هشت گانه سيراف پروژه ايبراي اقتصاد مقاومتي

بندر سيراف شهري باستاني واقع در بخش مرکزي شهرستان کنگان در استان بوشهر و يکي از آثار تاريخي و نقاط ديدني استان بوشهر در جنوب ايران است. اين بندر بسيار قديمي زماني داراي رونق فراواني بوده و معماري آن شبيه به روستاي ماسوله در شمال کشور است سيراف در گذشته پررونق ترين بندرکشور محسوب مي شده و روابط تجاري زيادي در دوره هاي ساساني و اسلامي داشته است. طرح احداث فراگير پالايشي سيراف نيز در سال 93 از سوي وزارت نفت و با مشارکت بخش خصوصي با هدف جلوگيري از خام فروشي و ايجاد ارزش افزوده، معرفي و مقرر شد در قالب هشت پالايشگاه ميعانات گازي مستقل هر يک به ظرفيت 60 هزار بشکه در روز به همراه تأسيسات يوتيليتي، پشتيبان و واحدهاي فرآيندي مشترک در منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس جنوبي (سايت پارس 2) راه اندازي شود. پالايشگاه هاي هشت گانه سيراف پس از ساخت عنوان بزرگترين پالايشگاه هاي ميعانات گازي دنيا را به خود اختصاص خواهد داد و از اولويت هاي اقتصاد مقاومتي محسوب مي شود.

زمين محل احداث اين طرح به مساحت حدود 250 هکتار (حدودا 30 هکتار براي هر پالايشگاه ميعانات گازي) از طرف سازمان منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس در سايت 2 عسلويه به صورت اجاره 20 ساله به متقاضيان بخش خصوصي واگذار شده است که پس از انقضاي زمان اجاره، با موافقت سازمان منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس قرارداد اجاره زمين قابل تمديد خواهد بود. حدود يک سال بعد از معرفي اين طرح اعلام شد ايران قصد دارد با جذب سه ميليارد دلار سرمايه براي طرح فراگير پالايشي سيراف، در بازار فرآورده هاي نفتي آسيا فعالتر شود. طرح پالايشگاه هاي سيراف با ارزش تقريبي سه ميليارد دلار و ظرفيت 480 هزار بشکه در روز، بزرگترين مجموعه پالايشي ميعانات گازي دنيا شناخته مي شود. مجموع توليد سالانه پالايشگاه هاي هشت گانه سيراف عبارت است از: 5/0 ميليون تن گاز مايع تصفيه شده، 5/4 ميليون تن نفتاي سبک تصفيه شده، 7 ميليون تن نفتاي سنگين تصفيه شده، 6/3 ميليون تن سوخت جت و 4 ميليون تن نفت گاز (مطابق با استاندارد يورو 5) است.

با توجه به قرارگيري سايت ميان فازهاي 13 و 19 پارس جنوبي، دسترسي ارزان قيمت به خوراک (ميعانات گازي) به دليل کاهش هزينه هاي انتقال و پمپاژ، گاز طبيعي به عنوان سوخت، بندر براي صادرات فرآورده ها، شبکه برق و آب دريا فراهم و اين موارد منتهي به کاهش هزينه هاي سرمايه گذاري ثابت طرح به ميزان 1 ميليارد دلار شده است. از ديگر مزاياي اين پروژه، معافيت 10 ساله ماليات بر درآمد، معافيت ماليات بر ارزش افزوده و تخفيف در خوراک ميعانات گازي به ميزان 5 درصد فوب خليج فارس است. اين پالايشگاه همچنين نقطه عطفي براي بخش خصوصي در طرح هاي نفتي محسوب مي شود. نرخ بازگشت سرمايه گذاري در اين طرح مناسب است و با توجه به کاهش سطح توليد نفتا در دنيا از سال 2018 عرضه نفتاي توليدي در اين طرح سودآوري بيشتري به همراه خواهد داشت. با روي کار آمدن دولت يازدهم، باز شدن فضاي کسب و کار، همچنين برداشتن محدوديت ها موجب رونق و پيشرفت فيزيکي طرح شد و قطعات هشت گانه پالايشگاه هاي سيراف در يک عمليات خاکبرداري 20 ميليون مترمکعبي در کوتاه ترين زمان ممکن تحويل شد.

