ضـرورت مـديريت بازيافت دياکسيـدکـربن در صنعـت نـفت
مطالعات محيط زيستي نشان مي دهد، دي اکسيدکربن در حدود 64 درصد از کل گازهاي گلخانه اي را شامل مي شود و هم اکنون80 درصد انرژي مصرفي جهان از طريق سوخت هاي فسيلي به دست مي آيد. اين درحالي است که مصرفت سوخت هاي فسيلي، باعث انتشار گازهاي گلخانه اي، بويژه دي اکسيدکربن 2 co در جوزمين مي شود که نتيجه آن، گرم شدن زمين، ذوب شدن يخ قطب ها، افزايش سطح آب درياها و تغييرات گسترده آب و هوايي خواهد بود، بنابراين يکي از راه حل هاي سريع و موثر براي مقابله با معضل مصرف گاز 2 co (دي اکسيدکربن) در فرايندهاي صنعتي، بويژه در صنايع نفت و گاز است. به همين دليل و با توجه به بحث کاهش بازدهي چاه هاي نفت کشور در سال هاي اخير و همچنين اهميت دستيابي به راهکارهاي کاهش انتشار گازهاي گلخانه اي، صيانت از اين مخازن و تزريق به موقع انواع گاز به آنها، به يکي از مهمترين مقوله هاي تحقيقاتي و پژوهشي تبديل شده است. در همين رابطه، موسسه مطالعات بين المللي انرژي، اقدام به برگزاري نشست هم انديشي با عنوان «نتايج فناوري بازيافت دي اکسيد کربن (CDR) در صنعت» کرده است که گزارش آن در ادامه مي آيد.
تهيه نقشه راه مديريت کربن در موسسه مطالعات بينالمللي انرژي
رئيس موسسه مطالعات بينالمللي انرژي، در اين نشست همانديشي به اتخاذ «راهبرد مديريت کربن» بهمنظور جلوگيري از ميزان هدررفت دياکسيدکربن در صنعت پتروشيمي و پالايشگاههاي کشور اشاره کرد و اولويت اصـلي مـوسسه مطالعات بينالمللي انرژي را تمرکز روي مـوضـوع مـيزان هدررفت دياکسيدکربن در بالادستي، پالايشگاهها و پتروشيميها اعلام کرد.
علي مبيني افزود: اجراي طرح فناوري بازيافت دياکسيدکربن، ميزان هدررفت دياکسيدکربن را کاهش مي دهد و بر ميزان سودآوري آن ميافزايد. بنابراين مديريت کربن فقط اقدامهاي مبتني بر جمعآوري يا کاهش کربن نيست؛ بلکه مجموعه اي از اقدامهاي زنجيرهاي است که مطالعه و ارائه راهکارهاي مرتبط با آن، در حال پيگيري است.
وي گفت: با اجراي طرح فناوري بازيافت دياکسيدکربن (CDR) ميتوان شاهد کاهش هدررفت دياکسيدکربن در صنايع نفت، گاز و پتروشيمي بود.
رئيس موسسه مطالعات بينالمللي انرژي افزود: زنجيره هر صنعت با سه جريان مالي، کالايي و اطلاعاتي تشکل مي شود که در صورت وارد کردن ضربه به هر يک از موارد ياد شده، کل صنعت تحت فشار قرار مي گيرد.
6 رکن نحوه مديريت بازيافت دياکسيدکربن در صنعت نفت
معاون آموزش موسسه مطالعات بينالمللي انرژي نيز در اين نشست هم انديشي گفت: حوزه انرژي، تغيير اقليم و معادل کربني که در صنعت نفت کشور به هدر مي رود، از جمله مسائلي است که بايد به آن پرداخته و بررسي شود که چه برنامهها و راهکارهايي بهمنظور جلوگيري از ميزان تلف شدن کربن موجود در صنعت نفت کشور ارائه شود.
