گفت و گوي «مشعل» با مديرعامل شرکت ملي پخش فرآورده هاي نفتي

سوخت گيري با نسل جديد کارتخوان ها

مشعل    سعيد محمدبيگي   مديريت مصرف سوخت از موارد مهمي است که وزارت نفت آن را ازسال ها پيش به عنوان يکي ازبرنامه هاي کلان وسياست هاي راهبردي اثرگذار در حوزه انرژي دردستورکار قرارداده وهمواره براجراي آن تاکيد داشته است.  امابراي مصرف لجام گسيخته بنزين به ويژه درشرايط تحريم هاي بين المللي که تامين اين کالاي راهبردي اهميت خاصي داشت، بايد فکري مي شد؛ فکري که با راه اندازي سامانه کارت هوشمند سوخت در شرکت ملي پخش فرآورده هاي نفتي ايران عملي و موجب شد ترمز مصرف کشيده شود و وابستگي به واردات آن تا حد قابل ملاحظه اي کاهش يابد.   اما اين سامانه نيز با گذشت زمان وپيدايش فناوري هاي جديد بايد «به روز و نو» مي شود تا بتواند به نيازهاي جديد در زمان حاضر پاسخ دهد؛ نيازهايي ازجنس سهولت، سرعت و زمان؛ مواردي که به صورت يکجا در نسل جديد کارتخوان ها ي سوخت جمع شده است.  هفته اي که گذشت، با برگزاري آييني دريکي ازجايگاه هاي عرضه سوخت غرب تهران (جايگاه آزادي) از نسل جديد «کارتخوان هاي سوخت» رونمايي شد.  بدون ترديد، کارتخوان ها ي سوخت، به عنوان نسلي جديد، کارکردها، ويژگي ها و نقش آفريني هاي خاصي دارند.   هفته نامه «مشعل» به منظورآگاهي بيشتر از چگونگي و کارآيي اين نسل از کارتخوان هاي جديد، باسيدمحمد رضا موسوي خواه، مديرعامل شرکت ملي پخش فرآورده هاي نفتي ايران گفت وگو کرده است که مشروح آن را مي خوانيد.

بگذاريد اين طورشروع کنم؛ سامانه کارتخوان نصب شده درجايگاه عرضه سوخت غرب تهران، نسل جديدي از کارتخوان هاست يا اين که همان سامانه قبلي است که به روزرساني شده است؟

بگذاريد من هم اين گونه پاسخ شما را بدهم؛ اين سامانه نسل جديدي از کارت هاي سوخت است که زيربنا وساختار اصلي آن همان سامانه قبلي کارت هوشمند سوخت و هدف ارتقاي تجهيزات سخت افزاري قديمي است که بيش از 11سال ازعمر آنها مي گذرد.

 

چه ضرورت يا ضرورت هايي موجب شد تا به اين نقطه برسيد؟

همان طور که اشاره شد، عمر بيش از 11سال، کم شدن کارآيي، دشواري در پشتياني تامين قطعات، همچنين هزينه هاي بالاي تعمير و نگهداشت تجهيزات جايگاهي و تحميل آن به شرکت ملي پخش با صرف رقمي بيش از 20ميليارد تومان درسال، همچنين محدوديت در ارتقاي تجهيزات سخت افزاري جايگاهي، پذيرش کارت هاي صرفا اسمارت و ناممکن بودن فعاليت هاي پرداختي درسامانه قبلي، ازجمله مواردي است که موجب شد مجموعه فعاليت هاي علمي–تحقيقي ازسال94 درشرکت ملي پخش فرآورده هاي نفتي ايران انجام و نتايج آن به ظهورنسل جديد کارتخوان هاي سوخت منجر شود.

 

سامانه قبلي پاسخگوي نيازهاي کنوني نبود؟

براساس قانون، عرضه بنزين و نفت گاز بايد با کارت هوشمند سوخت انجام گيرد و مصرف سوخت مديريت شود. با توجه به قديمي شدن تجهيزات نرم افزاري وسخت افزاري سامانه هوشمند سوخت، لازم است به روز رساني انجام شود؛ بنابراين يکي از اهداف مهم دراين طرح ملي، به روز رساني آن است که هدف هاي ديگري را هم در خود دارد از جمله برداشتن بار هزينه هاي نگهداشت از دوش شرکت ملي پخش که رقم سالانه آن افزون بر 20 ميليارد تومان است.

