عمليات؛ خط مقدم توليد
دلگرمي مي خواهيم
مشعل در روزهايي به اهواز سفر مي کنيم که گرماي هوا ، امان همه را بريده و مشکلات ناشي از آن ساعات اداري را به 6 صبح تا ظهر کاهش داده است. اين تغيير ساعت، اما مشمول کارکنان عملياتي صنعت نفت نمي شود و براي آنکه چرخ اين صنعت بچرخد، بايد در هر ساعتي از شبانه روز پاي کار باشند.مقصدمان کارخانه گاز و گاز مايع 600 است؛ 15 کيلومتري جنوب شرق اهواز در منطقه صنعتي کريت کمپ، کارخانه اي که قدمت آن به سال 1352 باز مي گردد و گاز سبک مورد نياز مصارف شبکه سراسري گاز و پتروشيمي را تامين مي کند. اين کارخانه زيرمجموعه شركت بهره برداري نفت و گاز كارون، بزرگ ترين شرکت بهره بردار تابع مناطق نفت خيز جنوب است که مسئوليت راهبري و توليد صيانتي نفت، گاز و مايعات گازي را با توليد روزانه بيش از يک ميليون و 30 هزار بشکه نفت خام به عهده دارد ، همچنين با توليد روزانه 60 هزار بشکه گاز مايع (ان جي ال) و 650 ميليون فوت مکعب گاز سبک ، يکي از تامين کننده هاي اصلي خوراك شرکت هاي پتروشيمي مارون و بندر امام محسوب مي شود.
کارخانه گاز و گاز مايع 600 شرکت بهره برداري نفت و گاز کارون به تازگي چند اصلاحيه عملياتي را با هدف بهبود شرايط توليد، کاهش گازسوزي و صيانت از محيط زيست پشت سر گذاشته است.
پيمان مقدم، رئيس جوان، چهار سالي است که اين مسئوليت را عهده دار شده و درباره جزييات عمليات اصلاحي در اين مجموعه توضيح مي دهد: «يکي از اقدام هاي مهم صورت گرفته، طرح اصلاحي مسير کنارگذر گاز اصلي کارخانه گاز مايع 600 بود که تا قبل از اين اقدام و به دليل نحوه طراحي اوليه هنگام نصب صفحات مسدودکننده در آغاز تعميرات اساسي و هنگام برداشت اين صفحات، حجمي حدود 8/1 ميليارد فوت مکعب از گاز سوزانده مي شد که علاوه بر هدر رفت منابع، آلودگي محيط زيست اطراف کلانشهر اهواز را نيز به دنبال داشت که با استفاده از حدود 90 متر خط لوله و اتصالات 24 اينچ و دو عدد شير 24 و 36اينچ، اين اصلاحيه به مرحله اجرا درآمد که جلوگيري از هدر رفت گاز و آلودگي هوا را به دنبال دارد.» به گفته او، يکي ديگر از مشکلاتي که واحد عمليات کارخانه گاز و گاز مايع 600 با آن مواجه بود، نبود مسير کنارگذر شير هيدروليکي گاز خروجي کارخانه به طرف واحدهاي پايين دست شرکت ملي مناطق نفت خيز بود که هنگام عدم عملکرد مناسب اين شير، به ناچار کل گاز به سمت مشعل هدايت مي شد. براي رفع اين مشکل و به منظور حفظ محيط زيست و حفاظت از سرمايه هاي ملي، طرح اصلاحيه مسير کنار گذر شير خروجي گاز سبک نيز در دستور کار قرار گرفت و با موفقيت اجرا شد. اين اقدام با تلاش نيروهاي عملياتي انجام شده که شبانه روز خود را در اينجا سپري مي کنند. در محوطه کارخانه که قدم مي زنيم، آفتاب داغ جنوب بالاي سرمان است. يکي از نيروها در حال چک کردن يکي از پمپ هاست. آچار به دست، با دقت همه دستگاه ها را يک به يک زير نظر دارد. درباره سختي کارش با او وارد صحبت مي شوم. عرق پيشاني اش را با آستين پاک مي کند و مي گويد: «خودتان سختي را مشاهده مي کنيد. هميشه اين هوا داغ است. ما هم گلايه اي نداريم. کارمان را مي کنيم. » مي پرسم چه خواسته اي داري که مي گويد: «فقط ما را بهتر ببينند، همين.»
