حمایت از دانش بنیان های نفتی

او درباره تاکیدات مقام معظم رهبری بر بهره مندی از توانایی های شرکت های دانش بنیان و بهره مندی از دانش و فناوری داخلی گفت: موسسه به عنوان یک نهاد علمی و پژوهشی فعال در حوزه نفت و گاز، همواره از شرکت های دانش بنیان و توانمندی آنها در زمینه فعالیت های نفت و گاز حمایت کرده و اکنون نیز در تصمیم سازی های این حوزه به فعالان این حوزه کمک خواهیم کرد.

رئیس پژوهشکده مطالعات راهبردی فناوری موسسه مطالعات بین المللی انرژی در ادامه یادآور شد: صنعت نفت و گاز کشور اکنون در برهه ای از زمان قرار دارد که بشدت تشنه بهره مندی از دستاوردها و توانمندی های شرکت های دانش بنیان و استارت آپ هاست. به این منظور موسسه آمادگی کامل دارد تا در زمینه ارائه مشاوره های علمی و پژوهشی از این دست از شرکت ها حمایت های لازم را به عمل آورد و راهکارهای اصولی و منطقی مورد نیاز را در اختیار آنان قرار دهد تا بتوانند بیش از هر زمان دیگری، تسلط کامل و وافی به دانش و فناوری روز داشته باشند.

براتی اظهار کرد: خوشبختانه برنامه و رویکرد صنعت نفت دولت سیزدهم، توسعه همکاری ها با شرکت های دانش بنیان و فناور و مراکز علمی و پژوهشی بوده است، به طوری که همسو با منویات مقام معظم رهبری به دنبال ارائه برنامه ای جامع برای توسعه دانش بنیان های صنعت نفت، گاز، پالاش و پتروشیمی است.

 رصدخانه فناوری های نوین صنعت نفت

او از تدوین نقشه راه فناوری های اولویت دار صنعت نفت در آینده ای نزدیک خبر داد و گفت: این کار در صنعت نفت، مسبوق به سابقه بوده؛ اما تاکنون کار متمرکز و دقیقی انجام نشده است. بر اساس نظامنامه جامع پژوهش و فناوری وزارت نفت، اداره کل فناوری، این حوزه را پیگیری می کند. به این منظور پژوهشکده مطالعات راهبردی فناوری موسسه از سال گذشته به این حوزه ورود کرده و پیشنهاد اولیه سند توسعه نقشه راه فناوری به اداره کل فناوری ارائه شده که هم اکنون با همکاران این حوزه در حال رایزنی هستیم که بتوانیم با ورود به این حوزه، نقشه راه فناوری های اولویت دار صنعت نفت را تدوین و در آینده نزدیک پیگیری کنیم.

رئیس پژوهشکده مطالعات راهبردی فناوری موسسه مطالعات بین المللی انرژی عنوان کرد: این حوزه بسیار تخصصی است که متاسفانه تاکنون کار متمرکز در این حوزه انجام نشده است؛ هرچند که در نظامنامه جامع پژوهش و فناوری به این موضوع تاکید ویژه ای شده و همزمان دستورعمل هایی نیز تهیه شده است؛ اما اجرایی نشده که ما تصمیم داریم موسسه مطالعات را به هاب نقشه توسعه راه فناوری در صنعت نفت تبدیل کنیم. خوشبختانه وزارت نفت نیز در این مسیر با ما هم صدا بوده و با توجه به حمایت هایی که انجام می شود، این کار را پیگیری و به سرانجام مطلوبی خواهیم رساند.

براتی ادامه داد: اولویت های راهبردی فناوری در زنجیره ارزش صنعت نفت با توجه به تحولات سریع حوزه انرژی در حال تغییر و تحول مداوم است که به این منظور پژوهشکده فناوری موسسه مطالعات، اقدام به ایجاد رصدخانه فناوری های نوین صنعت نفت کرده که هدف از تشکیل این رصدخانه، شناسایی و مطالعه روندهای فناورانه صنعت نفت در دنیاست که این فعالیت با همکاری اداره کل فناوری وزارت نفت آغاز شده و در حال راه اندازی است. رویکردی که ما از ایجاد این رصدخانه داریم، مطالعه، بررسی و ارزیابی مستمر کلان و روندهای فناوری های نوظهور و تاثیرگذار بر صنعت نفت در دنیاست تا بر اساس آن بتوانیم اولویت های فناورانه زنجیره ارزش صنعت نفت خودمان را استخراج کرده و از آن بهره ببریم.

