گزارش هفته نامه «مشعل» از کاهش مصرف بنزين در بخش حمل ونقل
کاهش مصرف سوخت با اجرای ماده 12
شناسايي راهکارهاي کاهش مصرف بنزين، يکي از مواردي است که شرکت بهينه سازي مصرف سوخت در دستور کار خود دارد، به گونه اي که محسن دلاويز، مدير عامل شرکت بهينه سازي مصرف سوخت مي گويد: « مقام معظم رهبري بر ضرورت تدبير دستگاههاي مسئول از جمله وزارت نفت در زمينه مهار مصرف بنزين در کشور تاکيد کرده اند، بر اين اساس شرکت بهينه سازي مصرف سوخت، راهکارهاي ممکن را با جديت پيگيري ميکند.» او بر لزوم تداوم فعاليتها در زمينههاي مختلف مرتبط با اصلاح الگوي مصرف سوخت، بويژه بنزين تاکيد مي کند و با اشاره به نقش اثرگذار خودروسازان در اين زمينه مي گويد:« اگرچه پيش بردن اموري که فرابخشي است و چند دستگاه در اجراي آن نقش دارند، آسان نيست، اما شرکت بهينهسازي مصرف سوخت با تمام توان، راهکارهاي مرتبط با بهينهسازي مصرف بنزين را دنبال ميکند.»
دلاويز با اشاره به برگزاري نشست مشترک با مديرعامل شرکت ملي پالايش و پخش فراوردههاي نفتي به منظور بررسي راهکارهاي همکاري در بهبود اصلاح الگوي مصرف سوخت، بهبود عملکرد در فرايندهاي پالايشي را از جمله اين راهکارها بر مي شمرد و ادامه مي دهد: «ميزان قابل توجه مصرف و هدر رفت زياد انرژي در کشور در بخشهاي مختلف از جمله حمل ونقل، ساختمان و... قابلقبول نيست.» بهينه سازي در بخش ساختمان و حمل ونقل، بخصوص در نوسازي ناوگان حمل ونقل از اهميت به سزايي برخوردار است. در اين زمينه دلاويز مي گويد: «در چند ماه اخير، در بخش ساختمان، جلسه هاي مختلفي با نهادهاي مرتبط از جمله نظام مهندسي برگزار کردهايم و در بخش حملونقل هم فعاليتهاي مرتبط با نوسازي ناوگان ادامه يافته و حتي به امضاي قراردادهايي نيز منتهي شده است. همچنين شرکت بهينهسازي مصرف سوخت با تمرکز بر پنج استان پرمصرف کشور، نشست هايي با استانداران و نهادهاي مرتبط استاني برگزار کرده است.»
مصرف بالاي سوخت خودروهاي بيش از 35 سال
در حال حاضر بر کسي پوشيده نيست كه در کشور ما، ظرفيت هاي زيادي براي بهينه سازي مصرف انرژي وجود دارد. تقريبا در تمام فرايندهاي اکتشاف، توليد و بهره برداري نفت و گاز، فراورش و تبديل، ذخيره سازي، انتقال، توزيع و در نهايت مصرف نهايي انرژي، تلفات قابل توجهي شكل مي گيرد كه يكي از عوامل بالا بودن شدت انرژي در كشور است. كاهش اين تلفات، نيازمند پيگيري جدي و همه جانبه در قالب عزم ملي است، به گونه اي که بتوان نتايج آن را به طور ملموس مشاهده کرد. يکي از عواملي که با اجرايي شدن آن مي توان شاهد کاهش مصرف سوخت بود، تعويض خودروهاي فرسوده است که از سوي شرکت بهينه سازي مصرف سوخت دنبال مي شود. ساسان کاظمي نژاد، مدير بهينه سازي انرژي در بخش حمل ونقل شرکت بهينه سازي مصرف سوخت در اين باره مي گويد: «امروزه کشنده ها و کاميون هاي بالاي 35 سال در حال خدمات رساني هستند و مصرف سوخت و آلايندگي آنها بالاست. براي رهايي از اين مشکل، طرح نوسازي 65 هزار دستگاه کاميون و کشنده را در دستور کار داريم و در حال حاضر سه قرار داد با شرکت هاي ماموت، سايپا ديزل و آريا ديزل بسته ايم که هر يک به ترتيب تعويض و نوسازي پنج هزار دستگاه، دو هزار و 100 دستگاه و 300 