از این رو در تعمیرات اساسی، اتاق کنترل، اهمیتی دوچندان می یابد و اگر به کسانی که در تعمیرات اساسی کار می کنند، بگوییم که فرایند تعمیرات چقدر در کیفیت فراورده های تولیدی تاثیر گذار است، آنها نهایت دقت را به کار بسته تا در جریان کار مشکلی پیش نیاد. غفاری به سختی کارهم اشاره ای دارد و ادامه می دهد: سن بازنشستگی بر اساس قوانین موجود در صنعت نفت 60 سال است وبا توجه به اینکه نوبت کار هستیم، شرایط سختی راپشت سر می گذاریم؛ زیرا زمانی که همه استراحت می کنند، ما کار می کنیم و زندگی مان روال طبیعی ندارد. اکنون در هفته به صورت هر سه روز، شب کار، روزکار و استراحت هستیم و برای افزایش راندمان کار پیشنهاد می کنم به هر دو روز شب کار، روز کار و استراحت تغییر یابد.
یک سهل انگاری، مساوی با آتش سوزی واحد آتش نشانی روبه روی واحد تبدیل کاتالسیتی سوخت جت قرار دارد و این امر تا حدودی از استرس های کار در این واحد کم می کند؛ البته زمان تعمیرات اساسی، نیروهای ایمنی و آتش نشانی در کنار دیگر همکاران خود حضور دارند تا کارکنان از نظر ایمنی در کار، اطمینان خاطر داشته باشند و کارشناسان این واحد از آغاز به کار تعمیرات اساسی تا پایان آن و حتی روزهای معمول پالایشگاه در حال گشت زنی هستند و تمام موارد را پایش می کنند و در صورت بروز یک حادثه، سریع وارد عمل می شوند. شاهین محمدی، از کارشناسان آتش نشانی پالایشگاه تهران و ناظر بر تعویض لاین بنزین است. از او درباره اهمیت کارش می پرسم و پاسخ می دهد: یک سهل انگاری در فضای تعمیرات اساسی، باعث آتش سوزی می شود و احتمال سقوط از ارتفاع، امداد و نجات و نشت مواد نیز وجود دارد. او می گوید: زمان ورود کارگران به داخل پالایشگاه برای آنها آموزش های مختلف از جمله رعایت نکات ایمنی ارائه می شود؛ اما برخی به دلیل تازه وارد بودن و نداشتن تجربه در تعمیرات اساسی، متاسفانه به آموزش ها پایبند نیستند و موجب می شود در تعمیرات اساسی آینده از آنها استفاده نشود.
هر کلاه، یک مفهوم دارد
در تعمیرات اساسی، تعداد نیروهایی که در یک سایت فعالیت می کنند، زیاد است، از این رو باید نشانه ای در نظر گرفته شود تا در صورت نیاز در کوتاه ترین زمان ممکن، فرد مورد نظر پیدا شود. یکی از نشانه ها بر اساس رنگ کلاه هاست که هر رنگی، مفهوم خاص خود را دارد. برای مثال کلاه با رنگ طوسی برای کارکنان بهره برداری، رنگ زرد نماد ایمنی، رنگ قرمز به معنای آتش نشانی است و رنگ آبی نیزبرای کارگران مورد استفاده قرار می گیرد. محمد مهردادی، رئیس پدافند غیر عامل پالایشگاه تهران در این زمینه می گوید: بر اساس دستورالعمل شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی ایران، در تعمیرات اساسی برای تفکیک وظایف، از کلاه های رنگی استفاده می شود؛ اما چند سالی است که این رنگ بندی خیلی مورد استفاده قرار نمی گیرد؛ البته سعی مان بر آن است که برای دسترسی به افراد در شرایط اضطراری، این المان ها رعایت شود.
