گزارش مشعل از آخرین تحولات و تلاش های صنعت نفتی ها در مهار آتش چاه 147:
تدبیر مردان صنعت نفت در رگ سفید ادامه دارد

مشعل چاه شماره ۱۴۷ میدان رگ سفید ظهر یکشنبه (هفتم آبان  ماه) هنگام عملیات حفاری به دلیل فوران گاز نفتی، از کنترل خارج و سبب سوختن دکل ۹۵ فتح شرکت ملی حفاری شد؛ میدان نفتی رگ سفید واقع در جنوب غربی کشور و یکی از میدان های بزرگ نفتی است که از اطراف در بین میدان های نفتی بی بی حکیمه (در جنوب شرق)، پازنان (درشمال شرق)، رامشیر (درشمال غرب)، زاغه- هندیجان- بهرگانسر و تنگو (درجنوب غرب) محصور شده است؛ در این حادثه متاسفانه، ۲ تن از کارکنان عملیاتی شرکت به نام های فرزاد ارزانی بیرگانی و محمد سلیمی چگینی جان باختند و اکنون بیش از 10 روز است که کارکنان صنعت نفت، غیورمندانه در حال نبرد با گدازه های سر به فلک کشیده از این چاه و مهار آن هستند و عزم و همدلی کارکنان نفتی مستقر در محدوده چاه شماره ۱۴۷ میدان رگ سفید توصیف ناپذیر است؛ این گزارش روایت عملیات مهار آتش مردان سخت صنعت نفت است، روایتی از جنس ایثار در آزمونی مهم.

مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب بعد از ظهر چهارشنبه (10 آبان) از آماده شدن استخر 200 هزار بشکه ای تامین آب برای مهار آتش چاه ۱۴۷ رگ سفید خبر داد. بیژن عالی پور درباره آخرین وضع مهار آتش در چاه ۱۴۷ رگ سفید گفت: قرار است چاه عمودی در کنار این چاه حفر شود که مراحل آماده کردن آن در حال انجام است.

آخرین ساعات روز چهارشنبه؛ ادامه عملیات خروج تجهیزات
در آخرین ساعات روز چهارشنبه (10 آبان) در حالی که عملیات خارج کردن تجهیزات آسیب دیده محوطه و اطراف چاه در حال فوران ۱۴۷ رگ سفید ادامه دارد، معاون امور تولید شرکت ملی نفت آخرین فعالیت های انجام شده را گزارش می دهد. محسن پاکنژاد می گوید: خوشبختانه با اتخاذ تدابیر لازم، نخستین اقدام ها برای پاکسازی با هدف دسترسی به دهانه چاه ۱۴۷ میدان رگ سفید انجام شد. وی با بیان این که بخشی از محوطه با رعایت مسائل ایمنی تخلیه شده که این مهم گام موثری برای دسترسی نهایی به دهانه چاه برای مهار آتش است، اضافه می کند: همزمان با انجام این کار، اقدام های اجرایی احداث جاده های دسترسی به محوطه در حال انجام است. احداث استخر آب که قرار است ۲۰۰ هزار بشکه آب را در دسترس ما قرار دهد، خطوط لوله آبرسانی و تامین و تدارک تجهیزات، طبق برنامه با سرعت لازم در حال انجام است.وی با بیان این که پیش بینی می کنیم بخشی از این اقدام ها تا فردا بعدازظهر نهایی شود و مقدمات انجام کارهای تخصصی تر مهار آتش فراهم شود، می افزاید: با تلاش و بررسی همکاران فنی شرکت ملی مناطق نفت‎خیز جنوب، موقعیت‎های مناسبی برای احداث سلر و محوطه چاه‎های کمکی و انحرافی تعیین شد تا کمترین زمان حفاری برای انجام عملیات کشتن چاه از عمق (bottom kill) در اختیار ما قرار بدهد و کار احداث این سلر و محوطه‎ها (دو موقعیت به عنوان محوطه نهایی انتخاب شده است) با سرعت در حال انجام است.وی از ۲ روش استاندارد و متعارف برای مهار آتش چاه  خبر می دهد و  می گوید: نخست، روش حمله مستقیم به چاه از سطح (Top Kill) است که از نظر زمان بندی، زمان کمتری به طول می انجامد و اگر شرایط برای عملیات Top kill فراهم نباشد، اقدام به حفر چاه های انحرافی می کنیم تا با تزریق گل و در مواردی سیمان بتوان جلو فوران سیال را از همان انتهای چاه گرفت؛ این دو روش همزمان در حال انجام است و پس از انجام اقدام های اولیه و در یک فاصله زمانی کوتاه، حمله به چاه در حال فوران از سطح انجام می شود که با استفاده از دودکش هدایت کننده (Stinger) این اقدام انجام می شود.وی به این پرسش که چه زمانی فرصت استفاده از دودکش هدایت کننده فراهم می شود، پاسخ می دهد: پیش بینی ما این است که در کمتر از یک هفته با تدارک بخشی از تجهیزات که بتوانند دودکش هدایت کننده را روی دهانه چاه قرار دهند، فراهم شود.

