IDP نقشه راه آموزش نيروي انساني
مشعل سعيد محمدبيگي «سرآمدي وتعالي سازماني»؛ واژگاني که درهمايش ها، سمينارها و کنگره ها بارها از آنها سخن به ميان آمده است. درکناراين واژگان، «نيروي انساني ونقش آن درسرآمدي سازمان» از کليد واژه هايي است که آنها نيز به دفعات تکرارشده است. اما نکته اي دراين تکرارها، نهفته ، آموزش نيروي انساني واستفاده بهينه از توانمندي هاي آنان است. نيروي انساني درهرسازمان به عنوان عامل پيش برنده اهداف تدوين شده از سوي مديريت کلان آن سازمان، زماني کارآمد است که دوره هاي آموزشي کاربردي را فرا بگيرند و ازآن به عنوان «مهارت» براي پيشبرد اهداف سازمان بهره گيرند. درميان انواع آموزش ها که سازمان ها در تقويم آموزشي خود براي کارکنان در نظر مي گيرند، آموزش توسعه فردي ( IDP ) يکي از راهکارهاي بهره گيري بهينه ازنيروي انساني است. اين نوع آموزش به صورت طرحي پايلوت در شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ايران عملياتي شده است و عليرضا آل ابراهيم، رئيس آموزش و تجهيز نيروي انساني در گفت وگو با «مشعل» شرح بيشتر اين موضوع را داشته است که مي خوانيد.
به عنوان نخستين پرسش و آغاز بحث چه تعريفي از آموزش داريد؟
تعريف آموزش بنابرماهيت کار درهرحوزه، مي تواند باهم تفاوت داشته باشد، اما بنابر تعاريف علمي اهل فن، مجموعه فعاليت هايي است که به منظور ايجاديادگيري درياد گيرنده، طرح ريزي مي شود. به طورحتم، مفهوم کلي آموزش در شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت ايران نيز برپايه چنين تعاريفي استواراست، اما ممکن است درروش هاي اجرا، آن هم به لحاظ فضاي عملياتي وفني موجود در اين حوزه (خطوط لوله و مخابرات نفت) تفاوت هايي وجود داشته باشد.
فضاي آموزشي امروز شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت با گذشته چقدر تفاوت کرده است؟
بدون ترديد، فضاي امروزسازمان ها درهمه بخش هاي آن ازجمله آموزش خيلي با گذشته تفاوت دارد؛ دليل آن هم تخصصي شدن فعاليت ها و روزآمد شدن فناوري هاست، اما همين تخصصي شدن و فناوري هاي نوين موجب شده است تا نگاه و ورود به اين موضوع نيزتخصصي شود.
آموزش را در پيشبرد اهداف سازمان چقدر مهم مي دانيد وچه سهمي براي آن قائل هستيد؟
نقش آموزش نيروي انساني درسرآمدي و تعالي يک سازمان بر هيچ کس پوشيده نيست؛ هر چقدر اين آموزش ها کاربردي ترباشد، سازمان از نيروي انساني زبده تر و ماهرتري بهره مي برد و اهداف پيش بيني شده در سازمان نيز، زودتر محقق مي شوند؛ دراين صورت هم سازمان سود مي برد وهم افراد شاغل درآن؛ بنابراين سهم زيادي رامي توان براي آموزش درنظر گرفت. البته اين را هم بگويم که آموزش، ابزارهايي دارد وشناخت اين که ازچه ابزاري براي چه نوع آموزشي بهره گرفته شود، هم خيلي اهميت دارد. امروزه به مدد وسايل ارتباطي جديد، نرم افزارهاي پيشرفته، فضاهاي مجازي و مواردي از اين دست، آموزش به گونه اي فراگيرودرکوتاه مدت امکان پذيرشده است که يک مزيت مهم به شمار مي آيد.