علياصغر رجبي افزود: سازگار شدن با پديده تغيير اقليم، مديريت مباحث مالي، تدوين گزارشها، انتقال فناوري و ظرفيتسازي و آموزش نيروي انساني، 6 رکن نحوه مديريت بازيافت دياکسيدکربن در صنعت نفت کشور است که براي اجراي هر يک از موارد ياد شده، بايد زيرساخت هاي لازم را در وزارت نفت و زيرمجموعههاي آن فراهم کرد.
وي ادامه داد: براساس پيشبيني آژانس بينالمللي انرژي، انرژيهاي فسيلي بزرگترين سهم انرژيهاي مصرفي تا سال 2040 را دارند که در اين ميان، سهم انتشار گازهاي گلخانهاي مرتبط با زغال سنگ بين سالهاي 2015 تا 2040 به طور ميانگين 1/0 درصد، انتشار مرتبط با نفت 0.7 درصد و انتشار حاصل از گاز طبيعي به ميزان 1.4 درصد در سال افزايش مييابد.
معاون آموزش موسسه مطالعات بينالمللي انرژي همچنين به وضع انتشار گازهاي گلخانهاي در ايران اشاره و اظهار کرد: با توجه به آمارهاي موجود، روند انتشار گازهاي گلخانهاي و انتشار کربن در صنعت نفت رو به افزايش است و بايد راهکارهاي لازم براي جلوگيري از اين افزايش ارائه شود.رجبي، نحوه مديريت کربن در کشور را جزو برنامههاي اساسي براي برونرفت از مشکل پيشآمده دانست و به ارکان مديريت کربن اشاره کرد و افزود: راهبرد و ظرفيتهاي اجرايي کاهش انتشار گازهاي گلخانهاي، سازگاري صنعت نفت با پديده تغيير اقليم و بررسي آسيبهاي اقتصادي ناشي از آن، نحوه بهرهمندي از سازوکارهاي مبتني بر بازار و غير بازار، نحوه اندازهگيري، گزارشدهي و راستيآزمايي داخلي انتشار گازهاي گلخانهاي، بهرهمندي صنعت نفت از بهترين فناوريهاي قابل دسترس و ظرفيتسازي و آموزش منابع انساني مبتني بر شرايط اقليمي در صنعت نفت از جمله اقدامهايي است که براي اجراي فرايند به کارگيري دياکسيدکربن در صنعت در آينده انجام مي شود.
فرايند به کارگيري CDR در شرکت پتروشيمي کرمانشاه
رئيس واحد مهندسي فرايند و کنترل توليد شرکت صنايع پتروشيمي کرمانشاه نيز به نتايج حاصل از فرايند به کارگيري دي اکسيد کربن (CDR) در شرکت پتروشيمي کرمانشاه اشاره کرد و گفت: افزايش توليد محصولات پتروشيمي، توليد متانول، تزريق گاز کربنيک به چاههاي نفت براي افزايش فشار آنها، اصلاح PH پسابهاي صنعتي و شهري و... از جمله مصارف گاز کربنيک در صنعت است. سيد بهزاد هاشمي افزود: ايران در بين کشورهاي توليدکننده گاز کربنيک مانند چين، آمريکا و کشورهاي اروپا مقام دهم را دارد و بايد براي کاهش اين ميزان توليد، اقدامهاي اساسي انجام دهد.
وي اظهار کرد: مطالعات اوليه پروژه بازيافت گاز کربنيک در شرکت پتروشيمي کرمانشاه در سال 90 آغاز و قرارداد اين پروژه در بهمن سال 91 به صورت EPC با شرکت ماشين سازي گازکربنيک شهرکرد امضا شد و سرانجام خرداد سال 94 به بهره برداري رسيد.
رئيس واحد مهندسي فرايند و کنترل توليد شرکت صنايع پتروشيمي کرمانشاه به مزاياي اجراي طرح بازيافت گاز کربنيک در شرکت پتروشيمي کرمانشاه اشاره کرد و افزود: در گذشته، پيشبيني ميشد توليد اوره بدون افزايش سوخت اضافي 5/0 درصد افزايش يابد که خوشبختانه با راه اندازي واحد CDR اين مقدار به 10 درصد رسيد.