 

نسل جديد کارتخوان ها با چه رويکردي تعريف و پيش بيني شده است؟

تجهيزات جديد به کار رفته دراين کارتخوان ها  ازقدرت پردازش بالايي برخور دارند و موجب مي شوند سرعت عمليات، به نحوچشمگير افزايش يابد؛ ازسوي ديگر، کاهش هزينه هاي تعمير ونگهداشت، موضوع مهم توجه شده به آن است.

اين تجهيزات جديد، اندرويد است؛ يعني هم کارت اسمارت را مي شناسد، هم جاوا را و هم اين که با «ان اف سي» موبايل کار مي کند.  «اسمارت» به کارت هايي گفته مي شود که ازنظر ابعاد و از نظرمتريال سطح کارت مي توان روي آن چاپ زد. اين نوع کارت به pvc معروف است.  «جاوا» نيز کارت هوشمندي است که ماشين مجازي جاوا کارت روي آن نصب شده است وبه اپلت هاي جاوا اجازه مي دهد به صورت امن روي کارت هاي هوشمند اجراشوند. اين کارت مانند سايرکارت هاي هوشمند بادستگاه پذيرنده، کارت در ارتباط است.

ان اف سي نيز، قابليت ارتباطي است که دستگاه هاي موبايلي را درشرايطي که نزديک به يکديگر باشند، قادر به تبادل اطلاعات مي کند. 

 

دراين کارتخوان ها  ويژگي و مزيت بارزي وجود دارد؟

بدون ترديد اين کارتخوان ها  که نسلي جديد به شمار مي آيند، نسبت به نسل پيشين خود تفاوت ها يا بهتربگويم مزيت هايي دارد که به طور ضمني به برخي از آنها اشاره شد.

 براي مثال، قدرت پردازش اطلاعات درکارتخوان ها ي نسل جديد 512 مگابايت و 250 برابرحافظه نسل قبلي خود است؛ حافظه(رم) بالايي در حد چهارگيگابايت دارد درحالي که حافظه کارتخوان هاي قبلي، چهارمگابايت است؛ امتيازيا ويژگي ديگر در نسل جديد اين کارتخوان ها  اين است که به کمک آنها پرداخت هزينه در زماني بسيارکوتاه و بدون هيچ گونه دخالت عامل جايگاه

(کارگر) انجام مي شود.  کاهش هزينه هاي جايگاهي و دولت، مزيت هاي مهم ديگري هستند که با نصب کارتخوان ها ي جديد و فراگير شدن آن درجايگاه هاي عرضه سوخت ايجاد مي شود.

 

اين سامانه براي جايگاه دار چه امتياز يا امتيازهايي دارد؟

نصب نسل جدي کارتخوان ها  در جايگاه هاي سوخت، طرحي است که نفع جايگاه دار را در نظر گرفته است به اين معنا که امنيت پولي جايگاه را با کاهش نقدينگي به دليل به استفاده از شبکه بانکي، کاهش و همين موضوع امنيت کارکنان شاغل در آن افزايش مي دهد.

سودي هم که از محل تراکنش خريد سوخت به جايگاه دار و عوامل جايگاهي تعلق مي گيرد، ديگر نکته مثبت نصب کارتخوان ها ي جديد درجايگاه هاي عرضه سوخت است.

 

 مردم چه نفعي از اين طرح مي برند؟

وزنه اصلي در اجراي همه طرح ها، مردم هستند به خصوص درشرکت ملي پخش که رويارويي مستقيمي با آنها دارد؛ در اين طرح نيز سهولت پرداخت هزينه سوخت در کوتاه ترين زمان ممکن با آسان ترين روش، ويژگي مهمي است که مردم از آن بهره مند مي شوند.

