از  سوغاتي هاي وطن چه مي دانيد؟

ترش و شيرين هاي ايران

مشعل   محمد رفيعي  شايد با ما هم نظر باشيد که يکي از بهترين خاطرات هر مسافري، آشنايي و چشيدن طعم خوراکي ها در سفر است که آنها را به شهر و روستاي خود مي برد. البته سوغاتي، جلوه هاي مختلف دارد اما اينجا مي خواهيم چند تا از خوش طعم ترين و خاطره انگيزترين خوراکي هاي ايراني را برايتان معرفي کنيم. گوشه به گوشه ايران رنگارنگ و زيباي ما، سوغاتي هاي گوناگون دارد و شايد آنچه پيش روي شماست، يک از هزاران باشد ولي شناختن و چشيدن آنها خالي از لطف نيست.اين نوشتار را براي سفرهاي تابستاني به ياد داشته باشيد.

از باسلق تا شيره

نخستين سوغات شهر ملاير، انگور است. اين شهرستان از نظر تاکستان هاي انگور، دررده ششم جهان قرار دارد و يکي از مناطق توليد عمده انگور کشور محسوب مي شود. هر سال روستاي مانيزان، ديار سرسبز تاک هاي زرخيز، ميزبان گردشگران و مسافراني است که مذاق خود را با طعم شيرين شيره انگور، شيرين تر و خاطره هاي به يادماندني در ذهن خود حک مي کنند. دومين سوغات ملاير، شيره انگور است. محصولي بسيار شيرين که از شهد انگور گرفته مي شود و پس ازجوشاندن و زماني که حجم آن به يک چهارم کاهش مي يابد، شيره حاصل مي شود که هم شکل شيره سفيد آن توليد مي شود وهم شيره عسلي که مهم ترين سوغاتي ملاير محسوب مي شود. مهمترين مرکز توليد شيره در ملاير، روستاي مانيزان در 35کيلومتري جنوب شرقي ملاير است. سوغات ديگر اين شهر زيبا باسلق است. باسلق يکي ديگر از محصولاتي است که از ترکيب کردن شهد انگور و نشاسته به دست مي آيد. نحوه توليد آن شبيه به حلوا است که با ترکيب کردن شهدانگوري که پس ازجوشيدن يه يک سوم کاهش يافته است، با نشاسته، آن را هم مي زنند و پس از سرد شدن به شکل گرد گلوله گلوله در مي آورند و پس از خشک شدن در آفتاب به بازارعرضه مي کنند.

از پادرازي تا نان چايي

پادرازي، از شيريني هاي خوش طعم استان قزوين است که مزه اي فوق العاده دارد. در تهيه پادرازي از پودر زنجبيل، آرد برنج، ترکيب تخم مرغ، شير، روغن صاف قنادي، زعفران، کنجد، پودر قند، آرد نخودچي و وانيل استفاده مي شود. اگر به استان قزوين سفر کرديد، پيشنهاد مي کنيم اين شيريني خوشمزه را با چاي نوش جان کنيد؛ چرا که شيفته طعم و عطر آن خواهيد شد.يکي ديگر از شيريني هاي خوشمزه استان قزوين، نان نخودي است که در طعم بي نظير است. نان نخودي نرم و کوچک است و طرفداران زيادي هم دارد. براي تهيه اين شيريني خوشمزه و دلنشين به آرد سفيد، روغن جامد، آرد نخود، خلال پسته، پودر قند، پودر هل و زرده تخم مرغ نياز است. نان نخودي در بعضي استان هاي کشور هم طبخ مي شود، اما نان شيري استان قزوين در نوع خود نمونه است.نان چرخي يکي ديگر از شيريني هاي سنتي استان قزوين به حساب مي آيد و مردم قزوين به اين خاطر اين نام را برايش انتخاب کرده اند که بعد از مخلوط کردن مواد اوليه، آن را داخل چرخ گوشت مي ريزند تا کاملا چرخ شود. در طبخ نان چرخي از پودرقند، روغن جامد، آرد برنج، آرد سفيد، تخم مرغ، ماست، پودر پسته، بکينگ پودر و پودر هل استفاده مي شود. نان نخودي بعد از اينکه درست مي شود، به مدت زيادي مي توان آن را نگهداري کرد.