وزیر نفت در محل حادثه
وزیر نفت که در نخستین ساعت آتش سوزی دکل ۹۵ شرکت ملی حفاری، نماینده ویژه ای برای پیگیری این حادثه انتخاب و او را به منطقه گچساران اعزام کرده بود، صبح روز پنجشنبه (11 آبان) به اتفاق هیئت همراه در محل حادثه حاضر شد و در جریان آخرین وضعیت مهار آتش قرار گرفت. در این بازدید، مسئولان عملیات و مدیران منطقه درباره اقدام های انجام شده از جمله مراحل ساخت استخر ۲۰۰ هزار بشکه ای ذخیره آب، محل استقرار (لوکیشن) دستگاه هاي حفاری و تسطیح و احداث جاده های جدید دسترسی به موقعیت چاه و تلاش شبانه روزی کارکنان صنعت نفت توضیح دادند.  مهندس زنگنه سپس در جلسه ای با حضور مدیران ارشد، متخصصان و دست‎درکاران ستاد راهبری مهار فوران چاه ۱۴۷ به بررسی برنامه زمانبندی تدوین شده و راه‎های مورد نظر در باره عملیات کنترل چاه پرداخت. وزیر نفت پس از این بازدید، سازماندهی و فرماندهی شکل گرفته برای مهار آتش چاه شماره ۱۴۷ میدان رگ سفید را مطلوب خواند و اظهار امیدواری کرد که تلاش همکاران برای مهار آتش چاه هر چه سریعتر به نتیجه برسد.مهندس بیژن زنگنه با ابراز تاسف از جان باختن ۲ تن از کارکنان در این حادثه گفت: خوشبختانه با فداکاری همکاران شرکت ملی حفاری آسیب جانی در این اتفاق محدود شد و کارکنان شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب و شرکت ملی حفاری با جدیت و حرفه‎ای گری کار را دنبال کردند. وی تاکید کرد: کار خاموش کردن چاه که در دنیا جزء کارهای تخصصی و با فناوری پیشرفته(High Tech) به شمار می آید، هم اکنون در این منطقه در حال انجام است.
اولویت اصلی حفظ جان و سلامت مهارگران
وزیر نفت پس از این بازدید حفظ جان و سلامت کارکنان را اولویت اصلی عملیات مهار چاه خواند و افزود: اگر چه سرعت در مهار آتش سوزی مهم است، اما به هیچ عنوان نباید روی سلامت و حفظ جان نیروهای حاضر در محل خطر کرد؛ عملیات مهار آتش، یک کار جمعی است که در آن قهرمانی فرد معنا ندارد، زیرا بدون انجام درست وظایف و مسئولیت ها از سوی یکایک عوامل و نیروها، کار به سرانجام نمی رسد. وزیر نفت همچنین بر لزوم تبعیت از فرمانده عملیات تاکید کرد و گفت همه نیروها بدون توجه به موقعیت و جایگاه سازمانی، موظفند از فرماندهی عملیات تبعیت کنند. وی همکاری و همراهی دو شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب و شرکت ملی حفاری را ارزشمند دانست و از زحمات مدیران و کارکنان حاضر در محل حادثه قدردانی کرد.

