شرح احاديث اخلاقي   درس خارج فقه   مقام معظم رهبري

من مواعظ الامام الصادق (ع)

انّ الله أنعم علي قوم بالمواهب فلم يشکروه فصارت عليهم وَبالاً و ابتلي قوماً بالمصائب فصبروا فکانت عليهم نعمة (تحف ‏العقول ص 359)

 اگر خداوند متعال به شخص يا اجتماعي، نعمت هايي عطا فرمود و آنان قدر اين نعمت ها را ندانسته و شکر آنها را بجا نياوردند، موجب وزر و وبال آنان مي شود.  نمونه بارز اين مسئله، قوم بني اسراييل است که خداوند متعال به آنان نعمت حکومت صالحان، نعمت پيامبراني چون حضرت داوود و سليمان( عليهماالسلام) و همچنين نعمت غلبه بر فرعون را داد، ولي آنان شکر اين نعم را بجا نياوردند، بلکه دچار غرور و طغيان شدند و در نتيجه « ضربت عليهم الذلة و المَسکنه».  لذا ما در سوره مبارکه «حمد» از خداي متعال مي خواهيم که خداوندا، راه نعمت يافتگان را به ما عطا فرما؛ نعمت يافتگاني که مورد غضب و ضلالت قرار نگرفتند و برعکس اگر بر گروهي مصيبت و بلا نازل شد و آنان صبر و استقامت کردند، آن مصيبت براي آنان مبدل به نعمت مي شود.

خير الکلام قَلّ ودَلَ

نامم را پدرم انتخاب کرد و نام خانوادگيم را يکي از اجدادم، ديگر بس است، راهم را خودم انتخاب خواهم کرد.

 دکتر علي شريعتي

معرفي کتاب و  نرم افزار

کتاب «وابستگي جهان

 به امام زمان (عج)»

اين کتاب، تاليف حضرت آيه الله العظمي صافي گلپايگاني است. اين اثر ارزشمند به صورت نسخه الکترونيکي (اندرويد) در سايت مرکز تحقيقات کامپيوتري علوم اسلامي به رايگان قابل دريافت است.

مذهب تشيع

«شيعه» كه در لغت، به معناى «پيرو و تابع» است، در اصطلاح به كسانى گفته مى‏شود كه جانشينى پيامبر اكرم (ص) را حق اختصاصى خاندان پاك رسالت (ع) دانسته و در اعتقادات و احكام و ساير معارف اسلامى، پيرو مكتب اهل بيت آن حضرت (ع) هستند.

