نصراله پناهي دوست، يکي ديگر ازکارکنان سايت پالايشگاه ششم است که از استان فارس براي کار آمده است. مي گويد: «براي حفظ سلامت خودم، تمام نکات ايمني را رعايت مي کنم. آموزش هايي در زمينه خطرات رشته کاري ام که حفاري است، به ما داده شده تا بدانيم در شرايط بحراني بايد چه کارهايي انجام دهيم.» مجيد حيدري، سوپروايزر ايمني در پالايشگاه ششم مجتمع گاز پارس جنوبي نيز مي گويد: «زمان تعميرات اساسي، شرايط کلي کار را در هر قسمت بررسي مي کنيم و برنامه ها و تمهيدات ايمني و ابزارآلات مورد نياز را در نظر مي گيريم، ضمن اينکه شرايط ايمني تعميرات را بر اساس مجوزهاي کاري بررسي کرده و در صورت رعايت نکات ايمني، به آنها مجوز کار مي دهيم. در حين کار هم اگر نکات ايمني رعايت نشده باشد، کار را متوقف مي کنيم تا شرايط نرمال شود. ما خط مقدم عمليات هستيم و قبل از شروع کار مي خواهيم که ايمني انجام شود. حجم کار زياد است و بايد کارها را به صورت فشرده و البته با رعايت نکات ايمني انجام دهيم.»روح اله قرباني، جوشکار لوله هاي صنعتي مي گويد: «قبل از ورود به پالايشگاه و کار در زمان تعميرات اساسي، آموزش ايمني و اچ اس اي و کار با ابزار به ما داده مي شود و براي حفظ سلامت خود از ماسک، دستکش و کفش ايمني استفاده مي کنيم.»

ضيايي يکي از کارکنان ايمني مي گويد: «بايد در تعميرات اساسي، نکات ايمني رعايت شود؛ زيرا سلامت کسي که وارد سايت مي شود، براي مان بسيار مهم است. تمام کساني که اينجا هستند، مي خواهند لقمه ناني سر سفره خانواده شان ببرند، از اين رو بهتر است هر کاري که صورت مي گيرد، با ديدگاه سختگيرانه باشد تا مشکل و حادثه اي براي کسي پيش نيايد.»عبداله محمودي، سوپروايزر واحد 103 ميعانات گازي به ميان صحبت مي آيد و مي گويد:« اينجا حساس ترين نقطه پالايشگاه است؛ زيرا گاز در اينجا ذخيره و به پالايشگاه هاي ديگر فرستاده مي شود، به همين دليل خطر H2S در آنجا بالاست. پس بايد نکات ايمني رعايت شود.»

نداشتن حادثه ناتوان کننده

شبكه آب آتش نشاني، از جمله بخش هاي  تأثيرگذار بر روند توليد پالايشگاه است؛ از اين رو اقدام هاي مهمي براي نشت يابي و ممانعت از هدر روي مقدار متنابهي آب در زمان تعميرات اساسي انجام مي شود. براي فائق آمدن بر مشکلات، برنامه هايي از سوي پالايشگاه ششم پيش بيني شده است. به گفته غلامي، رئيس اچ اس اي و پدافند غير عامل پالايشگاه ششم مجتمع گاز پارس جنوبي، «يكي از موانع بزرگ بهبود وضعيت شبكه آب آتش نشاني، نداشتن كارايي ايستگاه پمپاژ آب آتش نشاني (متشكل از دو ايستگاه مجزا براي دو رينگ فوقاني و تحتاني) بود. به منظور بهبود و حصول اطمينان از عملكرد صحيح و مطلوب اين ايستگاه در حوادث و آتش سوزي هاي بزرگ، با توافق هاي انجام شده توانستيم تعويض 4 دستگاه پمپ جوكي، 4 دستگاه پمپ ديزلي، 2 دستگاه پمپ برقي ساخت كشور هلند، 6 دستگاه الكتروموتور ساخت كشور آلمان و 4 دستگاه موتور ديزلي ساخت كشور آمريكا داشته باشيم. همچنين با تحويل 5 دستگاه خودروي سنگين آتش نشاني متشكل از يک دستگاه خودروي چند منظوره، 2 دستگاه خودروي دو منظوره، يک دستگاه خودروي امداد و نجات و يک دستگاه خودروي پودر به همراه 2 دستگاه تريلر پمپ ديزلي آب، يک دستگاه تريلر روشنايي و يک دستگاه تريلر كف، اكنون آتش نشاني اين پالايشگاه آمادگي مقابله با حوادث و شرايط اضطراري را دارد.»