دلگرمي مي خواهيم
در بخش ديگري از کارخانه، با محمدحيدري هم صحبت مي شوم؛ مردي جنوبي که 34 سال است در صنعت نفت کار مي کند. درباره کارش مي گويد: «اين واحد، عملياتي است و کار در آن با سختي همراه است. ما با آن کنار آمديم و کار را به نحو احسن انجام مي دهيم. واحد عملياتي، معمولا پروسه گازي و نفتي است که خطرات زيادي دارد. عمده سختي کار در تاسيسات است که با فشار بالا کار مي کند. اين کارها طاقت فرساست؛ در گرماي تابستان و سرماي زمستان. انتظار داريم به بچه هاي عمليات نفت بيشتر رسيدگي شود. در کار ما شبانه روز معنا ندارد. هميشه کارنامه خوبي از خود به نمايش گذاشته ايم. به هر حال توليد نفت در بخش عمليات، قابل مشاهده است. مطالبه و درخواست ما رسيدگي به افراد عملياتي است؛ چون کارمان سخت است. پس بايد يک وجه تمايزي داشته باشيم و بيشتر و بهتر ديده شويم؛ ما فقط دلگرمي مي خواهيم.»
به گفته رئيس کارخانه، حدود 40 نفر در اين مجموعه به شکل مستقيم و غيرمستقيم مشغول فعاليت هستند. کارخانه اي که فراورش گازهاي مراحل اول ميدان نفتي اهواز را عهده دار است. او ادامه مي دهد: «ما گاز استحصال شده از چاه هاي ميدان نفتي اهواز را جداسازي مي کنيم. نفت از گاز جدا شده و براي پالايش و صادرات مي رود و گاز هم به کارخانه هاي گاز مايع فرستاده مي شود. ميعانات سنگين و آنهايي که قابل مايع شدن هستند را از گاز جدا مي کنند و گاز خشک شده را تحويل صنايع پايين دست مي دهند. قبلا مقصد گاز تهيه شده در کارخانه ما، شرکت گاز بود و الان پتروشيمي است. اين عمليات را کارکنان ما با دقت تمام انجام مي دهند. هر چند هر دقيقه از کار ما پر از خطر است.»
کار ما شب و روز ندارد
قادر موليات، مهندس کامپيوتر 40 ساله جنوبي که در بخش ابزار دقيق در اين کارخانه مشغول فعاليت است و در توضيح اهميت کارش مي گويد: «سختي کار ما اين است که يک لحظه نمي توانيم بد کار کنيم، چون تمام عمليات به هم مي ريزد. با دقت بالا در شرايط سخت محيطي، کار خود را انجام مي دهيم. در بالاترين دماي هوا پاي کار هستيم و از همه ادوات ابزار دقيق کنترل ولو ها تا کنترل کننده دما و فشار و همه چيز را بايد نظارت داشته باشيم. ما گوش و چشم بچه هاي بهره برداري و عمليات هستيم. هر ايراد و مشکلي را بايد کنترل، نظارت و رفع کنيم.» در بخش ديگري از کارخانه با اميررضا آل محمد، سرپرست تعميرات مکانيک کارخانه هم صحبت مي شوم. مي گويد: «ماهيت کار ما شامل نگهداري و تعميرات تجهيزات موجود در کارخانه است که عمليات و فرايند کارخانه را حفظ مي کنيم.» او در توضيح سختي هاي کارش مي گويد: «اولين بخش از سختي کار ما فشار کاري است. کار ما شب و روز ندارد. در هر شرايطي بايد فرايند کار را حفظ کنيم. او که از کمبود نيروي کار گلايه مند است، اشاره مي کند که به خاطر سختي کار، خيلي از نيروها در فکر رفتن هستند.» اين موضوعي است که از سوي رئيس کارخانه هم مورد اشاره قرار مي گيرد که توضيح مي دهد: «نبود نيروي عملياتي از ديگر مشکلات است. بسياري از نيروها را با زحمت نگه داشته ايم.»
وقتي موضوع را با سيد محسن نقوي پور، مدير عمليات شرکت بهره برداري نفت و گاز کارون در ميان مي گذارم، با اشاره به سختي کار نيروهاي عملياتي، خواستار درنظرگرفتن امتيازات ويژه براي اين دسته از نيروهاي صنعت نفت مي شود و مي گويد: «200 درخواست خروج از بخش عمليات از سوي نيروها روي ميز کار من است و با کمبود نيرو مواجه هستيم. خيلي از آنها براي آنکه در بخش عمليات کار نکنند، در رشته تحصيلي غيرمرتبط ادامه تحصيل داده تا بتوانند انتقالي بگيرند. بنابراين لازم است توجه بيشتري به آنان داشته باشيم و براي نگهداشت نيرو، آيتم خاصي را در نظر بگيريم.»