عقايد شيعه‏

اعتقادات شيعه همان اعتقادات اهل بيت پيامبر (عليهم السلام) است؛ زيرا آنان با استناد به دلايل قطعى عقل، كتاب و سنّت، تنها مكتب اهل بيت پيامبر (عليهم السلام) يعنى مكتب حضرت على (ع) و يازده فرزند پاك و معصومش (عليهم السلام) را نيک مى‏دانند.  روشن است كه آرا و عقايد ائمه معصوم (عليهم السلام) برگرفته از كتاب خدا (قرآن)، سنت نبوى (احاديث و سخنان رسول اكرم (ص) ) و نيز مبتنى بر دلايل متقن عقلى است.  ذكر عقايد مكتب تشيع به طور مشروح، ميسر نيست و در اينجا، ضرورتى هم ندارد؛ زيرا اصول عقايد شيعه همان اصول عقايد اسلام است كه اگر مسلمانى از روى‏علم و عمد آنها را نپذيرد و باور نكند، از اسلام و مسلمانى خارج است.  آنچه طرح و تبيينش در اينجا ضرورى است، عقيده ويژه مذهب شيعه است كه بر آن پا مى‏فشارد و نيل به اسلام ناب و اصيل و نيز ايمان نجات‏بخش را بدون آن ميسر نمى‏داند و نيز طرح و تبيين دلايل شيعه بر اثبات اين عقيده خاص شيعه كه او را از ديگر مذاهب اسلامى ممتاز ساخته، همچنين براى آگاهى از عقايد اصيل ائمه اهل بيت (عليهم السلام) بجا است ترجمه بخش هايى از نامه حضرت رضا (ع) را به مأمون عباسى مورد توجه قرار دهيم. آنگاه كه مأمون از آن حضرت خواسته بود عقايد ناب اسلامى را به طور فشرده برايش بنويسد، امام (ع) براي او نوشتند: اسلام ناب، گواهى دادن است به اين كه خدايى جز خداى يكتا نيست؛ خدايى كه شريك ندارد، فردِ واحدِ احد، صمد، قيوم، بصير، قدير، قديم، قائم، باقى، عالمى كه جهل در او نيست، توانايى كه ناتوانى در او نيست، بى‏نيازى كه نيازمند نيست، عادلى كه (هرگز) ستم نمى‏كند، خالق همه چيز است و مثل، مانند، ضد و همتا ندارد و سزاوار پرستش است و اين كه محمد (ص) بنده خدا و رسول، امين و برگزيده او از ميان خلقش و سيد و سرور مرسلان، خاتم پيامبران و برتر از همه جهانيان است و پيامبرى پس از او نيست و شريعتش هرگز تغيير نمى‏كند (و گواهى) به اين كه همه آنچه آورده (از بهشت، جهنم، قيامت، حساب و...) حق و درست است و تصديق به اين حقايق و به جميع پيامبران پيش از او و كتب آسمانى (و گواهى) به اين كه دليل پس از پيامبر (ص)، حجت بر مؤمنان، قائم به امور مسلمانان، ناطق به قرآن و عالم و احكامش، برادر و جانشين و وصيش و آن كسى كه نسبت به او به منزله هارون به موسى (ع) است؛ على‏بن ابى‏طالب (ع)، امير مؤمنان، امام پرهيزگاران، برتر از همه اوصيا و وارث همه پيامبران و مرسلان و پس از او، حسن و حسين سرور جوانان اهل‏بهشت سپس على بن حسين، محمد بن على، جعفر بن محمد، موسى بن جعفر، على بن موسى، محمد بن على، على بن محمد، حسن بن على(عليهم السلام)، پس از او الحجة القائم المنتظر (عج) است. گواهى دهد به امامت آنان و به اين كه زمين از حجّت خدا خالى نمى‏شود و اين كه آنان ريسمان محكم (الهى)، ائمه هدى و حجّت بر اهل زمينند و اين كه كسى كه با آنان مخالفت كند، گمراه و ترك كننده حق و (سبيل) هدايت است و اين كه اگر كسى بميرد و ائمه (ع) را نشناسد، به مرگ جاهليت مرده است.

 ادامه دارد...

كم‏فروشى (كم‏كارى)

«وَ إِلى مَدْيَنَ أَخاهُمْ شُعَيْباً قالَ يا قَوْمِ اعْبُدُواللَّهَ ما لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْرُهُ قَدْ جاءَتْكُمْ بَيِّنَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ فَأَوْفُوا الْكَيْلَ وَالْميزانَ وَ لا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْياءَهُمْ وَ لا تُفْسِدُوا فِى الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاحِها ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنينَ» اعراف - 85

و به‏سوى (مردم) مدين، برادرشان شعيب را فرستاديم، (او به قوم خود) گفت: اى قوم! خداى يگانه را كه جز او خدايى نداريد، بپرستيد، برهانى از جانب پروردگارتان به‏سوى شما آمده (و حجّت بر شما تمام شده) پيمانه و وزن را تمام دهيد (كم‏فروشى نكنيد) و حق مردم را كم ندهيد و در اين سرزمين پس از اصلاح آن، فساد نكنيد، اگر شما مؤمن باشيد، اينها برايتان بهتر است.

معناى كيل و بخس

كيل به‏معناى مقياسى است كه جنس را از نظر حجم با آن مى‏سنجند و كلمه «بخس» به‏معناى نقص در وزن و اندازه‏گيرى است.

دعوت به اجتناب از كم‏فروشى

حضرت شعيب (ع) قوم خود را پس از دعوت به توحيد (كه اساس و پايه دين است)، ابتدا به وفاى به كيل و ميزان و اجتناب از كم‏فروشى دعوت كرده است و آنگاه آنان را از فساد در زمين، برحذر داشته، چون برخلاف فطرت انسان است.

منظور از فساد در زمين، گناهانى‏است كه باعث سلب امنيت مالى و جانى دراجتماع مى‏ شود.  جمله «ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنينَ» علت براى اين دو دعوت است، زيرا وفاى به كيل و وزن و بر هم نزدن نظم اقتصادى و اجتماعى، براى جامعه انسانى بهتر است و سعادت دنيايى جامعه را بهتر تأمين مى‏كند.