 

قرارداد خريد فناوري واحدهاي تحت ليسانس

امروز قرارداد خريد فناوري واحدهاي تحت ليسانس طرح فراگير پالايشگاهي سيراف امضا و بسته طراحي فرآيندي واحدهاي توليد هيدروژن، بازيافت و دانه بندي گوگرد، تصفيه هيدروژني نفتا، تصفيه هيدروژني فرآورده هاي ميان تقطير (سوخت جت و نفت گاز) و شيرين سازي گاز مايع نيز نهايي شده است و مجموعه اين قراردادها در بخش هاي مختلف با شرکت هاي KT ايتاليا، HALDOR TOPSOE دانمارک و Axens فرانسه امضا شده است. طراحي پايه اين طرح را شرکت ژاپني TOYO با مشارکت شرکت ايراني EIED انجام داده است و با تکيه بر مهندسي ارزش، برنامه ريزي هوشمندانه و پايش لحظه اي تلاش شده است تا ريسک هاي طرح براي سرمايه گذاران، به کمترين سطح ممکن برسد.

در اجراي طرح سيراف، 9 شرکت (هشت شرکت به عنوان مالک پالايشگاه ها و يک شرکت به عنوان هماهنگ کننده) حضور دارند و به طور ميانگين براي ساخت هر يک از هشت پالايشگاه کوچک ميعانات گازي پارس جنوبي به حدود 300 ميليون دلار سرمايه نياز است. اين هشت پالايشگاه داراي يک يوتيليتي واحد (آب، برق، بخار) است که به هر يک از سرمايه گذاران، درصدي از سهام آن تعلق مي گيرد و چهار درصد سرمايه گذاري در احداث اين يوتيليتي نيز به عهده شرکت ملي نفت ايران است؛ شرايط حضور شرکت هاي خصوصي در طرح ساخت هشت پالايشگاه ميعانات گازي پارس جنوبي فراهم شده و بازده اقتصادي بالايي در انتظار سرمايه گذاران اين طرح خواهد بود.

طرح پالايشي سيراف هم اکنون به مرحله HEAD OF AGREEMENT رسيده است و تامين مالي و تضمين مالي نيز از سوي بخش خصوصي تصميم گيري مي شود. بيژن زنگنه، وزير نفت نيز در آخرين نشست خبري خود درباره پروژه سيراف گفت: اين طرح نيمه تمام است، اما در اتمام آن تاخيري رخ نداده است. از هشت پالايشگاه، هفت پالايشگاه آماده هستند که از خطوط اعتباري خارجي استفاده کنند. اين کار طولاني است و حداکثر دو ساله به نتيجه مي رسد.

 

نافذ شدن LC چهار پالايشگاه

صادق آبادي نيز اخيرا درباره اين طرح گفته است: LC چهار پالايشگاه نافذ شده و قرارداد براي يکي از پالايشگاه ها با يک شرکت چيني در حال مذاکره است. در سه پالايشگاه ديگر هنوز قرارداد APC نافذ نشده است، اما کنسرسيومي از شرکت هاي ايراني در حال مذاکره هستند. فاينانس هاي چين معمولا 15 و 85 درصد است. فاينانس صندوق توسعه نيز 30 به 70 نسبت آورده و فاينانس است. نحوه سرمايه گذاري در پالايشگاه  ياد شده  هم به همين نحو است و مذاکرات سه پالايشگاه ديگر هنوز نهايي نشده است. سه شرکت ايراني سازه، ناروان و ناموران پيمانکاران هستند. به نظر مي رسد ساخت پالايشگاه هاي هشت گانه  سيراف که پس از ساخت، عنوان بزرگ ترين پالايشگاه ميعانات گازي دنيا را به خود اختصاص خواهد داد، جزء اولويت هاي اقتصاد مقاومتي است. مجموع ظرفيت پالايشي کشور با احتساب بهره برداري کامل پالايشگاه ستاره خليج فارس حدود 16/2 ميليون بشکه در روز است که به اين ترتيب پالايشگاه هاي ميعانات گازي سيراف حدود 22 درصد به ظرفيت پالايشي کشور اضافه خواهند کرد.