 

بانصب اين کارتخوان ها، چه اتفاقي درجايگاه هاي سوخت رقم مي خورد؟

اتفاقي که بانصب سامانه جديد کارتخوان ها درجايگاه ها مي افتد اين است که هرنازل به يک «ايستگاه پرداخت» تبديل مي شود؛ به اين معنا که فرد مراجعه کننده به جايگاه، بدون دخالت فرد ديگر، همزمان با انجام سوخت گيري مي تواند با مشخص شدن ليتراژ و مبلغ روي دستگاه، بي آن که نيازبه ثبت عددي باشد، با کشيدن کارت بانکي، عمل پرداخت سوخت را انجام مي دهد، ضمن اين که تخلفات هم به صفر مي رسد و همه اينها گام هاي بزرگي است.

 چند سالي است که استفاده از کارت هوشمند سوخت در جايگاه ها، کم رنگ شده و بهتر بگويم بي رنگ شده است؛ اما انگار با نصب نسل جديد کارتخوان ها، قرار است اين موضوع دوباره به جريان بيفتد و استفاده از آن درجايگاه ها يک الزام شود، آيا مي شود اين برداشت را داشت که داريم به سمت و سوي سهميه بندي بنزين پيش مي رويم؟

اين را بايد يادآورشوم که در استفاده از کارت سوخت، الزام به خودي خود وجود دارد، اما دراين الزام هم شرکت ملي پخش کمي آسان گيري کرد و هم مردم که بابودن کارت درجايگاه، ضرورتي براي استفاده ازکارت سوخت خود يا دريافت المثني آن در صورت مفقود بودن احساس نمي کردند.

الزام دراستفاده از کارت سوخت، سرجاي خودش باقي است؛ نکته اينجاست که جاي کارت سوخت صاحب خودرو و کارت سوخت جايگاه دار با هم عوض شده است، اما مسيربه سمتي طراحي شده است که مردم به استفاده از کارت سوخت خود مجاب شوند، درغيراين صورت بايد سازکاري تعريف شود که مردم براي سوخت گيري حتما از کارت سوخت خودروي خود استفاده کنند.

به زودي هم اطلاعيه اي براي اعلام الزام استفاده از کارت هاي شخصي سوخت ازسوي شرکت ملي پالايش و پخش فرآورده هاي نفتي صادر مي شود.

اما پاسخ به پرسش شما درباره اين که استفاده از کارتخوان ها يعني حرکت به سمت سهميه بندي بنزين؟

به اعتقاد من مديريت مصرف سوخت فقط باسهميه بندي ومتناسب سازي قيمت ميسرخواهدبود؛ بنابراين، سهميه بندي براي مديريت مصرف، ابزار بدي نسيت.   سامانه کارت هوشمند سوخت، بستراصلي اين کار(سهميه بندي) محسوب و اطلاعات طبقه بندي شده خوبي ازآن استخراج مي شود که مي تواند در تصميم سازي و تصميم گيري مديريت کلان کشور، نقش مهمي داشته باشد. امادرمجموع شرکت ملي پخش فرآورده هاي نفتي ايران قانون گذار نيست و تنها ملزم به اجراي قوانين است.

 

زمان بندي خاصي را براي نصب نسل جديد کارتخوان ها در جايگاه هاي عرضه سوخت در نظر گرفته ايد؟

آرزوي شخصي من اين است که تا پايان امسال همه جايگاه هاي کشور به کارتخوان هاي جديد مجهزشوند، اما از آنجا که بايد درصد محقق نشدن را در زمان مذکور در نظرگرفت، پايان سال 98 براي تحقق کامل اين طرح هدف گذاري شده است.

