنک روحت را جلا مي دهد و ساعتي بعد باشماق. وقتي نامي ازمريوان به ميان مي آيد، درياچه زيباي زريوار به ذهن متبادر مي شود، اما باشماق راشايد کمترکسي بشناسدجز رانندگاني که در مسيرآن تردد و محموله هاي تجاري به کشورعراق را حمل مي کنند. باشماق، بازارچه مرزي است درجوار روستايي به همين نام که در 17 کيلومتري غرب شهرستان مريوان قراردارد. سوخت گيري خودروها درمرزهاي کشورکه غالب آنها کاميون هاي و تريلرهاي حامل محموله هاي تجاري براي صادرات به آن سوي مرزهستند، خود داستاني است باپيچيدگي هاي خاص که شامل مرز باشماق نيز مي شود. دراين باره حسن دليرکانسبي که متصدي عمليات ناحيه مريوان است، توضيحاتي ارائه کرد، توضيحاتي کمي وکيفي ازجنس سوختگيري در پايانه مرزي باشماق.

از چگونگي سوخت گيري در پايانه مرزي باشماق بگوييد؟

اين پايانه مرزي محل عبور کاميون ها و تريلرهايي است که کالاهاي تجاري را به سمت عراق حمل مي کنند( کاميون هاي ترانزيت) همينطور محلي است که درآن کاميون هاي عراقي کالاي تجاري حمل شده تااين پايانه راتحويل مي گيرند؛ بي آن که وارد خاک کشور ما شوند. ( کاميون ها و تريلرهاي ترانشيب)

براي کاميون ها و تريلرهاي ترازيت درمرز باشماق جايگاهي تعبيه شده است که سوخت گيري را انجام دهند. نکته مهم درسوختگيري آنها نوع محاسبه سوخت دريافتي است. وقتي کاميون يا تريلي که عازم خاک عراق است و براي سوخت گيري وارد جايگاه مي شود، بايد فرآيندي را طي کند به اين ترتيب که در وهله نخست باک آن به وسيله ديپ ديجيتال اندازه گيري و ليتراژسوخت موجود در باک مشخص مي شود. بامشخص شدن موجودي باک، مقدارسوخت دريافتي بانرخ اعلامي از سوي کميسيون استانداري محاسبه و به وسيله دستگاه کارت خوان از راننده دريافت و با برگه تسويه حساب از جايگاه خارج مي شود. اين برگه تسويه حساب، سندي است که راننده با ارائه آن به عوامل شرکت ملي پخش مستقر درنقطه صفر مرزي (مرز باشماق) مي تواند از مرز خارج شود. درفرايند سوخت گيري دومرحله پايش سوخت انجام مي شود. يکي زماني که کاميون وارد جايگاه مي شود و ديگري زماني است که از مرز خارج مي شود. با توجه به حضور برخي افراد سودجو درمرز، کنترل نهايي نيزبه وسيله ناظران مستقر در مرزباشماق که باجايگاه نزديک به 500متر فاصله دارد، انجام مي شود. اگر راننده اي تخلف کرده و مقدار سوخت اندازه گيري شده در جايگاه با مقدار سوخت خروجي ازمرز همخواني نداشته باشد، جريمه وکارت سوخت فرد متخلف نيز به مدت يک ماه و حداکثر دو ماه باطل مي شود.

کنترل و پايش سوخت براي کاميون ها زمان بر است؟

با توجه استفاده ازديپ هاي ديجيتالي براي اندازه گيري مقدار سوخت داخل باک کاميون ها، زمان سوخت گيري يک کاميون از لحظه ورود به جايگاه تا لحظه خروج آن خيلي کوتاه است.  تراشه الکترونيکي موسوم به «تگ» که مشخصاتي نظير شماره پلاک کاميون، اندازه باک مربوط به خودرو درآن ثبت شده است، در اختيار راننده قراردارد که با ارائه آن به دفترجايگاه و رويت مشخصات کاميون توسط متصدي دفتر جايگاه، محاسبه وجه سوخت درکسري ازثانيه انجام، برگه تسويه حساب صادر و به راننده ارائه مي شود.

