گفت وگو با رئيس مرکز انتقال نفت پايطاق
صنعت و تاريخ بر بلنداي دالاهو
آرزو رحيمي هريک از مناطق 12 گانه شرکت خطوط لوله و مخابرات، در گستره اي از ايران، مسئوليتي دارند خطير؛ مسئوليتي ازجنس انتقال نفت خام و فرآورده هاي آن؛ فعاليتي بدون انقطاع و لحظه اي توقف. شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه غرب، يکي ازهمين مناطق است؛ منطقه اي که کارکنان آن همه هم وغم خود را مي گذارند تا سيالات درون خطوط به مبادي مصرف برسند تا اين چرخه درپهنه غربي کشور معطل نماند.
اين منطقه عملياتي به مرکزيت کرمانشاه، شامل چهارمرکزانتقال نفت شهر، کرمانشاه، پايطاق و برداسپي است.
گزارش پيش رو، گفتماني است باروح اله ارمندلي، رئيس مرکزانتقال نفت پايطاق.اوازفعاليت هاي اين مرکزانتقال نفت وتلاش هر روزه کارکنان آن گفت؛ کارکناني همدل که يک هدف رادنبال مي کنند وآن سربلندي وعزت ايران است.
سفربه مرکزانتقال نفت پايطاق
اين مرکزانتقال نفت(پايطاق)در15کيلومتري سرپل ذهاب و100 کيلومتري خط لوله 8 اينچي واقع شده که نفت خام را ازمرکزانتقال نفت شهيد قمري دريافت و به مرکز انتقال نفت کرمانشاه ارسال مي کند. درمسيرحرکت به سوي پايطاق، وجود گرده ماهي ها ونشانگرهاي (مارکرها) زرد رنگ فلزي وبتني جلب توجه مي کنند ومسيرخط لوله 8 اينچي خط لوله انتقال نفت خام نفت شهربه پالايشگاه نفت کرمانشاه را نشانت مي دهند. کمي جلوتر، درسمت راست جاده، مسيري فرعي وجود دارد که ايستگاه مخابراتي چشمه سفيد با دکل بلند مخابراتي اش، خودنمايي مي کند و پس از آن گردنه «مرصاد»را مي بيني؛ گردنه اي باتاريخي ازرشادت و جانفشاني رزمندگان دلاوري که بازمين گيرکردن منافقان کوردل دراين منطقه، شکست سنگيني بر آنها تحميل وحماسه اي بي نظير درتاريخ انقلاب اسلامي خلق کردند، حماسه اي دردفاع از کيان وطن. 136کيلومتر راه پيموده شده ومرکزانتقال نفت پايطاق نزديک است. به گونه اي که با گذر از مزارع گندم و ذرت درو شده، همچنين عبور از جنگل هاي بلوط سوخته، اين مرکزاندک اندک نمايان مي شود؛ مرکزي سرسبزومحصور در دل کوه هاي بلند دالاهو که چشم نوازاست و روحت را جلا مي دهد. پس از طي اين مسير نسبتا طولاني، استقبال گرم وصميمانه روح اله ارمندلي، رئيس اين مرکزانتقال نفت و نوشيدن يک فنجان چاي، خستگي چند ساعته اين مسير کوهستاني را از تن به در مي کند.
اومتولد1358 است و دانش آموخته مهندسي مکانيک دانشگاه صنعت نفت محمود آباد. ازسال1381با استخدام درشرکت خطوط لوله ومخابرات نفت ايران، فعاليت خود را در صنعت نفت آغاز کرده است. ارمندلي کارخودرابه عنوان کارمند عمليات کاردرمرکزانتقال نفت پايطاق شروع کرده ورتبه ارشدي اين بخش(عمليات)رانيز درکارنامه خود دارد.
