روايتي از شهرک نفت رفسنجان
دلـــتــنــگـی در غربت کویر
اعظم محمد شفيع زاده- زندگي در صنعت نفت راه و رسم خود را دارد؛ البته اين به معناي آن نيست که کارکنان اين صنعت در کره اي ديگر ومتفاوت تر از بقيه زندگي مي کنند؛ نه، هرگز چنين نيست. نقش آفريني صنعت نفت دراقتصاد کشور به دليل تجهيزات عظيم و زيربنايي خطوط لوله انتقال نفت و گاز، سازه هاي پالايشگاهي و... به گونه اي است که شماري ازکارکنان آن بنا به ضرورت بايد دور از شهر و ديارخود روزگار بگذرانند و گاه شرايط ايجاب مي کند خانواده هاي کارکنان نيز مجبورشوند زندگي در مناطق عملياتي را براي چند سال تجربه کنند.
«شهرک نفت» رفسنجان جايي در دل کوير، يکي ازاين مناطق است که کارکنان خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه جنوب شرق همراه با خانواده خود در آن سکونت دارند و روز ازپي روز مي گذرانند. ساکنان اين شهرک کويري، حرف هاي ناگفته اي دارند که همه آن ها به «غربت» ختم مي شود؛ غربتي که بوي دلتنگي مي دهد و دراين گزارش به آن پرداخته شده است.
پس از چــنــد کيلومترفاصله گرفتن از شهررفسنجان، دردل بياباني گرم وخشک شهرکي معروف به «نفت» واقع شده که شماري ازکارکنان شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت منطقه جنوب شرق و خانواده هاي آنان را درخود جاي داده است. در اين شهرک، امکانات چنداني وجود ندارد و تنها به يک درمانگاه، نماز خانه و برخي مکان هاي ورزشي- فرهنگي خلاصه مي شود؛ درحالي که به نظر مي رسد ساکنان به امکاناتي بيش از اينها نياز داشته باشند. نزديک بودن شهرک نفت به مرکزانتقال نفت رفسنجان، اين امکان را فراهم کرده است که کارکنان اين مرکز، هنگام عمليات يا در صورت بروز حوادث احتمالي، دسترسي آسان و سريعي به آن داشته باشند. حميدنوروزي، کارشناس برنامه ريزي و تجهيز نيروي انساني خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه جنوب شرق که خود و خانواده اش درشهرک نفت ساکن هستند، مي گويد: اين شهرک درسال1380 احداث و در آن 94 خانه سازماني و مکاني هم به عنوان مامورسرا شامل 30 اتاق براي پذيرايي و اقامت موقت همکاران تعبيه شده است. وي به فعاليت هاي فرهنگي شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه جنوب شرق در اين شهرک اشاره مي کند و مي گويد: درشهرک نفت فعاليت هاي متنوعي ازسوي روابط عمومي و بسيج منطقه جنوب شرق انجام مي شود که برخي از آنها دائمي و برخي فصلي با توجه به تعطيلات تابستاني است. نوروزي پرکردن اوقات فراغت خانواده هاي کارکنان ساکن درشهرک نفت را يکي از مهم ترين فعاليت ها برمي شمارد و مي افزايد: زندگي در شهرکي در دل کوير و دور بودن از شهر وديار، اين ضرورت را به مسئولان منطقه جنوب شرق گوشزد مي کند که محيط زندگي خانواده هاي ساکن درشهرک نفت نبايد کسالت آور باشد؛ به همين دليل فعاليت هاي فرهنگي– هنري به مناسبت هاي مختلف در دستور کار متوليان قرار دارد. وي مي گويد: برگزاري دوره هاي آموزش قرآن ازجمله فعاليت هايي است که با اقبال خوب ساکنان شهرک نفت رو به رو بوده است.
ورزش و جايگاه آن
همسوبا اين گونه فعاليت هاي فرهنگي-هنري، «ورزش» نيز از جايگاه ويژه اي نزد کارکنان و خانواده هاي آنان برخورداراست به ويژه در شهرک نفت رفسنجان که دور افتاده به نظر مي رسد. در ادامه، مسعود بيات، متصدي خدمات ورزشي و رفاهي خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه جنوب شرق، مي گويد: فاصله هفت کيلومتري شهرک نفت با شهر رفسنجان موجب شده است که ساکنان اين شهرک، دسترسي آساني به شهر و استفاده از امکانات ورزشي آن نداشته باشند؛ به همين دليل وجود برخي امکانات ورزشي درشهرک نفت، قدراست وغنيمت.
