گفت وگوي «مشعل» با معاون محيط زيست اداره کل اچ اس اي و پدافند غيرعامل وزارت نفت

اقدام هايي در مسير تعهدهاي محيط زيست

مشعل     سميه راهپيما     کنترل وکاهش اثرات آلودگي کارخانه ها و واحدهاي صنعتي براي حفاظت از محيط زيست، امروزه به عنوان يکي از مهم ترين مسائل و دغدغه هاي کشور هاي جهان قرارگرفته است. صنايع گاز و پتروشيمي، به عنوان يکي از بزرگترين منابع توليد آلاينده هاي محيط زيست براساس نوع مواد ورودي، مراحل فرآيندي و محصول خروجي، نوع و ميزان آلودگي متفاوتي دارند. وجود منابع و ذخاير عظيم نفت و گاز در کشور و توسعه روزافزون صنايع نفت، گاز و پتروشيمي و صنايع پايين دستي از يک سو و چالش هاي محيط زيستي فراروي اين صنايع حياتي و راهبردي از سوي ديگر، توجه بيش از پيش به اثرات صنعت نفت، گاز و پتروشيمي بر محيط زيست را توجيه مي کند و در اين ميان وزارت نفت گام هايي برداشته که يکي از آنها کاهش دي اکسيد گوگرد ناشي از فرآيندهاي صنعتي است.

دي اکسيدگوگرد، گازي اشتعال ناپذير، انفجارناپذير و بي رنگ است که در غلظت هاي 3/0-0/1 ppm در هوا ايجاد مزه مي کند. در غلظت هاي بالاي 3 ppm اين گاز داراي بوي تند و محرک است. همچنين تخمين زده مي شود که SO2 به طور متوسط بين 2 تا 4 روز در هوا باقي بماند. اکسيدهاي گوگرد در ترکيب با مواد معلق و رطوبت، باعث ايجاد اثرهاي بسيار مخرب در اتمسفر زمين مي شود.

در اين زمينه محمدتقي جعفرزاده، معاون محيط زيست اداره کل اچ اس اي و پدافند غير عامل وزارت نفت مي گويد: تنگي نفس، اسپاسم برونش، سرفه شديد، سوزش چشم و مجاري تنفسي، کم شدن عمق تنفس و در نهايت تشديد عوارض قلبي و عروقي و کاهش کارايي تنفسي، از اثرهاي بهداشتي منتسب به دي اکسيد گوگرد به شمار مي رود، همچنين دي اکسيد گوگرد با رطوبت موجود در جو، ترکيب و موجب تشکيل اسيدهاي گوگردي و باران هاي اسيدي و در نتيجه لطمه به بناها و ماشين آلات و تاسيسات، آثار تاريخي، زمين هاي زراعي و محصولات کشاورزي مي شود.به گفته وي، استانداردهاي زيست محيطي مختلفي در کشورهاي دنيا تدوين و به مرحله اجرا گذاشته مي شود که عبارتند از: حدود مجاز انتشار از واحدهاي صنعتي و استاندارد کيفيت هواي آزاد.جعفرزاده ادامه مي دهد: حدود مجاز انتشار از واحدهاي صنعتي، به منظور محدود کردن ميزان انتشار از واحدهاي صنعتي و براي انواع گازهاي آلاينده هوا (دي اسيد گوگرد، اکسيدهاي نيتروژن، مونواکسيد کربن، ذرات و H2S) و انواع منابع منتشرکننده آلاينده ها وضع مي شود که سازمان حفاظت محيط زيست کشور اين حدود مجاز را مبناي مقايسه وضعيت واحد صنعتي و تشخيص آلايندگي آن واحد قرار مي دهد.وي مي گويد: اين استانداردها به صورت دوره اي بازنگري و ابلاغ مي شود که آخرين حدود مصوب اين دسته از استانداردها طي مصوبه شماره 9505/ت49065 ه مورخ 31/1/1395 به هيئت وزيران ابلاغ شده است. بر اين اساس، حد مجاز استانداردهاي خروجي از کارخانه ها و کارگاه هاي صنعتي مربوط به نيروگاه ها، پالايشگاه ها و صنايع پتروشيمي و زباله سوزها در صنعت نفت را مي توان سنجيد.معاون محيط زيست اداره کل اچ اس اي و پدافند غيرعامل وزارت نفت مي افزايد: هدف از استاندارد کيفيت هواي آزاد يا همان استاندارد پاک، حفظ سلامت مردم و تامين رفاه و آسايش جامعه است.

