آفتاب تابان بي منت
به منطقه جنوب شرق برق مي دهد
اعظم محمدشفيع زاده آفتاب تابان و موقعيت جغرافيايي رفسنجان دست به يکي کرده اند تا براي نخستين بار با احداث سامانه خورشيدي در منطقه جنوب شرق بتوان از انرژي پاک، رايگان و تجديدپذير خورشيد که همواره سخاوتمندانه مي تابد، نهايت بهره را برد. سوز سرماي زمستاني کوير تا مغز استخوان را مي سوزاند، اينجا کوير است، اما کارکنان واحد مهندسي برق منطقه جنوب شرق بي اعتنا به سرما در حال کارند و پروژه اي در دست اقدام دارند. حدود يک سال از مصوبه دولت مبني بر اينکه شرکت هاي دولتي ملزم به تأمين 20 درصد برق مصرفي خود طي دو سال آينده هستند، مي گذرد، همين مصوبه کافي بود تا ايده ايجاد اين سامانه جزو خط مشي مديريت و واحد مهندسي برق منطقه جنوب شرق قرار گيرد. وقتي انرژي ناشي از سه روز تابش خورشيد به زمين برابر با تمام انرژي ناشي از احتراق تمام سوخت هاي فسيلي در دل زمين است، بنابراين واحد مهندسي برق منطقه ايده ساخت نيروگاه خورشيدي را مطرح کرد و در نهايت عملياتي شد.
***
احداث نخستين سامانه خورشيدي متصل به شبکه سراسري در مرکز منطقه براي تأمين برق مصرفي ساختمان اداري منطقه و شهرک نفت رفسنجان، سامانه اي که در تمامي مناطق شرکت خطوط لوله مانند ندارد و مهندسان و کارکنان برق منطقه پس از امکان سنجي هاي لازم و اخذ مجوز توانستند پيشگام اقدامي باشند که نويدبخش استفاده از انرژي هاي تجديدپذير در همسويي با اقتصاد مقاومتي است.طرحي که تلاشگران عرصه صنعت نفت دست به طراحي و ايجاد آن زدند، به نظر مي آيد يکي از بهترين ايده ها در زمينه استفاده از انرژي هاي پاک باشد زيرا خورشيد تابان در منطقه کويري رفسنجان در بيشتر طول سال و بيش از 300 روز سخاوتمندانه مي تابد چه خوب که بتوان از اين انرژي پاک براي توليد برق بهره برد و از اين طريق در مصرف سوخت هاي فسيلي که کارکنان منطقه به خوبي قدر آن را مي دانند، صرفه جويي کرد و منطقه گام بزرگي در استفاده از انرژي هاي نو بردارد. محمدجواد يزدان پناه با سابقه 14 سال در زمينه برق که اکنون رئيس نگهداري و تعميرات برق منطقه است و اين طرح با زحمات وي و همکارانش به ثمر نشست، به عنوان سرپرست اين طرح با اظهار شادماني از به ثمر نشستن تلاش چندماهه کارکنان و مهندسان اين واحد دلايلي براي ساختن اين نيروگاه آورد که هر علاقمند به بهره وري در مجموعه شرکت هاي دولتي را به راحتي قانع مي کند به طرف ساخت چنين نيروگاهي برود، او مي گويد: استانداردهاي بين المللي تعيين کرده اند اگر ميانگين انرژي تابشي خورشيد در منطقه اي در روز بالاتر از 5/3 کيلو وات ساعت در مترمربع باشد، استفاده از مدل انرژي خورشيدي يعني همان سيستم هاي فتوولتائيک بسيار مقرون به صرفه و اقتصادي است و رفسنجان به دليل موقعيت جغرافيايي مناسب ميزان تابش خورشيد در آن بالاتر از ميانگين بين المللي است و ظرفيت مناسبي براي پياده سازي اين طرح دارد، اين سؤال پيش مي آيد که چرا نبايد به سراغ استفاده از اين گونه انرژي ها رفت.