وي مدتي مسئول عمليات مرکزانتقال نفت پايطاق بوده و در هشت سال گذشته نيزبه عنوان رئيس مراکزانتقال نفت(شهيدقمري وپايطاق) خدمت کرده که چهارسال آخرآن، به مرکزانتقال نفت پايطاق مربوط است. ارمندلي از ويژگي ها و موقعيت جغرافيايي تلمبه خانه پايطاق (نفت شهر) مي گويد: حوزه استحفاظي اين مرکز انتقال نفت ازکيلومتر 50 خط لوله 8 اينچ نفت شهربه سمت کرمانشاه شروع مي شودوتاکيلومتر172، (خروجي شهراسلام آباد) ادامه مي يابد. به گفته وي اين خط لوله که يکي ازقديمي ترين خطوط لوله انتقال نفت کشورمحسوب مي شود، 236 کيلومتراست ونفت خام را ازميدان مشترک نفت شهر در نقطه صفر مرزي به کرمانشاه انتقال مي دهد.
فعاليت هاي در دست اقدام
رئيس مرکز انتقال نفت پايطاق به فعاليت هاي اين مرکزهم اشاره مي کند و مي گويد: با همدلي که ميان کارکنان اين مرکز وجود دارد، فعاليت هاي متعددي در دست اقدام است.
وي جايگزيني الکتروپمپ ها به جاي توربوپمپ ها را از جمله اقدام هايي بر مي شمارد که اجراي آن مستلزم برقي کردن اين تلمبه خانه است وادامه مي دهد: پروژه شبکه برق دومداره 20 کيلو ولت 5/1 مگاواتي به طول تقريبي 16 کيلومترازپست سراب گرم شهرستان سرپل ذهاب تا اين مرکز انتقال نفت(پايطاق) دردست اجراست وتاکنون 81درصد پيشرفت فيزيکي داشته است.
ارمندلي بابيان اين که تامين قطعات وتجهيزات توربين ها درشرايط تحريم بسيارسخت و تعمير ونگهداشت آنها نيازمند هزينه زيادي است، ادامه مي دهد: با توجه به اين موارد، نصب وجايگريني الکتروموتورهاي دور ثابت که هم هزينه کمتري داردوهم متخصصان داخلي وبومي مي توانند تعميرات و روتين هاي دوره اي آن راانجام دهند، دردستور کارقرار گرفته است. وي PLC کردن مرکزانتقال نفت در نفت شهر را يکي ديگر از طرح هاي در دست اقدام برمي شمارد و ادامه مي دهد: بااجراي اين طرح، پنل هايMCC جديداتاق کنترل، جايگزين پنل هاي قديمي وهمزمان با نصب پنل هاي جديد نيزPLCکردن توربين ها انجام مي شود. رئيس مرکزانتقال نفت پايطاق مي گويد: با اين اقدام، بهره برداري وپايش دستگاه ها دقيق تر انجام و اطلاعات به دورتوربين ها، دماي داخلي آنها، فشار ورودي-خروجي، همچنين فلونفت خام درمدت زمان کمتري پايش خواهد شد. ارمندلي با تاکيد براين نکته که يک لحظه غفلت مي تواند منجر به بروز خسارت هاي جبران ناپذير جاني و مالي شود، ادامه مي دهد: درکنار نصب اين سيستم، نيروي انساني به عنوان اصلي ترين سرمايه، نقش به سزايي دارد. به اين معنا که حضوراو درکنار تجهيزات کنترلي، دقت درانجام کارها را افزايش مي دهد و وقوع حوادث را نيز به حد اقل ممکن مي رساند.
چند طرح مهم ديگر
احداث مخزن 10 ميليون ليتري، يکي ديگر از پروژه هاي در دست اقدام مرکز انتقال نفت پايطاق است که ارمندلي به آن اشاره مي کند و مي گويد: اجرا ونظارت اين طرح با اداره مهندسي طرح هاي شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت منطقه انجام مي شود و ذخيره نفت خام اين مرکز را از 9 ميليون ليتر به 19ميليون ليتر افزايش مي دهد.
وي با بيان اين که تعويض پوشش 20 کيلومترازخط لوله درمحدوده اين تلمبه خانه، يکي ديگرازطرح هاي دردست اقدام اين منطقه عملياتي است، ادامه مي دهد: بنابرنتايج حاصل ازپيگ راني هوشمند انجام شده در مسير اين خط لوله، ترميم نقاط خوردگي بالاي 70درصد آن دردستور کار قرار گرفت. ارمندلي مي گويد: با اجراي اين عمليات، حدود3283 نقطه باخوردگي داخلي کمتراز30درصد دراين محدوده از خط و در دونقطه (کيلومتر41 تا 51 و57 تا67) ترميم و رشد خوردگي آنها متوقف شد.
