چه اهداف دیگری را در زمینه مسائل زیست محیطی دنبال می کنید؟
به غیر از کنترل و کاهش انتشار آلاینده های هوا در صنعت نفت، اهداف راهبردی دیگری از جمله مباحث کنترل و مدیریت آلودگی خاک، مدیریت پسماندهای تولیدی، کنترل آلودگی پساب های بهداشتی و صنعتی و افزایش بهره وری آب، مدیریت مخاطرات محیط زیستی و مباحث تخصصی مدیریت کربن در صنعت نفت دنبال می شود. همچنین وزارت نفت به عنوان یکی از دستگاه های همکار در پویش ملی «ایران سبز» به منظور توسعه فضای سبز در کشور همسو با دیگردستگاه های اجرایی، با هزینه بیش از 690 میلیارد ریال از طریق چهار شرکت اصلی وزارت نفت در سطح ملی مشارکت می کنند.
وزارت نفت در این پویش ملی بسیار فعال بوده است و جلسات آن در اداره جنگل ها و منابع طبیعی دنبال می شود و به عنوان همکار با آنها فعالیت می کنیم.
در زمینه رعایت الزام های زیست محیطی و حفظ آن در قراردادهای نفتی چه دستورعمل هایی دارید؟
همه قراردادهایی که منعقد می شود، پیوست الزام های اچ اس ای دارد و شرکت ها ملزم به اجرای آن هستند. در صورتی که پیمانکار این الزام ها را به نوعی اجرا نکند، جرایمی برای آنها در نظر گرفته می شود.
به صورت مشخص در بحث محیط زیست خواسته و خواهان این هستیم که پیمانکاران ملاحظات زیست محیطی و الزام های قانونی ابلاغی را در نظر بگیرند. مطابق قانون تولید کننده آلودگی مسئولیت رفع آن را به عهده داشته و اگر آلودگی رفع نشود، سازمان حفاظت محیط زیست و نهادهای برون سازمانی ورود پیدا می کنند.
چه همکاری های مشترکی با سازمان حفاظت محیط زیست دارید؟
وزیر محترم نفت به صورت خاص مقوله محیط زیست را دنبال می کنند و در این زمینه نیز تعاملات بسیار خوبی در مجموعه وزارت نفت با سازمان محیط زیست در حال انجام است که در همین خصوص نیز تفاهم نامه ای با سازمان محیط زیست در حال انعقاد است که از طریق آن در هشت محور کلیدی مسائل مشترک مطرح شده و در کارگروه های تخصصی مورد بررسی و تصمیم گیری قرار می گیرد. انتظار می رود با مدیریت جدید و رویکرد تعاملی مناسب، چالش های محیط زیستی و ابهام های موجود مربوط به قوانین و الزامات بالادستی موجود و همچنین همکاری در خصوص تدوین مقررات اقتباس شده از کشورهای پیشرفته مرتفع شود.
محورهای هشت گانه عبارتند از: ارزیابی اثرات زیست محیطی طرح های توسعه ای صنعت نفت، عوارض سبز (آلایندگی)، قانون حفاظت از خاک، پایش لحظه ای، حدود مجاز انتشار آلاینده ها در صنایع نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی، دستورالعمل ها و آیین نامه های مرتبط، برنامه های مصوب هیئت دولت برای کاهش آلودگی منطقه عسلویه و هشتمین محور نیز مجوز محیط زیستی طرح های دارای پیشرفت محیط زیستی هستند.
وزارت نفت در زمینه محیط زیست چه تکالیف مشترکی با دیگر سازمان ها و نهادها دارد؟
در این زمینه اجرای سیاست های کلی محیط زیست ابلاغی مقام معظم رهبری (مدظله العالی) را سرلوحه کار خود قرار داده ایم. این سیاست ها در سال 1394 ابلاغ شده و چارچوب های کلی مورد نیاز جهت جلوگیری و بهبود وضعیت محیط زیست ارائه شده است. در این خصوص بخشنامه ای از سوی معاون اول محترم رییس جمهور در دی ماه 1400 صادر و برای تمامی دستگاه ها برنامه هایی با نظارت سازمان حفاظت محیط زیست درنظر گرفته شده است. همچنین معیارها و شاخص هایی در محورهای پانزده گانه سیاست های ابلاغی در حال تدوین بوده که پس از استخراج و نهایی شدن بین دستگاه ها و سازمان محیط زیست، مورد پیگیری قرار می گیرد.