باتوجه به تغييردرهمه حوزه ها ازجمله آموزش، شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ايران چه رويکردي در اين بخش داشته است؟
بهتراست به جاي واژه تغيير، بگوييم سيرتکاملي. تکاملي که هم اکنون نيز ادامه دارد و ادامه خواهد داشت.
شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت هم مانند ديگر سازمان ها، وارد اين جاده تکاملي شده و در حوزه آموزش نيروي انساني، مطابق با نيازهاي روز دراين بخش، گام برداشته است. برنامه توسعه فردي(آي دي پي) نيز با همين رويکرد در اين شرکت عملياتي شده است.
«آي دي پي» به چه معناست؟
آي دي پي يا همان برنامه توسعه فردي، در واقع روشي علمي و يک نقشه راه براي تک تک افراد سازمان است. به عبارتي مشخص کننده فعاليت هاي آموزشي است که افراد سازمان بايد دربازه زماني معمولاچهار ساله، آنها را انجام دهند و مهارت هاي کاربردي را فرا گيرند.
چرا اين بازه زماني چهار ساله است؟
معمولا افراد به طورمتوسط چهارسال در سمت سازماني خود باقي مي مانند و به دلايل مختلف مانند تغييرجغرافياي محل کار، تغييرسمت يا تغييرات مديريتي، جا به جا مي شوند، به همين منظور در پياده سازي اين برنامه جامع (توسعه فردي) بازه زماني چهارساله در نظرگرفته شده است. البته اين بازه زماني مي تواند طولاني تر هم باشد اما درآن صورت به اصلاحات بيشتري نسبت به يک دوره چهارساله نياز خواهد داشت.
کليد شروع اين برنامه (توسعه فردي) از چه زماني زده شده است؟
کليد آشنايي سازمان (شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت) با برنامه توسعه فردي در اسفند 95 زده وپيرو آن نشست هاي متعددي درحدود 110 جلسه برگزار شد.
دراين نشست هامحتواي برنامه توسعه فردي در همه سطوح سازمان (مديران، کارشناسان) اطلاع رساني و برنامه هر فرد به عنوان نقشه راهي چهار ساله ارائه شد.
تشريح اين برنامه و جا انداختن آن خيلي زمان بر و وقت گير بود، اما با کمک کارشناسان آموزش مناطق وستاد، اين برنامه براي بيش از 95 درصد افراد سازمان عملياتي شده است.
اين برنامه چه مزيت هايي براي فرد و سازمان دارد؟
هر يک از سمت هاي سازماني دريک سازمان استانداردي دارند. افراد مختلفي روي پست هاي سازماني قرارمي گيرند، اما اين استاندارد نمي تواند جوابگو باشد. براي مثال اگر همه افراد تکنيسين مکانيک باشند، از جنبه هاي مختلف مانند مدرک تحصيلي، سابقه کار، ضريب هوشي و ... باهم تفاوت دارند؛ ويژگي مهم برنامه توسعه فردي هم همين است که چنين مواردي را به دقت رصد مي کند وبه آنها توجه دارد؛ به بيان ساده تر اين برنامه چيزي بيش از استاندارد ودقيق تر از آن است. طبيعي است برنامه اي با چنين شاخصه و ويژگي مهمي، براي سازمان هم خيلي مهم خواهد بود و اهدافي را که به دنبال آن است، محقق مي سازد. حسن ديگربرنامه توسعه فردي اين است که شوراهاي آموزش، برنامه بلندمدتي در اختيار دارند و با راهبردي مشخص وهدفمند دراين حوزه فعاليت مي کنند. اين برنامه (توسعه فردي) تقويم هاي آموزشي ستاد و مناطق را به تقويمي هدفمند تبديل کرده است. سنجش اثربخشي آموزش، موضوع ديگري است که دربرنامه توسعه فردي بااين هدف که مشخص شود فعاليت هاي آموزشي تاچه حد روي فراگيران اثر گذاشته و تا چه اندازه روي سازمان وکارکرد افراد آن تاثيرگذار بوده است.