تعويض 6 کيلومتر لوله ازاين خط که در شرايط بسيارگرم آب وهوايي منطقه انجام شد، تعميراساسي، لايروبي وسند بلاست مخزن تي 21 همچنين تعويض لوله هاي مسير ورودي و خروجي اين مخزن به همراه ميکسر و درين تانک، بازسازي، احداث وتوسعه اتاق هاي نگهباني و بازسازي مهمانسرا و ساختمان هاي قديمي از مهم ترين فعاليت هايي است که دراين حوزه باهمکاري واحدهاي ستادي مرکزمنطقه ومشارکت نيروهاي بهره بردار اين تلمبه خانه صورت گرفته است.
خطر با کار ما عجين است
رئيس مرکزانتقال نفت پايطاق، «خطر» را بخشي عجين شده بافعاليت هاي روزانه اين مرکزعنوان و اظهار مي کند: باتوجه به گستره فعاليت هاي مرکزانتقال نفت پايطاق، باوجود دقت هاي فراوان، گاه اتفاق هاي غيرمنتظره اي مانند قطع برق، توقف ناخواسته توربين، نشتي خط يا پارگي آن و...رخ مي دهد. ارمندلي درپاسخ به اين پرسش که واکنش نيروي انساني دراين مواقع چيست، مي گويد: به طورقطع جلوگيري از بروز حوادث بسيار دشوار است؛ اما در زمان رخدادها، مهم ترين واکنش، حفظ خونسردي و هماهنگي ميان افراد است تا بتوان بهترين تصميم را در شرايط بحراني اتخاذ کرد.
او ادامه مي دهد: درطول سال، اچ اس اي اين مرکز، مانورهاي مختلفي رابا هدف آمادگي نيروي انساني بويژه دربخش هاي عملياتي برگزار مي کند وحفظ خونسردي وهماهنگي ميان افراد به طورعملي تمرين مي شود.
فرهنگ سازي
يکي از دغدغه هاي اصلي شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ايران، حفظ حريم ايمني و اختصاصي خطوط لوله انتقال نفت است.اين خطوط لوله تا رسيدن به مقصد ازشهرها، روستاها، مراتع، زمين هاي کشاورزي، رودخانه ها، کوه ها و مناطق سخت گذر بسياري مي گذرد.از اين رونقض حريم اين خطوط ازسوي ساکنان همجوارآن مي تواند به وقوع حوادث و خسارت هاي جاني، مالي و زيست محيطي ناگواري منجر شود.
رئيس مرکزانتقال نفت پايطاق دراين زمينه مي گويد: با توجه به قدمت خط لوله اين منطقه وفرهنگ سازي خوب ومناسبي که براي حفظ آنها انجام شده است، بيشترهمسايگان حريم خطوط لوله انتقال نفت خام و فرآورده هاي نفتي، باعملکرد و وظايف شرکت، همچنين حوادث ناشي از بي توجهي و ساخت و ساز درحريم خطوط انتقال آشنا هستند.
ارمندلي توزيع بولتن، کاتالوگ و دفترچه هاي تکليف شب تهيه شده به وسيله روابط عمومي ميان ساکنان بويژه دانش آموزان مقاطع مختلف تحصيلي را يکي ازفعاليت هاي مهم مي داند واظهارمي کند: اين فعاليت ها که با هدف فرهنگ سازي و نهادينه کردن آن انجام شده، نقش بسزايي درحفظ سرمايه هاي ملي داشته است. به گفته وي درمحصولات فرهنگي توزيعي ميان ساکنان، توضيحات کاملي درباره خطوط لوله ومخابرات نفت منطقه غرب ووظايف وماموريت هاي آن، همچنين شماره تماس هاي ضروري به مخاطبان(مردم منطقه) ارائه شده است. ارمندلي ادامه مي دهد: درکنار فعاليت هاي فرهنگي اشاره شده، بهره گيري ازخط بان نکته مهم ديگري است که به جلوگيري از بروز حوادث و حفظ حريم خطوط انتقال، کمک شايان توجهي کرده است.