وي ادامه داد: همچنين پيشبينيها از کاهش 25 درصدي انتشار گاز کربنيک به اتمسفر حکايت داشت که با اجراي اين واحد، سالانه 48 هزار تن گاز کربنيک کاهش خواهد يافت.
هاشمي کاهش مصرف گاز ورودي به واحد آمونياک و همچنين برطرف کردن مازاد آمونياک و مشکلات و خطرات ناشي از ذخيره سازي، بارگيري و انتقال آن را از ديگر مزاياي اجراي طرح بازيافت گاز کربنيک در شرکت پتروشيمي کرمانشاه برشمرد.
وي اظهار کرد: اين پروژه، نخستين پروژه بازيافت گاز کربنيک در صنعت پتروشيمي است که با بهرهمندي از دانش فني داخلي (شرکت گاز کربنيک شهرکرد) و همچنين تامينکنندگان داخلي، به بهرهبرداري رسيده است.
سامانه استحصال گاز کربنيک در نيروگاه بعثت
بهزاد ترابي، ناظر امور شيمي شرکت صنايع مديريت توليد برق نيروگاه بعثت نيز در اين نشست هم انديشي به نتايج حاصل از فرايند به کارگيري دياکسيدکربن (CDR) در نيروگاه برق بعثت اشاره کرد و گفت: نيروگاه برق بعثت، بزرگترين نيروگاه خاورميانه در زمان افتتاح بود و محل نصب و تست بسياري از فناوريهاي نوين در سطح وزارت نيروست.
وي افزود: سامانه استحصال گاز کربنيک نيروگاه بعثت، به منظور کاهش انتشار2 CO و تست کارايي فناوري استحصال، در سال 89 راه اندازي شد.
ترابي اظهار کرد: دريافت و شست و شوي دود، جداسازي گازهاي اسيدي از دود، جذب2 CO از دود با تشکيل منواتانول آمين سنگين، کنترل کيفيت و ذخيره سازي
2 CO و... از جمله ساختار اصلي سامانه استحصال 2 CO نيروگاه برق بعثت است.
ناظر امور شيمي شرکت صنايع مديريت توليد برق نيروگاه بعثت گفت: کنترل مصرف انرژي، کاهش مصرف آب و مصرف مواد شيميايي، بهبود کيفيت محصول و نگهداري و تعميرات پيشگيرانه، از جمله رويکردهاي مهم در بهينهسازي واحد استحصال2 CO نيروگاه برق بعثت است.
در دستور کار پژوهشگاه صنعت نفت قرار گرفت
بهره برداري از ظرفيت نيروهاي نخبه کشور
صندوق حمايت از پژوهشگران و فناوران کشور از سال 1382 با تصويب شوراي عالي انقلاب فرهنگي، فعاليت خود را آغاز کرد. ضرورت حمايت از پژوهشگران و فناوران کشور همواره مورد توجه سياست گذاران کشورمان بوده است؛ چنانکه پيش از تشکيل اين صندوق، شورايي به نام «شوراي پژوهش هاي علمي کشور» نيز زير نظر معاون اول رئيس جمهور، ايده تشويق و حمايت از پژوهشگران و فناوران کشور را مورد توجه قرار داده بود.
هدف اصلي از تشکيل صندوق حمايت از پژوهشگران و فناوران کشور در واقع ايفاي وظايف بنياد ملي علم ايران بوده است. صندوق حمايت از پژوهشگران و فناوران کشور در مدت فعاليت بيش از يک دهه خود، اقدام هاي مؤثري را در حمايت از پژوهشگران و فناوران کشور انجام داده است. در حال حاضر اين صندوق با بيش از 26 هزار عضو هيأت علمي دانشگاه ها و مراکز علمي و پژوهشي مرتبط است.
با توجه به نقش و اهميت جايگاه اين صندوق در حمايت و استفاده از ظرفيت نيروهاي نخبه کشور، تفاهم نامه همکاري ميان پژوهشگاه صنعت نفت و صندوق حمايت از پژوهشگران و فناوران با هدف ارتقاي مشارکت هاي علمي و فناورانه امضا شد.
