صنعت انتقال نفت ايران، پيشرو در حمايت از سازندگان داخلی
گام های عملی برای تحقق شعارسال
ليلا وحدتي- زهره ربيعي «حمایت ازکالای ایرانی»عنوان نامگذاری امسال است که مقام معظم رهبری آن را درپیام نوروزی، فصل الخطاب همه دستگاه های دولتی قراردادند و بر این نکته تاکید داشتند که حمایت ازسازنده وتولید کننده داخلی برای ساخت کالای ایرانی، باید به عنوان یک ضرورت مهم، سرلوحه همه امورقرار گیرد. اگرچه ساخت داخل وحمایت ازسازنده ایرانی، درسال های گذشته نیز مورد توجه بوده، اما امسال اشاره مستقیمی به آن شده است تا اهمیت و نقش این موضوع دراقتصاد و گردش روان ترچرخ های آن درکشور نمایان تر شود. به تبع اهمیت چنین موضوعی(ساخت داخل، حمایت ازتولید کننده و کالای ایرانی)، صنعت نفت وبخش های مختلف آن نیزفعالیت های بنیادینی را ازسال ها پیش به منظور «ایرانیزه» کردن کالاها وخدمات مورد نیازاین صنعت انجام داده اند وبرای دستیابی به اهداف تعیین شده دراین حوزه نیز گام های موفقی برداشته اند. شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت ایران نیزبه عنوان یکی ازشرکت های مهم درحوزه پالایش وپخش فرآورده های نفتی، بنابرمسئولیتی که دربخش انتقال نفت خام و فرآورده های جانبی آن دارد، فعالیت هایی با رویکرد ساخت داخل وحمایت ازکالای داخل انجام داده است، تا آنجا که خود را پیشرو و طلایه دار در این حوزه می داند. گزارش پیش رو، اشاره ای است به فعالیت های شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران درحوزه ساخت داخل با رویکرد «حمایت ازکالای ایرانی».
شركت خطوط لوله و مخابرات نفت ايران، وظيفه انتقال ايمن نفت خام از مبادي توليد به هفت پالايشگاه مهم كشور را برعهده دارد؛ پالایشگاه هایی مثل شهید تندگویان، امام خمینی (ره)شازند و... دريافت فرآورده هاي نفتي همچون بنزين، نفت سفيد، نفت گاز، نفت كوره، سوخت جت و...از این پالايشگاه ها و انتقال آنها به مخازن انبارهاي نفت متصل به خطوط لوله درسراسر كشور، تأمين سوخت مايع برخي نيروگاه ها، فرودگاه ها و بخشي ازخوراك صنعت پتروشيمي و در مجموع كنترل شبكه اي با كاركرد انتقال سالانه بیش از123ميليارد ليترمواد نفتي (بيش از57 ميليارد تن -كيلومتر) از دیگر فعالیت هایی است که شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران انجام آنها را به عهده دارد. همه آنچه زیرچترمسئولیت این شرکت قرارگرفته است، با بهره گیری از14هزارکیلومترخطوط انتقال فعال و166مرکزانتقال نفت، فشارشکن و تاسیسات ایجاد شده در12منطقه عملیاتی انجام می شود. نگهداري و بهره برداري پايدار، ايمن و اقتصادي ازخطوط لوله که به مثابه شريان هاي حياتي انتقال مواد نفتي عمل می کنند، باپشتيباني شبكه مخابرات صنعتي انجام می شود؛ شبکه ای بهره مند از293 ايستگاه مخابراتي با ضريب اطمينان 99/99 درصد.
ثبت یک رکورد جدید
شركت خطوط لوله ومخابرات نفت ایران درسال 1396با انتقال 123 میلیارد و 623 میلیون لیترمجموع فرآورده نفتی و نفت خام، 58 میلیارد و 350 میلیون تن –کیلومترکارکرد فرآورده و نفت خام، رکوردی جدید را در تاریخ عملیات انتقال خود به ثبت رساند.
نگاه راهبردی به تولید با حمایت از سازندگان داخلی
يكي ازاساسي ترين اهداف راهبردي شركت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران، حمايت از سازندگان داخلي، تشويق صنعتگران به فعاليت در زمينه ساخت قطعات و تجهيزات مورد نيازصنعت نفت، تغيير روند تأمين كالا ازمنابع خارجي به سمت منابع داخلي و قطع وابستگي به بيگانگان است. شركت خطوط لوله ومخابرات نفت ايران، یکی از نخستین شرکت های مجموعه صنعت نفت است که به منظور نیل به اهداف یاد شده، در مسیر بومی سازی فناوری ها و توسعه صنعتی و اقتصادی کشور، گامی اساسی در این زمینه برداشته است.
