پیشتازی پتروشیمی ها در ساخت بار اول صنعت نفت

عبور از  وابستــگی         

مشعل همه چیز از محدودیت شروع می شود. انسان ها در شرایط سخت و محدودکننده به فکر جبران و ایجاد راه های جدید می روند و این همان مسیری است که در سال های تحریمی متخصصان صنعت نفت ایران برای دستیابی به آخرین فناوری ها پیموده اند. در سال هایی که شرکت های خارجی به قراردادهای خود پشت پا زدند و تعهدات خود را نیمه کاره رها کردند و رفتند، جوانان متخصص صنعت نفت و به خصوص صنعت پتروشیمی نگذاشتند مجتمع های تولیدی و جریان توسعه متوقف شود.  صنعت پتروشیمی ساخت بار اول و بومی سازی را به عنوان یگانه راه نجات صنعت نفت ایران برگزیده و تاکنون به عنوان یک رهیافت نتایج و امتیازهای ارزشمندی را برای این صنعت و اقتصاد کشور به دست آورده است. سید حمزه حسینی، دبیر کارگروه تولید بار اول معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری اعلام کرده، بیش از 70 درصد مجوز های مرتبط با ساخت بار اول در زیرمجموعه های نفت و گاز و پتروشیمی صنعت نفت بوده است. وحید رضا زیدی فرد، معاون وزیر نفت در امور مهندسی، پژوهش و فناوری هم چندی قبل از تاکید مقام معظم رهبری بر تلاش بیشتر وزارت نفت در حوزه ساخت بار اول تاکید کرد. او با اشاره به برگزاری نمایشگاه توانمندی های تولید داخل که به مناسبت شعار سال «تولید، دانش بنیان، اشتغال آفرین» برگزار شده است، گفت: ساخت کاتالیست های انحصاری و توسعه صادرات آنها یکی از موارد ساخت داخل بوده که تاکنون درآمد قابل توجهی را برای کشور به همراه داشته است. در واقع صنعت پتروشیمی در میان شرایط سخت اقتصادی در داخل و بحران های مالی جهانی و تحریم ها توانسته است مسیری را برای ادامه حضور در بازارهای جهان پیدا کند و این مسیر از اتکا به توان و اعتماد به متخصصان داخلی می گذرد.

  ضرورت همگرایی پتروشیمی ها

شرکت های پتروشیمی به عنوان مجموعه هایی خصوصی در سال های گذشته به شکل انفرادی و موردی تجربه هایی منحصر به فرد در تولید قطعات و تجهیزات و بومی سازی و ساخت بار اول داشته اند، اما در چند سال اخیر و به خصوص در دولت سیزدهم تلاش شده است این روند به عنوان یک مسیر همگانی برای همه مجموعه ها تعریف و زمینه های آن فراهم شود. به همین جهت است که احمد شکری، مدیر طرح های شرکت ملی صنایع پتروشیمی بر لزوم همکاری و همگرایی بیشتر میان کارگروه های خودکفایی طرح ها و مجتمع های پتروشیمی تاکید کرد چرا که این روند می تواند نیازهای آنها را در زمینه تامین قطعات و تجهیزات بیش از قبل برطرف کند.

او می گوید: دستاوردها و تلاش های ارزشمندی از سوی پتروشیمی ها برای داخلی سازی قطعه و تجهیزات مورد نیاز به ثبت رسیده است و می توان گفت که اعتماد به ساخت داخل در صنعت پتروشیمی در حال نهادینه شدن است. با وجود برخی مشکلات، روند تامین نیاز پتروشیمی ها از سوی سازندگان داخلی به خوبی در حال انجام است و باید گفت برخی مجتمع ها در تامین نیازها به بالاترین استاندارد و کیفیت رسیده اند.  علی باقری، مشاور مدیر طرح ها و مسئول کمیته خودکفایی صنعت پتروشیمی با بیان اینکه بومی سازی قطعه ها و تجهیزات ساخت بار اول را با توجه به دستورالعمل ها و استانداردهای موجود ضمانت می کنیم، گفته است که به دنبال بی نیازی در تامین الزامات پتروشیمی ها از خارج کشور هستیم. در این مسیر همکاری با شرکت های دانش بنیان داخلی می تواند ما را در این مسیر ارزش آفرین کمک کند.