فلور شايق، رييس فناوري و نوآوري پژوهشگاه صنعت نفت، بر توسعه همكاري هاي دوجانبه ميان پژوهشگاه صنعت نفت و صندوق حمايت از پژوهشگران و فناوران اشاره كرد و گفت: با توجه به سياست هاي رئيس پژوهشگاه در برقراري تعاملات بيشتر با بازيگران عرصه نوآوري و فناوري و همچنين پس از برگزاري جلسات متعدد معاونت فناوري با صندوق حمايت از پژوهشگران و فناوران، تفاهم نامه اي تنظيم شد تا از اين طريق توان علمي و فناوري پژوهشگران ارتقا يابد.
وي افزود: صندوق حمايت از پژوهشگران و فناوران با هدف توليد علم، فناوري و تجاري سازي و بهره مندي مضاعف از نتايج حاصل از طريق كمك ها، خدمات حمايتي، مادي و معنوي به پژوهشگران و فناوران پايه گذاري شده است.
رييس فناوري و نوآوري پژوهشگاه با اشاره به تفاهم نامه اي كه به تازگي ميان اين دو سازمان به امضا رسيده است، گفت: امضاي تفاهم نامه پژوهشگاه صنعت نفت با صندوق حمايت از پژوهشگران و فناوران، مسير جديدي است كه در راستاي آن پژوهشگران و نخبگان مي توانند در راستاي طرح هاي پژوهشي پژوهشگاه موضوعات تحقيقاتي موردنياز صنعت را دنبال کنند و سطح علمي خود را ارتقا بخشند و پژوهشگاه كه در حال حاضر امكان استخدام نيروهاي جديد را ندارد نيز از توانايي نيروهاي نخبه به منظور پيشبرد طرح هاي تحقيقاتي خود بهره مند شود.
به گفته وي، اين دو سازمان با هدف پيگيري و جهت دهي به راهبرد ها و فعاليت هاي پژوهشگاه به منظور تحقق هدف «پژوهش منجر به فناوري»، بسط و گسترش ارتباطات و همكاري هاي داخلي، ارتقاي فناوري هاي ملي، جذب سرمايه، ظرفيت سازي و توسعه منابع انساني لازم براي تبديل علم به فناوري اقدام به امضاي اين تفاهم نامه كرده اند.
شايق به محور هاي اساسي اين تفاهم نامه نيز اشاره كرد و گفت: همكاري در زمينه اجراي تحقيقات و پژوهش در صنعت نفت، شامل طرح تحقيقاتي، طرح پسادكتري و رساله دكتري به منظور سياست ها و اولويت هاي تحقيقاتي اعلام شده از سوي پژوهشگاه مطابق سياست ها و ضوابط صندوق و امكان بهره گيري از امكانات تحقيقاتي هر يك از دو طرف را مي توان يكي از مهم ترين محور هاي اين تفاهم نامه برشمرد.
رييس فناوري و نوآوري پژوهشگاه صنعت نفت ادامه داد: ثبت بين المللي اختراعات در حوزه تحقيقاتي نفت، حمايت از برگزاري كارگاه هاي آموزشي ملي و بين المللي در داخل كشور در حوزه تحقيقاتي صنعت نفت، مطابق ضوابط صندوق را مي توان از ديگر محور هاي اين تفاهم نامه امضا شده دانست.
وي با بيان اينكه افزون بر سه محور ياد شده، ساير زمينه هاي مورد حمايت صندوق، با عنوان چتر حمايتي صندوق نيز قابل بهره برداري است، افزود: از موارد برجسته چتر حمايتي صندوق مي توان به اعطاي گرنت پژوهشي، اعطاي گرنت سينرژي، اعطاي گرنت(وام بلاعوض) آغاز، حمايت از رساله هاي دكتري و حمايت از طرح هاي پژوهشي در همكاري با سازمان هاي بين المللي شامل بنياد پژوهش بنيادي روسيه (RFBR)، موسسه بين المللي تحليل كاربردي سيستم ها (IIASA)، شوراي جهاني پژوهش(GRC)، بنياد بين المللي علوم طبيعي چين (NSFC)، بنياد پژوهش آلمان (DFG) و آكادمي علوم چين (CAS) اشاره کرد.