این سیاست های ابلاغی در 15 محور است که عبارتند از:
مدیریت جامع، هماهنگ و نظام مند منابع حیاتی (از قبیل هوا، آب، خاک و تنوع زیستی) مبتنی بر توان و پایداری زیست بوم به ویژه با افزایش ظرفیت ها و توانمندی های حقوقی و ساختاری مناسب همراه با رویکرد مشارکت مردمی.
ایجاد نظام یکپارچه ملی محیط زیست.
اصلاح شرایط زیستی به منظور برخوردار ساختن جامعه از محیط زیست سالم و رعایت عدالت و حقوق بین نسلی.
پیشگیری و ممانعت از انتشار انواع آلودگی های غیرمجاز و جرم انگاری تخریب محیط زیست و مجازات مؤثر و بازدارنده آلوده کنندگان و تخریب کنندگان محیط زیست و الزام آنان به جبران خسارت.
پایش مستمر و کنترل منابع و عوامل آلاینده هوا، آب، خاک، آلودگی های صوتی، امواج و اشعه های مخرب و تغییرات نامساعد اقلیم و الزام به رعایت استانداردها و شاخص های زیست محیطی در قوانین و مقررات، برنامه های توسعه و آمایش سرزمین.
تهیه اطلس زیست بوم کشور و حفاظت، احیا، بهسازی و توسعه منابع طبیعی تجدیدپذیر (دریا، دریاچه، رودخانه، مخزن سدها، تالاب، آبخوان زیرزمینی، جنگل، خاک، مرتع و تنوع زیستی به ویژه حیات وحش) و اعمال محدودیت قانونمند در بهره برداری از این منابع متناسب با توان اکولوژیک (ظرفیت قابل تحمل و توان بازسازی) آنها بر اساس معیارها و شاخص های پایداری، مدیریت اکوسیستم های حساس و ارزشمند (پارک های ملی و آثار طبیعی ملی) و حفاظت از منابع ژنتیک و ارتقای آنها تا سطح استانداردهای بین المللی.
مدیریت تغییرات اقلیم و مقابله با تهدیدهای زیست محیطی نظیر بیابان زایی، گرد و غبار به ویژه ریزگردها، خشکسالی و عوامل سرایت دهنده میکروبی و رادیواکتیو و توسعه آینده نگری و شناخت پدیده های نوظهور زیست محیطی و مدیریت آن.
گسترش اقتصاد سبز
تعادل بخشی و حفاظت کیفی آب های زیرزمینی از طریق اجرای عملیات آبخیزداری، آب خوان داری، مدیریت عوامل کاهش بهره برداری از آب های زیرزمینی و تبخیر و کنترل ورود آلاینده ها.
استقرار نظام حسابرسی زیست محیطی در کشور با لحاظ ارزش ها و هزینه های زیست محیطی (تخریب، آلودگی و احیا) در حساب های ملی.
حمایت و تشویق سرمایه گذاری ها و فناوری های سازگار با محیط زیست با استفاده از ابزارهای مناسب از جمله عوارض و مالیات سبز.
تدوین منشور اخلاق محیط زیست و ترویج و نهادینه سازی فرهنگ و اخلاق زیست محیطی مبتنی بر ارزش ها و الگوهای سازنده ایرانی ـ اسلامی.
ارتقای مطالعات و تحقیقات علمی و بهره مندی از فناوری های نوآورانه زیست محیطی و تجارب سازنده بومی در زمینه حفظ تعادل زیست بوم ها و پیشگیری از آلودگی و تخریب محیط زیست.
گسترش سطح آگاهی، دانش و بینش زیست محیطی جامعه و تقویت فرهنگ و معارف دینی مشارکت و مسئولیت پذیری اجتماعی به ویژه امر به معروف و نهی از منکر برای حفظ محیط زیست در تمام سطوح و اقشار جامعه.
