در گفت وگو با مسؤول توسعه و کسب وکار دانش بنیان و ساخت داخل شرکت ملی صنایع پتروشیمی مطرح شد
ساخت داخل عامل تغییر ادبیات و رفتار خارجی ها
مشعل استقلال از حضور شرکت های خارجی، بخصوص در اقلام اساسی صنعت نفت و کاهش وابستگی ها همواره به عنوان یک هدف مهم و متعالی مطرح بوده است؛ اما با توجه به تحریم های همه جانبه و مستقیم صنعت پتروشیمی، نیاز به ساخت داخل و استفاده از توانمندی محققان و نیروهای متخصص و جوان داخلی بیش از قبل احساس می شود. در سال های گذشته هم تلاش هایی برای حذف موانع و ایجاد زمینه فعالیت بیشتر متخصصان داخلی و شرکت های دانش بنیان شروع شده بود؛ اما با توجه به نامگذاری امسال به نام «تولید، اشتغال و دانش بنیان»، بسیاری از این اقدامات شکلی هدفمند به خود گرفته اند و شاهد به نتیجه رسیدن آنها هستیم. مهیار نادری، مسؤول توسعه و کسب وکار دانش بنیان و ساخت داخل شرکت ملی صنایع پتروشیمی به عنوان یکی از متخصصان جوان در این عرصه، برخی اقدامات اجرایی صورت گرفته را در گفت وگو با «مشعل» مطرح کرده است.
مرکز توسعه و کسب وکار دانش بنیان و ساخت داخل از سال 99 با هدف شناسایی توانمندی ها و نیازمندی های فناوران و به هم رسانی این گروه ها در موقعیت های مختلف در مجموعه پتروشیمی راه اندازی شده و در این مدت نیز این همراهی ها و به هم رسانی ها، بارها عینیت یافته است. اینها گفته های مهیار نادری است و ادامه می دهد: فعالیت های این مجموعه، حتی قبل از فعال شدن پارک فناوری نفت شروع شده و امروز به نقطه قابل قبولی رسیده است. نادری درباره زمینه های شکل گیری این بخش در مجموعه شرکت ملی صنایع پتروشیمی اظهار می کند: از حدود دو، سه سال قبل، شرکت ملی صنایع پتروشیمی قصد داشت چنین مرکزی را راه اندازی کند؛ اما به دلایلی از جمله اینکه چنین فعالیت هایی، فراساختاری است و در این مدیریت خاص و محدود نمی گنجد و در عین حال مسؤولیت آن را یک بخش قبول نمی کند، اجرایی نشد.
فهرست نیازمندی ها در حال به روزرسانی است
مسؤول توسعه و کسب وکار دانش بنیان و ساخت داخل شرکت ملی صنایع پتروشیمی با اشاره به سابقه و تجربه 17 ساله خود در بخش های مختلف صنعت نفت می گوید: پیش از این در شرکت ملی پخش فعال بودم و موضوع خودکفایی و ساخت داخلی را دنبال می کردیم که در آنجا هم با موضوعاتی چون همکاری نداشتن همه بخش ها مواجه بودم. وقتی به شرکت ملی صنایع پتروشیمی آمدم، از من خواستند تا روی این موضوع و نحوه عملکرد و دستورالعمل های احتمالی کار کنم. به این ترتیب بود که در زیرمجموعه مدیریت طرح ها، بخش جدیدی اضافه شد تا روی ساخت داخل کار کند. وی با بیان اینکه قرار شد این مجموعه روی ساخت داخل و ارتباط با شرکت های دانش بنیان کار کند، افزود: دستورالعملی که تهیه کردیم، در هیأت مدیره به تصویب رسید و ساختار سازمانی برای آن تدوین شد و از اواخر دی ماه 99 شروع به کار کردیم. این مجموعه خیلی سریع رشد کرد و می دانستیم که با چه اهدافی روبه رو هستیم نادری می افزاید: در این مدت با معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری و سایر مراکز نوآوری و فناوری و همچنین شرکت های دانش بنیان ارتباط برقرار کردیم و خیلی سریع توانستیم اقدامات اولیه را انجام دهیم. در همان ابتدای راه، جدولی از نیازمندی ها در صنعت پتروشیمی تهیه و بخشی از این نیازمندی ها را از سوی شرکت ها، طرح ها و مجتمع ها دریافت کردیم. وی با تاکید بر اینکه در فهرست اولیه نیازمندی های ساخت داخل صنعت پتروشیمی بالغ بر 60 قلم تجهیز و قطعات یدکی اعلام شده بود که این فهرست در حال به روزرسانی است، می گوید: بیشتر به موارد تجهیز و سطوح بالاتر و دانش فنی وارد شده ایم؛ چراکه در سطح قطعه و لوازم یدکی، خود مجتمع ها متناسب با طرح ها به سراغ تولیدکنندگان داخلی می روند. اولویت کار هم روی طرح های پیشران است که دانش فنی آنها داخلی سازی نشده و به دلیل تحریم ها دستمان بسته است. این طرح ها، محدودیت ها و نیازمندی های فنی و اجرایی شناسایی شده اند و می توان گفت حدود 28 طرح پیشران و راهبردی شناسایی و شروع شده است. مسؤول توسعه و کسب وکار دانش بنیان و ساخت داخل شرکت ملی صنایع پتروشیمی می افزاید: مدیریت برنامه ریزی و کنترل تولید در مجموعه شرکت ملی صنایع پتروشیمی، این نیازها را برای طرح های پیشران و راهبردی تایید کردند و گفتند که برای 4 تا 5 طرح پیشران، اولویت دانش فنی در حوزه قطعات و تجهیزات شناسایی شده است.
