نگاهي به زندگي پروين دولت آبادي مشهور به «شاعر کودک»
پروانه من درآ به پرواز
شخصيتي که کار در موسسات مختلفي، همچون پژوهشکده، شيرخوارگاه، کودکستان، دبستان يا موسسه اي انتشاراتي و آموزشي، زندگي نامه او را تشکيل مي دهد. از نوجواني شعر سرود. اما هر چه پيش تر رفت، موهبت شاعري او را با خويش برد و به گفته خود، شعر هستي او را ساخت؛ با خود گفتم، شعر ارجمند، شعر درون است. در سال 1303 در اصفهان در خانواده اي با پيشينه فرهنگي و تجدد خواه چشم به جهان گشود. پدرش حسام الدين دولت آبادي مدتي رئيس اوقاف اصفهان و در دهه بيست شهردار تهران و مادرش فخر گيتي مدير يکي از مدارس اصفهان بود. تحصيلات ابتدايي و متوسطه را در اصفهان و بخشي را در تهران در مدرسه آمريکايي ها گذراند. پس از اخذ ديپلم مدتي را در يک کودکستان مشغول به کار شد. مواجهه با روح لطيف کودکان او را براي شروع يک زنگي جديد که با شعر و شاعري آميخته بود، آماده کرد. به اقتضاي شرايط محيطي سروده هايي براي کودکان سرود که بعدها اساس و پايه اشعار او شد.
دولت آبادي چند سال بعد به دانشگاه تهران راه يافت و در دانشکده هنرهاي زيبا در رشته نقاشي و مجسمه سازي مشغول به تحصيل شد. در اثناي تحصيل در دانشگاه، زماني که پدرش حسام الدين دولت آبادي شهردار تهران بود، روزي گذرا او به شيرخوارگاه شهرداري تهران افتاد و از نزديک با شرايط استثنايي کودکان بي سرپرست و نيازهاي آنان آشنا شد. در اينجا بود که تحصيل در دانشکده هنرهاي زيبا را رها کرد و براي تحصيل دررشته آموزش کودکان پيش دبستاني، به خارج از کشور؛ ابتدا انگلستان و سپس آمريکا رفت. وي دانش آموخته رشته عکسبرداري داخلي از انگلستان و فارغ التحصيل رشته آموزش پيش دبستاني از آمريکا در مقطع دکترا شد. وي پس از فراغت از تحصيل به ايران بازگشت و فعاليت شغلي خود را در بخش هاي آموزشي در داخل کشور پي گرفت.
تجربه کاري او در شرکت نفت، در دوره اي کوتاه، ابتدا در بخش آموزش کارگران رقم خورد. ديري نپاييد که شرکت را موقتا براي انجام کاري مستقل در امور آموزشي رها کرد و دبستاني به نام «شيوا» تاسيس نمود و به اداره آن همت گماشت. اما پس از پنج سال دوباره به شرکت نفت بازگشت و تا هنگام بازنشستگي در اداره تعاون سازمان پخش آن شرکت مشغول به کار بود.
از فعاليت هاي ديگر او مي توان به عضويت در گروه ويراستاران بخش کتاب هاي کودکان انتشارات فرانکلين با ويرايش بيش از 20 کتاب کودکان و همکاري با ليلي ايمن در گردآوري گنجينه ادبيات کودکان و همکاري با نشريه «پيک» در بخش شعر از همان نخستين شماره انتشار، اشاره داشت. همچنين در سال 1339 با همکاري پرويز ناتل خانلري، زهرا خانلري و همسرش اسماعيل سالمي، شرکت انتشاراتي «سخن» را بنيان نهاد. پروين دولت آبادي تجربه سرودن را از همان دوران نوجواني در کارنامه ادبي خود دارد. دوراني که خانه پدري محفل نشست و برخاست شاعران و اديبان نامدار کشور بود و او در چنين فضايي رشد کرد و به انگيزه چنين محيطي طبع خود را در وادي شعر و ادبيات آزمود و مورد توجه آن کسان قرار گرفت. سرودن شعر براي او زماني جدي شد که سروکار او با کودکان بي سرپرست امين آباد افتاد. به گفته خود هنگامي که وقتش را براي کودکان بي سرپرست امين آباد با گفتن لالايي و مربيگري صرف مي کرد به سرودن شعر براي کودکان روي آورد. او از آن پس ديگر دلباخته کودکان شد و بيشتر سروده هاي خود را براي کودکان و در خدمت نونهالان قرار داد. روي بسياري از شعرهايش آهنگ گذاشته شد و به صورت سرود منتشر شده اند. شعر کودک دولت آبادي بيشتر در راستاي طبيعت بود به طوري که کودکان مي توانستند از رهگذر آن با طبيعت ارتباط برقرار کنند؛
پروانه رنگ رنگ زيبا
بازآمده اي به خانه ما
درگوشه پنجره نشيني
تا باغ قشنگ را ببيني
مهمان قشنگ رنگ رنگم
همبازي کوچک قشنگم
امروز که غنچه هاي زيبا
لبخند زند به صورت ما
من مي کنم اين دريچه را باز
پروانه من در آبه پرواز
وجود همين نسل بود که او را سرزنده مي کرد و روحيه او را پيوسته شاداب نگه مي داشت؛ «آنچه از من مي نويسد، سادگي يک زندگي معلمي دراز مدتي است که سعي کرده ام براي بچه ها سپري شود. همان هايي که زلال وجود خود را به من دادند و نگذاشتند تبديل به مردابي شوم که در من لايه ها و گل هاي زمانه و زندگي بماند.»