 

عملکرد وزارت نفت در کاهش
 دي اکسيد گوگرد

جعفرزاده مي گويد: وزارت نفت در مسير تعهدهاي محيط زيستي، اقدام هاي موثري براي بهبود شاخص هاي کيفي هوا انجام داده که به ارتقاي کيفيت هوا بخصوص در کلانشهرها منجر شده است. وي ادامه مي دهد: کاهش انتشار SO2 ناشي از فرآورده هاي توليدي به چند دسته بهبود کيفيت فرآورده هاي بنزين و نفت گاز توليدي، تامين سوخت مورد نياز نيروگاه ها از طريق گاز طبيعي به جاي نفت کوره و جداسازي ترکيبات گوگردي از گاز طبيعي تقسيم مي شود.معاون محيط زيست اداره کل اچ اس اي و پدافند غيرعامل وزارت نفت مي گويد: با تعريف برنامه هاي متعدد براي بهبود و ارتقاي کيفيت سوخت توليدي پالايشگاه ها و با هدف بهبود کيفيت هوا، بخصوص در کلانشهرها، گوگرد موجود در سوخت کاهش يافته و به تبع آن دي اکسيد گوگرد منتشر شده از اگزوز وسايل نقليه موتوري نيز کم شده است. با ارتقاي کيفيت بنزين و گازوييل، از انتشار سالانه 23920 تن دي اکسيد گوگرد به محيط کاسته و بهبود چشمگيري در کيفيت هواي کلانشهرها حاصل شده است.جعفرزاده مي افزايد: با اجراي طرح هاي گازرساني و تامين گاز مورد نياز نيروگاه ها در سال هاي اخير، گام هاي موثري در مسير کاهش انتشار آلاينده هاي زيست محيطي از نيروگاه ها، بخصوص دي اکسيد گوگرد برداشته شده است. با اجراي اين طرح ها، گاز طبيعي جايگزين نفت گاز و نفت کوره مصرفي در نيروگاه ها شده و از انتشار آلاينده هاي زيست محيطي، بخصوص SO2 به ميزان چشمگيري کاسته شده است.

وي ادامه مي دهد: ترکيبات گوگرد موجود در گاز نيز به کمک فرآيندهاي مربوطه در پالايشگاه هاي گاز جداسازي شده و گاز طبيعي که در اختيار صنايع و مردم قرار مي گيرد، فاقد ترکيبات گوگردي بوده (يا در حد بسيار کم است)، ضمن آنکه انتشار SO2 در نتيجه احتراق گاز طبيعي روي نخواهد داد.معاون محيط زيست اداره کل اچ اس اي و پدافند غيرعامل وزارت نفت تاکيد مي کند: در سال هاي اخير با بهبود فرآيندهاي توليد، بخصوص در پالايشگاه هاي نفت، اقدام هاي موثري در مسير بهبود کيفيت فرآورده هاي نفتي انجام که منجر به کاهش انتشار آلاينده هاي اتمسفري، بويژه دي اکسيد گوگرد شده است.

 

چگونگي پايش کيفيت هواي محيطي عسلويه

جعفرزاده با اشاره به وضعيت هواي محيطي منطقه عسلويه مي گويد: پايش هاي انجام شده در منطقه نشان مي دهد که پارامترهاي کيفي هواي منطقه به جز SO2در حد مطلوب قرار دارد که انتظار مي رود با اجراي برنامه هاي کاهش انتشار SO2 در حد مطلوب قرار گيرد. معاون محيط زيست اداره کل اچ اس اي و پدافند غيرعامل وزارت نفت در ادامه به چگونگي برآورد انتشار دي اکسيدگوگرد در منطقه عسلويه اشاره مي کند و مي گويد: پالايشگاه هاي گازي مستقر در منطقه، نقش اصلي جداسازي ترکيبات گوگردي از گاز را به عهده دارند.جعفرزاده ادامه مي دهد: واحدهاي بازيابي گوگرد در فازهاي گازي مشتمل بر سه واحد غني سازي گاز اسيدي(AGE)، واحدهاي بازيابي گوگرد (SRU)و تصفيه گازهاي باقي مانده(TGTU) است که اين زنجيره سه واحدي، در اغلب پالايشگاه ها ايجاد شده است. معاون محيط زيست اداره کل اچ اس اي و پدافند غيرعامل وزارت نفت مي افزايد: کيفيت هواي منطقه به طور مداوم به وسيله شش دستگاه پايش لحظه اي متعلق به سازمان منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس مورد پايش قرار مي گيرد، همچنين با تعبيه 20 ايستگاه نمونه برداري غير فعال، کيفيت هواي منطقه در بازه هاي زماني طولاني تر (حدود يک ماهه) به طور مداوم پايش، آناليز و تحليل مي شود. در اين پايش ها، پارامترهاي مختلفي از قبيل SO2، NO2، CO، PM و بنزن آناليز مي شود.

