ضريب خطا نزديک به صفر

نويد مي گويد: «در فلات قاره همکاران قديمي که بيشتر در سمت هاي سرپرستي مشغول به کارند، از نفرات بسيار با تجربه اي هستند که تجربيات تکرار نشدني را در زمان جنگ کسب کرده اند و همين امر موجب شده تا کار غواصي و تعميرات زيرآب در منطقه لاوان و خارک بسيار کم حادثه باشد. از طرف ديگر، غواصان فلات قاره آموزش هاي بسيار خوبي را در خارج و داخل کشور گذرانده اند؛ آموزش هايي در سطح بين المللي که باعث شده حرفه غواصي را به صورت علمي بياموزند. بنابراين همکاران از لحاظ علم غواصي، در سطح خيلي خوبي قرار دارند و در ايران و گاه در سطح منطقه، آدم هاي شناخته شده اي هستند. به همين دليل با وجود تعداد و ساعت غوص خيلي بالايي که داريم (از يک تا 59 دقيقه يک ساعت غوص محسوب مي شود) آمار حوادث بسيار پايين و در «حدود صفر» است.

 يکي از دلايلي که هم وزارت کار و هم وزارت نفت، غواصي را جزو مشاغل سخت و زيان آور حساب کردند، به اين دليل است که هر چقدر هم برنامه ريزي دقيقي انجام دهيد و تمهيدات خاص را در نظر بگيريد و ايمني را رعايت کنيد، باز هم با متغيرهاي زيادي روبه رو هستيد که برخي از اين متغيرها، گاه قابل پيش بيني نيستند و احتمال بروز حوادث بر اثر خطاي انساني يا نقص دستگاه يا فاکتورهاي غيرقابل محاسبه طبيعي مثل بادهاي غيرقابل پيش بيني در فصل هاي بهار يا پاييز بخصوص در حين تغيير فصل که در مدت اندکي دريا را به هم مي ريزد و يا جانوران درنده يا گزنده دريايي، هميشه وجود دارد.»

 

کمبودها و ناشناخته هاي غواصي حرفه اي

  تامين تجهيزات

رئيس تعميرات زيرآب لاوان در ادامه به حمايت هاي مالي براي تامين تجهيزات اين حرفه مي پردازد و مي گويد: ابزارآلات و دستگاه هاي تنفسي اين حرفه، به دليل استهلاک بسيار زياد، نياز مستمر به تعمير و تدارک دارند. بنابراين اگر تعميرات زيرآب بدرستي تدارک و پشتيباني نشود، قطعا ضريب ايمني ما کاهش و حوادث افزايش پيدا مي کنند.  در تهيه قطعات يدکي مورد نيازمان، مشکلات زيادي داريم. چه از نظر تامين مالي و چه از لحاظ تشريفات پيچيده و چرخه طولاني خريد در صنعت نفت؛ البته اين مشکل تقريبا در تمامي بخش هاي عملياتي وجود دارد و تنها مختص ما نيست. صنعت نفت، دنياي بزرگي است و تقريبا همه رشته ها و حرفه ها را مي توان در آن پيدا کرد؛ اما همه اين حرفه ها به غير از غواصي در محيط طبيعي انسان اجرا مي شوند. از اين رو نگاه ويژه به اين حرفه، توقع زيادي به حساب نمي آيد.

بخش مهمي از هدايت و راهبري واحد تعميرات زيرآب، مطابق با حداقل معيارها و استانداردهاي جهاني، تدارکات و نگهداري سيستم و نيروي انساني موثر است که متاسفانه با مقررات موجود چندان همخواني ندارد. بخش خصوصي به مراتب راحت تر و کم هزينه تر در اين خصوص عمل مي کند. به طور مثال اغلب قطعات يدکي در حرفه ما life time يا عمر مفيد کاري دارند که اين زمان در برخي قطعات بسيار کم است و در زمان مشخص بايد تعويض شوند. قطعه اي را که عمر مفيد آن 6 ماه است، چگونه مي توانيم در چرخه خريد يک سال و نيم تهيه کنيم ؟ اين مثال ساده اي از مشکلات و مسائلي است که در بخش عمليات، پشتيباني و تدارک با آن مواجه هستيم.»

 

 حمايت هاي مالي

وي در بخش ديگري از صحبت هايش به بحث حقوق و دستمزد اشاره مي کند که فاصله زيادي با دنيا دارد: «غواصان خارجي معادل و در سطح غواص ايراني در ميدان سلمان که با ابوظبي مشترک است، روزي 250 دلار حقوق مي گيرند؛ اما غواص ما که به مراتب از آنها بهتر و داراي تجربه و توانمندي بيشتري است، شايد روزي 35 دلار حقوق بگيرد که اصلا قابل مقايسه نيست. واقعا بچه ها عشق به آب و زيرآب رفتن دارند، قطع به يقين اولويت دوم شان پول است؛ البته نه اينکه بي اهميت باشد؛ اما اولويت اول علاقه است.»