در حالي که مي شود با استفاده از انرژي خورشيدي که يکي از بهترين راههاي برق رساني و توليد انرژي در مقايسه با ساير شيوه ها است و اينکه با استفاده از سلول هاي خورشيدي و منبع انرژي بي پايان، پاك و رايگان خورشيد مي توان تا حد زيادي در مصرف سوخت هاي فسيلي صرفه جويي کرد، از اين رو مصمم شديم اين طرح را به سرانجام برسانيم. منطقه جنوب شرق، نخستين مناطق شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت در احداث سامانه خورشيدي قرار دارد که پس از مراحل ساخت و نصب تجهيزات، اکنون شاهد افتتاح نخستين سامانه خورشيدي متصل به شبکه برق سراسري در مرکز منطقه با ظرفيت 20 کيلو وات هستيم و مساحتي به متراژ 500 مترمربع از پشت بام ساختمان هاي مرکز منطقه براي اين منظور درنظر گرفته شد و پس از صرف بيش از 3 هزار نفر ساعت اکنون شاهد به ثمر نشستن تلاش همکاران و مديريت منطقه در اين زمينه هستيم. منطقه در زمينه احداث سامانه خورشيدي هنوز اول راه است و در فکر توسعه و گسترش اين سامانه و تبديل آن به مزرعه خورشيدي2 مگا واتي در آينده اي نزديک هستيم که با راه اندازي آن بدون آسيب براي محيط زيست، افزايش بر تأمين برق مصرفي منطقه و ساکنان شهرک نفت رفسنجان به شبکه سراسري نيز برق تزريق کرده است و از مزاياي اين انرژي رايگان بهره مند مي شويم. پاي صحبت هاي مصطفي شجاعي، از مهندسان دست اندرکار پروژه نشستيم وي معتقد است: «در اين سامانه که وظيفه توليد برق را از انرژي خورشيد به عهده دارد، توليد مستقيم الکتريسيته از تابش خورشيد با استفاده از سلول هاي خورشيدي، ميسر مي شود. وي در تشريح چگونگي عملکرد سلول هاي خورشيدي گفت: اين سلول ها نيمه رسانا و از نوع سيليسيوم هستند و کافي است نور خورشيد به سلول خورشيدي بتابد که بر اثر آن اختلاف پتانسيل بين دو الکترود منفي و مثبت ايجاد در نهايت به ايجاد جريان بين اين الکترودها منجر مي شود و در سيستم هاي خورشيدي اينورترها همانند نبض تپنده آن عمل مي کنند و به ويژه در سيستم هاي متصل به شبکه از اهميت بالايي برخوردار هستند. ايده اي که جزء انرژي هاي پاک دسته بندي مي شود، مي توان به اين طريق در مصرف برق صرفه جويي کرد و هزينه هاي منطقه را نيز کاهش داد حتي با گسترش پروژه، بخشي از برق شبکه سراسري نيز تأمين مي شود و مي توان خدمتي نيز براي کشور انجام داد و اين بارزترين مصداق مسئوليت اجتماعي است که از دغدغه هاي مديريت منطقه است. همه مي دانيم سوخت هاي فسيلي که از آن براي تأمين انرژي استفاده مي شود، تجديدپذير و قابل جايگزين نيستند و ذخاير انرژي کشور محدود هستند. از همه مهمتر اينکه موجب گرم شدن بيش از پيش زمين مي شوند. آنقدر اين سامانه مزيت دارد که هر عقل سليمي را به سوي استفاده از اين انرژي پاک مي کشاند. دسترسي آن آسان است، براي محيط زيست آلايندگي ندارد، آلودگي صوتي ايجاد نمي کند و مزاياي بي شمار ديگر...