پروژه های ساخت بار اول نتایج قابل قبولی داشته اند
نادری تجهیز دو بازوی بارگیری و امضای یک قرارداد با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برای ساخت بار اول یک تجهیز مهم دیگر به کمک یک شرکت دانش بنیان را از اقدامات انجام شده برمی شمرد و می گوید: معاونت علمی ریاست جمهوری در پی اعلام نیاز ما در حوزه ساخت بازوهای بارگیری، چهار شرکت دانش بنیان توانمند را معرفی کرد و ما هم پس از ارزیابی بر اساس الزامات ساخت داخل و نمونه ساخته و تحویل داده شده آنها و اینکه قرار است از چه ماژول هایی استفاده کنند، یک شرکت را انتخاب کردیم. او در ادامه می افزاید: شورای امنیت ملی در حوزه ساخت بار اول، این مجوز را در اختیار شرکت های دولتی قرارداده که اگر شرکت دانش بنیانی برای ساخت بار اول اعلام آمادگی کرد، با هماهنگی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بدون تشریفات مناقصه بتوانند با آن قرارداد ببندند. ما هم از این امکان استفاده کردیم و طبق ابلاغیه ای که معاونت علمی به مجموعه پتروشیمی داد، مجموعه ما موظف شد با این شرکت قرارداد منعقد کند که در نهایت مهر 1400 قرارداد ساخت بار اول بازوی بارگیری کرایوژنیک در صنعت پتروشیمی ابلاغ شد.
نادری می گوید: به ثمر نشستن این قرارداد و پروژه برای صنعت پتروشیمی به عنوان یک نیازمندی در کل صنعت نفت اهمیت دارد. این تجهیزات قبل از به کارگیری نهایی تحت تست های مختلف و صحت سنجی قرار گرفته و بعد مورد بهره برداری قرار می گیرد. پس از این قرارداد، به عنوان اولین قراردادها، تقریبا مدل قراردادی تعیین شده و می توانیم از شرکت های دانش بنیان در قالب مصوبه ساخت بار اول استفاده کنیم.
مسؤول توسعه و کسب وکار دانش بنیان و ساخت داخل شرکت ملی صنایع پتروشیمی با اعلام اینکه در حال حاضر کار شناسایی و بررسی نیازمندی های اصلی ساخت داخل کمپرسور PDH را در دستور کار داریم، می گوید: در مرحله شناسایی شرکت ها هستیم تا در ادامه با همکاری معاونت علمی و فرهنگی ریاست جمهوری، شرکتی را که توانمند است، انتخاب کنیم. روند انتخاب و انعقاد قرارداد برای این پروژه، مثل قبل نخواهد بود؛ چون یک بار این مراحل را اجرا کرده ایم و می دانیم که با چه روندی کار پیش می رود.