دولت آبادي زماني کار خود را در حوزه ادبيات کودک شروع کرد که کمتر کسي حاضر به ورود در اين حوزه مي شد و ادبيات کودک حوزه اي غريب و مهجور مي آمد. وي در چنين شرايطي در شعر سرايي براي کودکان تا آنجا پيش رفت که بيش از 50 اثر براي کودکان به چاپ رساند.
بدين سان لقب «شاعر کودک» گرفت و از بنيانگذاران ادبيات کودک قلمداد شد. پاره اي از اشعار او مملو از طبيعت کودکانه بود، توام با لذتي کودکانه که بر جان مي نشست. سبک شعر او در روزگار خود، سبکي جديد محسوب مي شد، در شعرهايش حضوري مادرانه داشت و همساز با سرشت کودک شعر مي سرود. برخلاف رايج از زبان نصيحت و پند و درونمايه هاي دستور دور بود و ضمن احترام به هويت کودک لذت بچه ها را هدف مي گرفت. در عين سادگي از مضامين نسبتا بلندي برخوردار بود؛
با اين دو دست کوچکم
دست مي برم پيش خدا
با دل پاک و روشنم
دعا کنم، دعا، دعا
آهاي خدا، خدا، خدا
بشنو دعاهاي مرا
دعا براي مادرم
دعا به شادي بابا
به خانه ها صفا بده
به جان ما وفا بده
واژه عشق يکي از بن مايه هاي اصلي شعر پروين دولت آبادي را تشکيل مي دهد. او در بازتاباندن اين حالت فضايي هراس آلود و در مجموع نوميدانه اي را مي آفريند. تو گويي از روح پرتلاطم و نهاد ناآرام او منشا مي گيرد؛
«جام جانم را نياز جوشش صهبا نبود
خون دلي بود اگر مي در دل مينا نبود
دلم به وسوسه، جوياي عشقي است هنوز
لبم به زمزمه، گوياي عاشقي است هنوز»
بسياري از سروده هاي پروين دولت آبادي در مجلات پيک دانش آموزي و کتاب هاي درسي وزارت آموزش و پرورش راه يافت و آن سروده ها نظر به جذابيت و گيرايي، مخاطبان هميشگي خود را داشت. مجموعه «بر قايق ابر» و «گل بادام» از جمله اشعار وي در حوزه کودکان به شمار مي آيند. مجموعه «گل بادام» از مجموعه آثار او در بخش کودک در سال 1366 برنده جايزه کتاب کودک شد. او برخلاف بسياري از شعرا و ادبا اهل محفل نشيني و شرکت در مجامع ادبي نبود. تمامي عمرش وقف کودکان و شعرسرايي براي کودکان شد؛ بيش از چهل سال است که شعر مي گويم و در هيچ انجمن و محفل ادبي شرکت نکرده ام. «نقش اصلي اين شاعر بزرگ پروردن انسان هايي بود که هر کدام خانه پروين را پناهگاهي براي رشد و تعالي خود مي دانستند. او سخي بود و دستگير و آنچه را داشت از ديگران دريغ نمي کرد. از جمله کتابخانه او در اختيار همگان بود و هر کسي در اين کتابخانه سهمي براي خود قايل بود و چه بسيار پايان نامه ها در اين خانه و با حمايت و راهنمايي او نوشته شد.»