او در توضيح اهميت کار نيروهاي عملياتي اشاره مي کند: «شرکت بهره برداري نفت و گاز کارون، يک ميليون و 50 هزار بشکه، يعني 25 درصد از نفت کل کشور را توليد مي کند، همين يعني اهميت کار نيروهاي عملياتي.»
مقدم، رئيس کارخانه با اشاره به سختي کار کارکنان خود که اقدام هاي اصلاحي را شبانه روز و در گرماي طاقت فرساي هوا به ثمر رساندند، توضيح مي دهد: «کار عملياتي در تمام صنعت نفت سخت است و ما با توجه به محدوديت زماني که داشتيم، کار سخت تري انجام داديم. مجبور شديم نيروها را به صورت 12 و 18 ساعته سر کار نگه داريم، حتي همکاران خط لوله به شکل 48 ساعته پاي کار بودند؛ به طوري که از کارخانه خارج نمي شدند. با توجه به تعهد 48 ساعته کار شبانه روزي حتي شب هاي قدر را هم اينجا برگزار کرديم. »
او مي گويد: «هر يک از اين لوله ها، به مثابه يک بمب است. نيروهاي عملياتي، متضمن پشتيباني توليد هستند؛ اما حقوق ويژه اي ندارند. به خاطر همين ممکن است انگيزه کار در عمليات را از دست بدهند و با اخذ مدارک غيرمرتبط راهي براي خروج از عمليات پيدا مي کنند، البته بگويم که اين نيروها توقع خاصي هم ندارند. فقط مي خواهند به معيشت و رفاه آنها توجه شود.
مقدم در توضيح سختي کار نيروهاي عملياتي اشاره مي کند: «سختي کار همين خط 40 اينچ با 400 پي اس آي فشار است که از پشت سر ما مي گذرد. با توجه به قدمت تاسيسات، هر لحظه ممکن است هر اتفاقي رخ دهد. سختي کار ما اين است.»
حق اشتباه کردن نداريم
او معتقد است: «آسيب ها و فرسودگي کار هم زياد است. وقتي با واحدهاي نفت و گاز کار مي کنيم، در واقع با جان خودمان بازي مي کنيم. ما اينجا حق اشتباه کردن نداريم. اولين اشتباه، آخرين اشتباه است. همين مخزن پشت سر ما اگر بترکد، فکرمي کنم از اين کارخانه و روستاهاي اطراف چيزي باقي نمي ماند. شرايط بد جوي هم سختي کار را دوچندان کرده است، در اين چند سال هم که ريزگردها اضافه شده اند. هر بار که گرد و خاک مي آيد، مصيبت داريم. خاک که زياد مي شود، فيلترهاي ورودي که هوا را تصفيه مي کنند، هر4 ساعت يکبار بايد تعويض شوند.»
وقتي با کارکنان هم صحبت مي شوم، مي گويند: «وقتي ميزان آلايندگي هوا از حد مجاز عبور مي کند، با تشخيص مقامات، اداره ها مدارس و... همه تعطيل مي شوند؛ اما مجموعه هاي صنعت نفت مستثنا هستند. ما واحد توليدي هستيم و براي تداوم توليد بايد پاي کار باشيم. الان به خاطر گرماي هوا ساعت کاري اداره ها از 6 صبح تا ظهر است؛ اما اين شامل بخش هاي عملياتي نمي شود و کار ما تعطيل بردار نيست.»
محسن دهانزاده، مديرعامل شرکت بهره برداري نفت و گاز کارون با اشاره به اين مطلب که هر دو طرح اصلاحي ازسوي واحد عمليات گاز و گاز مايع شرکت نفت و گاز کارون پيشنهاد شده و با همکاري مهندسي گاز و گاز مايع مناطق نفت خيز جنوب و اداره بازرسي فني و خوردگي فلزات کارون، دستورعمل اجرايي آن تهيه و ازسوي تعميرات خطوط لوله کارون انجام شده، مي گويد: «اين دو طرح مهم اصلاحي با هدف کاهش گاز سوزي و صيانت از محيط زيست در خرداد سال جاري و در ماه مبارک رمضان و گرماي طاقت فرساي جنوب و همزمان با انجام تعميرات اساسي کارخانه گاز مايع 600 صورت گرفته است که تلاش کارشناسان مديريت عمليات اين شرکت در انجام اين اصلاحيه ها قابل تقدير است.»
از کارخانه که بيرون مي آييم، اين جمله يکي از نيروهاي عملياتي در گوشم پرصداست که شما را به خدا سختي کار ما را به گوش مسئولان برسانيد. چيزي نمي خواهيم، حداقل بدانند که در چه شرايط سختي کار مي کنيم.