تخلیه مخازن گازوییل موجود در محوطه چاه
بعد از ظهر روز پنج شنبه (11 آبان) معاون امور تولید شرکت ملی نفت در آخرین گزارش خود اعلام کرد: مخازن گازوئیل که از جمله عوامل ایجاد خطر جدی در محوطه چاه بود به صورت کاملا ایمن تخیله شد.
محسن پاک نژاد درباره آخرین اقدام های انجام شده برای مهار چاه گفت: در ادامه عملیات پاکسازی محوطه چاه مشتعل شماره ۱۴۷ میدان رگ سفید خوشبختانه از نیمه شب گذشته (چهارشنبه ۱۰ آبان )، مخازن گازوییل که از جمله عوامل ایجاد خطر جدی در محوطه چاه بود به صورت کاملا ایمن تخیله شد و ریسک انفجار این مخازن از بین رفت. اقدام های مربوط به ساخت موقعیت های مناسب برای احداث سلر، محوطه چاه‎های کمکی و انحرافی حفاری و منابع تامین آب، به سرعت در حال پیشرفت است و پیش بینی می شود بخش عمده ای از آن در ۷۲ ساعت آینده پایان یابد.  وی تاکید کرد: حضور مهندس زنگنه، آقای کاردر، مدیرعامل شرکت ملی نفت و هیئت همراه در موقعیت چاه مشتعل ۱۴۷ میدان رگ سفید، روحیه ای مضاعف در همکاران و مهارگران ایجاد کرد، همچنین مهندس زنگنه توصیه های ارزشمندی داشت که بدون شک رعایت آنها تاثیری بسزا در روند اجرای امور خواهد داشت.
 

تداوم عملیات پاکسازی
بلافاصله پس از دریافت خبر حادثه، برای برنامه ریزی به منظور مهار فوران و آتش سوزی چاه ۱۴۷ رگ سفید، ستادی متشکل از مدیران عامل و متخصصان شرکت ها ی ملی مناطق نفت خیز جنوب و ملی حفاری در منطقه تشکیل و در نشست های مستمر روزانه، روند مهار چاه را برنامه ریزی و راه های اجرایی و عملیاتی برای شتاب بخشیدن به مهار فوران چاه را بر پایه گزارش های تخصصی و وضع چاه با حفظ اصول ایمنی در دستور کار دارند. ستاد راهبری مهار چاه مشتعل شماره ۱۴۷ میدان رگ سفید
در آخرین ساعات پایانی روز جمعه (12 آّبان) گزارشی اعلام کرد: «عملیات خارج سازی تجهیزات و پاکسازی محیط پیرامونی چاه شماره ۱۴۷ میدان رگ سفید با توجه به حجم وسیع آتش در محوطه چاه، بر اساس شرایط جوی در ساعات مناسب از نظر جهت وزش باد انجام می شود؛ مهارگران در تداوم این عملیات، روز جمعه (۱۲ آبان) موفق شدند با حمایت خودروهای آتش نشان و خدمات ایمنی و پشتیبانی شرکت ها ی ملی مناطق نفت خیز جنوب و ملی حفاری نسبت به روزهای گذشته تعداد بیشتری از تجهیزات سوخته را از محوطه مشتعل چاه تخلیه کنند. همسو با این عملیات، کار احداث استخر ذخیره آب و دو محل برای استقرار دکل های حفاری به طور شبانه روزی در حال اجراست و همزمان دیگر تجهیزات لازم برای عملیات مهار از جمله پمپ های فشار قوی و سیستم های آب پاش در حال انتقال به این موقعیت عملیاتی است.

احداث ۲۵۰ کیلومتر خط لوله انتقال آب
روز شنبه (13 آبان) مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب از احداث ۲۵۰ کیلومتر خط لوله انتقال آب برای مهار آتش چاه ۱۴۷ میدان رگ سفید خبر داد و گفت: قرار است به زودی دو دکل حفاری در مسیر منطقه نفتی رگ سفید مستقر شوند. بیژن عالی پور افزود: کارشناسان شبانه روز در حال فعالیت هستند و از ابزار و فناوری های روز برای مهار آتش این چاه استفاده می شود و به زودی ۲ دکل حفاری در مسیر منطقه نفتی رگ سفید برای کمک به مهار آتش سوزی مستقر می شوند.