موفقیت ها در کنار ریسک ها
این شرکت درسال 1372واحد خودکفایی و ساخت داخل قطعات وحمایت ازسازندگان داخلی را باعنوان« اداره طراحی و مهندسی ساخت تجهیزات» تاسیس و فعالیت خود را با عقد 17 قرارداد درسال 1373 آغاز کرد. در آن سال ها كه تحريمي دركار نبود، این شرکت با حمايت مديران آن مقطع، ساخت پره هاي متحرك توربين هاي سولزر، سولارسنتار و راستون TB-4000 را براي حمايت ازسازندگان داخلي سرلوحه كارهاي خود قرار داد، به طوری که در سال 1377 با ساخت 120 عدد پره رديف اول و 60 عدد پره رديف دوم توربين سولزرمدل S7 و قبول ريسك آن، برای نخستین بار پره های ساخته شده، روی توربین نصب شد و گزارش این فعالیت موفق در روزنامه های پرتیراژ آن زمان، بازتاب گسترده ای یافت.پس از آن درسال 1378 و با ساخت 325 عدد پره رديف اول و 195عدد پره رديف دوم توربين سولار سنتار، به نصب و بهره برداري موفقيت آميز از آن اقدام کرد که اين روند تاكنون در بخش هاي مختلف نیز ادامه دارد.
انجام تعميرات با اتكا به توان سازندگان داخلي
انجام تعمیرات با تکیه بر توانایی و ظرفیت های داخلی و با هدف حمایت از سازندگان و تولید کنندگان داخلی، یکی دیگر از فعالیت های مهم شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران به شمار می آید که این شرکت در مسیر آن گام برداشته و به موفقیت هایی نیز نائل آمده است.
صدورتقاضاي اوليه برای انجام تعميرات اساسي 16دستگاه توربين، ساخت چهار دستگاه پكيج كامل توربو پمپ سولارسنتار براي نخستین بار در داخل كشور، تعمير و تكميل سه دستگاه شاسي توربين گازي سولار سنتار و تعمير و بازسازي پنج فقره تقاضاي مربوط به توربين هاي زيمنس تايفونSGT-100-2S ازجمله مواردي هستند كه همسو با سياست هاي شركت خطوط لوله و مخابرات نفت ايران، به عنوان شركت پيشرودر حمايت ازسازندگان داخلي برنامه ريزي شده است؛ برنامه ها و اهدافی كه علاوه برجلوگیری ازخروج قابل توجه ارز از كشور، حمایت ازساخت داخل، بلوغ و شکوفایی سازندگان داخلی را در پی داشته باشد.
انعقاد قرارداد تعمير و تكميل سه دستگاه شاسي و تبدیل آن به سه دستگاه توربو پمپ كامل سولارسنتار درسال 96 نیزگام بزرگ دیگری بود که با هدف ارتقاي دانش ساخت داخل پكيج كامل توربين هاي گازي برداشته شد، این درحالی است که امسال، ساخت كامل چهاردستگاه پكيج كامل توربوپمپ با تکیه بر بيش از80 درصدساخت داخل قطعات توربين اجرايي خواهد شد.
همچنين براي نخستین بار در داخل كشور، نسبت به انجام مراحل تعمير و بازسازي 5 دستگاه محور HP&LP توربين نئوپنيون اقدام شده است. عودت دو دستگاه توربين سولار تاروس و سولار مارس به ایران از سوی شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران كه به دلیل شرايط حاكم و تحريم ها پس از انجام تعميرات درشركت وود گروپ باقی مانده بود، اقدام بسيارمهم دیگری است که در مسیر حمایت ازتوان داخلی و سازندگان ایرانی انجام شده است.
توليد داخلي در حمايت از ساخت داخل
فعالیت های شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران، با هدف حمایت از نیروی کار ایرانی و تولید کننده داخلی، به حد تنوع و تعدد است، تا آنجا که ساخت انواع شيرآلات، انواع ترانس ركتيفاير ها وشارژرها، انواع نيم لوله و وصله هاي فولادي و اتصالات، همچنین ساخت انواع مكانيكال سيل ها و قطعات اصلي و فرعي پمپ هاي انتقال مواد نفتي، چكش هوایي، انواع كارت ها و تجهیزات الكترونيكي ومواد ضد خوردگی، بخشی از این توانمندی ها به شمار می آیند. شست وشوی توربين، روغن توربين، مواد آتش نشانی و مواد شيميایی روان کننده( DRA)، ساخت داخل نوار پوشش لوله و پرايمر، ساخت قطعات حساس انواع توربين ها مانند پره ها، ديسك ها، كارت هاي كنترلي، پمپ هاي سوخت و روغنكاري و بسياري ديگر از تجهيزا ت جانبي توربين ها، همچنین ساخت درايو دور متغير 6 كيلو ولت باقدرت 1200 كيلو وات، ساخت كنترل ولوكامل الكتروهيدروليك و ساخت انواع فيلترسوخت روغن و هواي توربين هاي گازي از دیگر اقدام های شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت به شمار می رود که با نگاه راهبردی حمایت ازساخت داخل و تولید ملی انجام شده است.
