گفت وگوي «مشعل» با رئيس بازرسي فني و هماهنگي مبادلات فراورده هاي نفتي شرکت ملي پالايش و پخش

خروج از اطلاعات جزیره ای با سامانه مدیریت مبادلات نفتی

سميه راهپيما   امروزه سيستم هاي پيشرفته کنترلي در افزايش بهره وري صنايع، نقش به سزايي دارند و بدون استفاده از آنها امکان بهره وري از تمام ظرفيت هاي صنايع بزرگي چون نفت، گاز، پالايش، پتروشيمي، برق و... امکان پذير نخواهد بود. صنايع عظيمي چون   نفت، با گستره وسيع جغرافيايي، تنوع سيستم هاي کنترلي و بهره برداري و حتي گوناگوني محصولات توليدي و فراواني مراکز مبادلاتي، نيازمند مديريتي در سطح کلان است که آن هم بدون بهره گيري از سيستم هاي پيشرفته ديسپچينگ، امري دشوار و شايد دست نيافتني به نظر مي رسد. به اين منظور صنعت نفت که به نوعي پيشران صنايع ديگر در کشور محسوب مي شود، براى نيل به اهداف مديريتي، نظارتي، کنترلي و نيز عرضه بهينه خدمت، استفاده از ابزارهاي کنترلي پيشرفته را در قالب طرح هاي ديسپچينگ در دستورکار خود دارد. در اين ميان شرکت ملي پالايش و پخش فراورده هاي نفتي ايران، سامانه مديريت مبادلات نفتي را در دستور کار خود قرار داده است تا از اين طريق اطلاعات انتقال، توليد و توزيع فراورده هاي نفتي به صورت منسجم و يکپارچه مديريت شود. به دليل اهميت اين موضوع، هفته نامه «مشعل» گفت وگويي با صيد محمد جمشيدي، رئيس بازرسي فني و هماهنگي مبادلات فراورده هاي نفتي شرکت ملي پالايش و پخش انجام داده که مشروح آن را در ادامه مي خوانيد:

  شرکت ملي پالايش و پخش فراورده هاي نفتي ايران سامانه مديريتي مبادلات نفتي را در اختيار دارد. در مورد اين سامانه بيشتر توضيح دهيد؟

وظايف سازماني اداره بازرسي فني و هماهنگي مبادلات فراورده هاي نفتي شرکت ملي پالايش و پخش به دو بخش بازرسي فني و هماهنگي مبادلات فراورده هاي نفتي تقسيم مي شود. در بخش بازرسي فني، مباحث فني شرکت هاي تابعه و فرعي مانند پالايشگاه ها، شرکت ملي پخش فراورده هاي نفتي، شرکت ملي خطوط لوله و مخابرات انجام مي شود.

با توجه به اهميت مديريت مبادلات مواد نفتي در حوزه پالايش و پخش، هماهنگي مبادلات فراورده هاي نفتي نيز بر عهده اين مديريت است. به همين دليل براي جلوگيري از پراکندگي اطلاعات مربوط به زنجيره و حلقه هاي پالايش و پخش که از استخراج نفت خام شروع مي شود و به پالايشگاه انتقال مي يابد و ازسوي شرکت ملي پخش فراورده هاي نفتي ايران توزيع مي شود، ايجاد سامانه مبادلات مواد نفتي بسيار اهميت دارد. با استفاده از اين سامانه، اطلاعات از حالت جزيره اي خارج و منسجم مي شود. از اين رو سامانه مبادلات فراورده هاي نفتي تمامي اطلاعات مربوط به انتقال، توليد و توزيع فراورده هاي نفتي و خوراک را زير پوشش دارد و تمامي اطلاعات را جمع آوري و تجزيه و تحليل مي کند و بعد از آن گزارش هاي مديريتي استخراج و اقدام هاي لازم صورت مي گيرد.

با توجه به پراکندگي اطلاعات در فاز نخست براي جمع آوري اطلاعات به صورت دستي، اقدام کرديم تا آمار توليد ورود و خروج شرکت هاي تابعه و فرعي پالايش و پخش فراورده هاي نفتي ايران آن شرکت را به روز دريافت کنيم و بعد از جمع بندي گزارش هاي مربوط به توليد خوراک و توزيع فراورده ها را روزانه به مديرعامل شرکت پالايش و پخش فراورده هاي نفتي ارائه  دهيم.