اين طرح درسرنوشت کاري افراد، واحد و مديريت سازمان اهميت زيادي دارد تا آنجا که اين اهميت موجب شده است خود آنها براي اجراي بهترآن پيشنهاد دهنده باشند.
ويژگي مهم ديگري که مي توان مطرح کرد اين است که با استفاده از برنامه توسعه فردي مي توان فراواني دوره هاي آموزشي را استخراج و بر اساس آن تقويم آموزشي پيشنهاد کرد.
اگر فرد يا افرادي هم دراين فراواني قرار نگرفته باشند، براساس برنامه توسعه فردي، اين دوره حتي براي يک نفر هم برگزارخواهد شد (چه با استفاده از امکانات داخل صنعت نفت چه بيرون از آن).
برنامه توسعه فردي در چه مرحله اي است؟
همان طور که پيش تر اشاره شد، آموزش فردي براي 95 درصد افراد سازمان برنامه ريزي شده است و افراد مي توانند پلان يا نقشه راه چهار سال آينده خود را درحوزه آموزش ببينند. ويژگي ديگراين برنامه اين است که هر يک از افراد سازمان مي توانند آموزش را مطالبه کنند.
ساز کار استفاده از اين برنامه براي افراد سازمان چگونه است؟
براي اين که برنامه توسعه فردي درسطحي فراگير انجام شود، از فضاي الکترونيکي اينترانت به جاي اينترنت بهره گرفته شده است. اينترانت داخلي اين امکان را ايجاد کرده است که با نصب نرم افزار «آدوو» که به اينترنت نياز ندارد، بتوان از کلاس آموزشي بهره گرفت؛ به طوري که افراد با ورود آي پي خود به سامانه تعريف شده، وارد کلاس مجازي شوند و از مطالبي که مدرس ارائه مي دهد؛ بهره مند شوند.
دربرنامه جامع توسعه فردي همه جوانب در نظرگرفته مي شود ودر صورت برخورد به هر مشکلي بايد راهکار ارائه شود، براي مثال اگر فردي نيازمند گذران دوره خاصي است، اين نياز با اعزام و معرفي او به موسسه ها داخل صنعت نفت يا خارج بايد پاسخ داده شود.
برنامه توسعه فردي با چه اولويت هاي آموزشي اجرا مي شود؟
برنامه توسعه آموزشي را مي توان ابزار مهمي دانست که در تدوين دوره هاي آموزشي به سازمان کمک مي کند. کمک آن هم اين طوراست که اگر در ارائه دوره آموزشي فقدان يا کاستي وجود دارد، برطرف و به تقويم آموزشي سازمان اضافه شود. دوره هاي آموزشي متعددي وجود دارد که براساس فراواني، مخاطب آنها بيشتر است مثل ايمني خطوط انتقال درصنعت نفت، مديريت واکنش در شرايط اضطراري و اصول کمک هاي اوليه مقدماتي.
برنامه توسعه فردي که هم اکنون در شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت اجرا مي شود، مختص اين شرکت است يا در ديگر بخش هاي صنعت نفت نيز قابل تعميم است؟
اين برنامه صرفا دراين بخش از صنعت نفت اجرايي شده است اما مي تواند به ديگربخش هاي صنعت نيز قابل تعميم باشد و بهره وري سازمان و افراد آن را بالا برد.
روش هاي علمي نويني براي رشد تعالي سازمان و نيروي انساني آن وجود دارد که بايد در مسير روزآمدي آن گام برداشت. بدون ترديد آموزش، کليد مهم رشد جوامع است و نبايد از آن غافل شد. بايد با خارج شدن از پوسته و قالب قديمي، پاي در حوز ه هاي جديد آموزش گذاشت و از روش هاي نوين همچون برنامه توسعه فردي بهره گرفت. توصيه من اين است که برنامه توسعه فردي به عنوان روشي نوين در صنعت نفت فراگير شود.