دستگاه کاميون و کشنده را به عهده دارند. در مجموع مي توان گفت که تعويض و نوسازي هفت هزار و 400 دستگاه کاميون و کشنده را بايد به مرحله اجرا بگذاريم که بخشي از آن انجام شده است. به عنوان نمونه شرکت ماموت يک هزار و 800 کاميون جديد را با کاميون هاي فرسوده تعويض کرده که تاکنون حدود يک هزار دستگاه آن به تاييد شرکت بهينه سازي مصرف سوخت رسيده است. باتوجه به مصوبه شوراي اقتصاد، طرح جايگزيني 65 هزار دستگاه کاميون و 17 هزار دستگاه اتوبوس با مصوبه جديد اعمال خواهد شد که وزارت صنعت، معدن و تجارت، متولي اين کار شده است. در ماده 21 مصوبه جديد، يک استثنا وجود دارد که در آن وزارت نفت را مجاز دانسته تا قراردادهاي منعقد شده قبلي را به روال قبل ادامه دهد. کاظمي نژاد در اين باره مي گويد: «از تاريخ ابلاغ مصوبه شوراي اقتصاد مبني بر طرح جايگزيني کاميون و اتوبوس، ديگر ما مجاز به انعقاد قرارداد با رويکرد مصوبات قبلي نيستيم. به همين دليل مکاتبه اي با سازمان راهداري و شهرداري براي اتوبوس ها و کاميون ها انجام داده ايم تا از 20 خرداد 97 به بعد، اين دو طرح از سوي وزارت صنعت، معدن و تجارت پيگيري شود. »
جايگزيني 140 هزار تاکسي فرسوده
طرح جايگزيني 140 هزار تاکسي فرسوده با تاکسي پايه گازسوز با پيمايش بالا به منظور تحقق سياست هاي کلي برنامه ششم توسعه و اجراي ماده 12 قانون رفع موانع توليد رقابت پذير و ارتقاي نظام مالي کشور با هدف کاهش مصرف سوخت و آلاينده هاي زيست محيطي از طريق جايگزيني تاکسي/ ون پايه گازسوز با تاکسي/ ون فرسوده، متنوع سازي سبد سوخت در بخش حمل ونقل عمومي و ارتقاي راندمان پيمايش تاکسي/ ون در شوراي اقتصاد مصوب شده است. از ديگر مزاياي اين طرح، مي توان به دستيابي اهداف قانون توسعه حمل ونقل عمومي و مديريت مصرف سوخت با استفاده از جايگزيني خودروي فرسوده با رعايت قانون حداکثر از توان توليد و خدمات داخلي و افزايش ايمني اشاره کرد. در اين باره مدير بهينه سازي انرژي در بخش حمل ونقل شرکت بهينه سازي مصرف سوخت مي گويد: « با جايگزيني 140 هزار تاکسي فرسوده با تاکسي پايه گاز سوز با پيمايش بالا، مي توان به ارتقاي راندمان و پيمايش تاکسي هاي فرسوده درون و برون شهري، کاهش مصرف سوخت و آلودگي هاي محيطي و... دست يافت. اين تعداد تاکسي فرسوده شامل 60 هزار تاکسي ون و 80 هزار تاکسي صندوقدار مي شود.» يکي از نکات مهم در طراحي خودروهاي سبک گاز سوز، طراحي، انتخاب و نصب صحيح يک مخزن است. محدوديت هاي وزني، قيمتي و فضاي اشغال شده، به وسيله اين نوع مخازن، در اين خودروها اهميت بسيار بالايي دارد؛ اما توليد اين خودروها با مشکلاتي روبه روست که کاظمي نژاد در اين باره مي گويد: «خودروسازهاي داخلي بايد بتوانند مخزن گازي تاکسي هاي گازسوز خود را به گونه اي طراحي کنند تا براساس مصوبه، با هر بار شارژ کردن مخزن 300 کيلومتر پيمايش کند که متاسفانه تاکنون خودروهاي داخلي در اين زمينه موفق نبوده اند؛ البته يک شرکت توليد کننده، خودروي مخزني را در مرحله تست دارد که اگر مورد تاييد باشد، مي توانيم از خودروهاي گازسوز داخلي استفاده کنيم. با تعويض حجم زيادي از خودروهاي فرسوده، به کاهش مصرف سوخت و پيشگيري از آلودگي هوا کمک خواهيم کرد.
