سفر به غارهاي زيباي ايراني
دل زمين رازهايي دارد
مشعل گشت و گذار در سرزميني مثل ايران بي نهايت دلچسب است. اين گزاره تنها سخن يک ايراني نيست بلکه همين جمله ها و بسياري جمله هاي ديگر با اين مضمون را مي توان از زبان بسياري از گردشگران قديم و جديد و سفرنامه نويسان و جهانگردان از مليت هاي مختلف شنيد. ايران ما زيباست، نه تعارف داريم و نه اغراق مي کنيم. استان به استان شهر به شهر و روستا به روستاي سرزمين مادري را که بگردي، زيبايي مي بيني. در کنار همه جاذبه هاي تاريخي ايران، جاذبه هاي طبيعي نيز، جلوه اي ديگر دارند. آبشارها، رودخانه ها، کويرها، جنگل ها و... همه و همه ما را متوجه بالاترين و بزرگ ترين موهبت هاي خداوند مي کند؛ موهبتي که خداوند به اين سرزمين عطا کرده است که پاسدارش باشيم. يکي از زيباترين جاذبه هاي طبيعي کشورمان، غارهايش است. از اين نظر مي توان ايران را يکي از غني ترين مکان هاي طبيعت گردي دنيا دانست. غارها ممکن است به ظاهر دهشتناک باشند، اما دست با عظمت الهي چنان معماري درآنها به کار برده که با ديدن برخي از کوچک ترين هاي آنها مبهوت مي شويم. مشعل به معرفي چند غار مهم و زيباي ايران پرداخته است که ويژگي ها و خصلت هاي خاصي دارند. به ديدنش مي ارزد، مطمئن باشيد. کمربندهايتان را ببنديد، عزم جزم کنيد و به ديدنشان برويد. غارها رازهايي دارند به بلنداي تاريخ. کاشف اين رازها باشيد.
زينگان
غار زينگان در 5 کيلومتري جنوب شرقي شهر صالح آباد و 25 کيلومتري جنوب غربي ايلام واقع شده است. اين غار که به دليل روباز بودن، بيشتر به تنگ شبيه است تا غار، بيش از 1 کيلومتر طول دارد و داراي آب فراوان و قنديل هاي طبيعي و دهليزهاي آبگير است و براي طي مسير آن بايد در برخي نقاط از داخل آب عبور کرد. هواي داخل غار بسيار سرد و مطبوع بوده و اختلاف دماي بيرون غار با درون آن تقريباً 50 درجه است؛ به همين دليل آن را غار بهشت نيز مي نامند.
کلهرود
غار کلهرود در حدود 30 کيلومتري شمال مورچه خورت در جاده قديم کاشان و در 110 کيلومتري اصفهان قرار دارد.اين غار در ميان دره کم عمق و در ارتفاع کوتاهي از سطح رودخانه و در نزديکي روستايي با همين نام واقع شده است. غار کلهرود، يکي از غارهاي غير آهکي معروف استان اصفهان است که معروفيت آن بيشتر به خاطر گلي بودن است. اين غار از تالارهاي مختلف تشکيل شده که با شيبي تند و پرتگاه مانند ادامه يافته و به همين دليل، کم نظير و ديدني به حساب مي آيد.
سقف و ديوارهاي اين غار پوشيده از سنگ هاي گل کلمي و کف آن پوشيده از چکيده هاي مخروطي دانه انگوري که مانند چکيده هاي تالار غار رود افشان است. سال ها پيش 2 جهانگرد به داخل اين غار رفتند و 15 روز در داخل آن سر در گم بودند تا اين که نوري از قسمتي از غار نظر آن ها را جلب کرد و از آن طريق مسير خروج را پيدا کردند و جان خود را نجات دادند. طول غار کلهرود 1200 متر و عمق آن 50 متر است. اين غار از جمله غارهاي طبيعي بوده و در گذشته در يکي از تالارها آب وجود داشته و در حال حاضر خشک است.
دنگزلو
اين غار در ضلع شمال شرقي کوه دنا و اطراف روستاي دنگزلو است. اين روستا بيش از يکصد سال قدمت دارد و از توابع بخش پادناي عليا شهرستان سميرم و در دامنه ارتفاعات نوول است. اين غار داراي تالارهاي بزرگ و چند تالاب است كه بايد با قايق از آنها عبور كرد و يكي از منابع مهم آبي منطقه پادنا محسوب مي شود. منطقه پادنا در شمال رشته كوه دنا داراي بافتي روستايي و عشايري و محل ييلاق طايفه فارسيمدان از ايل بزرگ قشقايي است.اين غاردر حوزه استحفاظي استان اصفهان واقع شده که داراي جاذبه هاي فراوان از جمله قنديل هاي يخي (استالاکتيت، واستالاکميت) است که هنوز به طور کامل هم جاذبه هاي آن شناسايي نشده است. چنانچه همه زواياي آن شناخته شود، در حد غار عليصدر همدان مي توان از آن بهره برداري شود. غاردنگزلو ازغارهاي آبي رشته كوه دنا است و در بالا دست يكي از سرشاخه هاي رودخانه ماربر قراردارد.اين غار كه داراي سه حوضچه آبي است اولين بار از سوي چند نفرازاعضاي گروه كوهياران و با راهنمايي اهالي روستا كشف وپيمايش شد. طول اين غارحدود 1600 متراست وباتوجه به جريان داشتن آب و تامين آب آن از چشمه هاي درون كوه داراي آب بسيار سرد است.