هدایت در نصب تجهیزات با طناب بندها
مهم ترین بخش تعمیرات اساسی، به عهده طناب بندهاست. راهنمایی جرثقیل حمل بار و جانمایی قطعات، از وظایف آنهاست. هدایت این بخش، به دقت بالایی نیاز دارد، بنابراین از کارگران ماهر و باتجربه در این بخش استفاده می شود؛ زیرا یک میلی متر خطا در محاسبه جانمایی، مساوی است با یک حادثه و از رده خارج شدن بخشی از پالایشگاه. اسماعیل اطمینان، کارشناس حمل ونقل پالایشگاه تهران در این زمینه می گوید: وظیفه طناب بندها، بستن و بلند کردن بار است و جابه جایی و هدایت بارهای سنگین و سبک به عهده آنهاست که هر کدام مخاطرات خاص خود را دارد، بخصوص زمانی که در ارتفاع کار می کنند؛ زیرا باید در ارتفاع 40 تا 50 متری، بار 10 تنی جابه جا شود که خطراتی همچون سقوط بار، کار در ارتفاع، لبه های تیز، لبه های داغ و فعالیت در نزدیکی کوره ها در کمین است. به گفته او، بیشتر طناب بندها افراد با سابقه ای هستند و در تعمیرات اساسی دیگر پالایشگاه ها نیز حضور دارند. از آنجا که این کار به تجربه بالایی نیاز دارد، اگر فردی کم تجربه باشد، درکنار استاد کار ماهر، کارهای سبک انجام می دهد. صابر یاهو از کارکنان تعمیرات basic پالایشگاه تهران به میان صحبت می آید و از سختی کارش سخن می گوید. به گفته او، کار در بخش کاتالیست، مخاطرات خاص خود را دارد و باید تمام افراد با ماسک در محیط کارشان حاضر شوند و لوازم استحفاظ فردی را بپوشند. همچنین افرادی که داخل راکتور می روند، باید دستکش، ماسک تنفسی، عایق و کلاه ایمنی داشته باشند، ضمن آنکه فصل گرما کارمان را سخت می کند و گرد و خاک داخل پالایشگاه، حاوی مواد شیمیایی است و داخل راکتور نیز ازت وجود دارد.
ضریب ایمنی کارکرد تجهیزات
زمانی که با بهنام شانه ساز، رئیس بهره برداری پالایشگاه تهران صحبت می کنم، ناگهان یک آچار از دست یکی از کارکنان که در ارتقاع قرار دارد، در نزدیکی من به زمین می افتد. این تنها بخش کوچکی از مخاطرات در حین کار و سختی کار در واحدهای پالایشگاهی، بخصوص زمان تعمیرات اساسی است که سقوط از ارتقاع و کار در کورها را هم باید به آن اضافه کرد. شانه ساز می گوید: هر تصمیم و سیاستی که هدف آن تولید باشد، منتج به بهره برداری می شود و این روند، چرخه واقعی صنعت نفت را هدایت می کند. بهره برداری پالایشگاه تهران نیز مانند دیگر صنایع است و با هدف تولید فراورده های اصلی، جایگاه ویژه ای دارد، از این رو تعمیرات اساسی نقش بسزایی در بهره برداری آن ایفا می کند؛ زیرا تولید، ملزم به ضریب ایمنی کارکرد تجهیزات است و در تعمیرات اساسی معنا پیدا می کند و واحدهای پالایشگاه، هر سه تا چهار سال یک بار مورد تعمیرات قرار می گیرند تا به این طریق، از اتفاقات ناخواسته پیشگیری شود. به عبارت دیگر، تعمیرات اساسی، بازده یک واحد را افزایش می دهد و در آن می توان معایب را شناسایی و مترفع کرد تا واحد، پر قدرت تر از گذشته طی چهار سال پیش رو در چرخه تولید قرار گیرد. با این روند، بازده و کیفیت محصولات و ضریب ایمنی کارکرد واحد های مورد تعمیرات افزایش می یابد. به گفته رئیس بهره برداری پالایشگاه تهران، واحدهای تحت تعمیرات اساسی، از واحدهای زیست محیطی پالایشگاه به شمار می روند که در منطقه واحدهای «ج» قرار دارند. مهم ترین آنها واحد تولید نفت گاز است که برای نخستین بار، تولید نفت گاز یورو را برای کشور به ارمغان آورد و این محصول در اختیار ماشین آلات سنگین قرار گرفت و مسأله سولفور بالای نفت گاز در حمل و نقل بین شهری مرتفع شد. از دیگر واحدهای مورد تعمیرات اساسی، واحد تصفیه نفت سفید است که سهم 40 درصدی تولید سوخت هوایی کشور را به عهده دارد و بر اساس اهمیت و جایگاه پالایشگاه تهران در تامین سوخت هوایی کشور برای تعمیرات اساسی در فشار هستیم؛ زیرا باید هر چه سریع تر به چرخه تولید کشور باز گردد. شانه ساز ادامه می دهد: واحد هیدروژن نیز جزو واحدهای جانبی است که نیاز واحد نفت گاز و نفت سفید را تامین می کند و از ضرورت های اولیه برای در سرویس قراردادن واحدهای زیست محیطی به شمار می رود و واحد بنزین سازی نیز متاثر از سرویس خارج شدن این واحدهاست.
