زماني براي آسايش پالايشگاه ها
گازکام مردم را شيرين کرد
مشعل پالايشگاه هاي گاز، با بهره گيري از واحدهاي مختلف، وظيفه نم زدايي و شيرين سازي گاز غني را به عهده دارند و در مسير فرآورش گاز، با توجه به کيفيت آن، محصولاتي همچون ميعانات، بوتان، پروپان، گوگرد، اتان و... را نيز براي ديگر مصارف آماده سازي و توليد مي کنند. اين محصولات همچون گاز با ارزش هستند و با هدايت به سمت صنايع پتروشيمي و زنجيره توليد، به محصولات با ارزش افزوده بالاتر تبديل مي شوند. هم اکنون 6 پالايشگاه و يک مجتمع پالايشگاهي در کشور، ظرفيت فرآورش روزانه 800 ميليون مترمکعب را به عهده دارند و اين ميزان با ورود فازهاي جديد پارس جنوبي در سال 97 افزايش مي يابد.افزون بر بهره برداري از فازهاي جديد پارس جنوبي در سال هاي گذشته، برنامه ريزي، طراحي و فعاليت هاي مطالعاتي براي افزايش ظرفيت توليد تعدادي از پالايشگاه ها در قالب فازهاي دوم و سوم يا افزايش خوراک دريافتي در دستور کار قرار داشته است.
مدير هماهنگي و نظارت بر توليد شرکت ملي گاز ايران با بيان اينکه پارسال، در مجموع 214 ميليارد مترمکعب گاز در شرکت هاي پالايش گاز کشور فرآورش و به وسيله خطوط سراسري انتقال گاز به مبادي مصرف ارسال شده است، مي گويد: اين ميزان نسبت به سال پيش از آن 3/9 درصد افزايش داشته است. به گفته غلامرضا بهمن نيا، افزون بر پالايش گاز، شاهد افزايش حجم توليد محصولات جانبي نيز بوده ايم. با در سرويس قرار گرفتن فازهاي جديد پارس جنوبي، علاوه بر تامين حداکثري گاز شبکه سراسري، توليد ديگر محصولات جانبي نيز تاکنون به بالاترين رقم رسيده است. توليد محصولات جانبي در سال 96، براي ميعانات گازي 11 درصد، براي اتان 23 درصد و براي گوگرد 3/7 درصد افزايش را نسبت به سال 95 نشان مي دهد. بهمن نيا با اشاره به ظرفيت موجود در خصوص افزايش توليد اين محصولات مي گويد: اين ظرفيت وجود دارد که آمار افزايشي توليد اين محصولات ارزشمند به رقم هاي حتي بالاتري در سال 97 برسد.
پايتخت گاز ايران، همچنان پيشتاز
در اين ميان، مجتمع گاز پارس جنوبي به عنوان بزرگ ترين تامين کننده گاز مورد نياز کشور از مخزني مشترک و راهبردي، همچنان پيشتاز است و با توجه به ورود فازهاي جديد، شاهد افزايش توليد در پالايشگاه هاي اين مجتمع بوده ايم.شرکت مجتمع گاز پارس جنوبى که نگهدارى و بهره بردارى از پالايشگاه هاي مخزن مشترک را عهده دار است، همسو با افزايش ظرفيت توليد، در مسير کاهش مشعل سوزي نيز گام برداشته و سال گذشته يکي از مشعل هاي فاز يک پارس جنوبي خاموش شد. اين فناوري بسيار مبتکرانه در فاز يک پارس جنوبي اجرا شده و براي فازهاي ديگر نيز در برنامه قرار دارد. دهکده بى نام و نشان ديروز، امروز به يکى از بزرگترين مناطق توليد انرژى و نام آورترين شهر گازى جهان در جنوبى ترين نقطه ايران و قلب انرژى ايران تبديل شده و با هدف پاسخگويي به نياز روزافزون مصرف گاز کشور، جايگزين کردن گاز طبيعي با نفت و فرآورده هاي آن و افزايش سهم گاز در سبد انرژي مصرف داخلي به منظور صرفه جويي انرژي و... توسعه يافته است.
