1.6 میلیارد دلار طلب معوقه گازی عراق به ایران وصول شد

دیپلماسی ثمربخش

مشعل      ایران و عراق همسایه های دیرینه در روزگار سیاست همسایگی دولت سیزدهم، مقطعی متفاوت و منحصر را درحوزه انرژی پشت سر می گذارنند و از همین رهگذر پس از سال ها موفقیت ایران در دریافت مطالبات معوق صادرات گاز از کشور عراق رسانه ای شد.

جواد اوجی، وزیر نفت ساعت ۲۳ و ۲۸ دقیقه چهارشنبه (۲۵ خرداد) در حساب کاربری خود در توییتر از وصول ۱.۶ میلیارد دلار طلب معوق سال های گذشته بابت صادرات گاز به عراق خبر داد و نوشت: «خوشبختانه با دیپلماسی فعال انرژی و پس از چندماه مذاکره، ساعاتی قبل، ۱.۶ میلیارد دلار طلب معوق سال های گذشته بابت صادرات گاز به عراق وصول شد. از ابتدای سال نسبت به سال گذشته، حجم صادرات گاز کشور ۲۵ درصد و وصول درآمدهای ارزی حاصل از آن ۹۰ درصد افزایش یافته است.»

توسعه دیپلماسی انرژی و همکاری های ایران با کشورهای همسایه به عنوان یکی از برنامه های جواد اوجی، وزیر نفت دولت سیزدهم از نخستین روزهای کاری وی در اوایل شهریورماه در دستور کار قرار گرفته و حاصل جمع این سیاست راهبردی، دستاوردهای مختلف از جمله وصول طلب معوق سال های گذشته بابت گاز بوده است.

طبق اعلام وزیر نفت،  طلب ۱.۶ میلیارد دلاری گازی از کشور عراق مربوط به سال های گذشته و دولت قبل بوده است که با شروع دولت مردمی سیزدهم از همان ابتدا پول صادرات گاز به کشور عراق به صورت ماهانه و جاری دریافت شده است.

برگزاری نشست های فشرده با وزیران نفت و برق عراق و همکاری خوب وزارت امور خارجه، ایران  موفق به امضای یک تفاهم نامه با طرف عراقی شد که بر اساس آن عراق ضمن پرداخت هزینه های جاری واردات گاز از کشورمان متعهد به پرداخت صورت حساب های سال های گذشته نیز شد.

براین اساس طبق اعلام وزیر نفت هم اکنون ایران هیچ گونه طلب گازی قدیمی از کشور عراق ندارد.

 روابط گازی ایران و عراق

با توجه به نیاز کشور عراق به گاز طبیعی جهت مصارف نیروگاهی، طرح موضوع و مذاکرات قراردادی صادرات گاز ایران به عراق آغاز و تفاهم نامه صادرات گاز ایران به این کشوردر سال ۱۳۸۸ امضا و دو سال بعد به قرارداد تبدیل شد. بر اساس این قرارداد ایران متعهد شد روزانه ۲۰ تا ۲۵ میلیون متر مکعب گاز به عراق صادر کند. صادرات با حجم حدود 7 میلیون مترمکعب در روز آغاز و مقرر شد  به ۳۵ میلیون مترمکعب در روز برسد.

صادرات گاز ایران به عراق از حدود ۶ سال قبل آغاز شد، اما به دلیل  نبود سیاست مناسب در دریافت مطالبات گازی از یک سو و خروج آمریکا از برجام و وضع تحریم هایی که بخش مهمی از سیستم های پولی و مالی ایران را نشانه رفت، از دیگر سو به بلوکه شدن این مطالبات منجرشد، اما سرانجام با سیاست مناسب دولت سیزدهم، کشور عراق از فهرست بدهکاران نفتی و گازی ایران حذف شد.

می توان گفت اکنون رویکرد مناسب در رویارویی با کشور همسایه که از سویی منابع مشترک نفتی و گازی داشته و از دیگر سو هر دو از اعضای اوپک به شمار می روند، چشم انداز روشنی را در مسیر مبادلات انرژی این دو کشور قرار داده است.

اگر چه سیاست کشورمان ایران همواره پشتیبانی و  حمایت از عراقی باثبات و آرام از مسیر گسترش فعالیت های اقتصادی با این کشور بوده است، اما در این میان همکاری های دوجانبه در حوزه انرژی همواره مورد توجه بوده است.  