البته اشعار دولت آبادي تنها براي کودکان محدود نمي شود، نظر به علاقه اي که به شعر حافظ، فردوسي، سعدي و مولانا دارد، براي بزرگسالان نيز شعرهايي سروده است که در شش دفتر با اشعاري با بن مايه اي فلسفي و عرفاني آمده است. گاهي نيز در راستاي نقد وپژوهش قرار گرفته و اثري به يادگار نهاده است. کتابي در باره شعر حافظ تحت عنوان «منظور خردمند» از آن جمله است.
برگرفته از کتاب: نفت و قلم
غـزليات
تـا جـهـان اسـت از جـهـان اهل وفايي بـرنخـاسـت نـيک عهدي بـرنيـامد، آشنايي برنخاست
گـويـي انــدر کــشــور مـا بـر نـمــي خـيـزد وفــا يا خود اندر هفت کشور هيچ جايي برنخاست
خون به خون مي شوي کز راحت نشاني مانده نيست خود به خود مي ساز کز همدم وفايي برنخاست
از مـزاج اهـل عـالـم مـردمـي کــم جــوي از آنـک هرگز از کاشانه کرکس همايي برنخاست
بـــاورم کـن کـز نـخـسـتين تـخـم آدم تـاکـنـون از زمين مردمي مردم گيايي برنخاست
وحــشـتـي داري بـرو بـا وحـش صـحرا انس گـيـر کز ميان انس و جان وحشت زدايي برنخاست
کــوس وحــدت زن دريـن پيـروزه گـنبد کـاندراو از نواي کوس وحدت به نوايي برنخاست
درنــــورد از آه ســرد ايـن تـخـت نـرد ســـبـز را کاندر او تا اوست خصل بي دغايي برنخاست
مــيل در چشــم امـل کـش تـا نـبيـند در جـهان کز جهان تاريک تر زندان سرائي برنخاست
از امـل بـيـمـار دل را هـيـچ نـگـشــايـد از آنـــک هرگز از گوگرد تنها کيميايي برنخاست
از کــس و نــاکـس بــبر خــاقاني آسـا کـز جـهان هيچ صاحب درد را صاحب دوايي برنخاست
خاقاني
هوروش بند و «يه اشتباه»
در ميان عرصه رقابتي دنياي موسيقي شايد بتوان گفت «هوروش بند» هم در درياي بيکران موسيقي پاپ توانسته است در رده پردانلودترين هاي موسيقي قرار گيرد. «يه اشتباه» نام اثري است که به تازگي از اين گروه منتشر شده است که ترانه سرايي آن را ترانه سراي نام آشنا «مهدي دارابي» عهده دار بوده است. اين قطعه با تنظيم «مهدي جهاني» توليد شده است.
شهرام شکوهي «سختش نکن»
شهرام شکوهي از همان روزهاي رسمي شدنش، طرفداران زيادي پيدا کرد و آلبوم هاي موسيقي او دست به دست مي شد. اين خواننده شايد بر خلاف ديگر خوانندگان توليد آثارش از روند کند تري برخوردار است، اما همچنان مورد توجه مردم قرار دارد. «سختش نکن» قطعه جديدي است که به تازگي از او منتشر شده است. شنيدن اين قطعه را به طرفداران موسيقي پاپ پيشنهاد مي کنيم.
«پژمان جمشيدي» و «سام درخشاني» در تگزاس
سريال طنز «پژمان» به عنوان اولين کار از «پژمان جمشيدي» در روزهايي که نبود سريال هاي کمدي به چشم مي خورد، توانست بينندگان زيادي به خود جلب کند. نقش آفريني او در کنار «سام درخشاني» هنرمند خوشنام سينما و تلوزيون از آن دست اتفاقات خوبي بود که در دنياي کمدي سينما و تلويزيون رخ داد. بعد از سريال پژمان بازي اين دو هنرمند در فيلم «خوب، بد، جلف» بسيار ديدني تر شد. همبازي شدن اين اين دو هنرمند با چهره کمدي «حميد فرخ نژاد» ما را بيش از پيش براي ديدن فيلمي سراسر خنده ترغيب مي کند و حالا «تگزاس» با هنرنمايي اين سه هنرمند کمدي در سينماهاي تهران و شهرستان ها در حال اکران است. اگر به دنبال ساختن لحظات شاد هستيد، تماشاي اين فيلم را پيشنهاد مي کنيم.