او افزود: اجرای پروژه های تحقیقاتی و کاربردی به منظور احیای چاه ها در صنعت نفت با بهره مندی از مطالعات EOR/IOR (روش های بهبود نرخ شاخص تولید نفت)  فناوری های پمپ های درون چاهی در حوزه بالادست، تمرکز روی پروژه های بهینه سازی انرژی و انرژی های تجدیدپذیر برای رفع تنگناها و ارتقای ظرفیت ها، بهره مندی از فناوری های حوزه پتروشیمی و نیز به کارگیری فناوری های ال ان جی که آینده درآمدهای صادراتی کشور بشدت به آن وابسته است، از اهداف مهم در پژوهشکده مطالعات راهبردی فناوری موسسه مطالعات بین المللی انرژی به شمار می آید.

 توسعه فناوری انرژی های تجدیدپذیر

رئیس پژوهشکده مطالعات راهبردی فناوری موسسه مطالعات بین المللی انرژی از بهینه سازی انرژی، دستیابی به فناوری های پتروشیمی و انرژی های تجدیدپذیر به عنوان سه مولفه اصلی افزایش درآمدهای صادراتی کشور یاد کرد و گفت: واقعیت این است که اگر ما بخواهیم درآمدهای صادراتی کشورمان را حفظ کنیم، به سه موضوع اساسی باید دقت و توجه لازم را داشته باشیم. یکی بحث بهینه سازی انرژی در تمام بخش ها از جمله ساختمان، صنایع داخلی، نیروگاه ها و ... است. بر اساس محاسبه ساده ای که در سال های اخیر انجام شده، تنها یارانه انرژی که به سوخت گاز نیروگاه ها تعلق داشت، معادل کل درآمدهای صادراتی آن سال کشور است که رقم وحشتناکی است. بنابراین حوزه بهینه سازی انرژی را باید بشدت جدی گرفت.

براتی تصریح کرد: یک حوزه بسیار مهم دیگر، فناوری های انرژی تجدیدپذیر است که باید در این عرصه دیدگاه بلندمدت تری داشته باشیم؛ چراکه دنیا هم اکنون به سمت بهره مندی از انرژی های تجدیدپذیر در حرکت است. انرژی خورشیدی، بادی و دیگر انرژی ها مانند جزر و مد و انرژی های گرمایی از جمله انرژی هایی هستند که می توانیم از آنها به نحو مطلوب و شایسته ای بهره مند باشیم، به شرط آنکه بتوانیم به فناوری های مورد نیاز هر یک از این نوع انرژی ها دست پیدا کنیم.

او در ادامه دستیابی به فناوری های نوین حوزه پتروشیمی به منظور حفظ درآمدهای صنعت نفت را ضروری خواند و گفت: باید در این زمینه سرمایه گذاری لازم و مطلوبی انجام شود که خوشبختانه هم اکنون تقاضای خوبی از سمت صنعت پتروشیمی وجود دارد. پژوهشکده فناوری موسسه همکاری های مناسبی را با فعالان حوزه پتروشیمی آغاز کرده که در صورت حصول نتایج مطلوب، حتما اطلاع رسانی گسترده ای انجام خواهد شد. به همین منظور الگوی توسعه خوراک های پتروشیمی مانند مواد پایه عرضه و تقاضا، الگوی توسعه زنجیره پتروشیمی از مواد پایه تا محصولات نهایی، سیاستگذاری حقوق حاکمیتی نهاد سیاستگذار در توسعه صنعت پتروشیمی و تدوین استراتژی های محصولات پتروشیمی از جمله موضوعاتی است که در دستور کار پژوهشکده فناوری قرار دارد.

رئیس پژوهشکده مطالعات راهبردی فناوری موسسه مطالعات بین المللی انرژی، درباره روند آینده علم و فناوری انرژی بویژه انرژی های فسیلی اظهار کرد: واقعیت آن است که نمی توان بابت این موضوع، عدد و رقمی گفت؛ اما دنیا در حال گذار از انرژی های فسیلی به سمت انرژی های تجدیدپذیر است. همچنین تحولات مختلفی که در دنیا حادث می شود، از جمله تحولات اقلیمی، جنگ ها و مناقشاتی که هم اکنون میان روسیه و اوکراین ایجاد شده، این مسأله را بیش از هر زمان دیگری تشدید کرده است.   براتی ادامه داد: با این وجود، دوران گذار از انرژی های فسیلی به سمت انرژی های نو و دیجیتالی و فناوری های بهینه سازی انرژی و به طور کلی آینده ای که ما برای سوخت های فسیلی متصور هستیم، این است که تا حدود سال 2030 ما اوج تقاضای نفت را خواهیم داشت و اوج تقاضای گاز نیز 5 تا 10 سال دیرتر اتفاق خواهد افتاد و بعد از آن روندها کاهشی خواهد بود و کشور ما در این دو الی سه دهه آینده باید از این منابع خدادادی به نحو احسنت استفاده کرده و از این دوران گذار بخوبی عبور کند.