تقویت دیپلماسی محیط زیست
به اعتقاد شما چگونه می توان از تجهیزات فناورانه محیط زیستی بهره مند شد؟
برخی کارها از سال ها قبل در مجموعه اتفاق افتاده و دنبال شده است از جمله بهره مندی از فناوری های جدید محیط زیستی و پاک سازی مکان های آلوده به روش بیولوژیک تا با استفاده از فناوری های جدید و استفاده از میکروارگانیسم ها آلودگی های ایجاد شده پاکسازی شود.
این کارها با ارتباطات خاصی با دانشگاه های کشور و بحث تحقیق و توسعه انجام شده است تا به وسیله تعریف پروژه های مشترک با شرکت های دانش بنیان و دانشگاه های صاحب صلاحیت انجام شود. به عنوان مثال با دانشگاه ها کارهای مشترک مانند تهیه و تولید مواد پاک کننده دریاها را داریم. ضمن آنکه پروژه های مشترکی با شرکت های دانش بنیان در زمینه تولید مواد امحا کننده نفت در دریاها تعریف شده است.
همچنین فعالیت هایی در زمینه استفاده از فناوری های جدید داریم و پروژه هایی را با دانشگاه های مختلف کشور با همکاری پژوهش و فناوری وزارت نفت پیش می بریم. این دانشگاه ها شامل شهید بهشتی، تهران، شریف و امیر کبیر و از سوی پژوهشکده محیط زیست پژوهشگاه صنعت نفت نیز اقدام های مناسبی در این زمینه انجام شده است.
با توجه به اینکه برخی پروژه های زیست محیطی با دانشگاه ها انجام می شود، آیا حمایتی از پایان نامه های دانشجویی دارید؟
یکی از کارهایی که وزارت نفت از طریق معاونت مهندسی و پژوهش و فناوری انجام می دهد، حل مشکلات صنعت با استفاده از مراکز دانشگاهی با تعریف پروژه های پژوهشی و پایان نامه های دانشجویی و کمک به توسعه فعالیت های مشترک دانشگاه با صنعت و تقویت این حوزه است. پروژه ها و پایان نامه ها با موضوعات مرتبط با حوزه های محیط زیست که بر اساس اعلام نیاز صنعت تعریف می شوند، به قسمتی هدایت می شوند که خروجی آنها کاربردی شده و برای حل مشکلات موجود مورد استفاده قرار گیرد. به همین لحاظ یک سری اعلام نیازها صورت گرفته و در این زمینه با معاونت مهندسی و پژوهش و فناوری همکاری داریم.
در پایان اگر صحبتی دارید، بیان بفرمایید؟
همان گونه که با توجه به وظایف و مأموریت های وزارت نفت، اولویت تولید صیانتی از میادین هیدروکربوری بوده و تمامی مدیران و کارکنان محترم و خدوم تلاش بی وقفه در سخت ترین شرایط عملیاتی در این باره می کنند، اما در برهه حساس کنونی و شرایط خاص و آسیب پذیر منابع حیاتی زیستی در مخاطره جدی قرار داده که این آسیب ها می تواند علاوه بر دشوار ساختن شرایط زندگی، شرایط تولید پایدار را نیز به مخاطره اندازد.
به همین دلیل عزمی یکپارچه در دنیا جهت حفاظت از محیط زیست به وجود آمده و همه ساله قوانین و مقررات سختگیرانه تری وضع می شود که تولید محصولات را نیز دستخوش تغییر و محدودیت قرار خواهد داد؛ از این رو انتظار می رود در این زمینه اهتمام بیشتری صورت گرفته و همان گونه که برای حفظ و نگهداری تولید منابع صرف می شود، برای پایداری تولید و حرکت به سوی اقتصاد سبز و پایدار نیز به عنوان یک اصل و فوریت برای مدیران کشور و به خصوص صنعت نفت قرار گیرد و با اولویت منابع مالی در زمینه رفع نگرانی ها و چالش های زیست محیطی صنعت هزینه شود.