 

 ضرورت آموزش

 نويد ادامه مي دهد: «غواصان لاوان، همگي مدارک لازم را در سطح غواصي با هوا تا عمق 50 متر اخذ کرده اند. آموزش ها به روز است و اولين مدرک براي کار در ميادين نفتي، مدرک غواصي تغذيه از سطح با هواست که اين به غواص اجازه مي دهد تا عمق 50 متر در دريا، غوص کاري انجام دهد. اين دوره، اوايل در خارج از کشور برگزار مي شد. در سال هاي 1372، 1374، 1376 و 1382 من و همکاران قديمي، چهار دوره را در قبرس و زيرنظر مربيان انگليسي گذرانديم. سه دوره هم در آفريقاي جنوبي براي غواصي در عمق زياد با گاز مخلوط هليوم و اکسيژن برگزار شد.

بعد از آن 3 دوره غواصي در ايران و در منطقه لاوان برگزار شد که تمام غواصان جوان که آينده تعميرات زيرآب را تشکيل مي دهند، خروجي دوره هايي هستند که در لاوان برگزار شده است. خوشبختانه اين علم وارد کشور شده و مدارک گواهينامه هاي غواصي آنها مورد تاييد آموزشگاه PDC دوربان آفريقاي جنوبي قرار گرفته و با اين مدارک، مي توانند وارد دوره هاي پيشرفته تر غواصي شوند.»

 

 کار زياد و امکانات ضعيف

در کنار آموزش، بحث حجم بالاي کار غواصي و تعميراتي در خليج فارس نيز بايد مورد توجه قرار گيرد. فلات قاره، بزرگترين شرکت آفشور دنياست و بيشترين تاسيسات را در دريا دارد و قوي ترين تيم هاي غواصي ايراني در خليج فارس را فلات قاره در اختيار دارد که از نظر دانش فني و تجربه، عالي هستند و براي غواصي در عمق هاي زياد، توان بالايي دارند؛ اما از نظر تجهيزات خيلي ضعيف هستند.

سرپرست تيم غواصان لاوان از تلاش همکارانش براي حفظ و نگهداري تجهيزات واحد تعميرات زيرآب مي گويد که ارتقاي سطح آن نيازمند سرمايه گذاري است و با هزينه اندک، بازگشت آن در کوتاه مدت ميسر خواهد شد: «مثلا براي غواصي در اعماق زياد که مورد نياز است و غواص ها بايد مدت زيادي زيرآب بمانند، به اجبار با شرکت هاي غواصي خارجي که از سيستم اشباع استفاده مي کنند، قرارداد بسته مي شود؛ در حالي که خودمان پس از اين همه سال، از ابتداي استخراج نفت در دريا هنوز در حد اسکوبا که ابتدايي ترين سطوح غواصي است، مانده ايم. اين همه نيروي انساني مستعد داريم که مي توانيم روي آنها سرمايه گذاري کنيم و آنها را به دوره هاي پيشرفته بفرستيم، براي آنها   اشتغال زايي کرده  و شرايط گذراندن دوره هاي حرفه اي را فراهم کنيم. مي توان با يک برنامه حساب شده، سرمايه گذاري معقول و کنار گذاشتن يکسري تعصبات، رقابت هاي خارج از عرف و خود زني ها در ميان خود جامعه غواصي ايران و صد البته با مديريت مناسب، صنعت غواصي را در ايران به اوج رساند.»

 

استانداردهاي دنيا

نويد اشاره مي کند که سعي کرده ايم با تمام چالش هاي موجود، خود را به استاندارد هاي جهاني نزديک کنيم؛ اما هنوز با اين استانداردها فاصله داريم که اين مشکل از نظر سخت افزاري، به دليل مشکلات تدارکاتي و عدم دسترسي به بازار منحصر به فرد تجهيزات غواصي است و از نظر نرم افزاري نيز به عدم ارتباط مناسب با مراکز آموزشي و سخت شدن برگزاري دوره هاي آموزشي خارج از کشور مربوط مي شود. وقتي تعامل و ارتباطات کم باشد، قطعا از استانداردها فاصله مي گيريم و به خطرات نزديک مي شويم. خطرات ما به گونه اي نيست که مثلا يک توربين بسوزد و خسارت مالي وارد شود، موضوع سلامت و جان انسان ها و تبعات سنگيني است که بر جاي خواهد ماند.