قانون زندگي، قانون باورهاست...
دانشمندان دانشگاه هاروارد براي بررسي و تعيين ميزان قدرت باورها بر کيفيت زندگي انسان ها، آزمايشي جالب توجه و حيرت آور انجام دادند.
آنها 80 پيرمرد و 80 پيرزن را انتخاب کردند. شهرکي ساختند به دور از هياهو، شبيه به چهل سال قبل. در اين شهرک غذاهاي چهل سال پيش طبخ مي شد. نوع خط کلمات روي شيشه مغازه ها، فرم مبلمان، آهنگ ها، فيلم هاي قديمي و اخباري که از راديو و تلويزيون پخش مي شد، همه را مطابق با چهل سال پيش آماده کردند.
سپس اين 160 نفر را از هر نظر آزمايش قرار کردند، رنگ موي سر، نوع استخوان، خميدگي بدن، لرزش دست ها، لرزش صدا، ميزان فشار خون و غيره.. آنگاه آنان را به داخل شهرک بردند.
پس از گذشت 5 تا 6 ماه، کم کم خميدگي پشتشان صاف شد و راست مي ايستادند. لرزش دست ها ناخودآگاه از بين رفت، لرزش صدا خوب شد. ضربان قلبشان مثل افراد جوان شد. رنگ موهاي سرشان کم کم شروع کرد به مشکي شدن و چين و چروک هاي دست و صورت شان کم شد و...
علت چه بود؟
خيلي ساده بود. آنها چون مطابق با چهل سال پيش زندگي مي کردند، باور کرده بودند که چهل سال جوان تر شده اند.
برگرفته از کتاب: من، منم؟!
انسان خردمند
«انسان خردمند» با جنجال فراوان، به فهرست پرفروش ترين کتاب هاي جهان راه يافته و دليل آن ساده است: به بزرگ ترين مسائل تاريخ و جهان امروز مي پردازد و به زباني فوق العاده زنده و فراموش نشدني نوشته شده است. عاشقش خواهيد شد! کتابي که تارعنکبوت هاي مغزتان را کنار مي زند. «هراري» روشنفکر زبردستي است که اشاره هاي منطقي و ناگهاني اش خواننده را به حيرت و تحسين وامي دارد. قدرت شفافيت قلم او دنيا را شگفت انگيز و نو جلوه مي دهد. کتابي که به حمايت از حقوق حيوانات مي پردازد و يووال نوح هراري هم مقدمه بي نظيري بر آن نوشته است. در کتاب انسان خردمند نيز، هراري تاکيد زيادي بر حقوق حيوانات داشته و به جنايت هاي انسان به حيوانات پرداخته است.اين کتاب تاريخ مختصر بشر است و واقعا هم تاريخ را به شکل مختصر و البته مفيد بيان کرده است. نويسنده تاريخ انسان را از 5/2 ميليون سال پيش تاکنون فقط در 568 صفحه بيان مي کند. هراري براي نوشتن انسان خردمند از منابع معتبر و تحقيقات ديگر دانشمندان در سرتاسر کتاب استفاده کرده است و ما با يک کتاب علمي که اساس خوبي دارد، طرف هستيم. هر اتفاق مهمي که در طول تاريخ بشر رخ داده، در اين کتاب بيان شده است: چه بر سر گونه هاي مختلف بشر آمد؟ چه بر سر حيوانات عظيم الجثه آمد؟ مغز چگونه تکامل يافت؟ آتش چه تاثيري بر تاريخ گذاشت؟ امپراتوري ها و حکومت ها چرا به وجود آمد؟ پول چگونه و چرا اختراع شد؟ مسيحيت و اسلام چه تاثيري بر انسان و تاريخ گذاشت؟ و مهم تر از همه، گونه انسان خردمند به کجا مي رود؟
بريده اي از کتاب
150هزار سال قبل، انسان ها با وجود استفاده از آتش، هنوز موجوداتي کم اهميت بودند. حالا ديگر مي توانستند شيرها را فراري دهند، خود را در شب هاي سرد گرم کنند و جنگلي را به آتش بکشند، اما اگر همه گونه هاي انسانيِ موجود را به حساب آوريم، شايد تعدادشان هنوز از يک ميليون انسانِ ساکن در مجمع الجزاير اندونزي و شبه جزيره ايبري فراتر نمي رفت؛ اين يعني صرفا يک نقطه روي صفحه رادار زيستبومي.