به گفته او، با گذشت بيش از يك سال و نيم از تحويل و تحول پالايشگاه ششم و انجام دو دوره تعميرات اساسي، خوشبختانه نه تنها در طول اين مدت هيچ حادثه ناتوان كننده اي در اين پالايشگاه رخ نداده؛ بلكه نمودار شاخص هاي كليدي حوادث، حکايت از بهبود روند وضعيت ايمني پالايشگاه از زمان تحويل دارد.

کاهش 36 درصدي فلرينگ

با توجه به ماهيت فعاليت هاي پالايشگاهي، فعاليت هاي محيط زيست در زمينه هاي مديريت آلاينده هاي آب، آلاينده هاي هوا و پسماند در واحد اچ اس اي پالايشگاه ششم مجتمع گاز پارس جنوبي پيگيري شده است. در اين زمينه واحد محيط زيست با در نظر داشتن فرا واحدي بودن موضوعات زيست محيطي، اقدام به سازماندهي گروه هاي موثر و افراد ذي نفع در قالب چهار کارگروه مديريت پساب، مديريت انتشار گازهاي اسيدي، مديريت کاهش فلرينگ و گازهاي گلخانه اي و مديريت پسماند کرده و از خدمات کارشناسان مختلف در واحدهاي عملياتي و غيرعملياتي براي تدوين نقشه راه محيط زيستي پالايشگاه استفاده کرده است. در اين زمينه رئيس اچ اس اي و پدافند غير عامل پالايشگاه ششم مي گويد: «در فرايند هدف گذاري محيط زيستي سال 97 در سطح کارشناسي، بيش از 25 کارشناس با زمينه هاي تحصيلي و تخصصي متفاوت، به صورت مستقيم مشارکت داده شده اند و اين امر با احتساب بهره گيري از نمايندگان اچ اس اي پيمانکاران، نشان دهنده گسترش فرهنگ زيست محيطي در سازمان و نوعي بلوغ در فرايندهاي تصميم گيري است.»

در زمينه مديريت آلاينده هاي آب، واحد محيط زيست پالايشگاه ششم با صرف 200 نفر- ساعت کار، اقدام به شناسايي منابع اصلي توليد پساب صنعتي کرده و پس از تهيه نقشه اوليه و اولويت بندي منابع توليد، پايش دوره اي کيفيت پساب توليدي با کمک آزمايشگاه شروع شده است.

با اقدام هاي کنترل عملياتي اجرا شده طي سال گذشته و تکميل برخي قسمت هاي تصفيه خانه، ميانگين شاخص اکسيژن خواهي شيميايي جريان خروجي(فلرينگ) بيش از 36 درصد کاهش يافته است.  همچنين با توجه به نبود سيستم جداسازي مناسب روي جريان ورودي از واحد عريان ساز آب ترش، فعاليت طراحي، تهيه و نصب چربي گير روي خروجي آب ترش از سوي نيرو هاي بومي انجام شده که تاکنون بيش از 70 درصد پيشرفت داشته است.  به گفته غلامي «با توجه به عدم تحويل واحد بازيافت مونو اتيلن گلايکول، با وجود شروع فعاليت هاي پالايشي در اواخر سال 94 و نقش بيش از 35 درصدي اين واحد در شاخص اکسيژن خواهي شيميايي کل پساب خروجي، پيگيري هاي لازم از سوي پالايشگاه ششم براي راه اندازي و تکميل اين واحد با جديت در دستور کار قرار گرفته و به صورت آزمايشي قبل از تير ماه 97 تست هاي عملکردي را با موفقيت گذرانده است.پالايشگاه ششم مجتمع گاز پارس جنوبي، پس از راه اندازي واحدهاي عملياتي و نرمال کردن فعاليت هاي توليد که با کوشش بي وقفه و برنامه ريزي هاي قابل تحسين به نتيجه رسيد، ميزان شاخص
 مشعل سوزي (Flaring Index) را از عدد 8/95 در سال 95 به عدد 6/26 در سال 96 رسانده که نزديک به مقدار 72 درصد کاهش داده است.»