انتصاب فرمانده عملیات مهار
مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره شرکت ملی حفاری روز یکشنبه (14آبان) در حکمی مهران مکوندی را به عنوان فرمانده عملیات مهار آتش چاه ۱۴۷ رگ سفید در این شرکت منصوب کرد. در این حکم تاکید شده است: همه امور مرتبط با کنترل و مهار فوران، تحت نظارت و هماهنگی کامل مسعود حیدری (نماینده معرفی شده شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب و فرمانده میدان) صورت پذیرد. مدیرعامل و رئیس ستاد راهبری مهار و کنترل فوران چاه ۱۴۷ رگ سفید شرکت ملی حفاری در این حکم همکاری و مشارکت با شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب به منظور مهار فوران چاه و ایمن سازی پس از آن به روش های متداول و نوین را از وظایف فرمانده عملیات عنوان کرد. طبق این حکم تشکیل گروه های کاری و تعیین مسئولیت های مربوطه، برنامه ریزی و تشکیل جلسه های روزانه کمیته مقابله با شرایط اضطراری، همکاری و مشارکت با شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب در تدوین راهبرد مهار چاه، ایجاد زیرساخت های لازم برای انجام عملیات مهار فوران و پاکسازی محوطه چاه با رعایت کلیه نکات ایمنی، از دیگر وظایف فرمانده عملیات مهار و کنترل فوران چاه ۱۴۷ رگ سفید است. همچنین آماده سازی، جابه جایی، برپایی و چیدمان مناسب مخازن سیال کشتن چاه و پمپ های پرفشار، همکاری و مشارکت با شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب در آماده سازی و به کارگیری تجهیزات تخصصی مورد نیاز مهار فوران و آماده سازی، جابه جایی، برپایی و راه اندازی دستگاه های حفاری مورد نیاز برای حفر چاه های امدادی از دیگر وظایفی است که در این حکم بر آن تاکید شده بود.

 تلاش‎ها برای مهار آتش ادامه دارد
بعدازظهر روز دوشنبه (15 آبان ماه) مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب، در تشریح روند فعالیت‎ها به منظور مهار آتش چاه ۱۴۷ رگ سفید گفت: تلاش‎ها به منظور مهار این حادثه، با همکاری و همراهی صمیمانه این شرکت و شرکت ملی حفاری ایران با قوت ادامه دارد. بیژن عالیپور افزود: عملیات به منظور خارج کردن تجهیزات از محوطه چاه ادامه دارد و اولویت ما خارج کردن تجهیزاتی است که آسیب کمتری دیده‎اند. وی با اشاره به آماده سازی استخر و احداث ۲۵۰ کیلومتر خط لوله چهار اینچ برای عملیات مهار آتش، ادامه داد: با توجه به همکاری کارکنان شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب در این عملیات، از جمله کارکنان شرکت‎های بهره‎برداری نفت و گاز گچساران و آغاجاری، احداث کمپ برای استقرار کارکنان نیز در دستور کار قرار دارد.
عالیپور با اشاره به برنامه امور فنی شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب برای حفر ۲ حلقه چاه و عملیات مهار از کف، عنوان کرد: امیدواریم با حفر چاه عمودی در ۳۵۰ متری چاه ۱۴۷، بتوانیم به خفه کردن چاه اقدام کنیم.

اجرای عملیات راهسازی و محوطه‎سازی چاه‎های انحرافی
شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب در گزارشی در صبح روز سه شنبه (16 آبان) گفت: عملیات راهسازی و محوطه‎سازی چاه‎های جدید در محل حادثه رگ‎سفید با وجود محدودیت‎های مربوط به استفاده از مواد منفجره و ساختار سنگی منطقه، با سرعت انجام شد.

تخلیه ۱۰ محموله از تجهیزات و ضایعات دستگاه حفاری ۹۵ فتح
ستاد راهبری مهار فوران چاه ۱۴۷ رگ سفید ۲ بعدازظهر روز سه شنبه (16 آبان) اعلام کرد: در ادامه پاکسازی محوطه چاه در حال فوران ۱۴۷ رگ سفید ۲، با هماهنگی و انسجام تیم های عملیاتی، ۱۰ محموله دیگر، از تجهیزات و ضایعات دستگاه حفاری ۹۵ تخلیه شد. در این گزارش آمده بود: در این عملیات که روز دوشنبه (۱۵ آبان) انجام شد، بخش قابل توجهی از پالت‎های مواد سیال حفاری،  هاپر اسکید و مواد شیمیایی از محدوده چاه خارج و به محل پیش بینی شده برای انباشت انتقال یافت.