 

 نبود پزشک غواص

رئيس واحد تعميرات زيرآب لاوان مي گويد: «مجوز غوص غواص، به چند عامل بستگي دارد که اول گواهينامه غواصي مرتبط و معتبر است. دوم ميزان مهارت و آمادگي غواص در زمان کار و سوم و مهم ترين عامل که اگر نباشد، نمي توان غواص را زير آب فرستاد، گواهينامه آزمايش هاي پزشکي است که پزشک متخصص غواصي بايد تاييد کند. متاسفانه در صنعت نفت و شوراي عالي پزشکي، پزشک غواص وجود ندارد. بنابراين نمي توان گفت در معايناتي که صورت مي گيرد، تمامي جوانب سنجيده شده است. به هر حال پزشکي غواصي، يک رشته تخصصي از پزشکي است.  فقدان پزشک غواص، هم در ارزيابي معاينات پزشکي سالانه غواصان دردسر ايجاد مي کند و هم در شرايطي که غواص، مبتلا به بيماري برداشت فشار (ايجاد حباب در بافت هاي بدن) مي شود. معالجه اين بيماري فقط و فقط در اتاق فشار و با راهنمايي پزشک غواص مجرب امکان پذير است.

  اتاق فشار را داريم و تا يک جايي هم جداول معالجاتي اجازه مي دهد که سرپرست غواصي، کار را پيش ببرد که معمولا درصد زيادي از بيماري ها در اين محدوده معالجه مي شوند، ولي بعضي بيماري ها پايدار هستند و درمان آنها سخت است، بخصوص براي غواصي که بار دوم دچار حادثه مي شود، حضور پزشک بسيار ضروري است که متاسفانه تاکنون براي اين مشکل، فکري اساسي نشده است، حتي پيشنهاد داديم دو نفر از پزشکان مستعد فلات قاره را براي آموزش به خارج بفرستند و تخصص بگيرند که متاسفانه تا کنون اين اتفاق نيفتاده است.»

 

 ضرورت تدوين قوانين اچ اس اي براي غواصي نفت

سرپرست غواصان لاوان مي گويد: «اچ اس اي وزارت نفت، به قوانين غواصي اشراف چنداني ندارد. اطلاعات اچ اس اي وزارت نفت در اين زمينه بسيار ناچيز است و در حد غواصي تفريحي PADI، تلاش هايي شده که کاملا با غواصي حرفه اي نامرتبط است. ما بارها خواستار ابلاغ مقررات غواصي شده ايم تا بتوانيم براي ايجاد وحدت رويه، از سليقه اي شدن روش عمليات جلوگيري کنيم و حتي براي کمک به تعيين، تدوين يا بومي سازي مقررات اعلام آمادگي کرده ايم؛ ولي تاکنون چيزي به ما ابلاغ نشده و موضوع مسکوت مانده است.

 

 نبود کارشناس حقوقي غواصي حرفه اي

نويد ادامه مي دهد: «در قوه قضاييه، کارشناس غواصي حرفه اي وجود ندارد. در يکي دو مورد از حوادث غواصي که براي غواصان شرکت هاي خصوصي ايراني در ميادين نفتي روي داده بود و منجر به طرح دعوا در مجامع قضايي شد، يک ناخداي کشتي، روي پرونده نظر داد؛ چرا که اصلا کارشناس غواصي حرفه اي در کانون کارشناسان نداريم.  ما با غواصي ورزشي، تفريحي و رزمي کار نداريم.

 بحث ما غواصي حرفه اي است که متاسفانه در ايران در اغلب مواقع، با غواصي تفريحي اشتباه گرفته مي شود و هر شخصي با يک دوره ابتدايي چند ساعته غواصي تفريحي و يک گواهينامه رنگي و جذاب PADI يا CMAS که در بازار براحتي و با مبلغ ناچيزي قابل خريد و فروش است، در خصوص غواصي حرفه اي اظهار نظر مي کند. 

وقتي قانون مشخصي وجود نداشته باشد، پيمانکاران داخلي به طور مثال از افرادي براي غواصي استفاده مي کنند که آموزش هاي لازم را نديده اند و نمي دانند چه بلايي بر سرشان مي آيد، يا گاه غواصان خود را بيمه نمي کنند يا به عنوان کارگر معمولي بيمه مي کنند. برخي از آنها بدون داشتن اتاق فشار، اقدام به اجراي عمليات مي کنند يا غواص را با هواي فشرده و حتي در برخي موارد با سيستم تنفسي اسکوبا به اعماق بيش از 50 متر مي فرستند که اين کارها بازي با جان افراد است و تخلف محض محسوب مي شود.

ما غواصي با سيستم اسکوبا را در اعماق بيش از 30 متر در لاوان ممنوع اعلام کرده ايم و تا آن عمق هم تحت شرايط و مقررات خاص اين کار انجام مي شود که اميدواريم در آينده در اين خصوص قوانيني ابلاغ شود و خيال همه را راحت کند و تا جايي که امکان دارد، سعي مي کنيم به استانداردها عمل شودو کار را در شرايط ايمن پيش ببريم.»