همکاری غول های پتروشیمی با دانش بنیان ها و فناوران

اتفاق مبارک و مفید برای اقتصاد کشور و صنعت پتروشیمی، شروع همکاری و ارتباط مستمر بین شرکت های بزرگ و تاثیرگذار پتروشیمی یا به قولی غول های پتروشیمی کشور با شرکت های فناور و دانش بنیان است. در این مسیر بسیاری از مزیت ها و فرصت ها هر دو طرف برای یکدیگر، امکان هم افزایی را فراهم آورده است. روح الله دهقانی، معاون علمی و فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری تاکید دارد که در نتیجه چنین همکاری مشترکی هم افزایی ارزشمند فراهم می شود که از خروج ارز جلوگیری می کند و زمینه استقلال بیشتر از کشورهای اروپایی را فراهم می آورد.

او با اشاره به ضرورت تکمیل زنجیره ارزش در صنعت پتروشیمی در جهت کاهش خام فروشی که به عنوان یک هدف ارزشمند در دستور کار صنعت پتروشیمی قرار دارد، گفت: یکی از موضوعات اصلی و کارویژه های مهم در بحث ساخت بار اول و بومی سازی تجهیزات، حوزه هایی است که در چند دهه گذشته مغفول مانده  و علت آن هم این است که در همه این سالها محصولات پتروشیمی به صورت خام به فروش می رسید و ما وارد حوزه پایین دستی محصولات نمی شدیم.

وی به هلدینگ های بزرگ صنعت پتروشیمی اشاره کرد و گفت: این مجموعه ها نیازهای زیادی در زمینه ساخت بار اول دارند و در همین دوره شروع دولت سیزدهم تاکنون تلاش های زیادی برای کاشه خام فروشی و ساخت بار اول برداشته اند که امیدواریم به زودی برکات آن را ببینیم و از ثمرات آن همه صنعت بهره مند شوند.

برنامه ای هدفمند در مسیر خودکفایی

اما یکی از حوزه های بسیار مهم و کاربردی و درآمدزا برای صنعت پتروشیمی و کشور که ارتباطی تنگاتنگ با حوزه ساخت داخل دارد و می تواند مثالی دقیق و ارزشمند از شعار «ما می توانیم» باشد؛ ساخت داخل و بومی سازی کاتالیست های کاربردی و راهبردی صنعت پتروشیمی است. کاتالیست ها یکی از اصلی ترین مواد وارداتی به کشور در سال های گذشته بوده و به بیان کارشناسان تبدیل به یکی از گلوگاه های نفوذ کشورهای خارجی و نقطه وابستگی به آنها شده بود. روندی که در حداقل یک دهه گذشته در جهت بومی سازی و ساخت بار اول انواع کاتالیست های راهبردی صنعت پتروشیمی شروع و در دولت سیزدهم به اوج خود رسیده، روندی است که ما را بازگشت ناپذیر می کند. امروز کاتالیست های متنوع در داخل کشور تولید و در مجتمع های تولیدی تست می شوند و برخی از آنها وارد بازارهای بین المللی و به خصوص روسیه شده اند. می توان گفت کاتالیست که روزی یکی از نقاط ضعف و وابستگی صنعت پتروشیمی محسوب می شد، امروز به یکی از نقاط قوت این صنعت بدل شده است و می توان با این یک مورد سالانه میلیون ها دلار درآمدزایی پایدار را به ارمغان آورد.   برنامه ریزی برای ادامه این مسیر و هدفمند بودن آن اتفاق مهمی است که مدیران صنعت پتروشیمی در دولت سیزدهم به خوبی به آن واقف هستند و برای آن پیش بینی های روشنی دارند. مرتضی شاهمیرزایی، مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی چندی قبل و در نمایشگاه ایران پلاست با اشاره به چشم انداز این صنعت برای کاهش وابستگی، بومی شدن صنعت و ایجاد فرصت های شغلی پایدار و رشد اقتصادی برای کشور، گفت: همه اینها با اتکا به توان داخلی و اعتماد به متخصصان و فناوران داخلی محقق می شود.او در عین حال با اعلام اینکه 21  محصول راهبرد صنعت پتروشیمی همسو با سند تحول دولت شناسایی و برای داخلی سازی آنها برنامه ریزی شده است، گفت: صنعت پتروشیمی ایران در مسیر توسعه و پیشرفت قرار گرفته و با تولیدی شدن طرح های جدید، رشدی خیره کننده را برای ظرفیت تولید این صنعت رقم خواهد زد.