يکي ديگر از مهندسان دخيل در اين طرح، محمدحسين کريمي در زمينه صرفه جويي و بهره وري پروژه مي گويد: با بهره برداري از بام خورشيد 20 کيلو واتي با ميانگين ساعات آفتابي 3360 ساعت در سال انتظار مي رود ساليانه 24 مگاوات ساعت انرژي به شبکه سراسري برق تزريق شود که با احتساب تعرفه هاي خريد انرژي هاي نو، همچنين از محل کاهش مصرف برق و صرفه جويي ساليانه 240 ميليون ريال انجام شده است و بازگشت سرمايه اوليه کمتر از دو سال خواهد بود.
مهدي توکلي از مهندسان واحد برق و از همکاران
مدير منطقه 8 عمليات انتقال گاز در گفت و گو با «مشعل» ازصادرات بي وقفه گاز به همسايگان مي گويد
قابليت هاي مان را شناخته اند
مشعل صادرات و سوآپ گاز، از منابع افزايش درآمدهاي ارزي کشور شناخته مي شوند و منطقه 8 عمليات انتقال گاز در سال هاي گذشته، به خوبي از عهده اين وظيفه سنگين برآمده است. هم اکنون صادرات گاز به کشورهاي ترکيه، آذربايجان، ارمنستان و جمهوري خودمختار نخجوان در جريان است و ايران توانسته است از محل ارسال و سوآپ گاز، افزون بر افزايش سهم خود در تجارت جهاني گاز، بخشي از منابع درآمدي بودجه را نيز تامين کند. علاوه بر صادرات، انتقال پايدار گاز به استان هاي سردسير شمال غربي کشور نيز، از مسئوليت هاي منطقه 8 عمليات انتقال گاز به شمار مي آيد و اين منطقه با بهره گيري از نيروي انساني توانمند به صورت ايمن و بهره ور در اين مسير گام برداشته است. در ادامه، گفت وگوي «مشعل» با يدالله بايبوردي، مدير منطقه 8 عمليات انتقال گاز را مي خوانيد.
لطفا درباره استان هاي زير پوشش، خطوط لوله و تاسيسات منطقه 8 عمليات انتقال گاز اطلاعاتي ارائه کنيد.
اين منطقه با در اختيار داشتن سه هزار و 700 کيلومتر خط لوله، 6 مرکز بهره برداري خطوط لوله، 9 ايستگاه تقويت فشار گاز و چهار ايستگاه اندازه گيري، مسئوليت انتقال گاز در استان هاي آذربايجان شرقي و غربي، اردبيل و بخشي از استان هاي گيلان، کردستان و زنجان را به عهده دارد.
گاز ورودي منطقه 8 عمليات انتقال گاز به وسيله چه خطوطي تامين مي شود و در سال 96 چند ميليارد مترمکعب گاز از اين منطقه منتقل شده است؟
گاز اين منطقه به وسيله سه خط لوله تامين مي شود؛ نخست خط لوله 30 اينچ که از خط اول سراسري منشعب مي شود، منبع دوم، خط 48 اينچ از طارم زنجان به سمت تبريز و سوم نيز، خط لوله سوم سراسري از تکاب شروع مي شود و در افزايش پايداري انتقال گاز تاثير بسزايي داشته است. سال گذشته، به وسيله خطوط لوله و تاسيسات تقويت فشار گاز منطقه در مجموع 29 ميليارد مترمکعب گاز منتقل شده که اين ميزان نسبت به مدت مشابه سال پيش از آن(95) بيش از 7 درصد افزايش داشته است.
علاوه بر تعميرات اساسي، فعاليت خاص و ابتکاري در جهت انتقال پايدار گاز داشته ايد؟
سال هاي گذشته در بخش پارس آباد استان اردبيل، اندکي با چالش روبه رو بوديم. براين اساس رابط ميان 30 اينچ تامين کننده گاز نيروگاه اردبيل به خط 16 اينچ پارس آباد متصل و محدوديت اين منطقه برطرف شده است. ازسوي ديگر، با اعمال تغييرات، ايستگاه تقويت فشار گاز سراب کارکرد دوطرفه پيدا کرد.