افزايش ظرفيت دريافت پالايشگاه فجر جم از مخزن پارس جنوبي
شرکت پالايش گاز فجرجم که از سال 67 براي تصفيه گاز ميدان هاي گازي نار و کنگان منطقه جم و ريز در شرق استان بوشهر مورد بهره برداري قرار گرفته است، با دريافت خوراک از پارس جنوبي، هم اکنون ظرفيت فرآورش روزانه 125 ميليون مترمکعب گاز را دارد.اين پالايشگاه با ظرفيت فرآورش 34 ميليون مترمکعب گاز راه اندازي شد و در مرحله دوم ظرفيت آن تا مرز 79 ميليون متر مکعب افزايش يافت. با اجراي طرح افزايش ظرفيت پالايشگاه (بهينه سازي سيستم هاي تصفيه با تغييرات داخلي واحدهاي عملياتي)، ظرفيت تصفيه گاز به 110 ميليون متر مکعب در روز رسيد و اين ميزان در سال 89 به 125 ميليون متر مکعب افزايش يافت.به موازات توليد گاز در اين پالايشگاه، ميعانات گازي تثبيت شده از دو مرحله عملياتي نيز توليد مي شود. اين ميعانات براي صادرات به تاسيسات بندر سيراف واقع در ساحل خليج فارس منتقل مي شوند. اين پالايشگاه، سال گذشته 19 ميليارد و 500 ميليون متر مكعب گاز را فرآورش کرده که دو ميلياردمترمکعب آن مربوط به ميدان مشترك پارس جنوبي بوده است.پارسال، پنج ميليون و 600 هزار بشكه ميعانات گازي نيز در اين شركت توليد و به وسيله خط لوله به پايانه صادراتي بندرسيراف ارسال و به مبادي مصرف منتقل شده است. گاز طبيعي مايع (LPG) نيز، يكي ديگر از محصولات با ارزش اين شركت به شمار مي آيد و سال گذشته بيش از 43 هزار تن از اين محصول در پالايشگاه فجرجم توليد و به طور روزانه به وسيله تانکرهاي حمل سوخت براي استفاده در مراکز مورد نياز بارگيري شده است.اين شركت با توليد و پالايش بيش از 700 ميليارد متر مكعب گاز شيرين از زمان تاسيس تاكنون، نقش مهمي در تامين انرژي كشور داشته است.اين پالايشگاه هم اکنون ظرفيت دريافت 25 ميليون مترمکعب گاز از مخزن پارس جنوبي را دارد و اين مقدار در سال هاي آينده به 50 ميليون مترمکعب افزايش مي يابد.
پالايشگاه پارسيان؛ نماد پويايي در مهد تمدن ايرانيان
پالايشگاه گاز پارسيان، از ديگر شرکت هاي پالايشي به شمار مي آيد که با ظرفيت حدود 82 ميليون مترمکعب در روز، سومين پالايشگاه گاز کشور است و تامين 17 درصد از گاز مصرفي و 10.5 درصد از سبد انرژي کشور را به عهده دارد. پالايشگاه پارسيان سال 82 در دو فاز ساخته شد. فاز نخست (پارسيان 1) اين شرکت متشکل از دو واحد شيرين سازي است که هرکدام ظرفيت فرآورش 21 ميليون مترمکعب گاز را در روز دارند. خوراک اين فاز از ميدان تابناک تامين مي شود. فاز 2 (پارسيان 2) اين پالايشگاه نيز، ظرفيت فرآورش 37 ميليون مترمکعب گاز در روز را دارد و خوراک آن از ميدان هاي هما، وراوي و شانول تامين مي شود.