سوختگيري براي کاميون ها و تريلرهاي ترانشيب چگونه است؟

وقتي کاميون هاي حامل کالا به مرز مي رسند، کالاي خود را درمحوطه ترانشيب منت به صورت پشت به پشت درکاميون عراقي تخليه مي کنند. دراين روش صادرات کالا، کاميون عراقي در نقطه مرزي کالا را تحويل مي گيرد و وارد خاک ايران نمي شود.

درمحوطه ترانشيب منت يک جايگاه سيارمستقر است که سوخت کاميون هاي عراقي را به نرخ شناور اعلامي ازسوي استانداري دراختيار آنها قرار دهد.

درسوخت گيري کاميون هاي ترانشيب، کاميون هاي عراقي بايد باهرمقدار سوختي که وارد خاک ايران مي شوند با همان مقدار سوخت خارج شوند؛ مگراين که ازجايگاه ايران با تعرفه نرخ شناورسوختگيري کرده ومدارک آن موجود نيزباشد. اگرسوخت باک آن در لحظه خروج با زمان ورود به محوطه «ترانشيب منت» همخواني نداشته باشد، به معناي تخلف است و در اين صورت، سوخت مازاد به هرمقدارکه باشد براساس نرخ مصوب شناورمحاسبه و مابه التفاوت وجه به عنوان جريمه از راننده دريافت مي شود.

در پايانه مرزي باشماق چند جايگاه سوخت فعاليت مي کند؟

دراين نقطه مرزي سه جايگاه(يک باب ثابت و دو باب سيار) با 15 نازل سوختگيري کاميون ها را انجام مي دهند. روزانه به طورميانگين 300 تا 400 دستگاه کاميون ترانزيت دراين پايانه مرزي سوخت گيري مي کنند و سوخت با نرخ شناوربه کاميون هاي ترانشيب عراقي عرضه و مبالغ دريافتي به خزانه دولت واريز مي شود.

همکاري شما با مجموعه هايي چون هنگ مرزي يا گمرک چگونه است؟

گمرک، نقطه ورودوخروج است؛ بنابراين به منظورسهولت در کار و جلوگيري از ازدحام، همکاري خوبي بايد ميان دستگاه هاي مستقر درمرز وجود داشته باشد وخوشبختانه اين تعامل وجود دارد. در زمينه پايش هاي کنترلي نيزميان کارکنان شرکت ملي پخش فرآورده هاي نفتي مستقردرمرزباشماق باهنگ مرزي وديگر دستگاه هاي نظارتي همکاري خوبي وجود دارد.

درپايان اگر سخني داريد، بيان بفرماييد؟

کار درمناطق مرزي سخت است به ويژه آن که اگر کمبود نيرو در آن وجود داشته باشد. شمار نفراتي هم اکنون در مرز باشماق در مجموعه شرکت ملي پخش با دل و جان کار مي کنند، کافي نيست و انتظار مي رود از نظر تامين نيروي انساني توجه بيشتري شود.

فصل سوم: گپي با کارکنان پايانه سوخت مرزي باشماق

کارکنان منطقه مرزي باشماق سربازان ناپيدايي درچرخه سوخت گيري در اين منطقه از کشور هستند که نبايد آنها را ناديده گرفت.

کار در اين نقاط سخت است و طاقت فرسا، سرما و گرما نمي شناسد. نکته اي که بهاءالدين شکراني که در اتاقکي تعبيه شده در مرز به فعاليت مشغول است، به آن اشاره دارد.

شکراني، مسئول دفتر بخش کاميون هاي ترانشيب مرز باشماق است و با لباسي که نورآفتاب رنگ و رويش را همچون چهره اش، برده است کار مي کند تا روزي اهل و عيال را فراهم کند.

اوهم ازنحوه فعاليتش درحوزه مسئوليتي خود درمرز مي گويد، تقريبا همان مطالبي که کانسبي متصدي عمليات ناحيه مريوان گفته بود. شکراني 37 ساله مانند خيلي از هم سن و سال هاي خود دوست دارد موقعيتي بهتر داشته باشد اما باز زبان به شکر مي گشايد و مي گويد: هزينه هاي زندگي بالاست، بايد ساخت.