 

چگونگي جداسازي دي اکسيد گوگرد

معاون محيط زيست اداره کل اچ اس اي و پدافند غيرعامل وزارت نفت مي گويد: با توجه به مخاطرات شديد ناشي از H2Sيا ساير ترکيبات موجود در نفت و گاز، يکي از اصلي ترين فرآيندهاي پالايشي نفت و گاز، جداسازي اين ترکيبات از نفت و گاز و تبديل آن به گوگرد جامد است که به عنوان محصول جانبي پالايشگاه هاي نفت و گاز به فروش رسانده مي شود. راندمان واحدهاي بازيابي گوگرد (Sulfur Recovery Unit) در حد 100 درصد نيست و مقادير ناچيزي از آن در نفت/فرآورده هاي نفتي يا گاز باقي مي ماند. همچنين در اين واحدها بخشي از گازهاي باقيمانده (tail Gas) در کوره موسوم به پسماندسوز (Incinerator) سوزانده و به صورت گاز SO2در محيط منتشر مي شود تا از انتشار گاز سمي H2Sدر محيط پرهيز شود.

 

برنامه هاي مطالعاتي اصلاح واحدهاي بازيابي گوگرد

جعفرزاده به برنامه هاي مطالعاتي براي اصلاح واحدهاي بازيابي گوگرد اشاره مي کند و مي گويد: اهم اقدام هاي قابل انجام براي کاهش انتشار SO2 در فازهاي گازي عبارتند از: احداث واحدهاي غني سازي گاز اسيدي(AGE) و تصفيه گازهاي باقي مانده (TGTU) در پالايشگاه هاي اول، دوم و سوم. احداث واحد غني سازي گاز اسيدي در پالايشگاه پنجم و رفع موانع و مشکلات عملياتي واحدهاي بازيابي گوگرد به منظور بهره برداري مداوم و پايدار از آن.وي مي افزايد: همچنين مي توان به تکميل عمليات احداث واحدهاي بازيابي گوگرد قبل از ورود خوراک به فازهاي جديد، رفع مشکلات عملياتي واحدها و تجهيزاتي نظير کمپرسورهاي گازهاي اسيدي پالايشگاه به منظور کاهش ميزان فلرينگ، تکميل عمليات نصب و راه اندازي واحدها و تجهيزات مرتبط با فلرينگ پالايشگاه ها و تهيه برنامه جامع کاهش فلرينگ در تمامي پالايشگاه هاي گازي اشاره کرد.

 

انگليسي براي دانشجويان اچ اس اي

درکتاب «انگليسي براي دانشجويان اچ اس اي» از مطالب متنوع و به روز ايمني، بهداشت و محيط زيست که جنبه کاربردي نيز دارند، بهره گرفته شده است. دروس کتاب از سه بخش ايمني، بهداشت و محيط زيست تشکيل شده و در پايان هر درس، سئوال درک مطلب و لغات تخصصي همراه با معني آمده است. تجربه نشان داده که طولاني بودن مطالب، براي فراگيران خسته کننده است، بنابراين سعي شده مطالب کوتاه و حتي در بعضي دروس، به شکل مکالمه باشد و اصطلاحات ايمني، بهداشت و محيط زيست به صورت محاوره زبان انگليسي در محل کار نوشته شود. بخش ديگر   حاوي اخباري کوتاه از حوادث به زبان انگليسي است که براي افزايش مهارت خواندن و درک مطلب مفيد است. بخش انتهايي کتاب نيز به فرهنگ لغات و اصطلاحات ايمني، بهداشت و محيط زيست اختصاص داده شده است. مطالعه اين کتاب به دانشجويان رشته ايمني، بهداشت و محيط زيست و همکاراني که در اين حوزه فعاليت دارند، توصيه مي شود.