 

   آيا در فاز نخست تنها اطلاعات به صورت دستي وارد مي شود يا اين که برنامه اي براي مکانيزه کردن آن داريد؟

با توجه به اين که فاز نخست سامانه مديريتي مبادلات نفتي در حال انجام است. به دنبال مکانيزه کردن اين سيستم هستيم تا اطلاعات مربوط به حلقه هاي مرتبط با پالايش و پخش به صورت سيستمي و سيگنال هاي الکترونيکي منتقل شود. بخشي از اين کار در شرکت هاي فرعي مانند ديسپچينگ شرکت ملي پخش فراورده هاي نفتي ايران انجام شده که راه اندازي و بهره وري از تجهيزات اندازه گيري كمي و كيفي مواد نفتي شامل سيستم هاي ميترينگ و سطح سنجي هاي راداري، يكسان سازي محاسبه هاي نفتي، بر اساس آخرين نسخه به روز شده استانداردهاي بين المللي صورت مي گيرد.

در بخش خطوط لوله و مخابرات نفت نيز در حال راه اندازي ديسپچينگ هستيم که هنوز عملياتي نشده و با ايجاد اين سامانه، اطلاعات مربوط به خطوط لوله به صورت سيستمي، مکانيزه و به روز قابل دسترسي خواهد بود.

بيشتر پالايشگاه ها نيز به روز هستند و تمامي اطلاعات مربوط به مبادلات نفتي و فعاليت هاي ديگر به صورت بسته هاي اطلاعاتي وجود دارد، از اين رو به راحتي مي توانيم اطلاعات را دريافت و در سامانه استفاده کنيم.

 

   در فاز دوم سامانه مديريت مبادلات نفتي چه اقدام هايي انجام خواهد شد؟

در فاز دوم بتدريج ورودي ها را به اين سامانه متصل مي کنيم که از آن جمله مي توان به ديسپچينگ شرکت ملي پالايش و پخش فراورده هاي نفتي ايران، ديسپچينگ شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ايران و اطلاعات مربوط به پالايشگاه ها اشاره کرد. با تکميل اين حلقه ها و اتصال به سامانه مديريتي مبادلات نفتي، اطلاعات خام را تجزيه و تحليل مي کنيم. با اين سامانه شبکه توليد، توزيع و انتقال به صورت يکپارچه ديده مي شود.

همانطور که مي دانيد، شرکت هاي فرعي هرکدام ماهيت خاصي دارند؛ اما اين اداره به عنوان بازوي مديرعامل شرکت ملي پالايش و پخش فراورده هاي نفتي ايران موظف است به صورت متمرکز، اطلاعات را به صورت يکپارچه دسته بندي و در سامانه مديريتي مبادلات نفتي تجميع کند و موارد مربوط به مديريت  را به مديرعامل منعکس کرده و موارد خاص را به صورت اقدام هاي عملي به شرکت‎ها اعلام کند.

 

   اکنون شرکت ملي پخش فراورده هاي نفتي ايران در زمينه ديسپچينگ پيشروست. در اين باره بيشتر توضيح دهيد که اين سامانه چه خدماتي ارائه مي دهد؟

با راه اندازي سيستم ديسپچينگ مي توانيم ميزان قاچاق سوخت را در كشور كنترل و از اين طريق تبادلات فراورده هاي نفتي را به طور دقيق اندازه گيري و محاسبه كنيم. در اين زمينه كميته تخصصي شركت ملي پالايش و پخش متشكل از نماينده هاي شركت ملي پخش، شركت خطوط لوله و مخابرات نفت ايران، شركت ملي مهندسي و شركت هاي پالايشي كشور و نمايندگاني از مديريت هماهنگي و نظارت بر توليد و برنامه ريزي تلفيقي ايجاد شده كه با استاندارد سازي و تدوين بخشنامه هاي كاربردي، به هدف هاي مهم شامل كاهش خطاها، درست عمل كردن مبادلات نفتي و جلوگيري از هدر رفت فراورده هاي نفتي دست يافته و بتوانيم از اين طريق به تبادل نظر و تصميم گيري هاي بهتر و جلوگيري از اتلاف سرمايه هاي ملي پرداخته و آن را مديريت كنيم.

با پايش عملكرد مبادلات به منظور كاهش اتلاف فراورده هاي نفتي از آلودگي محيط زيستي جلوگيري شده و پالايشگاه هايي مانند پالايشگاه نفت آبادان و كرمانشاه را كه در داخل شهر فعاليت مي كنند، بر اساس استاندارد محيط زيست تنظيم مي کنيم.

در كنترل و عملكرد دقيق ديسپچينگ از دستگاه ها و تجهيزات با فناوري روز دنيا استفاده مي كنيم. در بعضي مناطق در تبادل فراورده ها از پالايشگاه به پخش مناطق، تجهيزات ميترينگ به طور دقيق اندازه مبادلات را كنترل و ميزان آن را تشخيص مي دهد تا بتوان آن را محاسبه و كنترل كرد.