اهميت رعايت حقوق مردم

مسئله رعايت «كيل و وزن»، «پرهيز از كم‏فروشى» و «رعايت حق مردم» به قدرى در «تنظيم نظام اقتصادى جامعه» مهم و مؤثر است كه درجاهاى متعدد قرآن به آن اشاره شده‏است؛ از جمله در آيات 84- 86 سوره هود، آيات 181- 184 سوره شعرا، و آيه 35 سوره اسراء.

كم‏كارى، مصداق كم‏فروشى

يكى از مصاديق كم‏فروشى، كم‏كارى است؛ يعنى كسى كه تعهد خدمت در سازمانى مى‏دهد، در حقيقت بخشى از ساعات فعال عمر خود را به آن سازمان مى‏فروشد، حال اگر در اين مدت، كم‏كارى كند، در واقع از وقت فروخته شده خود، كم گذاشته است.  براي مثال شخصى كه در قبال هشت ساعت كار، فلان مقدار حقوق را مى‏گيرد، بايد هشت ساعت كار كند و گرنه از نظر شرعى در مقابل حقوقى كه از بيت‏المال مسلمين مى‏گيرد، مسئول است.  اين مشكل، اغلب دامنگير كشورهاى عقب مانده و جهان سوم است. يكى از علل اصلى عقب ماندگى اين كشورها، فرهنگ گريز از كار است، درحالى كه در كشورهاى صنعتى و پيشرفته، عكس آن مطرح است و به طور معمول تلاش مى‏شود تا در تمام مدت كار، فعالانه كار كنند.

شهيد عبدالکريم جهانگرد اهوازي

 

شهيد جهانگرد، خرداد ماه 1365 وارد شرکت ملي نفت شد. عشق به حضور درکنار رزمندگان اسلام بارها او را به جبهه هاي جنگ کشاند و با وجود چند بار مجروحيت، پس از مداوا مجددا به مناطق جنگي مي رفت وسرانجام روح بلندش در شامگاه 26 بهمن ماه 1366 در منطقه ماهوت عراق براثر اصابت تير مستقيم دشمن، آسماني شد. خواهر شهيد در باره خصوصيات اخلاقي برادرش مي گويد: او نمونه کامل اخلاق بود و مولا علي (ع) را مقتداي رفتاري خود مي دانست. احترام فراوان به والدين، بجا آوردن نماز و ديگر واجبات ديني را هيچگاه فراموش نمي کرد. در بخشي از وصيت نامه شهيد آمده است:

«چه عجيب است داستان آدمي كه مي داند بعد از مرگ ، او را بازخواست مي كنند، اما بي خيال در يك زندگي راحت روز را به معصيت مي گذراند و آسوده همراه شيفتگان رؤياها به خواب مي رود. خدايا اين جان ناقابل را از من حقير بپذير».    

زلال احکام

پرداخت خمس به قيمت سر سال خمسي

پرسش: آيا اين مطلب درست است که در مورد مواد غذايي مانند نخود و لوبيا و وسايلي مانند کفش و لباس اضافه و کلا همه چيز که جزء موونه نيست يا اضافه مي آيد پرداخت خمس قيمت خريد، يعني خمس پولي که ما بابت خريد آنها پرداخت کرديم، کافي است. اما اگر هدف از خريد آنها تجارت و سود بردن باشد، بايد خمس قيمت بازار يعني فروش آنها در سر سال، خمسي را بپردازيم، چه قيمت کمتر شده باشد و چه بيشتر.

پاسخ: تفاوتي نيست و به قيمت سر سال خمسي بايد بپردازد.

با فرزانگان

يکي از شاگردان آقاي بهجت نقل مي کند: يک شب درخانه بودم و بچه ها خوابيده بودند. دختر کوچکم را نوازش کردم و بوسيدم و خلاصه او را خواباندم. يکدفعه چشمم به دختر بزرگم افتاد. نگران شدم و با خود گفتم: نکند او بيدار بوده و ديده است که من دختر کوچکم را بوسيدم و او را نبوسيدم. فردا که براي درس و بحث خدمت آقاي بهجت رسيديم، ايشان نگاهي به من کرد و گفت: ان شاءالله تساوي بين اولاد را رعايت مي کنيد؟! حواستان جمع که هست؟