بيات که همچون نوروزي ساکن شهرک نفت است، ادامه مي دهد: به منظور پاسخ گويي به نيازهاي ورزشي ساکنان تلاش شده است امکانات خوبي براي علاقه مندان به رشته هاي مختلف ورزشي در شهرک نفت ايجاد شود.
وي درباره امکانات ورزشي شهرک نفت مي گويد: اين شهرک داراي چندين سالن ورزشي ازجمله تيراندازي، کشتي، کاراته، کيوکوشين، شطرنج، بدن سازي، تنيس روي ميز ويک سالن چند منظوره است.
سالن بدن سازي، مجهزبه همه تجهيزات اين رشته ورزشي است ودر سالن چند منظوره ورزش هايي ماننددارت، فوتبال سالني، بسکتبال و واليبال انجام مي شود. البته زمين چمن مصنوعي استانداردي هم درشهرک نفت براي استفاده علاقه مندان به فوتبال وجود دارد.
بيات با بيان اين که ورزش، تضمين کننده سلامت جسم و روح کارکنان و خانواده هاي آنان است، وجودامکانات ورزشي مجهز در اين شهرک را مهم مي داند ومي گويد: امکانات ورزشي شهرک نفت کمک کرده است تا علاقه مندان به رشته هاي ورزشي مختلف، بخشي از اوقات خود را با ورزش بگذرانند و ضمن تقويت جسم، روح خود را نيزجلا دهند.
سخن بانوان
بانوان، بخش مهمي ازساکنان شهرک نفت به شمار مي روند؛ اغلب خانه دارهستند و نگاهشان به اين شهرک متفاوت تر از همسرانشان است. آذرهيودي، همسريکي از همين کارکنان و از ساکنان قديمي شهرک نفت است که تلخي ها و شيريني هاي زيادي را به خود ديده است.
او مي گويد: اين شهرک درابتدا تقريبا لم يزرع بود و فضاي سبز مختصري در آن وجود داشت. امکانات رفاهي که امروز درشهرک نفت وجود دارد، در آن سال ها تقريبا صفر بود، اما با دست به دست هم دادن ساکنان و تلاش مسئولان، بافت آن نيز به تدريج تغيير کرد.
هيودي که اهل اليگودرز لرستان است، ادامه مي دهد: خاصيت شهرک نشيني اين است که افراد با روحيات و فرهنگ هاي مختلف در يک جا جمع مي شوند و درد مشترک يعني«غربت» و دوري ازبستگان و نزديکان، آنها را به يک خانواده بزرگ تبديل مي کند. او با بيان اين که امروزه همه چيزدستخوش تغييرشده است، ادامه مي دهد: رفتن ساکنان قديمي و آمدن افراد جديد به شهرک نفت، يکي ازهمين تغييرات است که موجب شده روابط ميان همسايگان به گرمي گذشته نباشد.
هيودي که سال هاي زيادي را درشهرک نفت سپري کرده است، مي گويد: پيشنهاد مي کنم تاجايي که امکان دارد افراد درنزديک محل تولد خود خدمت کنند تا خانواده هاي آنان از لحاظ روحي و رواني آسيب نبينند وغم غربت آنان را آزرده خاطر نکند.
وي تاکيد مي کند حتي باوجود فراهم شدن همه امکانات، باز هم دلتنگي براي نزديکان وجود خواهد داشت و اين درد مشترک همه ساکنان شهرک نفت است.
اشرف نوروزي، همسريکي ديگرازکارکنان شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه جنوب شرق درشهرک نفت است که از17 سال پيش تاکنون در اين شهرک ساکن است.
نوروزي که اهل شهرستان فارسان استان چهارمحال وبختياري است، به عنوان يکي ازساکنان قديمي اين شهرک مي گويد: اوايل، هيچ امکاناتي در شهرک نفت رفسنجان وجود نداشت؛ نه فضاي سبز، نه چمن و درختکاري و نه نانوايي يا مرکز درماني– آموزشي؛ اين شهرک بيشتر شبيه به بيابان بود، اما اکنون امکانات زيادي مانند سالن ورزشي، درمانگاه، پارک، مدرسه و...در آن ايجاد شده است.