پیشنهادی مبنی بر ایجاد شرکت تعمیرات اساسی
ستاد پالایشگاه تهران چهار بخش کلیدی دارد که اداره برنامه ریزی تعمیرات، اداره تعمیرات و نگهداری مکانیک، اداره نگهداری برق و ابزار دقیق و اداره پشتیبانی نگهداری تعمیرات را شامل می شود ودر تعمیرات اساسی هر چهار واحد، حضور دارند. در این باره محمد علی هاشمی، رئیس اداره نگهداری و تعمیرات پالایشگاه تهران می گوید: تعمیرات اساسی با کمک بهره برداری، بازرسی فنی، تعمیرات، اداره اچ اس ای صورت می گیرد و در تعمیرات اساسی این اطمینان داده می شود که می توان در واحدها بدون دغدغه فکری، تا چهار سال آینده کار کرد. در حین تعمیرات اساسی، با نواقصی رو به رو می شویم که برخی از آنها رفع می شوند و آنهایی که به تامین قطعه نیاز دارند، در تعمیرات آینده مورد بازنگری قرار می گیرند. به گفته او، پالایشگاه تهران، یک پالایشگاه قدیمی به نام جنوبی دارد که واحدهای فرایندی نفت خام، نفت سفید، نفت کوره و ... را تولید می کند. پالایشگاه شمالی نیز بعدها ساخته و واحدهای زیست محیطی مانند رفع سولفورزدایی از نفت سفید و سولفورزدایی از نفت گاز به پالایشگاه اضافه شد و در تعمیرات اساسی واحدهای سولوفورزدایی از نفت سفید، سولفور زدایی از نفت گاز، آمین شماره 2 پالایشگاه شمالی و جنوبی، هیدروژن و بخشی از واحد گوگرد زدایی را در رده واحدهای اصلی پالایشگاه انجام دادیم و واحدهای سولفورزدایی از نفت سفید و سولفور زدایی از نفت گاز از جمله واحدهای فرایندی است که اولی، محصول نفت سفید با گوگرد کمتر از 40 PPM و دومی دیزل با گوگرد کمتر از 10 PPM تولید می کند و هیدروژن نیز با درجه خلوص 9. 999 تولید می شود که هیدروژن مورد نیاز دو واحد را تامین می کند. رئیس اداره نگهداری و تعمیرات پالایشگاه تهران از برنامه های آینده تعمیرات اساسی پالایشگاه تهران سخن می گوید و می افزاید: تعمیرات اساسی واحد ایزومریزاسیون و تعمیرات غلظت شکن را نیز در دستور کار داریم؛ اما اینکه چه زمانی به اجرا برسد، به شرایط پالایشگاه باز می گردد تا جامعه دچار مشکل خاصی نشود و نیازمند قطعات و لوازم خاصی است که باید تامین کنیم. او به سختی کار در حیطه مسؤولیت خود می پردازد و اظهار می کند: باز کردن کوره ها و تمیز کردن آن، کاری فیزیکی است و درمحیطی بسیار گرم انجام می شود. تمام بدنه کوره ها در معرض آفتاب قرار دارند و این شرایط را برای انجام فعالیت هایی این چنین سخت، دشوار می سازد.
جوشکارها در برج های 40 تا 50 متری باید وارد کوره ها شوند. در دورن کوره ها سینی هایی تعبیه شده که برای تمیز کردن آن از نیروی استادکاری استفاده می شود. نیروهای فنی - مهندسی نیز باید بعد از تمیز کاری داخل کوره ها، فشار و حرارت را تست و پس از تایید نهایی، وارد مدار تولید کنند. او پیشنهاد ایجاد شرکت تعمیرات اساسی را مطرح کرده و ادامه می دهد: با این روش، هسته اصلی نیروهای متخصص تعمیرات، از این شرکت(پالایشگاه تهران) تامین می شود. نیروهایی هستند که تعمیرات را صرفا بر اساس نقشه خوانی انجام می دهند، در حالی که تعمیرات اساسی، فعالیتی کاملا فنی و تخصصی است و ذات کار نیز سخت است و باید از افراد با تجربه و با سابقه در این زمینه استفاده شود. رئیس اداره نگهداری و تعمیرات پالایشگاه تهران ادامه می دهد: برای تعمیرات اساسی باید از نیروهای ثابت استفاده کرد؛ زیرا در گذشته نیروهای رسمی در تعمیرات اساسی شرکت می کردند و اکنون از نیروهای پالایشگاه های دیگر به صورت مامور در تعمیرات اساسی استفاده می کنیم.
سخن آخر
روز از نیمه گذشته که از پالایشگاه خارج می شوم. بار دیگر تصاویر و حرف هایی که از میان قطعات سخت و پولادین، دیدم و شنیدم را در ذهن خود مرورمی کنم؛ عظمت کاری که در این پالایشگاه و پالایشگاه های مشابه آن در سراسر کشور انجام می شود، فعالیت کارکنان و کارگران حاضر در تعمیرات اساسی که به صورت ۲۴ ساعته و نوبت کار تلاش می کنند تا در تولید و تامین سوخت هیچ وقفه ای ایجاد نشود، سختی کارکارکنان که باید در عین حال با دقت تمام انجام شود و تلاشی که برای عمران و آبادانی کشور صورت می گیرد تا مجبور نشویم دست به سوی بیگانگان دراز نکنیم که همه اینها خداقوت و دست مریزاد دارد.