با بررسي هاي واحد محيط زيست مشخص شد که در حال حاضر بيش از 60 درصد کل گازهاي گلخانه اي منتشر شده از پالايشگاه ششم، از منابع مصرف سوخت و 40 درصد باقيمانده مربوط به جريان مشعل است که با اجراي برنامه هاي کاهش فلرينگ و مصرف سوخت به وسيله بهينه سازي راندمان بويلرها و کوره ها و همچنين کاهش هدررفت بخار در تله هاي بخار و سيستم بهسوزي مشعل در سال جاري، بهبودهاي قابل توجهي داشته است.با توجه به اهميت و اولويت مسائل زيست محيطي، مديريت انتشار گازهاي اسيدي در مجتمع گاز پارس جنوبي، در طراحي واحد توليد گوگرد و انتخاب TGTU از فرايندهايي با راندمان قابل قياس مطابق استانداردهاي جهاني استفاده شده است، به طوري که طبق اين طراحي، بازده توليد گوگرد حداقل 5/99 خواهد بود. در حال حاضر پالايشگاه ششم به علت راه اندازي نشدن واحدهاي TGTU هنوز موفق به تحقق اهداف خود در زمينه استانداردهاي خروجي استک هاي زباله سوز واحد گوگرد نشده است، به همين دليل پيگيري براي راه اندازي اين واحد به عنوان هدف اصلي برنامه در حال پيگيري است.با اين وجود و با توجه به نقش 60 درصدي جريان ارسالي به فلر از واحد هاي بالادستي واحد توليد گوگرد در انتشار اکسيدهاي گوگرد، پالايشگاه طبق برنامه ريزي در نظر دارد با اعمال برنامه هاي عملياتي و تعمير و نگهداري تجهيزات، به ميزان قابل توجهي سهم اين منابع در انتشار دي اکسيد گوگرد را در سال 97 کم کند.

مديريت پسماند

با يک نگاه کلي مي توان گفت که مديريت پسماند در منطقه ويژه اقتصادي پارس جنوبي، به علت نداشتن landfill (دفن زباله)، زباله سوز و شرکت هاي داراي صلاحيت، قابل قياس با استانداردهاي مشخص شده در قوانين ملي و جهاني نيست و امحاي نهايي پسماندهاي صنعتي و ويژه، با وجود تفکيک، جمع آوري و رعايت الزام هاي مرتبط با نگهداري، با مشکلات فراواني روبه روست، از اين رو با مطالعات صورت گرفته از سوي واحد محيط زيست و مد نظر قراردادن توانمندي هاي منطقه، زيرساخت ها و فرايندهاي اجرايي مديريت پسماند آماده و تکميل شده و در قالب برنامه اي مجزا در حال پياده سازي است. در اين زمينه، رئيس اچ اس اي و پدافند غير عامل پالايشگاه ششم مي گويد: «هم اکنون مديريت پسماندهاي عادي و پزشکي با استفاده از قراردادهاي مربوط به صورت 100 درصد در حال اجراست و پسماندهاي صنعتي و ويژه نيز با استفاده از خدمات پيمانکاري، تا حدود 80 درصد ساماندهي شده و استعلام هاي اوليه براي واگذاري پسماندهاي صنعتي و ويژه انجام شده است.»

گام آخر

مدت يک ساعتي که براي تهيه گزارش در فضاي سايت بودم، از شدت گرما بي حال شده بودم و خود را جاي کساني مي گذاشتم که در اين دما کار مي کنند و خدمات رساني و سرافرازي کشورشان را سرلوحه کارشان قرار داده اند و گرما را به جان خريده اند، از اين رو مي توان آنها را جان بر کفاني دانست که تا پاي جان از حيثيت و چرخه توليد کشورشان دفاع مي کنند. در اين ميان نبايد از نقش اچ اس اي غافل ماند؛ زيرا همواره در تمام مراحل، از ساخت تا بهره برداري و زمان تعميرات اساسي، حضوري پررنگ دارند.