شركت خطوط لوله و مخابرات نفت ايران، يكي از اولين شركت هاي زير مجموعه وزارت نفت است كه درآن، واحد خودكفایي وساخت داخل قطعات با هدف حمايت از سازندگان داخلي کار خود را از سال های دور آغاز کرده است.
ساخت پره هاي متحرك توربين هاي سولزر، سولارسنتار و راستون TB-4000، نصب پره رديف هاي ناحيه داغ توربين سولزرمدلS7 روي توربين، ساخت، نصب و بهره برداری از پره هاي توربين سولار سنتار، از دستاوردهای مهم این واحد است.
چند گام دیگر برای کاهش وابستگی
شرکت خطوط لوله ومخابرات نفت ایران، نه تنها تلاش خود را به منظور کاهش وحتی قطع وابستگی به منابع وبازارهای خارجی طی سال ها کاهش نداده؛ بلکه گام های دیگری نیز به منظور ارتقا در این بخش برداشته که ساخت درايو دورمتغير براي كنترل دور الكتروموتور القايي 6 كيلوولت باقدرت 1200 كيلووات ازآن جمله است.
فروش این تجهیز که درصنایع کاربردی دوگانه دارد، با توجه به تحریم های اعمال شده علیه ایران، ممنوع بود. به همین دلیل ساخت آن در دستور کار قرار گرفت وهم اکنون نیز در مدار بهره برداری قرار دارد. استفاده ازاين درايوها موجب می شود كه درشرايط نرمال بهره برداري، درمصرف انرژی تا حدود 30 درصد صرفه جويي صورت گیرد. با توجه به اهميت فوق العاده زياد اين دستگاه در كنترل بهره برداري از مراكزانتقال نفت و سوخت رساني دركشور، ساخت كنترل ولو كامل از سوی سازندگان داخلي در دستور كار اين شركت قرارگرفت و با همكاري يكي از سازندگان داخلي، نخستین كنترل ولوالكتروهيدروليك ساخت داخل بر مبنای طراحی سازنده داخلی و نه به روش مهندسی معکوس توليد شد.
ساخت سرو هيدروليك پمپ توربين سولار سنتار
مراحل مهندسي معكوس و ساخت داخل سروهيدروليك پمپ توربين سولار سنتار با راهنمايي كارشناسان مديريت خطوط لوله وحمايت مديريت كالا، از سوی شركت مهندسي پولاد زمين انجام شده است.
این پمپ که از تجهيزات كليدي در سيستم كنترل توربين سولاربه شمارمی رود، به دليل استفاده درسيستم هاي كنترل هواپيما، از فناوری، حساسيت و دقت ساخت بالايي برخوردار است.
انحصاری بودن تولید این پمپ به وسیله شرکت آمریکایی Cessna، حساسيت و اهميت فوق العاده زياد اين دستگاه دركنترل بهره برداري از مراكز انتقال نفت و سوخت رساني در كشور، به گونه ای بود که ساخت فلو ديوايدر كامل توربين نئوپنيون به وسیله سازندگان داخلي در دستوركار قرارگرفت شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران با همكاري يكي از سازندگان داخلي، موفق به ساخت نخستین فلوديوايدر شد که هم اکنون نیزدرمدار بهره برداری قرار دارد.
این پمپ با وجود ابعاد كوچك، قابليت تأمين فشار بالا و يكنواخت در بازه زماني طولاني را دارد و همين موضوع، اهميت تلرانس هاي ابعادي ساخت و كلرينس هاي مونتاژي قطعات آن را دوچندان ساخته است.
آنچه اشاره شد، تنها بخشي از مهم ترين اقدام های شركت خطوط لوله و مخابرات نفت ايران در تحقق حمايت ازسازندگان داخلي است و قطعا با اين پشتوانه، گام هاي بعدي اين شركت برای تشويق صنعتگران داخلي به ساخت قطعات و تجهيزات مورد نياز صنعت انتقال نفت به منظور قطع نياز به منابع خارجي محكم تر برداشته خواهد شد.
***
بدون تردید، اگرچه گام های برداشته شده درحوزه داخلی سازی قطعات و تجهیزات مورد نیازصنعت نفت، رضایت بخش به نظرمی رسد؛ اما کافی نیست وبا توجه به تحریم های بین المللی ناعادلانه، هنوز راهی طولانی در پیش است؛راه و مسیری که درسایه همدلی وتعامل پیموده خواهد شد و سدهای تحریم را خواهد شکست.