 

آيا در فراگيري تجهيز جايگاه ها به کارتخوان هاي جديد، اولويت بندي در نظر گرفته شده است؟

بيش از 3 هزار و 600 جايگاه در نقاط کشور فعال است که افزون بر يک هزار و 100 جايگاه آن درشهرهاي بزرگ و بيش از 2 هزار و 400 باب آن نيز در بيرون از شهرها فعاليت مي کنند. براي تجهيز اين جايگاه به کارتخوان ها ي جديد، طوري برنامه ريزي شده است که همه جايگاه ها چه آنها که در نقاط پر فروش واقع شده اند وچه آنها که در نقاط محروم هستند، به گونه اي متعادل زيرپوشش اين سامانه قرار گيرند. موسوي خواه لابه لاي پاسخ به سوال اخيريک خبر هم داد و آن اين که پس از جايگاه آزادي، در آينده نزديک از دومين جايگاه مجهز به کارت خوان هاي جديد رونمايي مي شود.  

 

 موضوع حق العمل جايگاه داران به کجا رسيد؟

شرکت ملي پخش فرآورده هاي نفتي سال ها درگير پرداخت کارمزد به جايگاه داران بود؛ با تلاش وزارت نفت وسازمان برنامه و بودجه، امسال درآيين نامه اجرايي تبصره 14 قانون بودجه کل کشورمصوبه اي گنجانده شد که بر اساس آن به جايگاه داران حق عمل پرداخت شود.

 

 سازکار اين روش چگونه است؟

بيش از 3 هزار و 600 جايگاه سوخت درکشور فعال است که کارمزد آنها با توجه به مبادي تامين سوخت، پراکندگي جغرافيايي وسطح جايگاه محاسبه و پرداخت مي شد؛ اين موضوع هم ازنظر نيروي انساني و هم به لحاظ عمليات حسابداري وقت و انرژي بسياري رابه خود اختصاص مي داد، اما شيوه جديد، جايگاه داران حق العمل خود راهنگام عرضه فرآورده به صورت مستقيم از مردم دريافت مي کنند.

 

 تفاوت اين دو شيوه در چيست؟

اگربخواهم به اختصار بگويم، جواب اين است که با روش حق العمل، وقت و انرژي شمار زيادي ازنيروي انساني هدر نخواهد رفت وجايگاه دار نيز راحت تر و زودتر به پولش خواهد رسيد، اما توضيح کامل اين موضوع اين است که پيش ازاين، بنزين بانرخ تکليفي هر ليتر هزار تومان به جايگاه دار فروخته ومبلغ آن پس از وصول به خزانه دولت واريز مي شد؛ يک ماه بعد دوباره شرکت  ملي پخش مجبوربودبه خزانه مراجعه و بودجه پرداخت کارمزد جايگاه دار را  دريافت و پس از محاسبات دقيق مالي، به پرداخت آن که رقم بيش از 120 ميليارد تومان است، اقدام کند.  اين شيوه پرداخت هم هزينه بر بود وهم وقت گير، به اين مفهوم که بايد براي 3 هزار و 600 جايگاه، همين تعداد رقم چک، سند حسابداري واسناد مالي صادرمي شد که بسيار کار را سخت کرده بود.

اما در روش جديد، اين مشکلات وجود ندارد وجايگاه داران حق العمل خود را هنگام عرضه فرآورده به صورت مستقيم از مردم دريافت مي کنند.

 

 اين شيوه پرداخت چه زماني اجرا مي شود؟

از اول مرداد بخش عمده اي ازکارمزد جايگاه داران به شيوه حق العمل و هنگام خريد فرآورده به صورت نقدي پرداخت مي شود.

 

 صحبت ازجايگاه وجايگاه دار، برندينگ يا همان شرکت هاي صاحب نشان را به ذهن مي آورد؛ در اين بخش اتفاق يا تحول تازه اي رخ داده است؟

برندينگ، طرحي است با هدف توزيع بهتر فرآورده هاي نفتي به مصرف کنندگان آن.  نزديک به 400 جايگاه در طرح توسعه شرکت هاي زنجيره اي صاحب نشان حضور دارند که شرکت ملي پخش نزديک به 20 درصد بنزين و 13 درصد نفت گاز به آنها عرضه مي کند.

با تکيه بر آخرين آمار اين بخش، تقريبا نيمي از  86 شرکت زنجيره اي   مجوز هاي  لازم را  براي فعاليت گرفته اند وبقيه نيز در نوبت دريافت مجوزهاي نهايي براي آغاز فعاليت هستند.