امکانات رفاهي
رئيس مرکز انتقال نفت خام پايطاق، گريزي هم به امکانات رفاهي منطقه مي زند و اظهار مي کند: در اين مرکزانتقال نفت، حدود 50 نفردرشيفت هاي اقماري 14روزه در دو نوبت کار 12 ساعته فعاليت مي کنند. قرار گرفتن اين مرکز دورازمحل سکونت شهري وفاصله 15 کيلومتري آن باشهرستان سرپل ذهاب و شرايط کار بسيار سخت اقماري که کارکنان مشغول فعاليت هستند، موجب شده دوري از خانواده براي آنها دشوار شود. ارمندلي ادامه مي دهد: اقماري بودن، شرايط خاص خود را دارد. به اين معناکه نيروها 14روز کار و بقيه روزهاي ماه را استراحت مي کنند؛ اما واقعيت چيزديگري است؛ يعني کارآن قدرسخت است که حتي با14روز استراحت درمنزل هم جبران نمي شود. خانواده ها نيز با اين موضوع مشکل دارند؛ چون در مدتي که درجمع آنها نيستند، باراصلي مشکلات روي دوششان است. رئيس مرکزانتقال نفت پايطاق، وجود انگيزه و روحيه بالا براي کارکنان را مهم مي خواند ومي گويد: با توجه به مواردي چون سختي کار درچنين مناطقي و دوري از مرکز، به منظور تلطيف فضاي کار و افزايش روحيه نشاط در ميان کارکنان، اقدام هاي خوبي انجام شده است. باشگاه ورزشي باامکانات وتجهيزات مختلفي مثل ميزپينگ پنگ، فوتبال دستي و دستگاه ها ي بدن سازي درمنطقه وجود دارد که کارکنان مي توانند اوقاتي رابا آنها سپري کنند. همچنين زمين چمن فوتبال و زمين واليبال، از ديگر امکانات ورزشي هستند که با هدف نشاط بخشي به کارکنان ايجاد شده است. ارمندلي ادامه مي دهد: فضاي سبز ايجاد شده درمنطقه و کاشت درختان مثمري مثل انجير، انار، انگور و...تلاش ديگري براي آرامش بخشي و افزايش توان روحي-رواني کارکنان در اين منطقه عملياتي است. آب اين چشمه پس از استحصال، آب شرب کارکنان را نيز تامين مي کند و سلامت آن با نمونه برداري ماهانه اداره بهداشت سرپل ذهاب تاييد مي شود.
آميختگي صنعت و تاريخ
ديدن تجهيزات و امکانات، کمپ و مهمانسرا در حاشيه اين گفت وگو خالي از لطف نبود. ساعت 10صبح است ودماسنج محوطه صنعتي 43درجه سانتي گراد بالاي صفر رانشان مي دهد. دمايي کلافه کننده؛ اما کارکنان بي توجه به آن، سخت و پر تلاش به فعاليت خود ادامه مي دهند. دراين ميان، ساختماني متروکه که در ورودي آن تاريخ1935حک شده است، جلب توجه مي کند؛ تاريخي که برقدمت مرکزانتقال نفت پايطاق دلالت دارد. درفاصله يک کيلومتري از اين مرکزانتقال نفت، پايين ترازجاده اصلي گردنه پايطاق، بناي تاريخي «طاق گرا» يا «طاق شيرين» قراردارد که ساخت آن بنابر مستندات باستان شناسي، به اواخردوره ساساني واحتمالا به زمان حکومت خسرو دوم (628-590م) مربوط مي شود. بناي تاريخي «زيج منيژه» نيزازديگر بناهاي تاريخي پايطاق است که در داخل بافت روستاي پايطاق قراردارد، يعني درست درقسمت پايين دست طاق گرا. گرچه تاريخ چندان روشن و دقيقي درباره آن وجود ندارد، اما معماري بنا، بويژه شكل در گاه ها و قوس ها، همچنين نحوه پوشش سقف فضاها نشان مي دهد که زيج منيژه، احتمالا در اواخر دوره ساساني ساخته شده است.