  ضرورت توسعه فناوری از سوی دانش بنیان ها

او در ادامه  به مسیر مناسب برای صنعت نفت ایران در مسیر دستیابی به فناوری های کلیدی اشاره و عنوان کرد: واقعیت امر این است که اولا اولویت بندی در این حوزه باید بر اساس روندها و کلان روندهای حوزه فناورانه انرژی آن هم در سطح بین المللی باشد. این کار را نمی توان محدود به یک مطالعه موقت یا پروژه ای و مقطعی کرد و باید آن را به عنوان یک فعالیت دائم مطرح کرد. زمانی که فناوری های کلیدی شناخته شد، حتما توسعه آن باید از سوی شرکت های دانش بنیان و بخش خصوصی انجام شود.

رئیس پژوهشکده مطالعات راهبردی فناوری موسسه مطالعات بین المللی انرژی ادامه داد: مسیری که در نظام نامه جامع پژوهش و فناوری وزارت نفت دیده شده، مسیر درستی است که امیدواریم بتوانیم با حمایت از بخش خصوصی برای کمک به توسعه درون زا و همچنین انتقال فناوری و کمک به تقویت تعاملات بین المللی این بخش، بویژه شرکت های دانش بنیان، نتایج خوبی کسب کنیم.

براتی بر ضرورت همکاری با شرکت های دانش بنیان تاکید کرد و گفت: بنده مقطعی در شرکت بهینه سازی مصرف سوخت فعالیت می کردم و تجربیات بسیار خوب و ارزشمندی از همکاری با شرکت های دانش بنیان دارم؛ چراکه این شرکت ها به جد موارد خواسته شده را پیگیری و به نتیجه لازم می رساندند.

او اظهار کرد: جای بسی خوشحالی است. کارهایی که قبلا با دانشگاه های پژوهشی وزارت نفت انجام شده، به مطالعات کتابخانه ای بسنده نشده و در قفسه های کتابخانه نمانده است و می توان این مطالعات ارزشمند را به فناوری تبدیل کرد. امروز با حمایتی که از شرکت های دانش بنیان در کشور وجود دارد و بسیجی که امسال مقام معظم رهبری با تعیین شعار سال مبنی بر تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین در نظر گرفته اند، بتوان شاهد فعالیت های روزافزون شرکت های دانش بنیان بود. در این میان صنعت نفت هم همانطور که در حوزه های فناورانه پیشگام است، در مسیر حمایت از توان داخل هم گام های موثری را برداشته که ان شاءالله اثربخشی آن در کوتاه مدت به طور ملموس و عینی بر همگان روشن می شود.

رئیس پژوهشکده مطالعات راهبردی فناوری موسسه مطالعات بین المللی انرژی عنوان کرد: شرکت های دانش بنیان از توانمندی بالایی در حوزه صنعت نفت و در حوزه های داخلی سازی تجهیزات برخوردارند. در حال حاضر اولویت های راهبردی فناورانه از جمله مولفه اصلی نیاز آینده صنعت نفت کشور است، ضمن اینکه در حوزه های بالادست و پایین دست، ما به جد نیازمند تقویت و ورود جدی بخش خصوصی، شرکت های دانش بنیان و شرکت های بزرگ تولیدی و نفتی بخش خصوصی کشورمان هستیم. همچنین کشور ما از نیروی انسانی خبره و با تجربه و افراد علمی با توانمندی های آکادمیک برخوردار است؛ اما در این میان موضوعی که بیشتر از همه به آن نیاز داریم، مطالعه روندها و کلان روندهای فناورانه آینده دنیا و برنامه ریزی بهینه برای حداکثر استفاده از منابع فسیلی و منابع تجدیدپذیر در دهه های آینده است.

براتی، درباره دلایل ناکارآمدی در جذب و انتقال اثربخش فناوری ها که متضمن یادگیری و نوآوری در آینده است، گفت: این حوزه به یک آسیب شناسی اساسی نیاز دارد؛ اما شاید بتوان دلیل آن نوع ناکارآمدی را در ورود مستقیم بخش دولتی برای توسعه فناوری و نیز مبحث برنامه ریزی پیرامون آن دانست. با این وجود عزم و اراده برای حمایت از شرکت های دانش بنیان طی دهه های اخیر، بویژه از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری سبب شده که روند جذب و انتقال اثربخش فناوری ها تثبیت شود و در آینده نزدیک، شاهد پیشرفت قابل توجهی در حوزه فناوری باشیم. شاید این مسأله چندان با موسسه مطالعات مرتبط نباشد؛ اما این  شرکت از آمادگی کامل برخوردار است تا در قالب یک کار مطالعاتی، در این زمینه نیز مثمر ثمر باشد.