از نقل تا حلوا گردويي

نقل، محبوب ترين و پرطرفدارترين سوغات اروميه است. امروز بسياري از نقل هايي که در سطح شهرها ديده مي شود، با دستگاه ساخته مي شود. درگذشته ساخت نقل به روش سنتي کاري بسيار سخت بود.مي توان گفت نقل، يکي از خوشمزه ترين سوغاتي هاي اروميه است. نقل هاي اروميه در مزه هاي مختلف ازجمله نقل بيدمشک، نقل زعفراني و نقل گل محمدي عرضه مي شود و به دليل محبوبيت اين سه طعم مختصر، توضيحي درباره هر يک از طعم ها در ادامه شرح داده مي شود. حلواي هويج، از ديگر سوغاتي هاي محبوب اروميه است که از شيره انگور و هويج درست مي شود. مردم اروميه از حلواي هويج به عنوان خوراکي ويژه شب يلدا استفاده مي کنند و تهيه اين خوراکي در شب يلدا در ساير شهرهاي استان آذربايجان غربي هم رواج دارد. حلواي گردو هم يکي از لذيذترين خوراکي هاي اروميه است. حلواي گردو به دليل داشتن گردو و شيره انگور طبعي بسيار گرم دارد، به همين دليل، استفاده از آن در شب هاي سرد بسيار مرسوم است. براي تهيه حلواي گردو، در يک ديگ مسي شيره انگور، گلوکز و شکر را حرارت مي دهند و بعد از اينکه مواد به جوش آمد، گياه چوبک را به آن مي افزايند و به مدت دو تا سه ساعت در دستگاه مخصوصي هم مي زنند تا سفت شود و در پايان مغز گردو و پسته را به آن اضافه مي کنند. محبوبيت اين حلوا به حدي است که علاوه بر مصرف آن در اروميه، مقدار بسياري از آن به ديگر نقاط ايران صادر مي شود.

از آبنبات تا قره قوروت

آب نبات بجنورد، حدود هشتاد سال است که توليد مي شود و توجه افراد زيادي را به خود جلب کرده است. بسياري از ايراني ها ترجيح مي دهند در کنار چاي خود به جاي قند، آب نبات داشته باشند و همين بازار آب نبات را رونق داده است. بجنورد، يکي از شهرهايي است که بيشتر مسافراني که از شمال کشور به مشهد مقدس سفر مي کنند، از آن خواهند گذشت و يکي از انتخاب هاي زائران براي سوغاتي، آب نبات بجنورد خواهد بود. آب نبات از شکر، آب، جوهرليمو و سفيده تخم مرغ تهيه مي شود. اوايل آب نبات به صورت ساده تهيه مي شد و گزينه هاي زيادي براي انتخاب در دست نبود، اما امروزه مي توان آب نبات هايي با طعم هاي مختلف در شهر بجنورد يافت که هرکدام مزه اي منحصربه فرد و فوق العاده دارند. هل، زرشک، نارگيل، زعفران، ليمو، پسته، دارچين، زنجبيل، کنجد، کاکائو و ... ازجمله اين آب نبات ها هستند. يکي ديگر از سوغات مشهور بجنورد، قره قوروت است. قره قورت يکي از فرآورده هاي حاصل از شيراست. وجود مراتع و چراگاه هاي مناسب در خراسان شمالي، رونق خوبي به دامداري داده است. در زبان ترکي قره قروت را کشک سياه هم مي گويند. اين محصول معمولا به رنگ هاي کرم روشن، زرد و قهوه اي تيره است. قره قروت طرفداران بسياري دارد و با آوردن نام آن و به يادآوردن طعم ترشش دهان آب مي افتد. شما مي توانيد در سفر به اين شهر قره قروتش را به عنوان سوغاتي شهر بجنورد تهيه کنيد. قره قروت در پيشگيري از پوکي استخوان مفيد است.

از پنير نخل تا خارک پخته

پنير نخل، ماده اي ترد و سفيدرنگ و درواقع بخش مياني درخت خرما است. پنير خرما بسيار شيرين و خوشمزه است و علاوه بر بوشهر، در جهرم، و هرمزگان توليد مي شود. در بوشهر به پنير خرما «غاپ» هم مي گويند. براي به دست آوردن پنير خرما يا همان غاپ، ابتدا سردرخت را مي اندازند و برگ ها و ليف هاي دور برگ ها را تا رسيدن به ميانه و پنير درخت جدا مي کنند. اين سوغاتي خوشمزه بسيار گران قيمت است و سرشار از خاصيت! اين سوغاتي لذيذ سرشار از قند، مواد معدني، ويتامين و آهن است.ارده يکي از فرآورده هاي لذيذ کنجد است که به عنوان غذايي پرانرژي در کنار شيره خرما يا شيره انگور مصرف مي شود. ارده از کنجد تهيه مي شود و روغن آن منبع غني از ويتامين، آنتي اکسيدان و چربي اشباع شده است. اين خوراکي گرم، بدن را در برابر هواي سرد مقاوم مي کند. تهيه ارده و شيره مرغوب از بوشهر کار بسيار راحتي است، اما بوشهري ها به خرماي نارس خارک مي گويند. خارک يکي از لذيذترين خوراکي هاي جنوبي است.خارک پخته، يکي از شيريني هاي سنتي و سوغات بوشهر است که طرفداران زيادي دارد. براي تهيه خارک پخته، خارک و شکر را در ديگ مي ريزند و مقداري آب به آن اضافه مي کنند و آن را مي جوشانند تا به صورت کامل نرم شود. بعد از نرم شدن خارک ها بايد آب آن را گرفت و هسته خرما از آن بيرون کشيده شود و خارک ها روي حصير پخش و خشک شوند.