بر اساس اطلاعات ترازنامه هيدروکربوري کشور، هم اکنون ميزان خوراک مايع، ميعانات گازي و خوراک فرآورده هاي نفتي پتروشيمي هاي کشور برابر 9/65 ميليون بشکه معادل نفت خام است، اما با احتساب مجموع ظرفيت گاز مايع تصفيه شده و نفتاي سبک و سنگين تصفيه شده پالايشگاه هاي هشتگانه سيراف که مي تواند به عنوان خوراک مايع واحدهاي پتروشيمي مورد استفاده قرار گيرد، برابر با 7/86 ميليون بشکه معادل نفت خام خواهد شد و به اين ترتيب ظرفيت خوراک مايع که مي تواند در صنعت پتروشيمي کشور مورد استفاده قرار گيرد، حدود 130 درصد افزايش مي يابد.

از سوي ديگر، مجموع خوراک گاز و مايع پتروشيمي هاي کشور معادل 4/151 ميليون بشکه معادل نفت خام اعلام شده و بنابراين مجموعه پالايشگاهي سيراف مي تواند 57 درصد به ظرفيت خوراک گاز و مايع پتروشيمي هاي کشور بيفزايد.

 

درآمد 13 ميليارد دلاري

از نظر درآمدي نيز، درآمد ناخالص سالانه حاصل از فروش محصولات پالايشگاه هاي هشت گانه سيراف حدود 13 ميليارد دلار برآورد شده؛ در حالي که ارزش افزوده ناخالص پالايشگاه هاي هشت گانه سيراف معادل 2/1 ميليارد دلار در سال بوده که اين مقدار از نظر معادل درآمدي؛ حدود سه درصد توليد ناخالص داخلي ايران در سال 2016 است.

پروژه هاي عظيمي مانند پروژه فراگير پالايشي سيراف، اهداف خرد و کلان متعددي را برآورده مي کند که از اهداف کلان آن مي توان به رشد و توسعه بخش خصوصي از طريق افزايش توانايي هاي مالي و اعتباري به واسطه نرخ بازگشت سرمايه بالاي طرح براي سرمايه گذاري هاي جديد و ورود به تامين منابع مالي از طريق بانک هاي بين المللي و بازارهاي سرمايه درکنار افزايش توانايي هاي اجراي پروژه و حضور در بازارهاي بين المللي اشاره کرد.

توليد 20 ميليون تن در سال محصولات پالايشي و افزايش 22 درصدي ظرفيت پالايشي کشور، ايجاد سالانه 13 ميليارد دلار درآمد ناخالص حاصل از فروش محصولات پالايشي، ايجاد حدود 5/1 ميليارد دلار (معادل 57 هزار ميليارد ريال) کالا و خدمات براي سازندگان، مشاوران و پيمانکاران داخلي از ديگر اهداف اين طرح به شمار مي رود. ايجاد 17 هزار شغل در دوران ساخت و ايجاد 2 هزار شغل مستقيم در دوران بهره برداري، افزايش 130 درصدي ظرفيت خوراک مايع پتروشيمي در کشور و «افزايش 57 درصدي مجموع ظرفيت خوراک گاز و مايع پتروشيمي در کشور، از اهداف ديگر اين طرح محسوب مي شود. اکنون بخش قابل توجهي از توليد ميعانات گازي کشور صادر مي شود، اما با راه اندازي پالايشگاه هاي 480 هزار بشکه اي سيراف، صادرات ميعانات گازي کشور تقريبا به صفر مي رسد و به اين ترتيب ميعانات گازي به محصولات با ارزش افزوده بيشتر تبديل مي شود.