وي ادامه مي دهد: با اين همه، همچنان مشکلاتي وجود دارد. براي مثال پزشک، حضور شبانه روزي در درمانگاه ندارد واين يکي از مشکلاتي است که ساکنان شهرک نفت با آن رو به رو هستند. نوروزي همچنين از نبود فروشگاه دراين شهرک گلايه و تصريح مي کند: با آن که فروشگاه، يکي از اولويت هاي اصلي ساکنان براي رفع نيازهاي خانواده هاست، اما دوسالي مي شود که از وجود چنين مکاني بي بهره هستيم.
او ادامه مي دهد: نمازخانه اي که درمرکز شهرک نفت قراردارد، چند ماهي است که به دليل نداشتن امام جماعت از فعاليت ديني خود بازمانده است.
نوروزي اما از برخي امکانات اين شهرک هم سخن مي گويد؛ ازسينمايي روباز که درشب هاي تابستان، خانواده ها را گرد هم مي آورد و اوقاتي خوش برايشان رقم مي زند تا بوستان شهداي نفت شهرک که مکاني است مناسب با سه آلاچيق خانوادگي و وسايل بازي براي کودکان.
در ادامه، سميه صادقي، همسرمجيد اسدنيا، از ديگرکارکنان شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه جنوب شرق که اصالتا رفسنجاني است و 9 سالي مي شود درشهرک نفت سکونت دارد، شرايط کنوني شهرک نفت راضي کننده مي داند و مي گويد: با وجود مشکلاتي مانند دوري ازشهر و مراکز خريد، همچنين نبود فروشگاه، در مجموع اين شهرک از شرايط خوبي برخوردار است.
وي به نکته اي ديگر هم اشاره دارد و آن ايجاد زمينه هاي سرگرمي براي افراد غيربومي است.
صادقي ادامه مي دهد: افراد بومي به دليل آن که به اقوام وبستگان خود نزديک هستند، راحت ترند، اما افراد غيربومي ممکن است زمان را به خوبي سپري نکنند به همين دليل لازم است زمينه هاي تفريح و سرگرمي براي آنان بيشتر شود.
وي همچنين پيمودن هرروزه مسير بزرگراه رفسنجان – يزد را موضوعي نگران کننده براي خانواده هاي دانش آموزان ساکن در شهرک نفت رفسنجان مي داند.
آب تصفيه در همه منازل
محمدظاهرقادري، رئيس نگهداري و تعميرات ساختمان شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه جنوب شرق، نيز آخرين نفري است که با او گفت و گو شده است.
او با توجه به حرفه اش نگاهي صنعتي به کارخود در شهرک نفت دارد و مي گويد: باتوجه به اهميت آب در چنين نقاط کويري، جمع آوري فاضلاب منازل شهرک وانتقال آن به دستگاه تصفيه، همچنين استفاده ازآب تصفيه شده براي فضاي سبزشهرک، از جمله فعاليت هايي است که در اين واحد انجام مي شود تا محيطي سبز در دل اين کوير براي ساکنان شهرک ايجاد شود.
قادري همچنين با بيان اين که شهرک نفت رفسنجان مجهز به110دستگاه تصفيه آب خانگي است، ادامه مي دهد: اين دستگاه ها همه درمنازل مسکوني، مسجد، سالن چند منظوره ورزشي، همچنين بهداري وحراست ورودي اين شهرک نصب شده است تا ساکنان از آب سالم تري برخوردار شوند.
ساکنان شهرک نفت رفسنجان از «بودها» گفتند و از «نبودها». از اين که حضور24 ساعته پزشک درمانگاه مي تواند نگراني را به ويژه درشرايط خاص از آنها دورکند، از اين که وجود يک فروشگاه در شهرک نفت رفسنجان براي تهيه نيازهاي روزمره زندگي ضروري است وکمک مي کند تا راه شهرطي نشود و از اين که نگران رفت وآمد فرزندانشان در بزرگراه رفسنجان - يزد هستند. به طورحتم مسئولان اين شهرک، اين کاستي ها را مي دانند وشايد در پي آن هستند که راهکاري مناسب براي آن بيابند تا «شهرک نفت رفسنجان»، شهرکي کامل باشد براي ساکنان آن.
امايک سخن مشترک هم داشتند که ته ته آن «دلتنگي وغربت» بود در دل اين کوير.