پالايشگاه پارسيان، 46 درصد خوراک خود را از حوزه تابناک، 11 درصد از حوزه وراوي و 43 درصد را نيز از حوزه
هما_ شانول دريافت و پس از فرآورش به خط چهارم سراسري ارسال مي کند. اين پالايشگاه، گاز استان هاي فارس، يزد، اصفهان، قم و بخشي از تهران را تامين مي کند. اين پالايشگاه با فرآورش حدود 24 ميليارد متر مکعب گاز طبيعي و 9/5 ميليون بشکه ميعانات گازي با ثبت بيش از 22 ميليون نفر-ساعت کار بدون حادثه، تعهد تکليفي خود را به نحو شايسته اي به انجام رسانده است.ميعانات توليد شده اين شرکت در چهار مخزن 18 هزار مترمکعبي ذخيره و پس از آن به وسيله خط 10 اينچ به عسلويه ارسال و از آنجا به خارج از کشور صادر مي شود. زماني نه چندان دور، اين منطقه به دليل آفتاب سوزان، تابستان هايي با گرماي بيش از 50 درجه سانتي گراد، بارش سالانه ناچيز، دور افتادگي از مرکز و ... در آتش محروميتي تاريخي و غم انگيز مي سوخت. کمبود آب، قطع مکرر و طولاني برق، نبود راه هاي ارتباطي و امکانات بهداشتي و پزشکي مطلوب، تنها نمونه اي از خروارها محروميتي بود که مردم اين منطقه شاهد آن بودند و در چند سال ابتداي فعاليت اين پالايشگاه با اجراي طرح هاي متعدد توسط شرکت ملي گاز ايران در جهت رفع آنها گام هاي بلندي برداشته شده است.
هاشمي نژاد، نخستين تجربه پالايشگاه گاز ايراني
نقطه اي پرجنب و جوش در شمال شرق ايران که نقطه تلاقي اتصال راه آهن ايران به آسياي ميانه و چين و منطقه ويژه اقتصادي سرخس بوده، ميزبان شرکت پالايش گاز شهيد هاشمي نژاد است. پالايشگاهي که گاز مشترکان 6 استان کشور را تامين مي کند. مخازن گازي منطقه خانگيران سرخس شامل سه مخزن گاز شيرين و يک مخزن گاز ترش است.عمليات اجرايي پالايشگاه گاز خانگيران در سال 54 آغاز و در سال 57 به دليل تقارن با پيروزي انقلاب اسلامي متوقف و در نهايت با وقفه اي سه ساله در دهه مبارک فجر سال 62 با حضور رياست جمهوري وقت (حضرت آيت ا... خامنه اي) شعله هاي سرکش آتش از مشعل پالايشگاه به آسمان سر مي کشد و صنعت مردان دلاور ايران زمين به عنوان نخستين سند افتخار اداره عمليات اين مجتمع عظيم پالايشي را بدون حضور بيگانگان بر عهده مي گيرند.اين پالايشگاه، افزون بر فرآورش گاز، وظيفه بهره برداري از مخزن ذخيره سازي شوريجه را نيز به عهده دارد. تاسيسات ذخيره سازي شوريجه واقع در منطقه عملياتي خانگيران سرخس به عنوان پشتوانه توليد در شمال شرق کشور است که رکورد برداشت از اين تاسيسات در زمستان جاري به حدود 14 ميليون متر مکعب در روز رسيد. تاکنون يک ميليارد و 38 ميليون متر مکعب گاز از واحدهاي ذخيره سازي به شبکه سراسري انتقال گاز تزريق شده است.
تداوم توليد در نخستين پالايشگاه خاورميانه
شرکت پالايش گاز بيدبلند به عنوان نخستين پالايشگاه گاز خاورميانه در 18 کيلومتري شمال آغاجاري، 32 کيلومتري غرب بهبهان و 35 کيلومتري شرق ميانکوه در استان خوزستان قرار دارد.
چهار واحد شيرين سازي، وظيفه فرآورش روزانه 2/27 ميليون مترمکعب گاز در اين پالايشگاه را به عهده دارند و با برخي تغييرات در واحدها امکان افزايش 10 درصدي توليد به وجود آمده و در فصل زمستان مي توان روزانه تا 5/30 ميليون مترمکعب گاز توليد کرد.طراحي پالايشگاه از ابتدا به منظور تصفيه گازهاي ترش همراه منطقه آغاجاري و صدور به خارج از کشور انجام شده و ساختار اوليه شامل پنج واحد تصفيه گاز با ظرفيت mmscfd240 براي هر واحد و قابل توسعه تا 9 واحد در سال 47 آغاز و آذرماه 50 از آن بهره برداري شد. با پيدايش حوزه هاي نفتي مارون و اهواز و ارسال گازهاي شيرين اين مناطق براي انتقال به خط سراسري از طريق ايستگاه تقويت فشار گاز بيدبلند (شهيد کاوه پيشه)، حجم صادرات افزايش يافته و نصب واحدهاي بعدي منتفي شد.پالايشگاه مسجد سليمان نيز در 250 کيلومتري شرکت پالايش گاز بيدبلند واقع شده و با ظرفيت توليد روزانه يک ميليون مترمکعب، تحت مديريت اين پالايشگاه قرار دارد. اين پالايشگاه وظيفه تامين گاز صنايع و شهر مسجدسليمان را به عهده دارد.پارسال، کارکنان اين شرکت با افزايش بهره وري و انجام به موقع تعميرات اساسي موفق به توليد بيش از 6 ميليارد و 700 ميليون مترمکعب گاز شدند که نسبت به مدت مشابه سال پيش از آن (1395) با 11درصد افزايش همراه بوده است.