 پایداری صادرات گاز ایران به عراق

نکته دیگری که وزیر نفت به آن اشاره کرد، پایداری میزان گاز صادراتی به کشور عراق در ماه های اخیر بود که در این باره توضیح داده است: مجلس کشور عراق در بودجه جاری این کشور (۲۰۲۲) پرداخت هزینه های حاصل از واردات گاز در سال های گذشته را در نظر نگرفته بود که با مذاکرات صورت گرفته این موضوع به صورت مجزا در مجلس این کشور مطرح و خوشبختانه بودجه مشخصی برای این موضوع تعیین شد.

«عادل کریم» وزیر برق عراق فروردین ماه امسال اعلام کرد که عمده نیروگاه های برق عراق، متکی به گاز و انرژی ایران است. عراق، سالانه به ۳۵ هزار مگاوات برق نیاز دارد این در حالی است که هر سال یک هزار و ۵۰۰ مگاوات نیز به این احتیاج افزوده می شود. عراق، امسال ۴ هزار مگاوات به ظرفیت تولید خود خواهد افزود. همچنین قراردادهایی برای تولید ۷ هزار و ۵۰۰ مگاوات از طریق انرژی خورشیدی امضا شده است. او ضمن آن گفته است با تعرفه آنها (کشورهای خلیج فارس) موافق نیستیم. گاز ایران برای عراق مناسب و قیمت آن نیز مورد قبول است؛ ما سال ها به گاز ایران نیاز داریم.

طبق اعلام جواد اوجی، در سه ماه اخیر نسبت به مدت مشابه پارسال صادرات گاز ایران به کشورهای همسایه با ۴۳ درصد رشد حجمی روبه رو بوده است، ضمن آنکه طی همین دوره در وصول مطالبات حاصل از این صادرات بیش از ۹۰ درصد نسبت به مدت مشابه پارسال رشد داشته ایم.

 دیپلماسی انرژی بازوی مهم ایران

 آنچه نمی توان منکر آن شد این است که موفقیت ایران در دیپلماسی انرژی با هر یک از کشورهای همسایه از جمله عراق بازوی مهم دیپلماسی کشور در سطح کلان تلقی می شود و البته نباید از نظر دور داشت که در حوزه دیپلماسی انرژی زمینه های همکاری متنوعی میان ایران و عراق می تواند ایجاد شود و گشایش حاصله در دولت سیزدهم می تواند زمینه آنها را مهیا سازد. در نهایت  نیزباید این نکته مهم را مدنظر داشت مسیری که وزارت نفت دولت سیزدهم از ابتدای کار خود از سال گذشته آغاز کرده است، در تسهیل روابط کشور در سطح کلان ثمربخش خواهد بود.

البته باید این مساله را هم باید در نظر داشت که وزارت نفت دولت سیزدهم به موازات رویکرد مهم و مناسب همسایگی در دیپلماسی انرژی خود، از دیگر کشورها هم غافل نمانده است.

آنگونه که وزیر نفت در سفر اخیر خود به کشور ترکمنستان با تاکید بر این مساله، همکاری های گازی با تمامی کشورهای جهان را مورد اشاره قرار داد و با اشاره به لزوم بهره مندی مردم جهان از نعمت انرژی گفت: جمهوری اسلامی ایران می خواهد همه مردم جهان از این نعمت خداوندی بهره مند شوند و با زیرساخت های خوب و قوی، آمادگی کشور را برای همکاری در همه بخش های توسعه، تجارت و انتقال نفت و گاز به کشورهای جهان و منطقه اعلام می کنیم.

ایران یکی از بزرگ ترین ظرفیت های گازی جهان را در اختیار دارد؛ ذخایر گاز ایران حدود ۳۴ تریلیون مترمکعب است و می تواند بخش مهمی از نیاز جهان را تأمین کند.  امکان تولید روزانه یک میلیارد مترمکعب گاز،  ظرفیت تولید نفت نزدیک به ۴ میلیون بشکه در روز و ظرفیت تولید سالانه محصولات پتروشیمی در حدود ۹۲ میلیون تن و چشم انداز آتی ایران برای اینکه در هشت سال آینده ظرفیت تولید گاز به ۱. ۴ میلیارد مترمکعب در روز برسد.

با توجه به همین ظرفیت، وزیر نفت کشورمان اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران آمادگی پذیرش سرمایه گذاری در تولید و تجارت گاز را دارد. ایران در چهارراه ترانزیت انرژی جهان قرار گرفته است، ضمن آنکه در شمال ایران تولیدکنندگان بزرگی چون روسیه و ترکمنستان قرار دارند و در جنوب نیز قطر گرفته است و ما ظرفیت انتقال این منابع عظیم به بازارهای مصرف را هم در اختیار داریم.