ديگر حوزه فعاليت ديسپچينگ، اندازه گيري حجم مخازن و انبارهاست كه اطلاعات مورد نياز را در اختيار ما قرار مي دهند. اطلاعات مخازن جايگاه هاي سوخت، شامل موجودي فراورده ها و ميزان توزيع و ميترينگ آن ثبت و به مركز ديسپچينگ ارسال مي شود. اين اطلاعات در ديسپچينگ مي تواند به مديريت و نظارت توزيع فراورده هاي نفتي كمك كرده و موجب يكپارچه سازي در عملكرد پخش فراورده ها در كشور شود.

 

 سامانه مديريت مبادلات نفتي چه مزيت هايي دارد؟

يکي از مزاياي اين سامانه، جلوگيري از اتلاف و ضايعاتي است که در اين زنجيره وجود دارد و براي کاهش آن مي توانيم برنامه داشته باشيم. در خصوص قاچاق فراورده هاي نفتي نيز مي توان تعيين کرد که جدا از ضايعات و تلفات چقدر قاچاق داريم. معمولا بحث قاچاق، جدا از پالايش و پخش است و بعد از توزيع و انتقال فراورده ها از بخش توزيع به مصرف کننده ها صورت مي گيرد. وقتي اطلاعات دقيق و سيستمي داشته باشيم، مي توانيم ميزان مصرف واقعي را استخراج و ميزان قاچاق را محاسبه کنيم.

 

   آيا پيشنهاد مي کنيد وزارت نفت نيز سامانه مديريت مبادلات نفتي داشته باشد؟

بله، پيشنهاد مي شود اين سامانه را در وزارت نفت نيز داشته باشيم تا اطلاعات شرکت ملي نفت، شرکت ملي پالايش و پخش فراورده هاي نفتي، شرکت ملي گاز   و شرکت ملي صنايع پتروشيمي وارد اين سامانه شوند و به صورت آنلاين در دسترس باشند. با اين روش، مبادلات نفتي در زمينه هاي توليد، توزيع و فعاليت هاي ديگر قابل محاسبه است و مي توان از روي آن به آمار دقيق و به روز دسترسي داشت.

 

  کار سامانه مديريت مبادلات نفتي چه زماني به صورت منسجم و واحد شروع مي شود؟

در حال حاضر، اطلاعات را به صورت دستي در سامانه وارد کرده ايم. در فاز دوم نيز ارتباط ديسپچينگ هاي شرکت هاي تابعه تعريف شده اند، از اين رو اميدواريم که ظرف چند ماه آينده، بخشي از آن را عملياتي کنيم و اين سامانه راه اندازي شود؛ اما تکميل آن زمان بر است؛ زيرا اتصال هر پالايشگاه با توجه به قديمي يا جديد بودن، نيازمند زمان بندي هاي متفاوت است. معمولا پالايشگاه هاي قديمي، اطلاعات را به صورت سيستمي ندارند. به همين دليل اطلاعات دستي نيز پذيرفته مي شوند؛ اما در آينده به سمت اطلاعات سيستماتيک پيش خواهيم رفت. از شرکت هاي پالايشي که وضعيت بهتري دارند، به صورت پايلوت کار را شروع کرده و به تدريج آن را تکميل مي کنيم.

شرکت ملي پخش به دليل موجود بودن سامانه ديسپچينگ، سريع تر به اين سامانه متصل مي شوند و با شرکت هاي ديگر نيز به موازات به صورت دستي و سيستمي جلو مي رويم.

 

   اين سامانه نيازمند چه زيرساخت هايي است؟

زير ساخت هاي سامانه مديريت مبادلات نفتي، مانند اطلاعات موجود در شرکت ها وجود دارد. اين سامانه تنها محل تجميع اطلاعات موجود است و بخشIT شرکت ملي پالايش و پخش فراورده هاي نفتي ايران، يکي از حلقه هاي اصلي اجراي اين پروژه به شمار مي رود.

 

   در پايان اگر به موضوعي اشاره نکرده ايد و مي خواهيد در مورد آن صحبت کنيد، بفرماييد؟

اميدوارم به سمت راه اندازي سامانه مديريت مبادلات نفتي پيش برويم تا فعاليت هاي شرکت ملي پالايش و پخش فراورده هاي نفتي ايران را تسريع کند.

ديسپچينگ شرکت ملي پالايش و پخش فراورده هاي نفتي ايران با ديسپچينگ شرکت ملي گاز، وزارت نيرو و... متفاوت است؛ زيرا شرکت گاز تنها يک محصول دارد و با کنترل يک پارامتر مي تواند مجموعه خود را کنترل کند؛ اما در شرکت پالايش و پخش فراورده هاي نفتي، تنوع محصولات زياد است.