از بگل تا برساق

يکي از شيريني هاي سنتي استان ايلام، حلواي بگل است. از آنجا که اين شيريني، ارزش غذايي بالايي دارد، علاقه مندان بسياري به آن روي مي آورند. زنان باسليقه و هنرمند ايلامي با ترکيب موادي چون کنجد سفيد، کشک پودر شده (بگل)، خرماي مرغوب و روغن محلي (دان) اين حلواي بي نظير را طبخ مي کنند. نان ساجي نيز، از شيريني هاي سنتي استان ايلام است. اين نان محلي رنگ و عطر زيبايي به سفره هاي مردم استان ايلام مي دهد و به گفته کارشناسان تغذيه، سرشار از مواد مغذي است.نان محلي در استان ايلام مانند ديگر شهرهاي کشور عزيز ايران، علاقه مندان بسياري به خود جلب کرده است و افرادي که به اين شهر سفر مي کنند، عاشق عطر و طعم دلچسب اين خوراکي خوشمزه مي شوند.کدبانوهاي هنرمند ايلامي نمک، مايه خمير، آرد و آب را با هم مخلوط مي کنند و خميري به دست مي آيد. سپس اين خمير را داخل ساج که نوعي تنور است، قرار مي دهند و نان سنتي لذيذي طبخ مي کنند.با فرا رسيدن اعياد مختلف، بانوان کدبانوي ايلامي، شيريني هاي سنتي مختلفي را طبخ مي کنند. اسم يکي ديگر از اين شيريني هاي خوشمزه، بژي برساق است که شهرت ديرينه دارد. گردشگراني که اين شيريني را ميل مي کنند، عاشق طعم و عطر آن مي شوند و به عنوان سوغات براي اقوام و دوستان خود خريداري مي کنند.شيريني سنتي بژي برساق از شکر، رازيانه، روغن محلي (دان)، زردچوبه تخم مرغ، شير، زيره و آرد تهيه مي شود.

از کلوچه تا سمنو 

کلوچه بروجردي معروف به کلوچه قندي، يک شيريني بسيار خوشمزه است که با آرد گندم، رنگ هاي طبيعي، مغز بادام و روغن حيواني تهيه مي شود. کلوچه قندي بروجرد کيفيت بالايي دارد و يکي از بهترين سوغاتي هاي خوراکي بروجرد است. در بسياري از خانه هاي اهالي اين منطقه با اين شيريني از مهمانان پذيرايي مي شود.سمنو از جوانه گندم تهيه مي شود و يکي از عناصر اصلي سفره هفت سين ايراني ها است.  بروجردي ها در تهيه سمنو بسيار ماهر هستند و سمنوي توليدي اين شهر از کيفيت بالا و طعم و رنگي مطبوع برخوردار است. معمولا با آغاز اسفند ماه، بسياري از خانواده ها اقدام به روياندن جوانه هاي گندم مي کنند و سپس در يکي دو هفته پاياني سال سمنو مي پزند. تهيه سمنو و فروش آن، يکي از مشاغل رايج در بروجرد در هفته هاي پايان سال است.

از عناب تا کشک

يکي از معروف ترين سوغاتي هاي شهر بيرجند، عناب است. بهترين عناب کشور در بيرجند و شهرستان هاي اطراف آن توليد مي شود و سهم مهمي در صادرات دارد. فصل توليد آن اواخر تابستان و اوايل پاييزاست. از خواص عناب مي توان به خاصيت آنتي اکسيدان، درمان قند خون، منبع ويتامين سي، تقويت کبد وآرامش بخشي آن اشاره کرد. همچنين زرشک، ميوه درختچه اي خاردار در خراسان جنوبي و مرغوب ترين نوع زرشکي که در بيرجند مي توان يافت، نوع زرشک پفکي است. زرشک به عنوان عقيق درخشان خراسان جنوبي شهرت دارد و انتخاب خوبي به عنوان سوغاتي بيرجند است، اما شايد نام کشک بيرجندي را خيلي شنيده باشيد. کشک بيرجند، انواع مختلفي ازنظر شکل ظاهر و طعم دارد. کشک سفيد که از مواد لبني تهيه مي شود و نوع دوم که بيشتر مختص اين منطقه است، کشک زرد است که به صورت پودر زردرنگي در دسترس است و از آرد و ادويه و نمک درست مي شود و غذاهاي خوشمزه اي مي توان از آن تهيه کرد.