توسعه حمل ونقل بار و مسافر راه آهن
شرکت بهينه سازي مصرف سوخت، همچنين توسعه حمل ونقل بار و مسافر راه آهن جمهوري اسلامي ايران را در برنامه خود دارد. با اين طرح مي توان شاهد کاهش حمل ونقل بار و مسافر جاده اي از طريق توسعه راه آهن و کاهش مصرف سوخت و آلودگي هاي محيطي بود. کاظمي نژاد در اين زمينه مي گويد: «طرح توسعه حمل ونقل بار مسافر راه آهن جمهوري اسلامي ايران تا سقف 7.5 ميليارد دلار از سوي سرمايه گذار عامل صرفه جويي، يکي ديگر از برنامه هايي است که در دستور کار شرکت بهينه سازي مصرف سوخت قرار دارد. در اين طرح، قراردادهايي در آستانه اجرا داريم، به گونه اي که سه قرارداد دو جانبه براي بازپرداخت ها ميان «شرکت بهينه سازي مصرف سوخت با راه آهن»، «شرکت بهينه سازي با سرمايه گذار عامل صرفه جويي» و «سرمايه گذار عامل صرفه جويي با راه آهن» منعقد شده که تعدادي از آنها درحال انعقاد قرار داد است.»
توسعه حمل ونقل مسافر با قطار شهري
با استناد به ماده 12 قانون رفع موانع توليد رقابت پذير و ارتقاي نظام مالي کشور مصوب سال 1394 و آيين نامه اجرايي آن، طرح «توسعه حمل ونقل مسافر با قطار شهري در تهران و هشت کلانشهر اصفهان، تبريز، شيراز، اهواز، کرمانشاه، مشهد، کرج و قم» از سوي وزارت نفت پيشنهاد و پس از تصويب در شوراي اقتصاد، به شرکت بهينه سازي مصرف سوخت تکليف شده است. اين طرح با اهداف بهبود و ارتقاي سفرهاي درون شهري با مترو، دستيابي به اهداف قانون توسعه حمل ونقل عمومي و مديريت مصرف سوخت و کاهش مصرف سوخت (بنزين، نفت گاز و سي ان جي) وکاهش انتشار آلاينده هاي زيست محيطي اجرا مي شود . در اين مورد، مدير بهينه سازي انرژي در بخش حمل ونقل شرکت بهينه سازي مصرف سوخت نيز مي گويد: «با اجراي طرح قطار شهري انتظار مي رود حجم قابل ملاحظه اي از مسافرت هاي درون شهري از سطح شهرها به سمت قطار شهري برود، البته براي دستيابي به اين رويکرد، بايد تعداد خط ها و واگن هاي بيشتري در ناوگان وارد شود تا شهروندان از خودروهاي شخصي کمتر استفاده کنند. اين مصوبه، کمک بزرگي به مصرف سوخت و کاهش آلايندگي هاي هوا خواهد کرد.» بخش حمل ونقل با توجه به آمار و اطلاعات موجود، يکي از بزرگترين بخش هاي مصرف کننده انرژي است و عمده ترين مصرف کننده فراورده هاي نفتي به شمار مي رود که داراي رشد مصرف فزاينده اي نسبت به سال هاي قبل است. با توجه به فرصت هاي موجود، براي کاهش روند رشد مصرف فراورده هاي نفتي در بخش حمل ونقل و افزايش کارايي در مصرف سوخت در اين بخش، شرکت بهينه سازي مصرف سوخت گام هاي بلندي در زمينه امور بهبود روش هاي حمل ونقل، امور فناوري خودروهاي سبک، امور فناوري خودروهاي سنگين، امور بهبود و توسعه سوخت و امور تدوين استاندارد و تدوين معيار و مميزي مصرف سوخت برداشته است. محور نخست فعاليت هاي مديريت بهينه سازي مصرف سوخت در بخش حمل ونقل اين شرکت، کاهش روند مصرف فراورده هاي نفتي در بخش حمل ونقل و نيز کاهش حجم آلاينده هاي توليدي ناشي از کاربرد سوخت در اين بخش، به عنوان هدف ثانويه بوده است. در پايان بايد گفت که تنها با طرح نوسازي 65 هزار دستگاه کاميون و کشنده فرسوده در طول اجراي طرح(1395-1404) مي توان به ميزان صرفه جويي 9.2 ميليارد ليتر نفت گاز دست يافت. همچنين در طرح توسعه حمل ونقل بار مسافر با قطار شهري در تهران و هشت کلانشهر (اصفهان، تبريز، شيراز، اهواز، کرمانشاه، مشهد، کرج و قم) در طول اجراي طرح (1396-1409) مي توان به صرفه جويي 9.49 ميليارد ليتر بنزين در تهران و 7.877 ميليارد ليتر بنزين در هشت کلانشهر، 4.09 ميليارد متر مکعب سي ان جي در تهران و 3.38 ميليارد متر مکعب سي ان جي در هشت کلانشهر، 0.406 ميليارد ليتر گازوييل در تهران و 0.337 ميليارد ليتر گازوييل در هشت کلانشهر دست يافت.