شيوه هاي مديريت ايمني

بي شك در رويكردهاي مختلف ايمني، رويكرد مديريتي، از جايگاه متفاوت و مهمي برخوردار است. از ميان انواع رويكردهايي كه براي ايمني وجود دارد، مانند رويكرد قانون مداري، رويكرد انسان دوستانه، رويكرد اقتصادي – تجاري و رويكرد عوامل انساني، مي توان گفت که رويكرد مديريت ايمني و بهداشت حرفه اي، نه تنها تمامي رويكردهاي گفته شده را دربرمي گيرد؛  بلكه مي تواند به محوريت  اصلي تبديل شود و آنها را در يك سازمان، هدايت و رهبري کند .

امروزه اصل مديريت سازمان ها بر كسي پوشيده نيست و بدون مديريت كارآمد و موفق، نمي توان به اهداف و تعالي سازماني دست يافت؛ ولي كوچكترين حادثه مي تواند تمامي زحمات و تلاش هاي يك مديريت را نقش بر آب کرده و حسن شهرت سازمان را خدشه دار کند، بنابراين موازي با مديريت ارشد سازمان كه در راس هرم قرار گرفته، مديريت ايمني و بهداشت نيز جايگاه خود را دارد. ناگفته پيداست كه تنها با حمايت مديران ارشد سازمان ها اين مهم مي تواند عملي شود و مديريت ايمني، به اهداف و نتايج خود در سازمان دست يابد.

كتاب شيوه هاي مديريت ايمني(تکنيک ها و ظرافت ها) شامل توصيه هاي ارزشمند و اطلاعات سودمند، هم براي افرادي كه تازه وارد سازمان شده اند و هم متخصصان كهنه كار ايمني است. ايده هاي جديد، طرح ها و راهبرد هاي ارائه شده در كتاب، ياري مي كند تا يك رهبر و مدير موفق ايمني باشيم. بعضي از اين استراتژي ها عبارتند از:

1- از حداقل زمان، حداكثراستفاده را بردن

اين كتاب هفت روش اثبات شده را بازگو مي كند كه مديران موفق ايمني، اغلب آنها را به كار مي گيرند. با به كارگيري اين روش ها مي توانيد زمان خود را بهتر مديريت کنيد. بنابراين وقت آزاد و كافي زيادي خواهيد داشت تا به كاركنان تان كمك كنيد كارهاي شان را سريع، صحيح و ايمن انجام دهند.

2- افزايش  نتايج

براي بيشتر طرفداران ايمني، رمز موفقيت در خلق نتايج است؛ هدفي ملموس كه ايمني و بهداشت كاركنان بهبود مي يابد و در نهايت به سود دهي سازمان منجر مي شود. اين كتاب هفت روش را كه سريع و به راحتي باعث افزايش نتايج مي شود، بر مي شمارد.

3- يافتن راه حل هاي سازنده براي مشكلات عمده شما

به عنوان يك مدير پر مشغله، آيا توانسته ايد از بعضي ايده ها بهتر سود ببريد تا كارهاي تان سريع تر و ايمن تر انجام شود؟ اين كتاب روش هاي اثبات شده اي را نشان مي دهد كه در يافتن راه حل هاي سازنده و آسان به شما كمك مي كند تا مشكلات اساسي خود را حل کنيد.

4- راه حل هاي اثبات شده و مشخص كه به سرعت و به راحتي تعارض كاركنان را حل و فصل مي کند.

گاهي اوقات رفع سوء تفاهم ها، تنها کار لازم براي پايان دادن به يك تعارض و اختلاف است. اين كتاب اصولي را ارائه مي كند تا سريع و راحت اين مشكل را برطرف كنيد.

5- به طرز موفقيت آميزي تيم خود را از طريق تغيير، رهبري كنيد

بيشتر مديران ايمني، اغلب كاركنان خود را به تغيير در وضعيت خود، راهنمايي و تشويق مي کنند. اين كتاب شامل تمام فعاليت هايي است كه شما در انتقال و گذر از يك دوره به شرايط و وضعيت ديگر نياز داريد.

اما اين همه آن چيزي نيست كه در كتاب مي توان يافت. مطالب ارزشمند ديگري وجود دارد كه مي تواند ابزاري براي مديران ايمني در تمام سطوح كاري باشد.

اين كتاب از دو بخش تشكيل شده است. بخش اول كه قسمت اصلي كتاب است، هفت روش برتر مديريت ايمني را در بر مي گيرد و بخش دوم نيز برنامه هاي انجمن ايمني و بهداشت آمريكا  (NSC) را شامل مي شود.