عملیات پاکسازی در 30 متری آتش
مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب بعدازظهر روز سه شنبه در گزارشی گفت: تاکنون ده‎ها محموله تجهیزات از محوطه اطراف چاه ۱۴۷ رگ‎سفید ۲ جمع‎آوری شده و عملیات پاکسازی تا ۳۰ متری مرکز حریق پیشروی کرده است. بیژن عالیپور گفت: با پایان مرحله راهسازی، احداث موقعیت کمپ‎ها و احداث استخر ۱۳۰ هزار بشکه‎اي، عملیات پاکسازی نیز تا ۳۰ متری مرکز حریق پیشروی کرده است. مسئول کل ستاد بحران و عملیات مهار چاه ۱۴۷ رگ سفید با بیان این‎که عصر امروز با پوشش فوران آب، ضلع شمال غربی چاه هم پاکسازی خواهد شد، ادامه داد: احداث ۲۵۰ کیلومتر خط لوله انتقال آب به پایان رسیده و با پایان آبگیری استخر اول به میزان ۱۳۰ هزار بشکه، مرحله نهایی پاکسازی دکل نیز آغاز می‎شود که در این مرحله با توجه به شدت حرارت، آب افشانی از ۱۰ نقطه با استفاده از موتور پمپ‎های ۱۲ سیلندر صورت گرفته و باقیمانده تجهیزات سوخته و بقایای دکل از موقعیت خارج می‎شود.

مرحله پنجم عملیات پاکسازی محوطه
ظهر روز چهارشنبه (17 آبان) در گزارشی اعلام شد: در ساعات پایانی سه شنبه شب، پنجمین مرحله عملیات پاکسازی محوطه چاه ۱۴۷ رگ سفید اجرا و در جریان آن، سه مخزن مملو از گل حفاری و سه دستگاه پمپ مستقر در محدوده آتش خارج شد. این عملیات با حضور و همکاری تیم عملیاتی این شرکت و شرکت ملی حفاری با موفقیت کامل انجام شد . در این عملیات که ساعت ۲۰:۳۰ دقیقه شامگاه ۱۶ آبان آغاز شد و چهار ساعت به طول انجامید، ابتدا تیم آتش نشانی مناطق نفت خیز جنوب و شرکت‎های بهره برداری نفت و گاز گچساران و آغاجاری با استقرار و چیدن ماشین آلات آتش نشانی و تانکرهای حمل آب، بارش انبوه و فوران آب را در محدوده عملیات امکان پذیر ساختند. سپس سه گروه از آتش‎کاران در صفوف منظم و در فواصل معین، در شعاع ۵۰ تا ۳۰ متری دهانه چاه مستقر و با پاشش مستمر آب، دمای تجهیزات و آهن آلات باقیمانده در ضلع غربی چاه را کاهش دادند. در بخش دوم این عملیات، نیروهای عملیاتی زیر پوشش سنگین آب به چاه نزدیک شدند و لوله‎های مرتبطه مخازن ذخیره گل روغنی را از یکدیگر جدا ساختند؛ سپس دو دستگاه بلدوزر به مخزن شماره یک نزدیک شده و پس از اتصال بکسل و اعمال مراقبت های لازم، مخزن مملو از گل قابل اشتعال را از معرض لهیب آتش دور کردند که این کار با ریزش انبوه فوم و پاشش متراکم آب آتش نشانی همراه بود. در ادامه این عملیات شبانه، ۲ دستگاه مخزن مکش نیز با رعایت اصول ایمنی، توسط نیروهای مستقر در محل ابتدا جداسازی و سپس به بلدوزرها متصل و از محوطه چاه خارج شدند. آخرین مرحله عملیات روز سه شنبه (16 آبان) خارج ساختن سه دستگاه پمپ گل حفاری از محدوده آتش بود که بدون هیچ گونه آسیبی به انجام رسید و در مجموع ۶ محموله سنگین از مجموعه موانع دسترسی به چاه، از محوطه خارج شد.