اشکفت سليمان
غار اشکفت سليمان در 3 کيلومتري جنوب غربي شهر ايذه، در انتهاي دره اي واقع شده است. اشکفت سليمان محوطه اي وسيع است که درون صخره طبيعي کوه به صورت سرپناهي با آثار آبرفتي و يک چشمه آب شيرين گوارا (که از درون غاري کوچک و باريک بيرون مي آيد) پديد آمده است. روبروي مجموعة اشکفت سليمان و در منتهي اليه کوهي، دو نقش نيم رخ برجسته که درون دو چهارگوش مقعر حجاري شده اند، وجود دارد. نقش اول مرکب از تصوير سه شخص است که پشت سر هم در يک رديف ايستاده اند. آتشداني فروزان جلوي آنهاست که بلندي آن تا زانوان آنها مي رسد. در لوحه دوم که با فاصله چند متر از لوحه اول و بر سطح سنگي ديگر حجاري شده است، دو نقش وجود دارد که يکي از آنها نقش مردي و ديگري نقش زني است، اما در شرق اين دو لوحه، اشکفت بزرگ يعني سايه بان خميده کوه وجود دارد که در زر آن روي بدنه کوه يک کتيبه مستطيل شکل ميخي و چند نقش حجاري شده و در زير اين کتيبه که در نقطة مرتفعي قرار دارد، محل جلوس يا تختگاه يا انجام مراسمي آييني ديده مي شود.
ولي
غار ولي در 5 کيلومتري جنوب غربي روستاي گشنه رود در بخش رودبار از توابع شهرستان قزوين و 3 کيلومتري جنوب روستاي گورد از بخش عمارلو قرار دارد. دهانه اين غار رو به شمال و در ارتفاع 1620 متري از سطح دريا قرار دارد که طول آن حدود 2 متر و عرض آن 0/5 متر است. اين غار داراي يک تالار اصلي و چند تالار فرعي به مساحت حدود 100 متر و ارتفاع 20 متر است. اين غار در منطقه نسبتاً نيمه معتدل و سرد كوهستاني قرار دارد و هواي داخل آن سرد و ساکن است.اين غار حدود 250 ميليون سال قبل بر اثر انحلال سنگ هاي آهکي سازند روته تشکيل شده و داراي استالاکتيت ها و استالاگميت هاي بسيار زيبا و حجيم است اما به دليل در دسترس بودن، دستخوش تخريب سودجويان قرار گرفته و چکيده ها و چکنده هاي فراواني از سوي غارتگران شکسته و به يغما رفته است.با توجه به شواهد موجود به نظر مي رسد که اين غار در گذشته محل سكونت انسان هاي اوليه بوده است.
شير بند
غار شيربند، يکي از زيباترين غارهاي ايران است که در 12 کيلومتري شمال شرقي شهر دامغان در روستاي جزن قرار دارد. دهانه آن در کمرکش کوهي صخره اي که از بستر رودخانه 50 متر ارتفاع دارد، قرار گرفته است. دهانه ورودي غار حدود 1 متر ارتفاع دارد و بايد چهار دست و پا وارد غار شد. اين غار حدود 800 متر طول دارد و داخل آن قنديل و ستون هاي زيباي آهکي به رنگ و اندازه هاي مختلف ديده مي شود. در ديواره هاي غار در اثر رسوب کربنات کلسيم محلول در آب، اشکال سفيد و بسيار زيبايي همانند گچبري هاي کاخ ها و منازل به صورت گُلِ کلمي و اجتماع بلورهاي سوزني شکل مناظر جالب توجه و زيبايي را به وجود آورده است. هواي داخل غار خنک، مرطوب و بسيار ساکن است؛ به طوري که در قسمت هاي تحتاني غار کمبود اکسيژن وجود دارد. اين غار در نتيجه انحلال و فرسايش سنگ هاي آهکي به وجود آمده و زمين شناسان قدمت سنگ ها و ستون هاي آن را به 150 تا 190 ميليون سال قبل نسبت مي دهند.
بنوو
اين غار باستاني در جنوب عماد شهر (مرکز بخش صحراي باغ) در 90 کيلومتري لارستان قرار دارد. اين غار آهکي داراي يک دهانه در ارتفاع 955 متري از سطح درياست. روي سنگ هاي غار نوشته هايي بر جا مانده که نشان مي دهد اين غار روزگاري محل سکونت افرادي با زبان سانسکريت بوده است. در بخش هايي از ديواره هاي اطراف غار نيز نوشته هايي به خط عبري ديده مي شود. از ديگر آثار جالب توجه غار حوضچه هاي آب است که به طور مصنوعي ايجاد شده اند. درون غار هواي خنک و مرطوب جريان دارد. کف غار ناهموار و شيب آن به سمت دهانه غار است.
کله کفتري
اين غار بزرگ و زيبا در ارتفاعات جنوب شرقي قائميه از توابع شهرستان کازرون و مشرف به روستاي الياس آباد واقع در کوهي به نام سيبکي در نزديکي غار شاهپور قرار دارد. طول غار نزديک به 800 متر و عمق آن 80 متر است و از لحاظ فني، دومين غار عمودي استان پس از غار انگره مينو محسوب مي شود. اين غار در زبان محلي با نام «کِل کَموتَري» به معناي جا و لانه کبوتر خوانده مي شود، زيرا در گذشته تعداد زيادي کبوتر در غار لانه داشتند که متأسفانه امروزه به دليل شکار بي رويه، جمعيت آنها بسيار کاهش يافته و تا حد انقراض پيش رفته است.