افزايش 210 درصدي توليد گاز مايع پالايشگاه ايلام
شرکت پالايش گاز ايلام نيز يکي از شرکت هاي تابعه شرکت ملي گاز ايران است که در جهت توليد پايدار، ايمن، پاک و بهره ور نسبت به فرآورش و توليد گاز طبيعي، اتان، گاز مايع خام، ميعانات گازي و گوگرد اقدام کرده و محصولات توليدي خود را به شرکت ملي گاز ايران، شرکت پتروشيمي ايلام، امور بين الملل شرکت ملي نفت ايران و صنايع مرتبط با گوگرد و گاز مايع خام عرضه مي کند.با انجام عمليات فرآورش و تفكيك محصولات از گاز غني برداشت شده از مخازن بالادستي در سال 96، يك ميليارد و 230 مترمكعب گاز، يك ميليون و 550 هزار بشكه ميعانات گازي، همچنين حدود 67 هزار تن گوگرد مذاب و 63 هزار تن گوگرد پاستيلي توليد شده است.در بخش فروش محصولات جانبي نيز، عمليات فروش و بارگيري نزديک به يك ميليون و 700 هزار بشكه ميعانات گازي (كاندنسيت)، 58 هزار تن گوگرد پاستيلي (با افزايش 65 درصدي نسبت به سال 95)، 6 هزار و 700 تن گوگرد كلوخه اي، حدود 29 هزار تن گاز مايع خام (LPG) با افزايش 210 درصدي نسبت به سال 95 محقق شده است.
شرکت پالايش گاز سرخون و قشم
شرکت پالايش گاز سرخون و قشم نيز در مسير تامين بخشي از نيازهاي انرژي کشور در استان هاي هرمزگان و کرمان، همچنين توليد مطلوب گاز طبيعي اين سوخت پاک و ارزان براي مصارف صنعتي، تجاري و خانگي در جنوب و جنوب شرقي کشور، در سال 57 تاسيس شد و فعاليت هاي خود را در بخش استحصال و پالايش گاز طبيعي، ميعانات گازي همراه و گاز مايع حوزه گازي سرخون در منطقه بندرعباس و حوزه گازي گورزين در جزيره قشم، آغاز کرد. اين پالايشگاه، ظرفيت فرآورش روزانه 17 ميليون متر مکعب گاز، 11 هزار بشکه ميعانات گازي و 90 تن پروپان و بوتان را دارد.افزايش توليد و تامين گاز از اولويت هاي اصلي پالايشگاه هاي گاز کشور است و خوشبختانه هر روز شاهد افزايش توليد و فرآورش گاز و بهبود وضعيت در اين مجموعه هاي بزرگ هستيم. بهره گيري از فناوري هاي نوين براي افزايش کيفيت محصولات توليدي و کاهش هزينه ها همواره در دستور کار شرکت هاي پالايشي قرار دارد، از اين رو اميدواريم در سالي که از سوي مقام معظم رهبري به عنوان «سال حمايت از کالاي ايراني» نام گذاري شده است، مجموعه اقدام هاي شرکت ملي گاز ايران در راستاي تامين پايدار گاز طبيعي و انرژي مورد نياز بخش هاي مختلف صنعتي و توليدي به عنوان انرژي ارزان، ارزشمند، پاک و در دسترس، زمينه هاي لازم و مساعد را براي بخش توليد در کشور فراهم آورد.از سوي ديگر انتظار مي رود فعالان اقتصادي و توليدکنندگان داخلي نيز با استفاده از اين زيرساخت ها و همچنين طراحي و به کار گيري سازوکارهاي مناسب و بهره ور، بيش از گذشته در افزايش و توسعه کمي و کيفي توليد خود موفق باشند.