او همچنین با اشاره به همکاری با یک مشاور در حوزه تدوین دانش فنی چهار محصول مهم و راهبردی می گوید: با کمک این مشاور در حال شناسایی شرکت های توانمند در زمینه ساخت داخل هستیم . همزمان هم با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در ارتباطیم تا به موازات ما، آنها هم کار بررسی را انجام دهند و اگر به نتیجه رسیدیم، می توانیم کنسرسیومی شامل این شرکت ها را دور هم جمع کنیم تا هم باعث هم افزایی بین مجموعه ها شود و هم دانش فنی مورد نظر به دست بیاید. در این مورد موازی کاری وجود ندارد و تا جایی که امکان دارد، از ظرفیت همدیگر استفاده می کنیم. نادری می افزاید: البته مجموعه شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی به شکل جداگانه برخی موارد را نیازسنجی و درخواست چند دانش فنی را اعلام کرده و به دنبال شناسایی شرکت های توانمند هستند. نکته قابل توجه این است که چون شرکت پژوهش و فناوری در این حوزه کار کرده است ، همکاری خوبی با آنها خواهیم داشت. قبلا هم تجربه خوبی را در همکاری با این شرکت در پروژهGTPP اسلام آباد غرب داشتیم و حتما از کمک آنها استفاده می کنیم. وی با تاکید بر اینکه جدا از بحث صرفه جویی ارزی و منافع اقتصادی که این پروژه ها دارند، مسأله به دست آوردن دانش ساخت یک قطعه، از اهمیت استراتژیک زیادی برخوردار است و حتی در مذاکرات مهم با خارجی ها هم موثر خواهد بود، می گوید: چندی قبل از اینکه برای ساخت بازوی بارگیری اقدام کنیم، به دنبال خرید این تجهیز بودیم. شرکت سازنده آمریکایی شرایطی را گذاشته بود. به عنوان مثال می گفت که اگر این تجهیز را بدهیم، حتما تغییراتی در موتورها ایجاد می کنیم و اینکه 130 درصد ارزش آن را که بالای یک میلیون یورو بود، پرداخت کنید تا بعد از آن ما به سراغ ساخت و تحویل برویم و هر وقت ساخته شد، آن را تحویل می دهیم.
رسیدن به دانش فنی نیاز به برنامه ریزی بلند مدت دارد
مسؤول توسعه و کسب وکار دانش بنیان و ساخت داخل شرکت ملی صنایع پتروشیمی با اشاره به شروع روند مذاکرات برای ساخت داخل این بازوی بارگیری و تغییر در روند مذاکرات می گوید: از زمانی که صحبت هایی در مورد ساخت بار اول بازوی بارگیری مطرح شد و حتی هنوز وارد کار ساخت نشده بودیم، به سمت ما برگشتند و قیمت را زیر یک میلیون دلار آوردند و بعد گفتند اصلا لازم نیست کل پول را پرداخت کنید و حتی گفتند بیایید با ۵۰ درصد پیش پرداخت مذاکره کنیم. به عبارتی نه تنها خودشان برای مذاکره پیشقدم شدند؛ بلکه تخفیف هایی هم دادند. وی با بیان اینکه حتی صحبت در مورد اینکه وارد زمینه ساخت این محصول و خودکفایی شویم، باعث شد ادبیات و رفتارشان با ما تغییر کند، می گوید: در مورد محصولات و تجهیزات، زمینه مذاکره را باز می گذارند؛ اما در مورد دانش فنی می گویند که شما لازم ندارید و نمی دهند و تاکید ما برای رسیدن به دانش فنی هم همین است. رسیدن به دانش فنی، شرایط متفاوتی دارد و اینطور نیست که امروز برویم به سراغ آن و فردا یک سازنده داخلی بگوید ما می توانیم بسازیم. دانش فنی، عرصه ای است که باید در بلندمدت برای آن برنامه ریزی کنیم و همزمان موانع را از جلوی پای فعالان و شرکت های دانش بنیان برداریم. نادری می افزاید: معاونت علمی هم در مصوبه ساخت بار اول تاکید دارد که ان شاءالله شرکت ها بتوانند به تولید برسند؛ اما اگر نتوانستند، ما خیلی محصول محور نیستیم و همین ورود و تلاش مهم است. اگر پروژه به نتیجه نرسید، حمایت معنوی می کنیم و هم افزایی تجربه ها و ارتباطات برقرار می شود. مهم تلاش و حرکت است و اینکه این چرخه راه بیفتد و نگاه به خودکفایی در تمام سطح صنعت مهم است. تکیه بر ساخت داخل و ارتقای توانمندی تولیدکنندگان و سازندگان ایرانی، هدفی غایی و مهم به شمار می رود، به گونه ای که در سیاست ها و برنامه ریزی های کلان کشور، جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است. بدون تردید در این میان، توجه به شرکت های دانش بینان و اعتماد به آنها از سویی و اتکا به توانمندی تولیدکنندگان و سازندگان داخلی همراه با روزآمدی علوم و فنون از سوی دیگر، مسیر روشنی را پیش رویمان قرار داده و موجب شده است افزون بر بی اثر کردن تحریم های ظالمانه، کشورهای صاحب فناوری، مجبور به تغییر در لحن و گفتار خود در مراودات شوند و در جاده تعامل قرار گیرند.