درزمينه پايداري انتقال گاز نيز، کلاس پنج کيلومتر از خط لوله 30 اينچ در منطقه سردرود، (شهرک خاوران) تغيير يافت، همچنين 13 کيلومتر از خط لوله20 اينچ تبريز- مياندوآب در مرحله انتخاب پيمانکار قرار دارد که در سال 97 اجرا مي شود. از ابتداي امسال تاکنون، تعويض پوشش خط 30 اينچ اردبيل- سراب، 48 اينچ زنجان- تبريز و خط 16 اينچ جلفا نيز انجام شده است و تا پايان سال نيز ادامه خواهد داشت.
بزرگ ترين چالش منطقه 8 عمليات انتقال گاز چيست؟
چالش هاي مناطق عملياتي همگاني است. با اينکه تجهيزات خارجي هستند، اما خوشبختانه شرايطي پيش آمده که بسياري از قطعات و تجهيزات مورد نياز، با همراهي شرکت انتقال گاز ايران از سوي شرکت هاي داخلي بومي سازي شده است. خوشبختانه باوجود نيروي انساني باتجربه که قابليت هاي خود را در سطح منطقه و در مناطق نشان داده، همه چالش ها را برطرف مي کنيم.
در حوزه حريم که يکي از چالش هاي همه مناطق به شمار مي آيد، نيز، تلاش کرده ايم در مقاطع مختلف، قوانين، مقررات و توصيه هاي ايمني را به همه سازمان ها ارسال کنيم که با توجه به دريافت استعلام از سوي آنها به نظر مي رسد در اين زمينه موفق عمل کرده ايم.
شرکت انتقال گاز ايران براي دستيابي به جايگاه واقعي خود بايد چه فعاليت هايي انجام دهد؟
شرکت ها و سازمان هاي خصوصي و دولتي نسبت به گذشته شناخت بيشتري درباره فعاليت هاي شرکت انتقال گاز ايران پيدا کرده اند.
پيش ازاين تصور مي کردند شرکت انتقال گاز ايران همان شرکت گاز استان است، ولي با افزايش تعامل و ارتباط، هم اکنون شناخت کاملي نسبت به فعاليت هاي مان پيدا کرده اند. اين شناخت با حضور در نشست هاي استانداري و مشارکت بيشتر در فعاليت هاي اجتماعي به دست آمده است.
آيا بهره گيري از روش هاي نوين عملياتي و تعميراتي در دستور کار اين منطقه قرار دارد؟
بله، تلاش کرده ايم خود را در همه حوزه ها به روز کنيم و اين موضوع در برنامه هاي تعميراتي نيز اجرايي شده است. در قالب برنامه هاي تعميرات از نرم افزار CMMS بهره گرفته ايم.
اين فعاليت ها هر دو هفته يک بار در قالب ويدئوکنفرانس که ايده خوبي نيز بوده است با همه مناطق و ستاد چک و در قالب جلسه، همه مشکلات مطرح مي شود.
منطقه در حوزه خودکفايي، چه فعاليت هايي انجام داده است؟
پس از برجام، گشايش هايي ايجاد شده و تامين اقلام موردنياز تسهيل يافته است. با تعريف کميته هاي خودکفايي در ستاد و مناطق، بومي سازي و ساخت اقلام موردنياز پايش و پس از نهايي سازي و ساخت، اين اطلاعات به اشتراک گذاشته مي شود. در حوزه داخلي سازي تجهيزات و بي نيازي از واردات، حمايت گسترده اي از سازندگان داخلي توانمند انجام شده و با روند مثبتي که طي شده و در حال تکميل است، در مسيري گام برداشته ايم که وابستگي به حداقل برسد.
در پايان اگر نکته اي باقي مانده، بفرماييد.
اين منطقه همه تلاش خود را به کار بسته تا در مسير انتقال پايدار گاز که از رسالت هاي مان است، گام بردارد. در اين مسير افزون بر بخش هاي داخلي، وظيفه صادرات گاز را نيز به عهده داريم که همه تعهدات مان به بهترين نحو محقق شده است.